.Schone' raffinaderij
het kan als het moet
Na de bevrijding
werd op Texel
wraak genomen
ZONDAGSBLAD
Zo moet het
Duitsers schrijven
industrie
de wet voor
Dinslaken heeft geen
last van BP-installatie
Nieuwe Lei else Courant
ZATERDAG 3 APRIL 1965
fVM een indruk te geven van
yj de (teer vele) eisen, waar
aan de BP-raffinaderij in
Buiholtwelmen moet voldoen:
Geen olie in liet afvalwater,
liet fenolengehalle (daarmee
heeft het Rotterdamse gebied te
kampen!) beneden één op mil
joen delen, zuurstofgehalte niet
beneden het water van de Lippe,
geen ruikende stoffen, geen
giftige bestanddelen. De speciale
installatie heeft het water dat
wordt geloosd beneden de één
deel olie per miljoen gebracht.
Wat de luchtvervuiling betreft,
op geen enkele wijze mogen
grondstof of de produkten in de
open lucht komen. Daaraan
houdt men zich angstvallig. De
opslagtanks zijn voorzien van de
bekende drijvende daken, die
het zo beruchte „ademen", waar
van Rotterdam en omgeving veel
last ondervindt, voorkomen.
Wettelijk mag er in Duitsland
slechts 0,7 mg zwaveldioxyde
(S02) per m3 lucht voorkomen.
Met 0,1 mg zit „Bucholtwelmen"
daar dus wel goed onder. De
hoogte der schoorstenen is hier
aan debet, maar ook de ont
zwavelingsinstallatie. waarvoor
de BP extra investeringen heeft
moeten plegen. Men gebruikt er
als brandstof olie en gas of
zwavelarme stookolie (niet bo
ven de twee procent: ter verge
lijking: Shell Pernis gebruikt
tussen de 3 en de 5!).
En dat zijn dan de belang
rijkste, meest tot de verbeelding
sprekende eisen, waaraan de BP-
raffinaderij moest voldoen
Het Georgische bataljon in
totaal achthonderd man werd
eind 1943 naar Nederland gedi
rigeerd. Het kwam uit Frank
rijk. waar het in de buurt van
Bordeaux had gelegen. Niet
lang daarvoor was het in Polen
geformeerd uit Russische krijgs
gevangenen van Georgische ori
gine. Wat deze mensen dreef
het uniform van de vijand aan
te trekken, met andere woor
den: verraad jegens het moeder
land te plegen, is enigszins in
raadselen gehuld. Men zegt wel
eens dat de andere kenze de
hongerdood was. omdat ze in
hun kampen bijzonder slecht
werden behandeld. Ook wordt
beweerd dat het stuk voor stuk
nationalisten waren, die de
Kaukasidche republiek Georgië
wensten te bevrijden uit de
centralistische Sowjet-greep.
Niet vertrouwd
Hoe het ook zij. de Georgiërs.
die door de Duitsers als tweede
rangs soldaten behandeld werden,
hebben van het begin af aan
weinig plezier van hun wanhoops
daad beleefd. Daarbij kwam nog
dat Berlijn hen niet vertrouwde.
Aan het bataljon waren niet min
der dan vierhonderd Duitse mili
tairen toegevoegd, één op elke
twee Georgiërs dus.
Zandvoort ws de eerste Neder
landse plaats waar het Georgische
bataljon gelegerd werd. Het kreeg
tot taak mijnen in de duinen te
leggen, doch de Russen slaagden er
toen al in sabotagedaden te plegen.
Zo konden, zonder dat het Duitse
opperbevel er de lucht van kreeg,
grote stroken grond mijnenvrij
worden gemaakt. Dit om de geal-
liëerden behulpzaam te zijn. zo
dezen mochten besluiten bij Zand
voort te landen.
Twee mannen golden als de spil
van het geheime verzet. De ene
was kapitein Loladse Schalwa, die
later de opstand op Texel zou
leiden. De andere was Jewgeny
Artemidse. de ..politieke commis
saris". die in het bataljon een
partijcel had gevormd.
Bijna onder de ogen van de
Duitsers slaagde deze Artemidse er
in contact met de ondergrondse
beweging in Haarlem op te nemen.
Via een geheime zender werd met
Londen de afspraak gemaakt dat
de Georgiërs zich tegen hun Duitse
meesters zouden keren, zodra er
van een landing sprake was. Er
werd zelfs een geheim signaal
afgesproken, waarop het Russen-
Wapens
Artemidse deed nog veel
neer. Gebruik makend van het
vertrouwen, dat de Duitsers
hem vreemd genoeg hadden ge
schonken, leverde hij zo nu en
dan wapens aan de Nederlandse
verzetsbeweging. Ook liet hij
twee van zijn mannen onder
duiken, die bij sabotagewerk-
zaamheden door de Duitsers
Russen-oorlog kostte
1700 mensen het leven
waren betrapt. Tot de bevrij
ding toe zijn deze in de omge
ving van Haarlem illegaal
werkzaam geweest.
Begin februari 1945 werd het
Georgische bataljon plotseling naar
Texel overgeplaatst. Alle bestaan
de contacten werden ruw afgesne
den. Op hun nieuwe bestemming
werden de slordig geklede Russen
aanvankelijk niet vertrouwd, wat
het werk van de sabotagegroep
uitermate moeilijk maakte.
Op 5 april kreeg kapitein Schal
wa van de eilandcommandant, ma
joor Breitner, te horen dat het
bataljon zich reisvaardig moest
maken. Nadere mededelingen wer
den niet verstrekt. Een groot deel
van Nederland was toen al be
vrijd: vesting Holland lag te stuip
trekken. Ook was toen al een begin
f!emaakt met het onder de voet
open van het Groot-Duitse Rijk,
dat aan alle kanten aan het af
brokkelen was.
Kapitein Schalwa voelde er niets
voor de marsorder uit te voeren.
Ook de leden van de partijcel. met
name Artemidse, bleken er tegen
te zijn. Een deel van het Georgi-
sche bataljon toesprekend, zei de KanOnVUUr
laatste: „Het is beter dat we
steryen dan dat we tegen de
had. is dit ongetwijfeld het
hoofdmotief geweest. De Geor
giërs, die nog niet aan het froni
waren ingezet, wilden met het
oog op hun toch al wankele
toekomst geen verder risico lo
pen. Bovendien zou een opstand
hen kunnen rehabiliteren, hen
misschien van de kogel kunnen
redden, welke die andere Geor
giër, Stalin, alle landverrader1!;
had beloofd.
Om één uur 's nachts begon d*
muiterij. Op het afgesproken sig£
naai de klokslag van de grote
kerk van Den Burg overromj
pelden de Georgiërs de Duitse
kwartieren en schoten, of staken
iedereen neer. Het hoofdkwartief
van de eilandcommandant, het
bunkercomplex Texla, werd na
een bloedig gevecht genomen. Al
leen majoor Breitner. die zich in
een huis in het dorp bevond»
ontkwam. Hij slaagde er in met
een sloep naar Den Helder over te
steken, en keerde later met ver
sterkingen terug.
De volgende morgen was de
strijd eigenlijk al beslist. Ondanks
verwoede aanvallen lukte het de
Georgiërs niet twee zware batte
rijen. die op de noordelijke en de
zuidelijke punt van het eiland
stonden, tot zwijgen te brengen.
Beide forten bleven Duits en var-
daar uit begonnen de tegenaanval
len.
Geallieerden gaan vechten".
Den Burg was inmiddels onder
hevig kanonvuur komen te liggen.
•- 1- -- -ele huizen
De grote kerk
(Vervolg op pag. 4)
QP uitnodiging der Benzine en Petroleum Handel
maatschappij, kort gezegd de BP, was een onzer
redacteuren in de gelegenheid een kijkje te nemen
in de raffinaderij van deze maatschappij te Bucholt
welmen in Duitsland. Daartoe was een aanleiding,
want de BP gaat op Rozenburg ongeveer zo'n raffina-
i derij bouwen. Als zij die inderdaad inricht zoals de
Duitsers de hunne. dan zal niemand last hebben
van stank en schadelijke stoffen in de lucht. Want
de raffinaderij bij de Lippe, in Noordrijnland-West-
falen, is „schoon" Hoe komt dat Omdat de Duit
sers een stok achter de deur zetten als het op indus
trievestiging aankomt. Daarom is de conclusie van
dit verhaal deze:
Er zijn direct speciale maat
regelen genomen zegt directeur
dr. C. Pieflke, die doet alsof dit
allemaal de gewoonste zaak van
de wereld is (en dat is het daar
dan ook!). We moesten ver
scheidene schoorstenen bouwen,
waarvan de hoog
ste 110 en de laag
ste 60 meter is.
Het afvalwater
wordt biologisch
gereinigd, we sto
ken zwavelarm.
Er zijn strenge or
ders om niets zo
maar weg te laten
lopen, „luchtjes-
dragers" gaan
door gesloten lei
dingen, alles
wordt gedaan om
stank en luchtver
vuiling tegen te
gaan. Enwij
blijven binnen de
normen, die ons
zijn gesteld."
Dr. Piefke over
drijft niet. Ge
steund door de
raamwetten op
lucht- en water
vervuiling is de
Duitse overheid
zeer streng. En
niet zonder reden.
Want heeft Duits
land niet het
Roergebied als af-
schrikwekkerid
voorbeeld? In het
district Dinslaken
weet men dat in
dustriebekken
vlakbij. Vandaar
dat de bevolking
opschrok toen de
raffinaderijplan
nen bekend wer
den. Onze mooie
streek verlengde
van het Roergebied? Zelfs is de
functie der „Hohe Mark een
prachtig bosgebied, gehandhaafd:
recreatieve long voor het Roer
gebied.
Grotere
De BP haalt in haar „Ruhr-
raffinerie" een produktie van 4,8
miljoen per jaar. Op Rozenburg
zal een soortgelijke prestatie
worden verricht. De raffinaderij
van de Mobil Oil bij Amsterdam
(die men daar met angst ziet
komen) wordt ook van die
grootte. Het is het type van een
kleine raffinaderij, al is dit
misschien vreemd.
Vergelijking leert dat er vele
grotere zijn. In ons land spant
de Shell de kroon met zijn ruim
15 miljoen. Maar Pernis is geen
goed voorbeeld van „schoon
heid". In Bucholtwelmen is ook
slechts een kleine petrochemi
sche industrie op het terrein
zelf. Men breidt wel langzamer
hand uit, maar een deel van het
gereed produkt gaat nu de deur
uit voor verdere bewerking.
Voor 390 miljoen Mark stond
de raffinaderij er kant en klaar
en in twee jaar. Zeer snel als
men weet dat de controleurs als
het ware .,op de rug" van de
bouwers zaten en dat de inrich
D UCHOLTfF ELMENde BP-raffinaderij in vogelvlucht, gelegen in hel groen aan het parallel kanaal tan de
D Lippe. met haar installaties, twaalf schoorstenen, kantoorgebouwen en zilvergrijze opslagtanks. Een rij
bomen zelfs dwars door het terrein: een vroegere openbare weg, die de BP in stand hield als „eigen weg".
De bomen bleven rustig slaan en de atmosfeer is, zoals men ziet, zuiver
ting der installaties moest vol
doen aan niet minder dan 80
eisen (uitvoerig gespecificeerde
we hebben ze gezien). Nu
werken er 700 man. van wie 320
in (vol) continu. De streek is
spaarzaam bewoond, de meesten
komen per auto naar het
werk.
Belasting
Wat heeft nu zo'n district als
Dinslaken aan die raffinaderij?
Geen stank dus, geen roet, geen
zwaveldioxyde in de woonker
nen, geen fenolen di- het water
onleefbaar maken. Dat is pret
tig, maar daarmee houdt het
niet op. Trots lachen de Kreis
verwalter als men hierover be
gint. En zij leggen uit dat elke
industrie een „Gewerbe-Steuer"
moet betalen, een soort bc
drijfsbelasting.
Die fiscale heffing gaat niet
naar Bonn, zoals bij ons naar
Den Haag. Nee, daarvan profi
teert het omringende gebied.
Het zegt wel wat als men weet
dat het dorp Hunxe (waar bur
gemeester Mangolmann rustig
zijn planten en bloemen kan
vóortkweken, ongehinderd door
stank of roet) in de laatste
jaren voor zo'n zes miljoen
Mark heeft geïnvesteerd. Er
wonen maar 8000 mensen
Welvaart
De Kreis Dinslaken behoort
nog niet tot de rijkste gebieden
van het land, zeggen de be
stuurders die ons ontvingen in
hun gebouw, dat in de cen
trumstad (Dinslaken: 50.000 in
woners) staat. De structuur van
ons gebied was en i? ten dele
nog wat eenzijdig. Maar in
de laatste tien tot vijftien jaar
zijn er vele industrieën geko
men. Het inwonertal steeg van
80.000 tot 150.000 en de welvaart
Dat is dan ook 'e zien: Dins
laken en omgeving vormen een
aantrekkelijk gebied En wat
vooral opvalt als men uit de
Randstad Holland komt: het is
er schoon, de lucht is zuiver.
Geen wonder dus, dat de bevol
king blij is over de vestiging
van industrieën, die het peil
omhoog brengen!
Nu wil dit nog allemaal niet
zeggen dat "deze „ideale situa
tie" zomaar zonder meer tot
stand is gekomen. Nee, de be
stuurders laten ons weten dat er
bikkelharde onder h an ie'mgen
zijn gevoerd. En eerst is men
gaan kijken in Hamburg, waar
een dergelijke raffinaderij
staat. (Van Wilhelmshafen komt
de ruwe olie door de „noord
west olieleiding" o.a. naar
Bucholtwelmen).
Nederland kan hieraan een
voorbeeld nemen. Terwijl we
hier nog studeren, confereren,
vrezen en gertiststellen had
Duitsland al profijt getrokken
uit zijn leergeld. Het schrijft de
industrie gewoon de wet voor.
Leergeld
Het is allemaal volkomen za
kelijk gegaan. Uitgaande van de
raamwetten hebben de dis-
trictsbestuurders een complex
van voorschriften vastgesteld,
waaraan de BP moest voldoen.
Schoorsteenhoogte werd bepaald,
het gehalte van de lucht voor
en na de werking der raffinade
rij werd vastgesteld, afvalgas
moet van bepaalde samenstel
ling zijn. afvalwater al even-
Ti LOEISTOFTANKS op het
terrein der BP-raffinaderij
in Bucholtwel met een boom.
Eén van een hele rij, die mede
de stoffering van dit industriële
landschap vormt.
„Gründlich",
(Van onze speciale
verslaggever)
Op Texel, niet ver van Den
Burg, ligt het zogenaamde
Russenkerkhof. Bijna zeshon
derd Georgiërs zijn daar begra
ven desperado's, die in de
nacht van 5 op 6 april 1945 het
Duitse uniform dat ze droegen,
verloochenden en massaal in
opstand kwamen. Aanvankelijk
leek de muiterij te slagen. Maar
de Duitsers die duizend man
verloren, namen op bloedige
wijze wraak. Die van Texel
kwamen tussen twee vuren te
zitten. Ook nog eens 117 Ne
derlanders kwamen om.
TOEN de plannen bekend
werden om in het schone,
lichtglooiende landschap van
de Kreis Dinslaken niet ver
oostelijk van Arnhem een
raffinaderij te bouwen kwam
er natuurlijk een storm van
protesten. Nu is de fabriek
vijf jaar in bedrijf. „Klach
ten?, nein", zeggen de ge
meentebestuurders van het
dorpje Hünxe, dat slechts
enkele kilometers naar het
noordoosten als het ware
„onder de rook" van de in
stallatie ligt. „Op onze tafel
ligt geen enkele klacht."
De zware eisen, die de over
heid de BP heeft gesteld, zijn er
de oorzaak van dal deze olie
industrie „schoon" is. Noil ja, op
het terrein ruik je natuurlijk de
bekende geur. Maar ga de poort
uit en snuifniets. Kijk in de
lucht, die azuurblauw was op de
dag dat we er waren niets te
zien. Geen roet, geen walm,
slechts om de toppen der
schoorstenen een lichte
En die industrie accepteert
dat!
Forellen
Het zegt toch wel wat dat
vlakbij de BP-raffinaderij
Bucfholtwelmen een waterwin
gebied ligt. Een beschermende
strook ligt tussen het oheterrein
en het kostbare waisrwinwerk,
speciale voorzorgsmaatregelen
zijn genomen. Maar het kan. In
het bassin bij de biologische
waterreinigingsinstallatie die de
BP moest bouwen zwemmen
vissen (o.a. forellen) en zij
leven nog steedsHet water
komt schoner in de Lippe terug
dan toen we eruit putten", zegt
raffinaderijdirecteur Piefke.
Grondig en nog eens grondig
wordt er te werk gegaan. Ook
nu nog. Rondom de raffinaderij
staan in de bossen meetposten
van de overheid, waarvan de
stand regelmatig wordt opge
nomen. Geen klachten! De BP
zelf rijdt rond met een mobiele
meetpost om voortdurend op de
hoogte te zijn van het gehalte
der lucht. Dan wordt er in de
woonkernen nog aan stofmeting
.gedaan.
Al met al: een raffinaderij
onder die omstandigneden doet
niemand kwaad. Maar zonder
.een stok achter de deur zal
geen industrie precies de letter
van de wet naleven. En een
gebied dat graag vestiging wil,
maar zich niet behoorlijk door
.wettelijke maatregelen gesteund
weet is maar al te gauw geneigd
concessies te doen of het een en
ander door de vingers te zien.
We kunnen in ons land
gerust jaloers zijn op de be
woners van het Dinslakense
district. We mogen hopen dat
ook Nederland snel deugde
lijke wettelijke maatregelen
krijgt, ter vervanging van de
ongeschikte Hinderwet.
Strenge orders
