Nieuwe leidse Courant
MOSKOU: WOSCHOD II
IS VANDAAG GELAND
j
Hebben goed
geslapen
Kreymborg
Cals licht vanavond
tip van sluier op
Koningin
maandag in
loopverband
Johnson garandeert
veiligheid betogers
VS vrezen aanval op
basis Z.-Vietnam
Commentaar
Co Westerik schilderde
begrafenis in Delft
AUTO
SHOW
CALEX
Vrijdag 19 maart 1965, 45ste jaargang
Directeur: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Or E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
„Stantvostigh is gheblevo*
■tij" teghenjpoet!'
Weinig verandering
De Bilt verwacht tot zaterdagavond:
Op de meeste plaatsen droog weer met
enkele verspreid voorkomende opklarin
gen. Zwakke wind. Weinig verandering
in temperatuur. (Opgemaakt te 11.15
Abonnementsprijzen p.w. 0,78, p.m. 3,35, p.kw. 10,05
MOSKOU In Moskou is van
morgen van welingelichte zijde ver
nomen. dat de Woschod 2 geland
jou zijn. Het Japanse persagentschap
noemt als plaats ten zuidwesten van
Saratof, ten noorden van Stalingrad
en als tüd: 9.45 uur. W.E.T.
De Russische ruimtevaarders
Alexei Leonof en Pavel Belajeg
sliepen vannacht goed. Hun gezond
heid is uitstekend. Alles was wel
aan boord van de Woschod 2.
Dit medisch bulletin is vanmorgen
speciaal in Moskou bekend gemaakt.
Dat is te begrijpen, want over de
gezondheidstoestand van ruimte
vaarders in het verleden is nog al
wat te doen geweest.
JJovendien weet de wereld nu dat
Leonof gisteren geen nadelige ge
volgen heeft ondervonden van zijn
privé-uitstapje in de ruimte, toen
hij de Woschod 2 voor een minuut
of tien verliet. Het risico, dat hij
toen nam is immers nauwelijks
voor te stellen.
Hij was immers alleen maar be
schermd door een dun ruimtepak. Be
halve de kans door dodelijke stralen
getroffen te worden, liep Leonof ook
nog de kans dat de verbindingslijn met
de Woschod 2 zou breken. Hij zou dan
kunnen afdrijven en voor altijd in
ten baan om de aarde hebben moeten
cirkelen.
Zijn geslaagd uitstapje in de ruimte
is overigens van grote betekenis. De
mogelijkheid is immers nu aangetoond,
dat men buiten de ruimteschepen
werkzaamheden kan uitvoeren, zodat
de constructie van grote ruimtestations
mogelijk is. Van deze stations af kun
nen dan andere planeten veel gemak
kelijker bereikt worden.
De Amerikanen zijn intussen nog
steeds bezig hun ogen uit te wrijven.
Natuurlijk zegt men niet verbaasd te
lijn over de Russische successen, maar
de achterstand Ls duidelijk. Het bureau
voor lucht- en ruimtevaart liet officieel
weten, dat de uitvoering van het Ge-
mini-programma al vijftien maanden
is vertraagd.
De eerste vlucht, gedurende welke
Amerikaanse astronauten hun ruimte
voertuigen sullen moeten verlaten.
ral niet eerder dan in 1966 en waar
schijnlijk pas in 1967 worden gehou
den.
(Voor vervolg zie pag. 15)
OVERHEMDEN
2 STUKS -4/\75
Stille Rijn, tegenover de Hartebrugskerk
Algemene verwachting:
(Van i
parlementsredactie)
DEN HAAG Kabinetsformateur
Cals is er tot dusver goed in geslaagd
politieke waarnemers in het ongewisse
te laten over zijn werkwijze. Van zijn
besprekingen met de voorzitters van
de vijf grote Tweede-Kamerfracties is
nog hoegenaamd niets tot de buiten
wereld doorgedrongen. De heren
Schmelzcr, Vondeling, Geertsema,
Smallenbroek en Beernink kregen vol
strekte geheimhouding opgelegd. Van
avond zal echter wel een UP van de
sluier mogelijk zelfs de héle sluier
worden opgelicht. Naar men aan
neemt zal de formateur dan meedelen,
dat hij geen heil meer ziet in overleg
met de V.V.D. De consequentie daar
van is, dat hij zal streven naar een
kabinet, bestaande uit KVP, PvdA,
ARP en (eventueel) CHU.
Mr. Cals sprak gistermiddag eerst ruim
anderhalf uur met KVP-fractieleider
Schmelzer. daarna twee uur met PvdA-
aanvoerder Vondeling. Zijn onderhoud
gisteravond met WD-fractieleider Geert,
sema duurde korter: ongeveer vijf kwar
tier. Vanmiddag ontving hij achtereen
volgens de heren Smallenbroek (ARP)
en Beernink (CHU).
De heer Schmelzer kon de journalisten
alleen meedelen, dat zijn gesprek met de
formateur „nuttig, noodzakelijk, vrucht
baar en openhartig" was geweest. De
heer Vondeling volstond met de opmer
king: ..Het is mij gebleken dat de for
mateur bijzonder hard heeft gewerkt". De
heer Geertsema (die 's middags nog een
gesprek had met zijn ministeriële partij
genoten Toxopeus en Witteveen) was nog
zwijgzamer: hij wilde zelfs geen ant
woord geven op de vraag of zijn fractie
binnenkort bijeen zal worden geroepen.
De heren Schmelzer en Vondeling zagen
geen aanleiding voor fractieberaad op
korte termijn. Voor de beantwoording
van de overige vragen verwezen de frac
tieleiders «die nog geen nieuwe afspra
ken met mr. Cals hebben gemaakt) naar
de mededelingen die de formateur van
avond zou doen.
Program
In één
oogopslag
Jonge arbeiders begelei
den pag. 2
Ruimtevaarders tevoren
pechvogels pag. 11
Nieuwe mammoets pag. II
Ruzie in de cockpit pag. II
Naar Napels pag. 13
Tocht naar Oslo
voortgezet
Karei Doorman
voer tegen
eilandje op
DEN HAAG Het vliegkampschip
Karei Doorman is vanmorgen vroeg
tegen het Noorse eilandje Haaoen ge
stoten. Er deden zich geen persoon
lijke ongelukken voor. De boeg van hei
schip werd bij de waterlijn beschadigd.
Zoals bekend is de Karei Doorman op
oefenreis in de Noorse wateren. Van
morgen vroeg voer het schip bij mistig
weer do Oslofjord binnen. Daar moest
het uitwijken voor een klein vaartuig,
met vermeld gevolg.
Het schip vervolgt zijn reis naar Oslo,
waar het in de loop van morgen hoopt
te arriveren. Maandag wordt de thuis
reis aanvaard. Donderdag wordt de Ka-
rel Doorman in Den Helder verwacht.
mr. Cals niet alleen heeft gepeild tot
welke vormen van samenwerking de par
tijen al of niet bereid zijn en welke eisen
zij zoal hebben. Men achtte het niet uit
gesloten, dat de formateur al min of meer
is gestart met onderhandelingen over de
voornaamste onderdelen van een rege
ringsprogram. De constatering van de
heer Vondeling dat de formateur zo bij
zonder hard heeft gewerkt gaf aanlei
ding tot het gerucht, dat mr. Cals al een
zeer vluchtige schets van een regerings
program op papier zou hebben gezet.
Daarin zou de radio- en t.v.-kwestie zo
zijn geregeld, dat de WD onmogelijk tot
het te vormen kabinet kan toetreden
Hierover viel echter geen enkele zeker
heid te verkrijgen. De wijze waarop de
formateur de liberalen van verder deel
nemen aan het overleg uitsluit, is overi-
gens minder interessant dan het feit van
de uitsluiting zelf.
(Voor vervolg zie pag. 5)
De Russische ruimtevaarder Leo
nof zweeft hier in de ruimte, met
het ruimteschip verbonden door
een lijn. Een unieke, historische
opname.
DEN HAAG Volgens de behande
lende arts zal koningin Juliana, die in
Lech (Oostenrijk) bij het skdën is ge
vallen, zich maandag weer kunnen be
wegen in een zogenaamd loopverband.
Uit een nader onderzoek is gebleken dat
de Koningin een scheurtje in de enkel
heeft Het kuitbeen is niet gescheurd,
maar wel de kuitspier.
Soekarno neemt
oliebedrijven
over
DJAKARTA President Soekarno
heelt heden verklaard: „Wij nemen de
leiding van de drie westelijke olie
industrieën, die hier voor de tweede
wereldoorlog werkten, over".
Desnoods mobilisatie nationale garde
„Tegenmars" van
Montgomery
naar Selma
WASHINGTON President John
son zal zonodig de nationale garde van
de staat Alabama mobiliseren ter be
scherming van de deelnemers aan de
vrijheidsmars van Selma naar Montgo
mery. Deze protestmars naar de hoofd
stad van de staat begint zondag en
duurt ongeveer vijf dagen.
Gouverneur Wallace had Johnson
telegrafisch laten weten, de veiligheid
van de betogers niet te kunnen garan
deren omdat de politiemacht van Ala
bama te klein is en de staat geen geld
heeft om een a^oende bewaking te
kunnen bekostigen. Dit is een verkap
te weigering om de nationale garde le
mobiliseren.
Wallace heeft Johnson nu in feite de
verantwoordelijkheid voor de gebeurte
nissen tijdens de mars overgedragen.
Wallace heeft de bevolking verzocht,
zich niet op straat te begeven als de op
tocht van strijders voor gelüke burger
rechten voorbijkomt,
„We moeten niet in de kaart spelen
van de vijanden van staat en land." Het
parlement van Alabama heeft bij accla
matie het besluit genomen, president
Johnson te verzoeken een eind aan de
betogingen te maken.
Een hof van appèl in New Orleans
heeft besloten, dat Wallace zij-n hoger
beroep tegen een beslissing van rechter
Frank Johnson (waarbij de mars van
Selma naar Montgomery werd toege
staan) bij een rechtbank in zijn eigen
staat moet indienen. Dat betekent, dat
Wallace dit moet vragen aan dezelfde
rechter, die de mars heefit goedgekeurd.
Een verzoek om voorlopig uitstel van de
mars in afwachting van de uitspraak in
hoger beroep, moet eveneens door die
zelfde rechter worden behandeld.
Een voorstander van rassenscheiding,
oud-burgemeester Art llanes van Mont
gomery zal een „tegenmars" van Mont
gomery naar Selma organiseren, dus In
omgekeerde richting.
Bij bombardement
45 schoolkinderen
omgekomen
DA NANG Van Amerikaanse
militaire zijde is gisteren meege
deeld, dat de communistische Viet-
cong vijf bataljons samentrekt,
waarmee mogelijk een aanval op de
luchtmachtbasis Da Nang zal wor
den gedaan. De vijf bataljons wor
den gesteund door twee artillerie
eenheden, die zouden zijn uitgerust
met 105 mm houwitsters, wapens
die de communisten nog niet heb
ben gebruikt.
Als de Vietcong inderdaad mocht aan
vallen. zouden zij 3.500 Amerikaanse ma
riniers tegenover zich vinden die de ba
sis bewaken. Vandaag is het voor de
Vietcong „anti-Amerikaanse dag".
Van Amerikaanse zijde is voorts
meegedeeld, dat er gisteren bij de
luchtaanval op een dorp bij Da Nang.
uitgevoerd door Zuidvietnamese vlieg-
Niet meer te betalen
Aannemer stopt
bouw van 33
volkswoningen
(Van onze bouwredaeteur)
DEN HAAG Het aannemersbe
drijf N.V. Hardam, gevestigd in de
Merwedestraat, verkeert in dusdanige
financiële moeilijkheden, dat de di
recteur, de heer G. A. Scheurwater
uit Leidschendam, gisteren de bouw
van 23 woningen in Hazerswoude er
10 woningen in Hekelingen (bij Rot
terdam) heeft moeten stopzetten. Oor
zaak Ls volgens de aannemer de loon
explosie van de laatste tijd.
De gemeentesecretaris van Hazerswou
de, de heer J. M. Verlare, deelde ons
mee, dat de 23 woningen worden ge
bouwd in opdracht van de woningbouw
vereniging Volksbelang. „De woningen
zijn voor 70 percent afgebouwd. Al een
half jaar heeft onze dienst gemeente
werken geprobeerd dit werk te redden.
Wij hebben de heer Scheurwater alle
kans gegeven. Twee weken geleden
vroeg de woningbouwvereniging hem
het bouwtempo te verhogen".
Er is ook verschil van mening over
de betalingen. Volgens de heer Scheur
water waren de gemeentebesturen te
laks met de uitbetalingen, waardoor
hij mede in moeilijkheden was geko
men. Gemeentesecretaris Verlare: ,,De
heer Scheurwater meent recht te heb
ben op een zeer hoog bedrag volgens
de risicoclausule. Volgens hem zou dit
ongeveer 50.000 zijn. Gemeentewer
ken heeft echter berekend, dat het
hem toekomende bedrag slechts zo'n
15.000 beloopt. Volgens goed gebruik
wordt dit uitbetaald, als de woningen
zijn opgeleverd".
De gemeentesecretaris zei ook. dat er
issen de berekeningen van gemeente
werken en de N.V. Hardam grote ver
schillen zitten. „Wij hebben hem reeds
meer betaald dan hem volgens het uitge
voerde werk toekomt. Gemeentewerken
heeft nu gezegd: hij moet eerst bijwer
ken, voordat de volgende termijn wordt
betaald. Volgens de heer Hardam zou er
voor een bedrag van ƒ500.000 meer zijn
gewerkt, dan er is betaald. Dit is echter
beslist niet waar".
De gemeentesecretaris van Hazerswou-
zei het helemaal niet vreemd te vin
den, dat de N.V. Hardam het werk heeft
neergelegd. „Deze N.V. had bijna geen
personeel meer en men zat financieel
olkomen aan de grond", zo zei hij.
De N.V. Hardam was onbereikbaar.
Personeel belde herhaaldelijk naar het
woonhuis. De heer Scheurwater was af
wezig en zijn vrouw wist van niets.
Het schilderij van Co Westerik
over de begrafenis van koningin
Wilhelmina is na twee en een half
jaar gereed gekomen en mi tot 11
april in het Haags Gemeentemu
seum te bezichtigen.
tuigen, 48 personen, onder wie 45
schoolkinderen, om het leven zijn ge
komen. Na de aamvaJ brokken dorpe
lingen met doodkisten naar de basis
Da Nang. Zij werden echter door Zuid
vietnamese soldaten teruggestuurd
voor zij de basis konden bereiken. De
dorpsschool en andere gebouwen wer
den gebombardeerd, ra dat een Zuid-
viebnamees verkenningsvliegtuig bo
ven het dorp was neergehaald. Het
dorp zou in de macht van de commu
nisten zijn geweest, hoewel het maar
acht km van de Amerikaanse basis Da
Nang ligt
De Zuidvietnamese regering heeft be
kendgemaakt dat ze drie leiders van een
vredesbeweging over de grens naar
Noord-Vietnam zal laten brengen. Eer
der had generaal Ngoejen Khan gezegd,
dat hij van plan was deze drie een
veearts, een geschiedenisleraar en een
journalist per valscherm boven
Noord-Vietnam neer te laten
Ongeveer 60 Amerikaanse vliegtuigen
hebben vandaag voor de derde maal ln
vijf dagen doelen in Noord-Vietnam
aangevallen. Er zijn aanwijzingen voor
dat de frequentie van deze aanvallen ge
stadig wordt opgevoerd.
Een Amerikaanse woordvoerder heeft
de volgende bekendmaking gedaan: „Ame
rikaanse vliegtuigen hebben van te voren
uitgezochte militaire doelen in Noord-
Vietnam aangevallen. Dit was een daad
van rechtmatige zelfverdediging gezien
de voortdurende agressie vanuit het
noorden".
De aanval was gericht tegen twee doe
len op ongeveer 40 kilometer ten noord
westen van de stad Vinh, nl. Phy Van en
Vinh Son.
KWALITEIT EN STIJL -
FAUTEUIL
met dons kussen
560,-
MAHONIE LADENKAST
575,-
BULTHUIS
BOTERMARKT 23
tftl
TVE christelijke vakbeweging heeft
zich uitgesproken voor grotere
vrijheid bij de loonvorming.
De afzonderlijke bedrijfstakken die
nen in deze gedachtengang vrijwel
volledige vrijheid te krijgen bij het
bepalen van het loonniveau. Ook
moeten de c.a.o.'s een minimumka
rakter dragen, zodat per onderne
ming naar boven toe mag worden
afgeweken. Voorts moet de Stichting
van de Arbeid zich niet meer bezig
houden met het toetsen van de juist
heid van loonsverhogingen. Alleen
de overheid behoudt de mogelijkheid
in te grijpen, namelijk indien het al
gemeen belang in gevaar komt. SER-
rapporten en adviezen van de Stich
ting kunnen bij de onderhandelingen
als leidraad dienen, maar ook dit is
niet dwingend voorgeschreven.
Als zovele zaken heeft ook dit voor
stel zijn voor en tegen. Het bete
kent, dat het Nederlandse loonbeleid
wordt bevrijd van een stuk onwaar
achtigheid. Dat is een voordeel. De
laatste jaren is het goedkeuringsbe-
leid van de Stichting niet veel meer
geweest dan een spel.
Bij vrijwel alle onderhandelingen
probeerden partijen zoveel mogelijk
verbeteringen in de c.a.o.'s onzicht
baar te maken of minder te doen lij
ken dan de werkelijke materiële be
tekenis. De Stichting toetste de con
tracten aan strikt formele regels.
Ieder wist, dat extra „versierd"
werd. maar aan de letter van het
loonbeleid was voldaan. Hieraan zou
een eind komen-
Aan de andere kant zal een nieuw
en vrijer loonsysteem alleen slagen,
indien het bedrijfsleven de grotere
verantwoordelijkheid bewust aan
vaardt, die hiermee gepaard gaat.
Zou van de grotere vrijheid misbruik
worden gemaakt om de lonen aan
zienlijk verder op te trekken dan
economisch wenselijk is, dan dient
men zich te realiseren dat hiermee
noch de werkgevers noch de werk
nemers gebaat zijn.
Loonsverhogingen die sterk de pro-
duktiviteitsstijging te boven gaan
moeten uitlopen op prijsstijgingen,
waardoor het effect van de verho
ging weer grotendeels teniet wordt
gedaan.
Prijsstijgingen verzwakken op den
duur bovendien onze concurrentie
positie, hetgeen gevaren kan mee
brengen voor de werkgelegenheid.
Een nieuw, vrijer loonsysteem is toe
te juichen als het een eind maakt
aan schijnvertoning, maar is alleen
aanvaardbaar bij onderkenning door
het bedrijfsleven van zijn verant
woordelijkheid.
Document in historie vorstenhuis
(Van een onzer medewerkers)
DEN HAAG Het was om twee
erlei redenen, dat een aantal autori
teiten en andere genodigden, gisteren
de aula van het Haags Gemeente-
Lseum bijeenkwam. De eerste en
voornaamste was wel, dat na bijna
2',2 jaEir bet schilderij is gereed geko
men, gewijd aan de begrafenis van de
op 28 november 1962 ontslapen Ko
ningin Wilhelmina.
De kunstenaar Co Westerik, die deze
subtiele en hachelijke maar ook eer
volle opdracht kreeg van de gemeen
te 's-Gravenhage (op instigatie van
L. J. F. Wijsenbeek, de directeur
de gemeentelijke dienst voor
schone kunsten) werd hiermee voor
een gigantische taak gesteld.
Voordat men tot het schilderij werd
toegelaten. kregen de aanwezigen
(onder wie waren luitenant-generaal
H. Schaper, adjudant van H. M. en
chef van het Militaire Huis van de Ko-
s eerste stalmeester W. F. K.
Bischoff van Heemskerck, de groot-
levrouw G. J. van Wicke-
voort Crommelin geboren jkr. Teixeira
de Mattos en de echtgenote van de bur
gemeester van Den Haag, mevrouw R.
T. Kolfschoten-Ferwerda) een kleuren
film te zien met een speel duur van 12
minuten, de schilderijen van Co Weste
rik tot onderwerp hebbend en vervaar
door. Bob Kommer, met muzikale
illustratie door Otto Ketting.
Westerik heeft gemeend het leven en
de teraardebestelling in een apotheose
te moeten neerzetten, maar een gelikte
en geijkte conventionaliteit wilde hij in
elk geval vermijden.
Ter plaatse in Delft was hij toenter
tijd aanwezig om de nodige schetsen te
maken, die hij aldra ter keuring aan de
heer Wijsenbeek voorlegde. Dat hij niet
temin daarna zo lange tijd behoefde
voor de eigenlijke verwezenlijking zal
geen deskundige verbazen.
Koningin Juliana, die het werk reeds
eerder zag, was in hoge mate tevreden
en diep geroard. Aan de bovenzijde van
het doek ontwaart men het conterfeitsel
van Koningin Wilhelmina in drie stadia
van haar leven, links als jong Prinses
je, in het midden op rijpere leeftijd en
wat naar rechts ten slotte in haar na
dagen.
Geheel rechts ziet men de suggestie
van de Nieuwe Kerk in Delft, met goed
herkenbaar de Koninklijke familie die
de baar volgl, die op dit ogenblik juist
naar de grafkelder wordt gedragen. Het
middengedeelte van het dode wordt in
genomen door de weergave van het grote
plein voor de kerk met daarop de wiel
sporen die de koetsen hebben achterge
laten.
Als tijdsbeeld vindt men er de ge
bruikelijke verkeersborden en geheel
centraal gesteld, in een cirkel geschil
derd een citaat uit het gebed V3n de
hofprediker, ds. G. Forget. Links daar
van. eveneens in een cirkel gegeven, de
spreuk „Elck wandel in Godts weghen"
die zich in werkelijkheid ook in de be
strating van Delfts markt bevindt.
(Voor vervolg zie pag. 15)
Zie advertentie
pag. van het blad
van deze courant
AUTOBEDRIJF N.V.
