MINDER ONGEVALLEN
IN LUCHTVERKEER
Schietcockpit
biedt betere
bescherming
ZONDAGSBLAD
65
ZATERDAG 27 FEBRUARI 196S
De meeste vliegtuigen verongelukken op of in de naaste
omgeving van de vliegbasis. Het is duidelijk, dat. het succes
van de reddingsactie afhankelijk is van de tijd dat een red
dingsploeg de plaats des onheils bereikt. Hierbij gaat het om
seconden. Terreinhindernissen zijn er maar al te vaak de
oorzaak van dat men te laat komt. De ideale wijze om snel
de plaats van het ongeval te bereiken, is een helikopter met
enkele leden van de brandweer aan boord. Direct na de mel
ding van het ongeval start de helikopter, die in de naaste
omgeving van de rampplaats redders af kan zetten. In samen
werking met het hefschroefvliegtuig kan men dan onmiddel
lijk tot actie overgaan. Terwijl de redders het vliegtuigwrak
naderen, stijgt de helikopter weer op om met behulp van de
krachtig omlaag gerichte luchtstroom van de rotorbladen de
vlammen in de omgeving van de inzittenden neer te slaan.
Op deze wijze wordt de omgeving koel en vrij van vlammen
en kunnen de inzittenden gered worden. Na de redding kun
nen de overlevenden met de helikopter snel naar het hospitaal
worden afgevoerd. Op deze wijze werden reeds honderden
personen bij de U.S.A.F. gered. Voor dat doel heeft de Ame
rikaanse luchtmacht dan ook -een vijftigtal Kaman Huskie
hefschroefvliegtuigen aangeschaft terwijl ook de Nederlandse
luchtmacht proeven in deze lichting genomen heeft. Immers
speciaal voor terreinen met een voor brandweervoertuigen
moeilijk begaanbare omgeving is deze reddingsmethode bij
zonder effectief.
(Van onze luchtvaart
medewerker)
Hoewel luchtvaartonge
lukken tegenwoordig naar
verhouding van het ge
vlogen aantal kilometers
uiterst gering zijn, blijven
zij in de belangstelling
staan. Dit komt omdat
een luchtvaartongeval
meestal spectaculair is en
de gevolgen voor de in
zittenden vaak ernstig.
Dit is eveneens het geval
met trein- en scheeps
rampen. Toch is de trein
het veiligste vervoermid
del en heeft een inzitten
de van een auto een vijf
keer zo'n grote kans om Levensverzekeringsmaatschap
pijen werd verklaard dat
het leven te verliezen als slechts één passagier het leven
een vliegtuigpassagier.
gevlogen passagier
kilometers. Dit bete
kent dat iedereen
twintig jaar lang
zonder onderbreking
met een snelheid van
480 kilometers per
uur kan vliegen,
voordat het gevaar
lijke punt wordt be
reikt. Men was er
zich evenwel van be
wust, dat een zeer
groot gedeelte van
het publiek een
vliegreis nog steeds
als een angstig iets
beschouwt. Wat doet
men daar nu aan? In
dit artikel hopen wij
enig inzicht te ver
schaffen op dit ter
rein. Wij hebben een
willekeurige keuze
uit de veelheid van
maatregelen ge
maakt, Bij het he
dendaagse luchtver
keer zijn honderden
ingeschakeld, die allen
een afgepaste taak vervullen.
VOGELS
Hoogvliegende vogels kosten
luchtvaartmaatschappijen vaak
schatten geld. De BOAC bij
voorbeeld kon in de afgelopen
vijf jaar meer dan tien miljoen
op tafel leggen ivoor de door
deze lieve diertjes aangerichte
schade bij vogelaanvaringen. In
die tijd moest de maatschappij
79 motoren laten repareren, wat
neerkomt op meer dan één per
maand. De vogelaanvaringen
dateren uit de laatste jaren,
toen de straalvliegtuigen in ge
bruik werden genomen. Deze
machines vliegen zo snel, dat
vogels de toestellen niet of
nauwelijks kunnen ontwijken.
Zolang de schade die door de
vogels wordt veroorzaakt, van
materiële aard is, is het niet zo
erg. Maar er zijn vliegtuigen
iyerongelukt als gevolg van een
vogelaanvaring, terwijl diverse
militaire vliegers behoorlijke
Snij wonden hebben opgelopen.
Vooral als een vogel de cockpit
van een straaljager verplettert
kan er een aanzienlijke schade
ontstaan.
verliet op iedere 975 miljoen
Voor het vijfde achtereenvol
gende jaar was het vliegtuigon-
gevalscijfer in 1963 lager dan
•het jaar daarvoor. Als men in
aanmerking neemt, dat het
luchtverkeer in het achter ons
liggende jaar met 12 procent
toenam, maar het ongevalsper
centage met 20 pet. daalde, is
het luchtverkeer uit veiligheids
oogpunt bijzonder gunstig ge
weest. In totaal vonden er 39
ongelukken plaats, waarbij in
totaal 826 passagiers en 159
bemanningsleden om het leven
kwamen.
Een andere aanwijzing zijn de
premies voor levensverzekerin
gen die men moet betalen bij
een vliegreis. Ondanks het feit
dat het luchtvervoer steeds
snéller gaat, worden de premies
steeds lager. Op een eind vorig
jaar gehoüden bijeenkomst van
i vogel heeft deze i
cockpit-ruit versplinl
STUDIE
De meeste botsingen ontstaan
tijdens de voor- en najaarstrek
der vogels, als zij met miljoenen
tegelijk hun seizoenreizen ma
ken. Het is natuurlijk ondoen
lijk om het gehele vliegbedrijf
in zo'n periode stil te leggen,
daarom heeft de Kon. Lucht
macht besloten dit jaar een
ornitholoog aan te stellen. Deze
is o.m. speciaal belast met vo
geltrekvoorspellingen. die men
later ook in NAVO-verband
hoopt uit te wisselen. Geduren
de enkele jaren worden daar
naast nog andere middelen be
proefd zoals: angstkreetinstalla
tie, carbidknallers, hoog gras,
vogelwerende gewassen, opge
zette vogels in paniekstanden
e.d. Dit assortiment van tegen
maatregelen is ook door des
kundigen uit het buitenland be
studeerd en daar eveneens met
succes toegepast.
Vrijwel dagelijks laat men vlieg
tuigen of hun onderdelen met
opzet verongelukken. Met opzet
ja, want de resultaten van de
botsingen worden nauwkeurig
onderzocht en de passagiers zijn
namaakmensen. Op deze wijze
kan men nagaan in hoeverre de
cockpitruiten bv. bestand zijn
tegen vogelaanvaringen. Het
doel is de passagiers en beman
ningen' te vrijwaren voor het
gevaar, dat ontstaat bij een
noodlanding of een botsing.
Voor' deze proeven gebruikt
men viermotorige vliegtuigen,
die men langs radiografische
weg tegen obstakels laat botsen.
Aan en in het proeftoestel heeft
men een aantal camera's en
instrumenten bevestigd om het
effect te kunnen registreren.
Namaakpassagiers en vracht
dienen als proefkonijn en laten
naderhand aflezen aan welke
reacties, passagiers, vracht en
toestel bij oen ongeluk bloot
staan.
BRANDEN
Daarnaast worden vliegtuigen
In brand gestoken om de brand
bestrijding te bestuderen en
voor het uittesten van de me
thodes om de inzittenden uit
hun benarde positie te bevrij
den. Ook deze machines worden
weer voorzien van de nodige
instrumenten, die tot taak heb
ben de hitte-ontwikkeling in de
machine en het ontstaan van
allerlei giftige dampen, die
worden veroorzaakt door ver
branding van brandstof, rubber,
metaal en andere stoffen te regi
streren.
Een dergelijke moedwillige
vernietiging van vliegtuigen
kost jaarlijkg miljoenen gul
dens, maar men kan er nog
steeds van leren en mensenle
vens zijn kostbaarder. Begrijpe
lijkerwijze is de vliegtuigindu
strie bijzonder geïnteresseerd in
de resultaten die deze proeven
opleveren.
Bij al dit speurwèrk gaan
burgers en militairen hand in
hand. Want het verongelukken
van een militair vliegtuig resul
teert uiteindelijk in een ver
mindering. van de oorlogssterk
te. Het oorlogspeil van de vlieg
tuigen die de landen bewaken,
moet gehandhaafd en bewaakt
worden. Daarom is preventie
een uiterste nodzaak.
mmm
Naarmate de
vliegtuigen zich
sneller door het
luchtruim gingen
bewegen werd de
ontsnapping daar
uit steeds moeilij
ker. Daarom werd
besloten om voor
straaljagers over
te gaan op het ge
bruik van schiet
stoelen. Een vei
ligheidsmiddel
waaraan reeds
honderden hun
leven te danken,
hebben. De ont
wikkeling van
nieuwe schietstoelen is voort
gekomen uit de noodzaak
van verhoogde veiligheid op
geringe hoogte voor piloten
van straalvliegtuigen. De
meeste dodelijke ongevallen
met militaire straalvliegtui
gen geschieden door vlam-
doving van de motor bij
starts en landingen. Daar
door was het noodzakelijk
dat de vliegers hun toestel
op grondniveau konden ver
laten.
De methode
kan op twee i
waarbij de piloot e
over zijn gezicht trekt, daarmee
tevens zijn gelaat beveiligend.
De tweede mogelijkheid is via
een knop aan de voorkant van
de zitplaats. Deze kan gebruikt
worden wanneer té grote ver
snellingskrachten het de piloot
onmogelijk maken zijn armen
op te lichten.
echter nog
het
:ind
de
ontwikkelingsgeschiedenis
komen, want het n
tweepersoons vliegtuig
Amerikanen zal niet meer uit
gerust worden met de „ouder
wetse" schietstoel, maar bij dit
type zal de géhele cockpit
worden afgeschoten. Als op een
gegeven ogenblik de nood aan
de man komt en de bemanning
het raadzaam vindt om te
springen, zal een van de twee
de schietcabine in werking stel
len en zullen zij gezamenlijk,
terwijl zij in de cockpit -blijven
zitten, het toestel verlaten.
Het in werking stellen van de
schietcockpit kan door ieder der
bemanningsleden gebeu-
gjj lading
de
Een explosi
t lijn is aange
legd langs de gehele
van de ontsnappingslawine. De
ze lading zal het metaal door
snijden, terwijl de raketmotor
intussen voldoende stuwkracht
val hebben ontwikkeld om de
cabine van de rest van het
toestel te scheiden. in
Beschermd
De bemanning van het toestel
is dan rondom beschermd en
heeft allerlei noodrantsoenen en
andere hulpmiddelen bij zich.
Op het moment dat de schietin-
richting in werking wordt ge
steld begint een radio noodsei
buiten. Deze is van het type als
werd gebruikt voor de Mercury
ruimte-capsule. Met het voort
schrijden van de luchtvaart-
techniek wordt zo ook de vei
ligheidsapparatuur aan civiele
en militaire vliegtuigen verbe
terd. Zo voert een groot straal-
verkeersvliegtuig constant voor
een waarde van een miljoen
dollar aan veiligheidsuitrusting
mee. Deze omvat dingen zoals
n ooduitgangen, rubberboten,
brandalarm- en blussystemen,
dubbele instrumenten, een
noodremsysteem, noodverlich
ting en wat al niet meer.
Tezamen evenveel wegend als
vijftien passagiers plus hun ba-
De laatste woorden en ge
sprekken van de bemanning
van een verongelukt vlieg
tuig kunnen heel belangrijk
zijn als men wil nagaan wat
er precies gebeurd is. Vooral
als er niémand van de be
manning meer is om zelf te
vertellen wat zich heeft af
gespeeld voor en tijdens het
verongelukken van het be
wuste vliegtuig. Tot de vei
ligheidsapparatuur die in som
mige vliegtuigen wordt
meegevoerd behoort ook een
cockpit-recorder. Tot de fa
brieken die zich op dit ge
bied gespecialiseerd hebben
behoort o.a. Lockheed die
een apparaat ter grootte van
twee sigarendoosjes ontwik
kelde. Het apparaat, voorzien
van drie microfoontjes, legt
op een 30 minuten lopende
band elk woord en geluid uit
de cockpit vast. Bovendien is
het apparaat zo uitgevoerd
dat het onverwoestbaar is en
de band kan zelfs de zwaar
ste klappen met succes door-
Recorder
opsporen -
zenden,
de
het
ïrgekomen
vliegers te vergemakkelijken
Direct na het afschieten van dc
cockpit komt eerst een kleine
parachute naar buiten om de
cabine goed te richten en
rechtop te houden voor het
geval hij op zeer grote hoogte
afgeschoten wordt. Daarna
komt de echte zijden bol naar
Deze nieuwe recorders zijnde
laatste in een lange rij soortge
lijke apparaten die allerlei ge
gevens over de vlucht en de
toestand van het vliegtuig door
lopend automatisch vastleggen.
Op deze wijze kunnen al deze
gegevens ter beschikking
den gesteld
te
stellen onderzoek, ua>u W1-
zaak van het ongeval. Verschei
dene typen verkeers- en mili
taire vliegtuigen zijn al met
recorders uitgerust.
