GALOP
IS VOOR
KENNERS m
Joden moesten „reis naar
de hel" zelf betalen
RITMEESTER
Jjh eg»i &aa£e kif
Doodse stilte wanneer Sijes getuigt
Dr. Boeck heeft getuige
nog een dag nodig
Nazi's wilden moord
op Heydrich wreken
Kracht van Brits leger
ligt beneden peil
Zuster beval innemen van
vergif aan bij patiënten
WOENSDAG 24 FEBRUARI 1965
Generaal Delgado
zou in Portugal
zijn gearresteerd
CASABLANCA Généraal Hum-
berto Delgado, voorzitter van het
Portugese „nationale bevrijdings
front" is gearresteerd, zo is gisteren
door een woordvoerder van de gene
raal in Marokko meegedeeld. Een
officiële zegsman in Madrid ontkende
echter de arrestatie van Humberto.
Delgado zou op 14 februari zijn
aangehouden toen hij trachtte clandes
tien Portugal binnen te gaan met het
doel daar een „gewapende strijd" te
organiseren.
Een militair gerecht in Portugal
heeft Delgado geruime tijd geleden
bij verstek tot twintig jaar dwangar
beid veroordeeld.
(Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
TW7ENEN Een felle, nazi-achtige uitval van verdediger dr.
Boeck tegen de Nederlandse getuige-deskundige B. A. Sijes
heeft de populariteit van Raja ernstig geschaad. Pleiters donderende
en met ongecontroleerde lichaamsbewegingen begeleide woorden:
,,Das ist doch ein Blödsinn (waanzinnige stommiteit - red.) was
Sie jetzt gesagt haben", veroorzaakten protestgeroep in de zaal en
hoorbare ergernis onder de juryleden. Terwijl dr. Boeck doods
bleek op z'n stoel in elkaar kroop riep president dr. Strobl hem met
vaderlijke vertedering tot de orde. Zijn verontschuldiging was
overigens nauwelijks te verstaan.
Om
In Wenen getuigde de heer Ben
Sijes van het Instituut voor Oor
logsdocumentatie dinsdag tegen
Rajakowitsch. Het werd een felle
aanklacht, waaruit bleek, dat de
beklaagde wel degelijk moet heb
ben geweten, wat er met de
Joden gebeurde in de concen
tratiekampen.
Waar het allemaal om ging'
een detailzaak, namelijk de begren
zing van het Duitse bevelsgebied
„Frankreich Nord". De heer Sijes
meende dat Parijs hier o.m. onder viel.
Dr. Boeck en ook Raja wisten zeker
dat het in de jaren 1941 en 1942
uitsluitend om België en twee Noord
franse departementen ging.
Reeds vorige week hebben beiden
trachten aan te tonen dat het door
Raja ondertekende telexbericht
de deportatie van 83 Nederlandse
Joden uit Frankrijk de kern van
de dagvaarding „per ongeluk" in
Parijs is terecht gekomen. In zijn
functie in bezet Nederland zou ver
dachte nooit enige bemoeienis met de
SD-bevelhebber in de Franse hoofd
stad kunnen hebben gehad. De laatste
zou geheel zelfstandig zijn geweest en
zou de deportatie even zelfstandig
hebben uitgevoerd.
oplossing voor het Jodenvraagstuk te
vinden. Hij was werkzaam bij het
„Sonderreferat Juden", dat in januari
1942 in de deportatie-machine van het
bureau 4 B 4 overging. Voor de oprich
ting van het SRJ op 28 augustus 1941
werd trouwens al van deportatie gespro
ken.
5. Voor alle Jodenvervolgers, die naar
het bureau 4 B 4 overgingen, had dr.
Harster (bevelhebber der SD in Neder
land) een nieuwe, geheime circulaire
ondertekend. De „Endlösung" werd daar
in tot taak gesteld, In een verhoor heeft
Harster later verklaard dat onder dit
woord de verwijdering van het Joodse
volksdeel uit het hele Nederlandse leven
werd verstaan, zomede de deportatie
naar het Oosten.
6. Behalve met voorbereidingen voor
de deportatie van meer dan honderddui
zend Nederlandse Joden heeft Raja zich
met beheerszaken en verdere „arise-
rings"vraagstukken bezig gehouden. Ook
was hij betrokken bij de deportatie van
in ander bezet gebied verblijvende, Ne
derlandse Joden en buitenlandse Joden
in Nederland.
7. Als een typische SD-er heeft Raja
op basis van een door Berlijn opgelegd
uitgangspunt, de „JudenausroTtung"
voorwaarts gejaagd. Hij spaarde niemand
en niets prof. dr. Laqueur niet, die
door zijn aandelenbezit in Organon een
vrijstelling" had gekregen, dr. Schueler
uit Apeldoorn niet. die. omdat hij in de
eerste wereldoorlog voor Duitsland had
gevochten, door dr. Calmeyer (bureau 6
van het rijkscommissariaat» werd „be
schermd". Ook ging hij dwars tegen de
richtlijnen van het Duitse ministerie van
buitenlandse zaken in, als het om de
wegvoering van Joden ging. over wiens
nationaliteit getwist kon worden.
VERNIETIGING
8. De SD-koers in bezet Nederland
was van de aanvang af op de vernieti
ging van de Joden gericht geweest. Al in
een geheim rondschrijven van 28 augus-
"s ]Q41 werd door dr Harster aangege-
van dat het om een „strijd tegen het hele
Joaendom" ging, waarvan het doel w
„de oplossing van het Jodenvraagstuk"
vinden door „de deportatie van a
De officier van justitie, dr. Kovacs, i
viel de heer Sjjes. die Jood is. als een,,?fn kwaad gesis, dat tan de pu-
leeuw bij. Voortbordurend op het woord bheke tribune en uit de jurybanken
.Blödsinn" toverde hij u
Tsjechische minister onthult:
lening van getuige door
brief van een SS-Gmppenfiihrer bevestigd
werd. „Dat is nu de waanzinnige stommi
teit, waarvan de verdediger spreekt", zei
hij sarcastisch, terwijl hij een fotokopi»
aan de president van de rechtbank
overhandigde.
OVERZICHTELIJK
het proces-
0 ___j bijzonder
.-reemd karakter. Wat de officier reeds
lang uit zijn stukken wist, werd door de
heer Sijes. die wetenschappelijk hoofd
ambtenaar van het rijksinstituut voor
oorlogsdocumentatie is. en die op eigen
verzoek als getuige-deskundige optrad,
nog eens netjes en overzichtelijk op een
rijtje gezet Het effect hiervan was
vooral op de acht leden van de jury
gericht, die door de bomen het bos niet
meer kunnen zien.
Tweeëneenhalf uur lang was de heer
Sijes aan het woord. Hoewel hij door
een verkoudheid de helft van z'n stem
verloren had, was hij behoorlijk te
verstaan, z'n „proces-Duits"
treffelijk, waardoor z'n tolk,
Anna Hansen Loewe-Salomonson
derlandse van geboorte, doch door haar
huwelijk van Oostenrijkse nationaliteit
zich slechts zelden deed horen. Op
speciaal verzoek van de verdediger, die
status van mevrouw Hansen
i het
i stuk op tafel, kwam, bracht de voorlezing
PRAAG Chefs van de nazi-
spionage beraamden destijds plan
nen om de moord op Reinhard
Heydrich, de nazileider in Tsjecho-
slowakije te wreken. Zij wilden 50
westelijke leiders van even hoge
rang doden voor elke SS-generaal
die vermoord zou worden, en de
ze wraakmoorden zouden dan moe-
moet worden verlengd. Hij zei dat
zijn land reeds 33.000 oorlogsmisdadi
gers heeft gestraft, van wie de helft
Duitsers. Tegen tienduizenden ande
ren, onder wie de meeste Gestapole-
den in Tsjechoslowakije, moest de
vervolging worden stopgezet omdat
zij het land uitgevlucht waren.
Hij gaf daarna een overzicht van
documenten uit .de Tsjechische archie
ven. die volgens hem aan de West-
duitse openbare aanklager en aan de
ten worden uitgevoerd door ge-1 regeringen van Frankrijk, België en
vangenen van concentratiekam-1 Nederland en Zuidslavië ter kennis
pen. Deze opzienbarende onthul- |zullen worden gebracht,
ling deed gisteren de Tsjechische Aan de Nederlandse ambassade zul-
rninister van justitie, dr. Alois ten documenten worden verschaft
V rwaarin de lijsten met namen voorko-
Neumann, op een persconferentie men van ,rfJtn vaa „ali.rechtbanke„
over nazi-misdaden in Praag. en de SS die meegewerkt hebben aan
represaillemaatregelen tegen Neder-
Minister Neumann las het op uit ue landse verzetsstrijders en aan het ro-
notuien van een vergadering van nazi-jven van g0ud en deviezen uit Neder-
spionagecherfs die op 10 juni 1942land.
uierd gehouden, nadat Heydrich door
leden van de Tsjechische ondergrond-
te was vermoord. De betrokken ver
zetsstrijders zouden hun opleiding in
Engeland hebben gehad, aldus dc
notulen. Daarin staat letterlijk te
lezen: „Verdere aanslagen en gebeur
tenissen die mogelijk zouden kunnen
volgen op de aanslag ov het lever
van SS Obergruppenfiihrer Heydrich
moeten worden vergolden met wrede
hardheid (bevel van de Fiihrer). Voor
een Obergruppenfiihrer 50 man van
minstens dezelfde rang."
Veel van de mannen die een actief
aandeel hebben gehad in de voorbe
reiding van deze en andere misdadige
operaties zijn nadien te werk gesteld
bij de organisatie Gehlen, een West-
düitse contra-spionagedienst, aldus
minister Neumann, die terloops nog
eiste dat de verjaringstermijn voot
oorlogsmisdaden, die op 8 mei afloopt,
Hogere toelage voor
militaire artsen
DEN HAAG De commissie i
(officieren) van het militair georgani
seerd overleg heeft een gunstig advies
uitgebracht over een regeling die in
de plaats zal komen van het huidige
toelage-besluit voor officieren-arts.
-tandarts en -apotheker. De nieuwe
regeling beoogt de toelage (die gege
ven wordt op voorwaarde dat de
militaire artsen, tandartsen en apo
thekers geen particuliere praktijk
uitoefenen) op een zodanig peil te
brengen in het bijzonder tussen het
35ste en 40ste levensjaar van betrok
kenen dat hun afvloeiing naar
elders wordt voorkomen. Men tracht
dit te bereiken door de toelagen met
het stijgen van de diensttijd geleide
lijk tot een bepaald maximum te doen
oplopen, waarna ze geleidelijk ver
mindert totdat het minimumbedrag
weer is bereikt.
MOSKOU De eerste communistische
delegaties worden vandaag en donderdag
verwacht ter bijwoning van de interna
tionale communistische bijeenkomst, die
maandag begint. De Italiaanse partijdele-
gatie vertrëkt vandaag uit Rome. Het is
nog niet te zeggen hoeveel van de
vijfentwintig uitgenodigde communisti
sche partijen vertegenwoordigers zullen
zenden naar deze bijeenkomst, die oor
spronkelijk was uitgeschreven ter voor
bereiding van een communistische we
reldconferentie. Volgens welingelichte
kringen zullen de leiders in het Kremlin
nu een korte bijeenkomst houden waar
hij tegenstellingen worden vermeden en
het ideologische geschil met China in de
ijskast wordt geplaatst. Men acht het
waarschijnlijk dat de afgevaardigden het
eens zullen worden over de wenselijk
heid van een wereldconferentie, doch de
datum in het midden zullen laten.
Communistische kringen geloven dat de
meeste Oosteuropese en Westeuropese
partijen. Albanië uitgezonderd, hun
tegenwoordigers naar Moskou zullen
zou hen verbazen als de
de Noordkoreancn kwamen
Het
Chinezen e
VERHOOR
Toen de zitting teneinde liep,
onderwierp dr. Boeck de heer Sijes
nog altijd aan een kruisverhoor, dat
de laatste kranig doorstond. Van
daag zou dit vraag-en-antwoord-
spel worden voortgezet, want de
verdediger, die er op uit is het
voorhanden liggende en van het
rijksinstituut afkomstige bewijsma
teriaal in de ogen van de juryleden
belachelijk te maken, was „nog lang
niet klaar". Op verzoek van de
president zal de heer Sijes zich ook
morgen voor de rechtbank beschik
baar houden.
brief teweeg, die de heer Sijes te
berde bracht om de doortraptheid van
de Nederlandse Jodenvervolgers aan
de kaak te stellen. Het was een
epistel van een zekere Sommer, inko
per van Görings vierjarenplan, aan
Aus der Funten (tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeeld en thans in
de gevangenis van Breda vertoevend),
van de „Zentralstelle fur Judenau-
wanderung'
„GOEDE WAAR"
Met het gebruikelijke „Heil Hitier"
schreef de ene kameraad aan de
andere kameraad dat hij weliswaar
de „Nase voll" had van Joden, maar
dat hij de Nederlandse Jood S. R. uit
Amsterdam, die zulke „goede waren"
aan hem sleet, toch nog geruime tijd
nodig had. Sommer stelde dan ook
voor de ongelukkige nog „drie maan
den tijd van leven" te geven
De brief was gedateerd 24 september
1942, toen Raja nog volop bij de deporta
tie van Joden betrokken was.
Ook de VVRA, de „Vermögungsver-
waltungs- und Renten Anstalt", bracht de
heer Sijes ter sprake. Van het curato
rium van dit lichaam, dat op de uitplun
dering van de Joden was gericht en dat
een bepaald percentage van het inge
brachte vermogen ontving, was Raja
geruime tijd lid geweest. Toen hij de
directeur, dr. Mojert. eens hoorde ver
klaren dat de fondsen van de VVRA
voor de „bouw van arbeiderswoningen"
waren bestemd, nam hij de man apart,
en vroeg hem, of hij dit soms had gezegd
omdat het enige Nederlandse lid. de
bankier H. C. van Maadijk (na de oorlog
veroordeeld) er bij was.
ZELF BETALEN
Het gedetailleerdi
Sijes kwam in 't kort op
punten neer:
1. De beschikbare. Nederlandse stuk
ken tegen Raja waren voor een deel uit
de archiefresten van de SD afkomstig,
die na de oorlog in Velp gevonden
werden. De rest was uit andere archie-
2. Eind 1941 had iedereen in Amster
dam al geweten dat Mauthausen „Mord-
hausen" was. Dit kwam door de wegvoe
ring van 424 Amsterdamse Joden na de
februari-staking. van wie er slechts enke
len de hel van het kamp overleefden.
Ook dc SD was bedoelde vernietiging
bekend Het waren leden van deze
dienst, die de „doodsoorkonden" aan de
Joodse raad overhandigden.
3. Van het begin van zijn aankomst in
Nederland (april 1941) had Raja geweten
wat onder „Endlösung der Judenfrage"
moest worden verstaan. Het Madagasker-
plan, waarin hij tot na de oorlog zou
hebben geloofd, was toen al lang van de
baan, getuige een door Heydrich gedane
uitspraak in juni 1940, zomede verklarin
gen van Eichmann in het Jeruzalem-
proces.
4. Raja was door Eichmann naar
Nederland gestuurd om een territoriale
Diens ontkenning bracht Raja er
toe nog die zelfde avond een brief
aan dr. Harster te schrijven, waarin
hij deze op de bestaande richtlijnen
wees, die nauwelijks cynischer hadden
kunnen zijn. Wat Berlijn op dit punt
had uitgedacht, lag op hetzelfde vlak
als het sturen van de rekening voor
e aal yan de heer de aankoop Van een strop
de olgende
iemand, die er straks mee moet
worden opgehangen. De fondsen van
de WRA dienden voor de „Endlö
sung" te worden bestemd. Een deel
van het vernietigingsapparaat en hun
„treinreis" naar de dodenkampen
dienden de Joden zelf te betalen...
Enkele malen Het do heer Sijes de
naam van SS-Gruppenführer Knolle val
len die van 1940 tot 1944 plaatsvervanger
van Harster was. Knolle. die nu vreed
zaam in Duitsland woont, en die nauw
bij Schreieders ..England Spiel" was
betrokken, blijft, wegens gebrek aan
bewijsmateriaal, onvervolgd. hoewel hij.
als Raja, een vertegenwoordiger van do
scherpe koers was. Hij richtte zijn
honden op mensen af cn van hem is
bekend dat hij tijdens de februari
staking van 1941 Joden als wild liet
opjagen.
GELACH
Hoewel Raja de verklaringen vai
Nederlander met zichtbare spanning
volgde, moest hij toch twee keer lachen
Beide malen was z'n gezicht naar dr
Boeck gewend, alsof hij zeggen wilde:
„Nou? Wat voor belastends kan die Jood
eigenlijk vertellen."
In het kruisverhoor, dat vandaag zou
worden Voortgezet, wilde dr. Boeck tot
in details weten wat het rijksinstituut
voor oorlogsdocumentatie deed en was.
en welke functie de heer Sijes bekleed
de. Ook kwam hij tot de conclusie dat
getuige niet onbevooroordeeld was. om
dat hij namens het rijksinstituut de
officier van justitie aan stukken tegen
Raja had geholpen (,,Ik heb aan deze
zaak in internationaal verband gewerkt",
interrumpeerde dr. Kovacs. „Ik kan zelfs
wel verklappen dat ik er voor
Nederland ben geweest.")
Dr. Boeck, er met een verbeten
gezicht op uit de heer Sijes te laten
struikelen, begon toen over de depor
tatie van Nederlandse Joden ui
Frankrijk.
Boeck: „Is u uit documenten bekend
it er voor 1 augustus 1942 al Joden
uit Frankrijk werden gedeporteerd?"
Sijes: „Nee."
Boeck (triomfantelijk)„Ik heb die
documenten. TJ kunt ze inzien, ze
misschien ook voor uw werk nog
interessant."
De zenuwen begonnen de verdedi
ger parten te spelen, toen hij de
stukken niet onmiddellijk kon vinden.
Na lang wachten, kwamen ze tevoor
schijn. nadat ook Raja aan het speur
werk had deelgenomen.
Wat Boeck met deze documenten
wilde, was duidelijk. Tegenover de
rechtbank trachtte hij aan te tonen
dat er in Frankrijk al lang Joden
werden gedeporteerd, toen Raja op 14
augustus 1942 een telexbericht naar
Parijs stuurde, waarin hij stelde geen
bezwaar te maken tegen de deportatie
van 83, naar Frankrijk gevluchte
Joden. „Judenreferat" Tannecker, die
in Parijs resideerde, zou reeds in
maart van dat jaar deportatiebevelen
hebben uitgegeven. Ook trachtte hij
met een ander stuk aan te *onen dat
onder de uitzonderingen, die in de
beginperiode werden gemaakt, geen
Nederlandse Joden vielen.
BELANGRIJK
De zesde zittingsdag kan tot nog toe als
de belangrijkste in het proees-Raja wor
den aangemerkt. Toen de heer Sijes zijn
getuigenis gaf. kon men in de zaal een
speld horen vallen. Behalve commissaris
Y. Taconis van de Amsterdamse recher
che, die dit weekeinde naar Nederland
terugkeerde, was er van Nederlandse
zijde een tweede waarnemer aanwezig.
Het was mr. J. Kneppelhout. ambassade
raad van de Nederlandse vertegenwoor
diging in Wenen, die uit piëteitsoverwe-
gingen tegenover de nabestaanden van de
meer dan honderdduizend omgekomen
Nederlandse Joden was gekomen.
Mr. De Vries enkele
uren incognito in
Suriname
PARAMARIBO De nieuwe gou
verneur van Suriname, mr. H. L. de
Vries, zal niet meer zoals dat gebrui
kelijk was direct na aankomst in
Suriname worden gehuldigd doch
eerst nadat hij zijn geloofsbrieven
heeft aangeboden, zo heeft de Suri
naamse ministerraad besloten. Tradi
tie was, dat de nieuwe gouverneur,
die Suriname's hoofdstad per schip
binnenvoer, reeds onmiddellijk bij het
aan land gaan, werd verwelkomd. Pas
later op de dag werden dan zijn
geloofsbrieven aangeboden. Gouver
neur De Vries, die morgenmiddag per
KLM in Suriname wordt verwacht,
zal nu „incognito" per auto van het
"liegveld Zanderij naar het gouver
nementspaleis in Paramaribo rijden.
Enkele uren later zal hij zich. verge
zeld door de wnd. gouverneur, naar
het Statencollege begeven, waar hij
het afschrift van de acte van zijn
eedsaflegging aan de voorzitter van
de Staten van Suriname zal aanbie
den.
Bij het verlaten van het statenge-
bouw zal de militaire kapel de beide
volksliederen spelen, waarop de nieu
we gouverneur de erewacht van de
troepenmacht zal inspecteren. Tijdens
deze inspectie -?«ullen 15 saluutschoten
worden afgevuurd.
Galop een Ritmeester
van onmiskenbaar ras.
Een sigaar, die favoriet is
bij rokers van een geurige
maar toch lichte
kwaliteits-sigaar!
Defensie-witboek Lahourregering
LONDEN De Britse Lahour
regering heeft gisteren een defen
siewitboek l965-'66 uitgegeven,
waarin heftige kritiek wordt gele
verd op het militaire beleid van de
vorige, conservatieve regering. In
het witboek staat dat de Britse
strijdkrachten in bepaalde geval
len beschikken over gevaarlijk on
voldoende materieel. Opgemerkt
wordt, dat ondanks uitgaven ter
hoogte van 20 miljard pond ster
ling sinds 1962 het peil van de
defensiekracht beneden de behoef
ten blijft.
Volgens het witboek heeft het defen
sieprogramma van de Lahourregering
ten doel de veiligheid van Engeland te
verzekeren en bij te dragen tot de sta
biliteit in de wereld.
I Het Is de douane van
de Zweedse luchthaven
Arlanda opgevallen dat
vele vrouwen met hun
paspoorten knoeien om
de doodeenvoudige reden
dat zij niet graag voor
oud willen worden aan
gezien. De knoeierijen
bestaan uit het verande
ren van de leeftijd op het
paspoort. Deze ijdele
vrouwen gaan echter niet
ongestraft, want tegen
enkele dames is reeds
proces-verbaal opgemaakt
voor dit delict. Het
opvallende is wel, dat
het vooral die vrouwen
zün die met vakantie
naar Zuid-Europa trek
ken.
I De kanarie van me
vrouw F. A. Farham in
Fort Worth (Texas)
heeft gisteren een hache
lijk avontuur beleefd.
Toen zijn bazin aan het
stofzuigen was werd de
kanarie, Joe Boy geheten,
per ongeluk opgezogen.
Mevrouw Farham haalde
even later een volkomen
onherkenbare Joe Boy er
uit. Zij waste hem onder
de kraan en om te voor
komen dat de kanarie
zou kouvatten hield zij
Joe Boy onder de haardro
ger. De kanarie heeft
sindsdien niet meer ge
zongen maar zijn eetlust
is goed, zo vertelde me
vrouw Farham.
I Na enige weken over
het idee te hebben ge
slapen. heeft gisteren een
filiaalbedrijf van meube
len in Londen het probe
ren van matrassen door
de klanten ingevoerd om
de verkoop van bedden
te bevorderen. In het
winkelgebouw heeft men
daartoe een speciaal voor
dat doel bestemd slaap
kamertje ingericht. De
eerste pogingen om pa
ren te overreden het ka
mertje binnen te gaan
hadden geen succes. De
verkoper zei dat het eer
ste paar aan wie dit
werd gevraagd, „dank u"
riep en de winkel uit
holde.
I G. T. Meeker uit Al
buquerque (New Mexi
co) had gisteren een
drukke dag. Voordat hij
gisteren in Oklahoma in
het huwelijk trad, reisde
hij eerst naar Kansas City
om daar een bank te
beroven. Zijn buit be
droeg 14.000 dollar. Alle
moeite was echter ver
geefs want na het huwe
lijk werd hij door de
politie gearresteerd.
Verpleegstersproces in München
MÜNCHEN De 67-jarige An
na Gastler, één van de veertien
verpleegsters die beschuldigd wor
den van medeplichtigheid aan
moord op geesteszieken, heeft gis
teren op de tweede dag van het
proces in München toegegeven
vrouwelijke patiënten van de ver
pleeginrichting Obrawalde/Messe-
ritz in Oost-Pommeren, het inne
men van dodelijke middelen
krachtig aanbevolen te hebben.
Zij had de geesteszieken daarmee
slechts hun dood willen verlichten, zo
zei zij. Zij voegde er aan toe, dat wan
neer een patiënte erg sterk was zij
haar natuurlijk ook een grotere dosis
vergif had gegeven.
Toen de voorzitter van de recht
bank de verdachte eraan herinnerde,
dat cdj tijdens het verhoor door de
politie gezegd had. dat de geesteszie
ken op bevel van het Nazi-bewind
moesten sterven, omdat zij als nutte
loze „opvreters" werden beschouwd,
antwoordde beklaagde: „Wat? Heb ik
dat gezegd? Dan neem ik dat nu te
rug".
Een andere getuige, de 56-jarige
Martha Winter, zei zich geenszins
schuldiger te voelen dan iedere andere
kleine ambtenaar, die in de terreur-
periode van toen de opdrachten van
zijn superieuren moest nakomen. Zij
gaf wel toe behulpzaam te zijn ge
weest bij het doden van 150 patiënten,
maar het was een „genade-dood", zo
zei verdachte, evenals haar collega's,
er te harer verontschuldiging bij
Haar superieur, dr. Mootz. had gezegd
dat in de oorlog zovele jonge solda
ten en gezinshoofden hun levens moes
ten geven, dat de dood van geestes
zieken geen gewicht in de schaal leg
de.
Lichtkrant voor
evangelisatie
ESSEN .4an de Porscheplatz te
Essen heeft de Rooms-Katholieke Kerk
één der modernste communicatiemid
delen in gebruik genomen: de licht
krant. Op een stellage, die zeven eta
ges hoog is, heeft men vierduizend
lampen opgesteld.
's Morgens van zeven uur tot half
tien en 's avonds van half vijf tot
acht uur is het mogelijk bijbelse uit
spraken te lezen, afgewisseld met
nieuws.
Proefgedraaid werd met de tekst:
Pauzeer eens even, niet om te drin
ken, maar voor een gesprek met God,
die altijd te spreken is." Deze week
werd gestart met „De ene letter
jaagt de andere na; de ene zin de
ander. Zo vluchtig is het mensen
woord."
In het witboek wordt voorts de me
ning verkondigd, dat een kernoorlog
tussen Oost en West „zeer onwaar
schijnlijk" moet worden geacht, hoe
wel de mogelijkheid van „oorlog per
ongeluk blijft bestaan". Overigens
werpt, aldus het witboek, de Chinese
kernontploffing nieuwe vraagstukken
op. De Britse kernpolitiek moet de
niet-kernlanden geruststellen.
Alleen een krachtig en eensgezind
Navo-bondgenootschap kan Engeland
beschermen. Dit bondgenootschap moet
worden gehandhaafd zonder de gele
genheden voor verdere ontwapenings
maatregelen te laten voorbijgaan. Uit
deze noodzaak is het regeringsplan
voor een Atlantische kernmacht ont
staan. De regering meent, dat deze
kernmacht moet bestaan uit:
1. De Britse V-bommenwerpers voor
vervoer van kernwapens, behalve
een niet genoemd aantal dat nodig
is voor gebieden buiten de NAVO.
2. Alle vier Polaris-kernonderzeebo-
ten die nu in aanbouw zijn.
3. Minstens een
Amerikaanse
zeeboten.
4. Een soort gemengde bemanning en
gezamenlijke bewapening voor ele
menten of een element waarin de
bestaande landen zonder atoom
strijdkrachten kunnen deelnemen
Tenslotte wordt in het witboek ge
zegd dat de Britse strijdkrachten ge
heel ter beschikking zullen staan zo
lang het NAVO-bondgenoot^hap voort-
Weer doodvonnissen
in Zuid-Afrika
GRAAF REINET De rechtbank
van Graaf Reinet, Zuid-Afrika, heeft
drie negers ter dood veroordeeld
wegens medeplichtigheid aan een op
12 januari 1963 op Sipo Mange ge
pleegde moord. Voor deze moord rijn
reeds drie andere negers terechtge
steld.
Het slachtoffer had destijds als
getuige a charge moeten optreden in
een politiek proces tegen leden van
een militaire groep van het verboden
Afrikaanse congres, doch werd voor
hij getuigenis kon afleggen in zijn
woning doodgeschoten.
De terechtstelling van de eerste
drie beklaagden leidde destijds tot tal
van protestacties in het buitenland,
terwijl paus Paulus, oud-premier
Chroesjtsjef en talrijke andere voor
aanstaande figuren in het buitenland
vergeefs een beroep op de Zuidafri-
kaanse regering deden om gratie te
verlenen.
