Geestelijke liederen
en gewijde klanken
Darwin en gezellen
Beethoven-cassette
MET VIJF
PIANO-CONCERTEN
Voetnoten bij modem toneel
LYRISCH SPEL
VAN ARRAU
EWALD VANVUGT
■HO»
BESCHAMENDE LITERATUUR
OVER HET DERDE RIJK
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 20 FEBRUARI 1965
jYOG STEEDS staat Beet
hoven hoven aan de top
van de ranglijst der meest
geliefde èn gespeelde compo
nisten. Dit is al tientallen
jaren het geval en het ziet er
niet naar uit, dat deze popu
lariteit aan het verminderen
is. Befaamde Beethoven-ver
tolkers kunnen verzekerd
zijn van een volle zaal en
in de grammofoonplaten
industrie behalen Beethoven-
platen de grootste oplage.
Waarom dit zo is? Men heeft
het gezocht in zijn tragische
levensomstandigheden, zijn
doofheid, zijn sterk bewustzijn
van zijn geniaal kunstenaar
schap, dat zich niet aan de
maatschappelijke vormen stoor
de, men heeft het gezocht in de
19e eeuwse romantisering van
de Beethoven-figuur, die onze
tijd ijverig aan het ontluisteren
is, men heeft gewezen op de
zeldzame zeggingskracht, die er
van zijn muziek uitgaat, de
vaak lapidaire thematiek, de
worsteling van het duister naar
het licht, de zegevierende vrij
heid, die juichend bezongen
wordt op de idee en de hoge
ethische waarde van zijn kunst.
Herkenning
de individualiteit zich baan:
men luistere naar het ernstige
hoofdthema uit het eerste deel,
dat al vooruitwijst op de „Eroï-
ca-symfonie", men luistere naar
het Largo, dat de echt-Beetho-
vense breed vloeiende lyriek be
vat. Het gehele werk heeft nog
wel de traditionele vorm, maar
de inhoud is aan het verande
ren.
Beethoven zelf voelde, dat hij
aan deze nieuwe invloed ook
een nieuwe vorm moest geven,
en is 1802 merkte hij tegen de
violist Krumpholz op, dat hij
met de werken, die hij tot nu
toe geschreven had, weinig te
vreden was, en een nieuwe weg
wilde inslaan. Deze nieuwe weg
betreedt hij in de Pianosonaten
op. 31, in de Eroïca-Symfonie
(op. 55), die als een bom op het
publiek inwerkte, in het Piano
concert nr. 4 in G-dur, op. 58
om maar enkele voorbeelden te
npemen. Dit is de Beethoven in
zijn volle meesterschap, zeker
van zijn taak, zeker van de
van Arau's spel naar voren, die
wat hinderlijk aandoet, nl. zijn
neiging tot overaccentueren, tot
overdetailleren. Men bewondert
zijn helder en fijngenuanceerd
toucher, zijn virtuositeit, men
bewondert de voornaamheid en
bezieling in de voordracht,
maar men zou soms zo graag
een wat eenvoudiger benadering
wensen.
Men kan aan de gehele weer
gave merken, dat Arrau en
Haitink precies met elkaar heb
ben samengewerkt. De solo- en
de orkestpartij sluiten nauwge
zet in elkaar en ook in hun
visie is een zekere eenheid te
bespeuren, al verschilt soms de
uitwerking. Maar ook hier komt
een bepaald aspect van Haitinks
werk met het Concertgebouw-
eethovens werkkamer in het
nis van de familie Pasqualnti
aar hij zijn vierde en vijfde
pianoconcert componeerde.
orkest naar voren: men zou zo
graag de orkestklank minder
zwaar en traag willen hebben,
duidelijker gedetailleerd en
scherper omlijnd, vooral kern
achtiger.
Hoog peil
sentatie op hoog peil. Arrau is
Toch men zal zich bij de een meesterlijk pianist, het
aanschaf van deze cassette, Concertgebouworkest klinkt
waarvoor men f 112,50 (mono) mooi, en aan Beethoven wordt
of f 124,50 (stereo) moet neer- alle eer gedaan,
leggen, niet teleurgesteld voe
len. Óndanks de bovengemelde Drs. H. E. KOKEE-VAN DEN
tekorten staat de algehele pre- BERGE
Dat is allemaal natuurlijk
waar. En zou er niet bijkomen,
dat het grote publiek Beethoven
onmiddellijk herkent? Hij is
een dergelijk uniek fenomeen
geweest, dat hij nog steeds uit
de reeks componisten uitspringt
als het prototype van originali
teit en genialiteit en bovenal als
dè componist, als dè symfonicus,
wiens muziek tot voorbeeld
strekt. Ja Beethoven....
Nu is dan een Beethoven-
cassette verschenen, met de vijf
pianoconcerten. Philips heeft er
kostennoch moeiten voor ge-
spaard: een blauw linnen
schuifcassette op een notenhou
ten rug en daarbij nog een
boekwerk met een kostelijke
schat aan biografische notities,
aan historische gegevens, aan
fotomateriaal. Voor de weerga
ve is uitgezocht de Chileense
meesterpianist Claudio Arrau en
het Concertgebouworkest, dat
onder leiding van Bernard Hai
tink staat. Kortom het is een
presentatie, die er wezen mag.
(AL02408/12 of AY835281/85).
Maar nu hangt de waardering
van zo'n Beethoven-cassette na
tuurlijk niet alleen af van de
uiterlijke vorm, hoe fraai die
ook mag zijn. Het gaat tenslotte
om de opvatting en om de
weergave van de muziek.
„Ik schaam me voor niets zen; lekker eten en drinken, in eind te houden, dat zijn boek is
j o iv j wagens rondrijden, logeren in geschreven aan de hand van
aat IK neo geaaan, aat ge- duurste hotels of in gehuur- gevonden of gekregen aanteke-
beurd is, komen zal, dat ik de appartementen; verhalen ningen van een derde, of der-
aanhoren en verhalen vertellen den. Het interesseert de lezer
of mijn kennissen hebben over sexuele gedragingen van trouwens in het geheel niet of
gedaan dat overal gebeurt aIIerIei mensen op allerlei leef- alles wat hier beschreven is
tijden. Kortom: grofzinnelijk precies zo is gebeurd, en of dit
waar mensen wonen, want genieten. En meen niet dat er, heeft plaatsgehad in het leven
er is geen verdorvener dier onder al dit geëxperimenteer van de schrijver of in dat Van
door, een werkelijke antropolo- anderen. Een boek roept immers
verstandiger, fantasierijker gische belangstelling bestaat, een eigen wereld op en met die
Hier is geen jonge zoeker aan wereld heeft de criticus te ma-
het woord, die nu eenmaal ken.
proefondervindelijk het hele
gebied van de lichamelijkheid
meent te moeten verkennen.
r\E twee populairste vertol-
kers van het geestelijk
lied, Aafje Heynis en Kees
Deenik, zijn met gemengde
koren, mannenkoren, jeugd
koren en de vermaarde Zin
gende Zusjes te horen op een
nieuwe serie 30-cm-platen
van Philips onder de ver
zamelnaam „Gewijde klan
ken". Fantastisch veel zorg is
eraan besteed: feilloze op
namen, op de hoes complete
teksten, foto's en artikeltjes
over uitvoerenden en diri
genten, en op de buitenkant
etsen en tekeningen van
Rembrandt.
£il ÏN PtAAT
ten kruis" hebben we weieens
sentimenteler gehoord... Op de
plaat staan behalve het titel-
lied: Van tl zijn alle dingen:
Als ik inaar wtet; Ga mij niet
voorbij, o Hei'and; Kom tot uw
Heiland; Op d>en heuvel daar
ginds: Peer ik hoor van rijken
zegen: Neem Heer, mijn beide
handen; Ik wens te zijn als
Jezus; Blijf Htm maar trouw;
Jezus, leven van mijn leven;
Het leven is een icrijgsba-
Graag beluisterd en veel ge-
draaid: onze grote alt Aafje KOOTZang
Heynis. nu-. haar warme, hart-
vercverende stem en de be
scheiden, dienende begeleiding
cao Simon C. Jansen. Twaalf
jekeno" gezangen, meest uit de
I-I;-vormde bundel, staan op de
nlaat „Halleluja, lof gezongen"
(P12915L). Behalve het titel-
lied hoort u: Schoonste Heer
Jasa- O Heer die daar des
hemels tenie spreidt; Ereko-
ning, in uw woning; Grote God,
wi' loven u; Op bergen en in
dalen; Bevc-e' gerust uw_wegen;
Nu de kooizang. Verenigde
gemengde koren uit Kampen en
Nijverrial op de plaat „Prijs
den Heer met blijde galmen"
(P12914 L). Driemaal vier
nummers: koren o.l.v. P. Zwart
Jzn met weer een andere telg
uit het muzikale geslacht van
de Zwarten aan het orgel,
namelijk W. H. Zwart, zingen:
Veilig in Jezus' armen; Neem
Heer. mijn beide handen; Jezus
mijn Heiland en De Heer is
mijn herder. Nijverdalse koren
o.lv. Hennie Slettenhaar (orgel
Jo Plomp) vertolken: Ruwe
stormen mogen woeden; De
vreemdeling van Galilee: Roept
uit aan alle stranden en Gouden
harpen hoor ik ruisen. En weer
andere Kamper koren o.l.v.
Tiem Evink zingen met Piet
Zwart aan het orgel: Prijs den
Heer met blijde galmen; Laat
mij slapend op U wachten; Gij
heil'ge eng'lenschaar en Wij
geven het niet over. Groten
deels dus typisch gevoelige lie
deren zoals het geliefde maar
eigenlijk zo weinig muzikale
lied „De vreemdeling van Ga
lilee".
Neem Hee'
i beide handen;
De Heer is mijn herder; Wat
vlied' of bezwijk'; Als ik Hem
naar ker.ne: 'k Wil u. o God,
mijn dank betalen. Ontroerend
Verdiensten
De bariton Kees Deenik, die
in 1952 zijn platendebuut maak
te met de eerste naoorlogse
plaat met geestelijke liederen,
heeft er du al tientallen op zijn
r.aam s'aan. Als solist en als
zangleider heeft hij grote ver
diensten. Zijn sympathieke
stem klinkt nu op de plaat
„Rust ®ijr. ziel. uw God is
konirg" (P12911L). Hij zingt
met begeleiding van Jan Bo
nefaas en Meirdert Boekei en
sommige nummers samen met
zijn dubbelkwartet. Hier meer
de piëtistische en methodisti
sche liederen, o.a. uit Joh. de
Heer. Maar zelfs het R„uwhou-
AAFJE HEYNIS
gaafdheid wijzen. Op blz. 44 staat
dan de mens in de misdaad,
de vriendschap, de deugd, in
alles; wat is belangrijker,
boeiender, meer overbodig
dan de mens?" Dit leest men der"
man protesteren tegen een derge-
0 lijke daad van agressie tegen de
situatie in Italië, zoals alleen menselijke geest en de menselijke
geboren schrijver die kan waardigheid. Of slikt men dit alles
Ziek en zat
geven. Zo vindt
een snelle wijze
men leest daar: „Hij veranderde een nieuwe mens ie vor
langzaam, heeft alles redelijk uit-
Waarschuwing
smeerlapperij op zichzelf, drie bladzijden nodig. En dan staat
evident dat daar- g~ -J:
Waarom is dit een abjecte
reld? Omdat hier de geest wordt gelegd
verloochend. O zeker, ook
Hij zegt wel dat
jr is dan de mem
vi v j. blijkt dat hij naai
op blz. 12 van het nieuwe 2oek is. „Wanneer je zorgt steeds
boek van de (ook alweer) SuTeW^itaSocbt 'diete sesproaen. „is i* no8
geruchtmakende jonge au- - -m ft? -
teur Ewald Vanvugt, door de SffiS 'ffiwvShS waard* Maar me.
gen door wordt er wel eens b|^je^?tsoen gevïaI|d aSeblieft! stand. ^>e wereld van cultuur phy, Londen 1958), waarschuwt
maar dat behoort bi7de digestie oi Men wordt ziek en za' van al die destaa^ hier n|®t; alleen d* wereld, ergens tegen passief nihilisme.
Dat gefilosofeer heeft niets te wrijven, alsof er niets belangrij- Er
betekenen, in de eerste plaats al kers was het leven. Natuurlijk trots de verschijning
dan op blz. 7 al de niet omdat het helemaal vrijblij- moet j€ dit alles ethisch en religi-
uitgeverij De Bezige Bij te
Amsterdam „met trots"
n nuuig. zuil uan aui<10
SP is cvluclu uai uacii- onder aan diezelfde bladzijde: De Amerikaanse denker Le-
nmctnnrfiihnrton" ,iin over niet afzonderlijk hoeft te „Laat ik sneller vertellen". Aan wis Mumford (geen christen),
if hlht ,uta«n^ht Hi/f ïp worden gesproken. Als ik nog zulke dingen herkent men het van wie ik een boek heb door-
Lf hebt uitgezocht, die ie mfit dJt >oort vermogen tot schrijven, hier wordt gelezen The Condition of Man
_.i te proberen geen procédé toegepast. Men con- -
eindig ik als stateert dus talent, een betere zaak
grof
aankondigt dat
Ontwikkeling
Welnu dan zullen wij ons
eerst met de muziek, dus met de
vijf pianoconcerten bezighou
den. In deze 5 werken, die de
tijd van 1794/95 tot 1809/1810
omvat, ligt de ontwikkeling van
Beethoven tot de zelfstandige,
eigen persoonlijkheid besloten.
In het Eerste en Tweede Pia
noconcert is nog de invloed van
Haydn en Mozart bepalend voor
vorm en uitdrukkingswijze. Na
tuurlijk steekt de latere Beet
hoven er al in, zoals in de
langzame delen en in de plotse
ling opduikende originaliteit
van de hoekdelen, met name in
de geestige Finale van het
Tweede Concert.
vormgeving. Hij doorbreekt de lezers aangeboden,
tradities en is zichzelf. Ook het
Vijfde Pianoconcert (in Es-dur
op. 73) valt in deze periode, die uitspraak" tegengekomen: „het is vend geschiedt Bevestigingen én ëus"veroordelen, zeïfsln de Verste tale aanval doet, in het hart
men de middenperiode noemt, van belang, te weten wat er ontkenningen (het is al meer op- plaats, maar ook niet-geestverwan
In de laatste periode komen de gedacht werd, hoe gelopen, ge- gemerkt» staan vlak naast elkaar, ten moeten worden overtuigd
verworvenheden tot de schoon- praet, gelachen geleefd (werd)" m HU d™>l e.
ate bloei: de Negende Symfonie, W'tovaar i. het
Als Amerika's beschaving straks
ondergaat, zegt hij, is daf niet
uitgeverij die met minder wijten aan de passie-
n.na «g». Doek ve nihilists dan aan de actieve.
En dan vind ik iedereen die
kunnen hier met minder klem-
Bladzij 92 zegt: (Ik) „draai steeds
dat door het de dingen naar mijn eigen kant, Pp....JB8L PPR!
j AA- ei Ar. vio vertellen de dingen veranderen: Praat,. alJes naar een centrum, wordt verloochend. Ook de jonge
de Missa Solemnis, de late kla- mezelf, ben erg tevreden met van Deyssel heeft
viersonaten en strijkkwartetten, „alles verandert op slag wanneer mezelf, denk «lat ik in de gelukki- (ais men de vei.
Een pianoconcert heeft Beetho- het uitge omstandigheid leef dat alles mag> nogal de beest uitgehangen,
ven dan niet meer geschreven "Sort" Slzond,er. gaat. Taa?.°0t ik °P h<™ tenminste het
- waarschijnlijk omdat zijn haald~ 100), Msar wat doel
doofheid ___een eigen optreden dat ertoe; in dit boek doet immers anders de kop kosten'
vvc itunucii c a.icb muiuci cultuur kan bestaan. En nu mag de schien uit angst
mijn eigen kant, mende argumenten toe. De geest lezer onder dat begrip „geest" ander nietszeggend scheldwoord
- - w« hi) W.L uitgeverij mals Jquare oj buTg„, een
belette. Want men moet wel niets ertoe, al leest men tot zijn
bedenken, dat Beethoven zijn verbazing, zomaar verloren tussen
pianoconcerten voor zichzelf 3l het fraais dat in dit hoek wordt t/gfS/ï WGrBld
de animaliteit,
beroemt zich op de tienduizenden
verspreiding van dit soort geest- zinga? De christenen met hun
Lyriek
pianist en een geniaal improvisa-
tor geweest zijn. 143) Tot zijn verbazing, want
indien de figuren uit dit nieuwe
Aan de hoofdkenmerken van produkt van grof-sensualistische
de concerten houden Arrau ^nt^ordelbkle™ ejf hS-'
en Haitink zich wel. Arrau delen. Hoe kan men leven tot doel-
speelt nr. 2 en 2 in lichte, in-zichzelf maken zonder allerlei
V verantwoordelijkheden uit de weg
sierlijke toon en in de langzame te gaan? Op blz. 148 leest men
delen heel lyrisch. In nr. 3 wordt over een'vrouw „die geen minuut,
j sekonde. dag heeft verknoeid met
dosis ernst ge- zijdelingse zaken. maar (zich) al-
lijks de doorzichtige fictie t
zeggen bestialiteit uit de wereld d®dfnd® boeken toestaan.^ Er is verouderde en achterlijke mytho-
lo£J«e hoeven hier dan niet eens
vultuUr. aan te Pas te komen. (200 blz.,
moest heel 5.)
de Cremers en Vanvugts staat geen spontane
een geestelijke compensatie. Ik ontwaardiging
.ieb bij Vanvug* wel eens aan de kringen van literatuur en cultuur.
De auteur probeert nauwe- jonge Van Deyssel gedacht, om Als h?t.. g.oed.
die op be- humanistisch Nederland als één
C. RIJNSDORP
In het Derde Pianoconcert
(op. 37, ontstaan in 1800) breekt
mengd, maar het zijn vooral
4 en nr. 5, waarin Arrau's
pianistiek prachtig uitkomt.
leen (heeft beziggehouden met):
leven". Nu hangt het er maar van
af wat men onder leven verstaat.
Sierlijk
Uiterste grens
Het lyrische karakter van
en de heroïek, die er in nr. a
ligt, wordt terecht benadrukt.
Maar er komt bij dit alles
het: drinken, hoere-
Niet zonder gevoel van Derde Rijk heeft verzameld. 4. Literatuur, die de volksaard gij de verschillen vernietigen, pas
bezig kun- Schrijvers, van wie ik vele vreemd is. op. dat ge het leven niet doodt."
boeken heb gelezen, die ik vaak weerk/ank
Hier
4 ren, reizen om mee te maken schaamte heb ik
5 hoe in andere landen pedronken nen hooden met de ve]e docu-
^tr^r^e^'ahteü men,en. die Joseph Wu„ over bewonderd heb
bepaald kenmerk verkennen tot de uiterste gren-
van de literatoren uit het
voor niets in een doodlopend achter, dat hij bij de
Dstraatje terechtgekomen. Carter-
Paul Carter-Harrison. Literaire Harrison heeft dit wel in de gaten,
Reuzenpocket 104. Uitgave De
Bezige Bü, Amsterdam.
geno-
Paul Carter-Harrison is een te
Amsterdam wonend Amerikaan.
Hij heeft 21 essays over het
moderne toneel (en dan voornz
Beckett
Ionescoi bijeengebracht e
Trouwens dat zijn
K. van het Reve geeft
toch geeft hij de moed niet onomwonden te kennen niets met
op. Zijn eerste zin luidt: „Het het experimentele toneel op te recht
moet mogelijk zijn uit de doezel hebben; ook Jeanne van Schaik-
«an het moderne toneel tot een Willing voelt nattigheid,
zekere levensbewustheid te ko- Tussen de essays door zijn frag-
men". Hoe optimistisch! Maar wat menten opgenomen
betekent nu „doezel"? Volgens jj 1
Van Dale: dommel; het
inleiding op geschreven. Dat
hij een Amerikaan is. die Neder
lands schrijft is wel te merken,
want ik heb enige malen deze
inleiding gelezen, maar kan er nog
geen touw aan vastknopen. Nu is
dat met dit onderwerp niet zo
bezwaarlijk, want aan dit soort
vastknopen. Het is dan ook niet
toneel kan niemand een touw
zelf band maakt echter duidelijk, dat John Cage en Ubu Roi.
dit niet bedoeld kan zijn. Enfin,
het doet er ook niet toe.
De essays zelf zijn interessant.
Er is bijv. een stukje waanzin bij „moderne toneel'
van Antonin Artaud, die het thea
ter de uitgezochte plaats
wreedheid vindt. Ook
Indien deze essays, althans som
mige ervan, bij deze en gene het
besef doen dagen, dat dit z.g.
„moderne toneel" niets voorstelt,
heeft ook zo'n boekje zijn nut.
de Hoewel ik voor mij me liever
interes- bezighoud met essays die
Ionesco. Tynan
dn inbondUitgesloten
de vorm van hun scheppin- Het spreekt vanzelf, dat in 1933 Schrijvers als de gebroeders
gen, verlaagden zich tot een de oproep van Heinrich Mann: Mann, Ricarda Huch en vele
anderen worden uit de „Dich-
opportunisme, dat ver beneden Laten we er voor zorgen, dat met temkademieuitgesloten, hun
hun verondersteld geestelijk ni- faefhe[|ahet hart ons fn het Plaatsen worden ingenomen
veau lag. De scheiding lag toen barbarendom laten verzinken", door scribenten, die lofliederen
niet tussen rechts en links, was keen weerklank vond. De boeken OJ]HiHjr en zijn trawanten
uit de vierde categorie werden in jaoriceren.
geen vraag van radicaal of con- pubiiek verbrand, o.a. Heine, die
servatief, maar uitsluitend een In 1820 heeft geschreven: „Waar Uitvoerig behandelt Wulf de
men boeken verbrandt, verbrandt veel besproken gevallen van Gotl-
vraag van karakter en houding men ,en slotte ook menMn.. zij„ [ded Bej^ cn Esrnst Jünger W1„
als mens. profetie is verwerkelijkt; het volk houding ten opzichte van het re
der „Dichter und Denker" is in gime op velerlei wijze wordt uit-
Wilhelm Raabe zei honderd jaar die jaren tot een volk van „Rich- gelegd. Het boek is verlucht met
geleden: „Het is altijd een voor- ter un<* Henker" geworden, zoals een groot aantal sprekende foto's
Karl Kraus heeft gezegd. van prominente „auteurs" van het
latsoemjKe mensen ge- Derde Rjjk by Kolbenhey€r, die
bedenkelijke tijden lie- Joodse auteurs, als Wassermann, gefotografeerd is naast het portret
gek te spelen, dan in Werfel, Stefan Zweig, Döblin, van Hitler en het adelaarsschildje
proeven groot gezelschap onder de schur- werden verboden, maar ook wat Inet hakankruis Vele documenten
- J:tonen, ondanks alle formele ambte
ken een schurk te zijn. als „schadelijk en ongewenstbeti- ljjkheid in de stijl, een onver-
Wulf-? uitvoerige documentatie leld werd (dus ge<?n Positieve kwlkkelijk snuffelen in de privé-
om^at'der afdSen: bijdrage tot het nat.-socialisme aangelegenheden van gewantrouw
leverde), moest uit de circulatie ae ameurs
verdwijnen. Is het voor de beoordeling var)
de artistieke kwaliteiten van een
2. Geleide literatuur. De auteurs, die tot groep 2 kunstenaar van belang, of hij in
hphonrden lieten zich geliikscha- bepaalde gevallen de hakenkruis-
3. „Met de volksaard overeen- g J^ vlag uithangt, zoals bij Bergen-
komende", lees: nat. socialistische kelen. Bij hen is het woord van ^uen werd geïnformeerd. „Bij
Ev. G. literatuur, nu ja, bedrukt papier. Leopold von Ranke vervuld: „Wilt collectes geeft hij steeds en gaarne,
Variatie
Een opmerking er tussen
door: tot nu toe stond op
elke genoemde plaat „Neem,
Heer, mijn beide handen".
Op tal van platen vindt men
altijd weer dezelfde melo
dieën terug. Begrijpelijk,
maar toch ook wel prettig als
er eens wat minder bekende
liederen uit de schat van de
kerk der eeuwen gekozen
worden. Wat gelukkig hier
en daar ook wel gebeurt.
Een ander genre weer: het
bekende Groot I.JE.-koor Rot
terdam van Frits Heuvelink en
het Interkerkelijk Jeugdkoor
Overschie o.l.v. Arie Pronk met
de organisten Freek de Keizer
en Genii v. d. Schoor, de
tromp'ntist Wim Hardenbol,
Kees Deenik en nog een ko
perensemble. Typisch blijde, in
hoofdzaak eenstemmige mee-
ti.ag7sng zoals die de laatste
jaren ook in ons land populair
geworden is dank zij allerlei
vormen van jeugdevangelisatie.
De plaat heet „Alle volken,
looft den Here" (P12 912L) en
verder staat er op: Liefde boven
alle liefde; Wij knielen voor
uw zetel neer; Welk een vriend
is onze Jezus; Wat vlied' of
bezwijk'; Wij prijzen u, God;
Loof nu den Here, mijne ziele;
Van u wil ik zingen; Hoe zal ;t
zijn als wij daarboven; Wij
hebben een woord voor de
wereld; O land waar mijn Hei
land; Dankt, dankt nu allen
God.
Mannenzang
Wie van mannenzang houdt,
kan terecht op de volgende
plaat, P 12 910 L, met opnamen
van het Chr. mannenkoor Den
Helder - dirigent Jaap Zwart,
orgel D. Zwart Jr. de
Verenigde Mannenkoren in
Hattem - dirigent Kees Dee
nik orgel Henk Pijlman en
het Chr. mannenkoor Amster
dam-Noord dirigent Jan v
d. Waart, orgel Rutger var
Mazijk. Het Helderse koor zingt
er soms wa' tegenaan, de beide
andere koren zijn duidelijk be
ter en met rame de bewerkin
gen van v. d Waart en Pijlman
worden uitstekend gezongen.
De uitgevoerde liederen zijn;
drie verzen van Psalm 42;
Hoort gij die stemme: U bid ik
aan, o macht der liefde; Mor
genglans der eeuwigheid; Gij
dienaars van Hem; Daar ruist
langs de wolken; Grote God,
wij loven u; De Heer is mijn
herder, 'k Heb geloofd
daarom zing ik; Blijf bij
II;-r: Nader, mijn God, bij u;
'Maa. iit weet in wien
ge oofd heb
En dan: de Zingende Zusjes.
Dj originele om zo te zeggen,
want er zijn er vele. Marry en
Thea Verhey zichzelf begelei
dend op de gitaar of met Hans
van der Steen aan het orgel of
wat daarvoor doorgaat. Zestig
liederen hebben de zusjes Ver-
hey inmiddels beiden al jaren
getrouwd» nu al op de plaat, en
tienduizenden genieten ervan.
Hier is de overigens in zijn
so-jrt uitstekende vertolking
geheel dienstbaar gemaakt aan
het doei: luisterenden brengen
tot Jezus. Uit de bundel Glo-
riekiokk^n, Johannes de Heer
e a: kozen zij meest liederen
di» oök op kinderclubs, zon
dagsscholen er.z. veel gezongen
worden en die veelal ook op
oudere pisten zijn verschenen.
We noemen: Wat doet u mei
Jezus: Jezus roept jongeren;
Glorie voor Jezus; Alles gaf
Jjzus; Is Jezus uw redder of
rechter: Ik ben graag alleen
met mijn Heer: De doorboorde
hard, Jezus Hij faalt nooit;
Verlangen: De herder der lief
de; Maak uw zorgen tot uw
schatten; Zoekt u jarenlang
naar vrede Allemaal melodie
tjes die goed in het gehoor
liggen.
Ai me', al: een mooie serie,
en elck wat wils!
maar zijn vrouw en kinderen zijn
geen leden van een nat.-soc. orga
nisatie, hij gaat met een gezin om,
waarvan de vrouw Jodin is, hij is
confessioneel sterk gebonden (Ber-
gengruen is rooms-katholiek ge
worden)."
Uit zulke documenten ziet men
het geestelijk klimaat van een
totalitaire staat.
Een nuttig en beschamend boek.
J. H. SCHOUTEN
Joseph Wulf: Litcratur und
Dlchtung im Dritten Reich. 472
blz. (Dol III van dc serie:
Kunst und Kultur lm Dritten
Reich.) 1963. Uitg. Sigbert
Mohn Verlag, Gütersloh.
