HEEL DE WERELD GEDENKT
WINSTON CHURCHILL
Wereld bewijst
deelneming
ÉïèSl SJSHilSÊH
SSKSsöSS
Dood Churchill in enkele
minuten wereldkundig
Sir Winston
regelde
zijn eigen
begrafenis
Oorlogsleider
ongeluk omgekomen
Ouders en kind (6) bij
Hardnekkige brand op
Noors vrachtschip
Grote plaats in
onze harten
4
MAANDAG 25 JANUARI 1965
Sinds de 15e
LONDEN Heel de wereld
heeft sedert vrijdag 15 januari
meegeleefd met de familie
Churchill, nadat bekend was ge
worden, dal de grote leider uit
de tweede wereldoorlog heel
ernstig ziek was.
(Van onze radio, en tv-redactie)
HILVERSUM. De telecommunica
tie heeft gisteren een grote rol gespeeld
bü het over de gehele wereld bekend
maken van het overlijden van Sir
WinstonChurchill. Men was op deze
vroege zondagmorgen aangewezen op
radio en televisie.
In Nederland vernam men om 9.45
uur, tien minuten nadat van het sterf
huis uit het bericht was gegeven, de
eerste mededeling daarvan via de beide
radiozenders: de programma's werden
onderbroken voor een uitzending van
de Radionieuwsdienst. Om elf uur was
ook de NTS-journaaldienst op het
Onmiddellijk na de eerste bekend
making werden niet alleen in Neder
land, maar in vele andere landen ook.
de programma's gewijzigd. Aangepaste
muziek, afgewisseld met herhaalde en
nieuwe mededelingen van de nieuws
dienst, werd ten gehore gebracht
Bij vele radiostations, ook in ons land,
werd daarbij gebruik gemaakt van uit
voeringen van Brittens War-symfonie.
De BBC liet direct na de eerste mede
deling van het nieuws dat. hoewel het
werd verwacht toch een schok door de
wereld liet varen, Beethovens vijfde
symfonie horen, de compositie waarvan
de klopsignalen van de Britse radio
zender in de oorlogsjaren '40'45 wer
den afgeleid.
Radio- en televisiemededelingen in
ons land gingen meteen vergezeld van
Activiteit
LONDEN Churchill heeft zorg
vuldig;. zijn eigen begrafenis geregeld
tot in de details. Al jaren geleden heeft
hij de route aangeduid, waarlangs de
vorsten en presidenten, de premiers
en andere leidende staatslieden de
baar zullen volgen.
Vrienden van Churchill vertellen nu,
dat hij voor het eerst plannen maakte
in december 1943. Na besprekingen met
president Roosevelt en generaal Tsjang
Kai Sjeb in Kaïro vatte hij kou en kreeg
hij longontsteking. Churchill zei toen
half ernstig tot zijn medewerkers:
„Ze moeten me wel een staatsbegra-
venis geven. President Roosevelt zal
naar Londen moeten komen om die bij
te wonen". Daarna is het „begrafenis
boek" gegroeid. Alle details werden
erin vastgelegd, zelfs de namen van de
militaire eenheden, die bij de plech
tigheid aanwezig dienden te zijn. In
1954 zette Churchill opnieuw zijn werk De avonduitzendingen van de televisie
aan de voorbereidingen voort Een paar werden, evenals het AVRO-radiopro-
details werden gewijzigd, maar de fframma, gewijzigd. Dc AVRO zond
grote lijnen bleven hetzelfde. Daaron- kort na acht uur het klankbeeld over
der was de tocht over de rivier de Churchill's leven nog eens uit.
Theems op dezelfde wijze als bij de Op Nederland 1 werd om half acht
begrafenis van Nelson. Om zeker te begonnen met nog een extra uitzen-
zijn dat alles precies naar wens zou dir.g van de NTS-journaaldienst, waar
verlopen. maakte Churchill een tocht in behalve het jongste nieuws uit Lon-
over de route, di zijn staatsbegrafenis den ook commentaren van buiten-
Hoewei radio- en televisiesecties ruim
de tijd hebben gehad, zich voor te be
reiden op de dood van de grote Britse
staatsman, ontwikkelde zich voor de
uitvoering van de gemaakte plannen,
evenals in buitenlandse omroepcentra
ook in Bussum en Hilversum direct
grote activiteit
Tal van omroepmedewerkers snelden
naar hun post. Telefoons kwamen onder
druk te staan door het oproepen van
speciale medewerkers ln binnen- en
buitenland. Reporters trokken er op uit
om commentaren te verzamelen. Reeds
klaarliggende korte overzichten van bet
leven van Churchill werden op de
draaitafel geplaatst of ln de presentatie
studio van dc NTS uitgesproken. Op
het bureau van de Radionieuwsdienst
kwam meteen redaetieversterking voor
het verwerken van de uit vele delen
van de wereld per telex binnenkomen
de berichten.
Prins Bernhard
Het resultaat was. dat in de loop
van de ochtend de radioprogramma s
die weldra ook de eerste buitenlandse
commentaren bevatten, herhaaldelijk
werden onderbroken voor riieuws-uit-
zendingen. De NTS-journaaldienst
kwam verscheidene malen op het
scherm, om half 3 zelfs reeds met 6611
's morgens gemaakte lelefoto van de
begraafplaats, waar Sir Winston zal
worden ter aarde besteld.
Omstreeks 12 uur zond Hilversum I
een door Arie Kleywegt geleid vraag
gesprek met prins Bernhard uit. De eer
ste woorden van rouw van de zijde
van onze koninklijke familie lieten niet
na. indruk te maken op de luisteraars.
Van KRO-zijde werd via de andere
zender minister Luns een kort inter
view afgenomen: ook deze sprak van
„een verlies dal de gehele wereld
schokt" en de ..onvergetelijkheid van
deze eminente staatsman".
Om 1 uur hield de vice-ministerpresi-
dent voor radio en televisie een korte,
treffende herdenkingstoespraak, die niet
van tevoren was opgenomen, maar
direct uitging. De Inhoud van deze
rede vindt men elders In dit blad.
Klankbeeld
Wel werden nog wijzigingen aange
bracht voor het uitspreken van buiten
landse commentaren en voor het uit
zenden van een klankbeeld over het
leven van Churchill Dit laatste was om
2 uur te horen via Hilversum II cn om
even na 8 uur op Hilversum 1
Herman Felderhof en Ben Brans
(resp. NCRV en KRO) hadden dit pro
gramma van 40 minuten samengesteld.
Men hoorde vele malen de krachtige,
overtuigende stem van de staatsman in
;n na de oorlog, men kreeg een leven
dige indruk van de grote betekenis
welke zyn leiding en optreden had voor
de volkeren, die leden onder de Duitse
bezetting Ook kon men nog eens luiste-
r de prijzende woorden welke
Churchill eenmaal sprak over het be-
i koningin Wilhelmina en ko
ningin Juliana en over de Nederlandse
politiek inzake Indonesië
Commentaren
laindse staatshoofden en andere poli
tieke figuren waren verwerkt. Direct
daarna wend. een herhaJimg gegeven
van de toespraak die de vice-minister-
president mr. Biesheuvel in het mid
daguur had gehouden.
-■ Bijzonder prettig was het vervolgens
UklTfrQ I tc ,uisteren en te kijken naar een
UJllLoACl. I /Uil vraaggesprek dat Prins Bernhard al
enkele dagen geleden Arie Kleywegt
i\ toestond en waarin de Prins verschei-
(Vervolg van pasino 1) dene aard-ffC voorvallen vertelde, die
Koningin Elizabeth. Ojdens hjj met gir wjnston had meegemaakt:
ziekte van sir Winston vrortdurend n hoe deze ook bjj 0fficjële gelegcnhe-
contact met de familie Churchill .s g - dgn Qp momenten dat zijn aandacht
weest (als vorstin en sals een der b -»te niet werd vereisti rustig in slaap viel
vrienaen van de «e- en precies op tijd wist te ontwaken hoe
oïï dS' medekve® De gehele wlreld reproduces van eigen sehildc-
is armer geworden door het verlies "Jen placht te sturen,
van zijn veelzijdige geest. Het voort- Wij hebben vriendschappelijk met
bestaan van dit land en de zusterlan
den van het Gemenebest zal na het
grootste gevaar dat hen ooit heeft
bedreigd, een eeuwigdurende herinne
ring zijn aan zijn leiderschap, visie en
ontembare moed-
Ook koningin-moeder Elizabeth en
andere leden van de Britse koninklijke
familie hebben lady Churchill per
soonlijke telegrammen van deelneming
gezonden.
Het leven van Churchill omspande speciaal voor de Nederl'and'se televisie,
de regering van koningin Victoria tot .waarin hlj Churchill's betekenis ai!s
die van de huidige vorston. Elizabeth staatsm2,n voor eigen en vele andere
II een leven, dat zo ongelooflijk ian<jen en zjjn grote kenmis van en be-
gevarieerd is geweest dat het vrijwel ]anaftelling voor de historie schetste,
de geschiedenis van de westerse wereld Het°Z£1, ve)e kijkers onaangenaam heb-
in de laatste decennia heeft ingehou- ben getroffen, dat ook deze rede zo-
hij
met zijn negentig jaar de oudste.
hem omgegaan en wij a'lflen hebben
grote bewondering voor hem, korton-
gLn Wilhelmima had dat ook", zei de
Prins, „en wij waren blij dat hij
pleegvader van onze jongste dochter
wilde worden".
Onaangenaam
die i
3-jarige leeftijd
vende van de geallieerde Grote Drie „^kokte West-EouroDa i
KSSSff'S.'SSE tiSS SSó' va„
velt. Stalm en Churchill. Zijn le\e het„een staatslieden, minaster-
wa? _°g_e,n^Pikten in president Wilson, oud-minister-presi-
wellicht het hoogtepunt bereikten m p '«irW vom de conservatieve
gedenkwaardig- aanbod van bloed, waarvoor een aantal aangekondigde
en kranen en ziin belofte tot programma s moest vervallen werden
vechten op de stranden, tot de neder- korte tijd later ook over Nederlamd 2
laag van het nazisme. uitgezonden.
worden opgebaard in de nestminster nan. in ine nouse
len, toen koning George VI daar lag opgebaard
BOLSWARD. Drie personen zijn
gistermiddag om het leven gekomen
bij een botsing op het beruchte kruis
punt Marnezijl van rijksweg 43. Slecht-
offers van dit ongeval werden de 46-
jarige G. de Vries, diens 45-jarige
iw en een zesjarig dochtertje. Dc
heer De Vries wilde met zijn auto de
rijksweg oversteken en werd daarbij
gegrepen door een auto die uit de
richting Afsluitdijk kwam.
HEER (Limburg). De 32-jarige G.
Moonen is gisterochtend omstreeks vijf
r bij een auto-ongeluk op de Aker-
steenweg omgekomen. Zijn wagen
raakte op nog onverklaarbare wijze
de rijweg en botste tegen een
lichtmast die afknapte. De bestuurder
overleed ter plaatse.
NIJMEGEN. De 29-jarige heer Hoot-
sen uit Veenendaal is in de nacht van
zaterdag op zondag bij Nijmegen met
grote snelheid met zijn auto tegen een
boom gereden. Hij was op slag dood. De
andere inzittende werd uit de wagen ge
slingerd cn zwaar gewond.
BUNNIK. Hel Duitse meisje Annette
Mülstegen (vier) uit Kroninburg is za
terdagmiddag bij Bunnik op de rijbaan
ArnhemUtrecht om het leven gekomen
toen de auto waarin zij zat, over de kop
sloeg. De twee andere inzittenden, de
bestuurster, vermoedelijk van Neder
landse nationaliteit en een Duits meisje
van circa zeven jaar. zijn met verwon
dingen opgenomen in het ziekenhuis in
Zeist
UTRECHT. De 22-jarige student S-
G. G. van Wees is gisteren in het zieken
huis aan de verwondingen bezweken die
hy zaterdagavond opliep, toen hü met
zijn motor op het Utrechtse Janskerkhof
slipte. De student gleed na z(jn val noc
enkele tientallen meters door en botste
daarna tegen een verkeerspaal. Met bloed
van 27 donors heeft men getracht de jon
gen tc redden.
(Vervolg van pagina I)
In dat grote drama was hij de groot
ste".
Bondskanselier Erhard van West-
Duitsland bracht hulde en dank aan
de diensten van de Britse staatsman
aan zijn land en de vrije wereld, en
zijn voorganger Adenauer noemde
Churchill „een der eersten die de
moeilijkheden om Europa te verenigen
inzag en die Duitsland de helpende
hand reikte om zich aan te sluiten bij
de gemeenschap van vrije volkeren".
De Duitsers zijn deze grote man dank
baar die zo snel na de verschrikkelijke
gebeurtenissen in de oorlog aandrong
op een eervolle plaats voor het Duitse
volk in een verenigd en vrij Europa.
Oud-presiderit Eisenhower: „Zijn
ontembare moed, zijn onverwoestbaar
geloof in de gemeenschap der vrije
landen en in de waardigheid van de
vrije mens, typeerden zijn levenswij
ze". En zijn collega Truman: „Hij was
het voorbeeld van de vastbeslotenheid
van de mens vrij te blijven en de moed
hen die ziin vrijheden zouden bedrei
gen tegemoet te treden en te over
winnen".
Communisten
Uit de Sowjetunie kwam een tele
gram van premier Kosygin, die zei.
„dat men zich de voortdurende inspan
ningen van Churchill tijdens de oor
log tegen Hitler-Duitsland zal herinne-
Rouwbeklag van
de regering
DEN HAAG De chef van de di
rectie kabinet cn protocol van het mi
nisterie van buitenlandse zaken, mr.
W. J G. baron Gevers, heeft gistermid
dag namens de Nederlandse regering
aan de ambassadeur van Groot-Brit-
tannië in Den Haag, sir Peter Garran,
rouwbeklag overgebracht bij het over
lijden van sir Winston Churchill.
ChurchilUierdcnking
DEN HAAG Het overlijden van sir
Winston Churchill zal morgenmiddag in
de Tweede Kamer worden herdacht.
Kamervoorzitter mr. F. J. F. M. van
Thiel zal bij het begin van de openba
re vergadering een korte herdenkings
rede uitspreken. De Eerste Kamer
komt morgen niet bijeen.
DE BILT Gedurende het week)
einde zijn snelle veranderingen v
luchtdrukverdeling opgetreden. Boven
Schotland ontwikkelde zich een hoge-
drukgebied en aart het front, dat zon
dag regen bracht, een kleine depressie.
De depressie volgde aanvankelijk een
koers van Engeland naar het midden
van de Noordzee. Daarna zwenkte h\
af naar zuid-zuidoostelijke richtingen
en bereikte maandagochtend de Eems-
monding. Er achter beweegt zich noj
een kleine storing van het noorden
v de Noordzee naar het zuiden,
dat de neerslagkansen blijven bestaan
Misschien valt er ook wat sneeuw, om
dat achter de storingen een oostelijk»
wind opsteekt, die koudere lucht »il
Duitsland gaat aanvoeren. Er komt
namelijk een verbinding tot stand va»
het hogedrukgebied in Schotland met
n hogedrtékgebied in Scandinavü
noord-Rusland. Hoewel het tem-
peratuurniveau omlaag gaat is
eerstkomende 30 uur de kans op vorsl
van enige betekenis nog klein.
Zon en maan
Dinsdag 26 januari: zon op 8 29, onder
17.17; maan op 3 21, onder 12.23.
Maandag 1 februari: nieuwe maan.
HOOGWATER SCHEVENINGEN
26 januari: 959 v.m.: 22 40 n.m.
Vrijdag 15 jan. Lord Moran
deelt mede, dat zich bij sir Win
ston na een kou een storing in
de bloedsomloop heeft ontwik
keld en dat er een bloeding in
de hersenen is opgetreden. Hii is
in een diepe slaap gedommeld.
Zaterdag 16 jan. Churchill
is wat zwakker geworden, maar
heeft rustig geslapen.
Zondag 17 jan. De pols van
sir Winston is wat onregel
matiger geworden. De patiënt
heeft terrein verloren.
Maandag 18 jan. Churchill
is weer wat zwakker geworden.
Dinsdag 19 jan. De zieke
had een zeer onrustige nacht, zo
zelfs, dat Lord Moran bij zijn
ziekbed werd geroepen.
Woensdag 20 jan. De zwak
heid van de bloedsomloop ia
duidelijker geworden.
Donderdag 21 jan. Er is
geen verandering opgetreden in
de toestand van de zieke.
Vrijdag 22 jan. Toestand
van Churchill is weer iets ach
teruit gegaan.
Zaterdag 23 jan. De acnter-
uitgang in de toestand is weer
duidelijker geworden.
Zondag 24 jan. Om 8.35
uur plaatselijke tijd maakt Lord
Moran bekend, dat sir Winston
Spencer Churchill om 8.05 uur
is overleden.
Een onbekend Engels meisje in het plaatsje Woodforf Green legt bloe
men bij het standbeeld van Sir Winston Churchill. Sir Winston heeft
40 jaar zitting gehad in het parlement als afgevaardigden van dit stadje
Tegen het landgoed aan. waar Sir Winston Churchill is geboren. Iigl het kerkje van Sint Martfnus in Bladon,
met daarvoor het kerkhof. Volgens de rector van de kerk heeft Churchill bij hem de wens geuit op dit kerkhof,
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Aan boord van
het Noorse vrachtschip Tobon (7359
brt.) hebben brand' -er van
vrijdagnacht tot zondagmiddag ver
beten gevochten tegen een hardnek
kige brand in de lading copra. De
donkergrijze rookwolken, die uit de
laag over het water var de Waals
haven naar het zuidelijk stadsdeel
dreven, veroorzaakten een afschuwe
lijke stank. Tot zelfs uit Dordrecht
kwamen er klachten.
Zeer vermoedelijk Is broei de oorzaak
van dc brand.
Nadat andere methoden om het vuur te
bedwingen waren mislukt, werd zaterdag
besloten het aphterste ruim onder water
te zetten.
Toen er in de loop van de middag
op leek, dat de men brand meester was.
was er zoveel bluswater in het ruim ge-
spp'en "lat bet i n ,1
raakte. Omdat de Noor ook slagzij maak
te. wérd" er een berglngjfraartulg bijge
haald om het water weer overboord te
pompen-
's Avonds ontdekte de brandweer, dat
het vuur zich toch had uitgebreid naar
het aangrenzende ruim.
Het vuur veroorzaakte een geweldige
hitte. De stalen platen van het dek
bolden op en de verf op de huid blad
derde. Zowel het dek als de huid werden
voortdurend natgehouden. Van een blus
boot af. werd met een waterkanon op
de scheepshuid gespoten.
Rook
De verstikkende rook dwong brand
weerlieden van persluchtmaskers gebruik
te maken. Hoewel meerdere malen lange
vlammen uit het ruim sloegen, bleef de
vuurhaard onvindbaar. Om zo dicht mo
gelijk bij de vermoedelijke plaats te ko
men, lieten brandwachten zic.i in d. rij
per van een kraan in het ruim zakken.
Aanvankelijk had de brandweer gepro
beerd het vuur te doven door de lading
met een laag schuim af te dekken Deze
poging lukte niet. Toen zaterdagmorgen
de ruimen voorzichtig werden geopend,
bleek dat de brand vee e s
geworden. De gezagvoerder gaf toen toc_
stemming het ruim onder water te zet-
Zondagmiddag om kwart voor drie
meldde de brandweer het vuur te heb
ben bedwongen.
De Tobon, eigendom van rederij Flint
te Bergen, ligt al sinds 6 januari te
wachten op haar beurt om te worden
gelost. Het schip had de copra in de Phi-
lippijnen geladen. De inhoud v n
gespoten ruimen moet als verloren wor
den beschouwd.
Vlaggen halfstok
voor Ghurchill
DEN 1IAAG De regering besloot
in verband met het overlijden van sir
Winston Churchill, dat evenals vandaag
op de dag van de begrafenis zater
dag van alle openbare gebouwen
halfstok zal worden gevlagd.
Condoléanceregister
getekend namens
Koningin en Prins
DEN HAAG Namens de Koningin
en de Prins der Nederlanden heetf de
opper-ceremoniemeesteT van het Huis
van de Koningin luitenant-generaal b.d.
C .Ff Pafaud de Mortanges de condoléan
ceregisters getekend op de Britse, am
bassade
ren". Het persbureau Tass ging nog
een stapje verder: „Na de beëindiging
van het wereldconflict heeft Churchil!
de rol gespeeld van aanstichter van de
koude oorlog tegen de Sowjetunie".
Het Oostduitse persbureau A.D.N.
meende dat „Churchill altijd in han
den van Groot-Brittarmië's heersende
klasse is geweest". Het communisti
sche blad Neues Deutschland maakte
van de gelegenheid gebruik een felle
aanval op de overledene te doen.
De secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties, Oe Thant, zei ten slotte
„diep getroffen te zijn door de dood
van een man die een zo belangrijke
rol bij de vorming van onze organisa
tie heeft vervuld". De Algemene Ver
gadering heeft vanmiddag een minuut
stilte betracht ter ere van sir Winston
Churchill.
Koninklijk huis
naar begrafenis
DEN HAAG Men kan er zeker van rijn
dat onze Koninklijke familie bü de be.
grafenis van Churchil! zal zijn vertegen,
woordigd, zo geven Haagse k: ingen U
verstaan. Welke leden van onze Konink-
lijke familie zullen vertegenwoordigd
hangt af van de uitnodigingen voor <h
plechtigheid die nog moeten btnnenko-
Niet onmogelijk is dat ook prinser
Christine naar Londen zal gaan omdat zij
een petekind van wijlen sir Winston
Churchil is. Onder de ministers van bui-
tenlandse zaken van vele landen zal on.
getwijfeld ook minister Luns zijn, die dr
plechtigheid zal bijwonen. Hij kwam van-
daag uit de Verenigde Staten terug. j
Mr. Biesheuvel:
DEN HAAG -Sir Winston ChuB
chill was niet alleen een groot mai
we reld geèch i cd en is van deze
nam ook in onze harten een g
olaats in. Wij weten allen wat de m
heid, de vrije wereld en ook wij
Nederlanders aan hem te danken heb
>nze vrijheid in de diepste betekeni!
/an het woord".
Aldus sprak gistermiddag de
premier, mr B. W. Biesheuvel vc
dio en tv. Hij wendde zich vooral to!
de Nederlandse jeugd diie de bange be
zettingsjaren slechts kent uit de boeken
en uit verhalen van de ouderen. „Het
geheim van het Britse standhouden In
het dieptepunt van de tweede wereld
oorlog is", aldus- mr. Biesheuvel „med
te verklaren uit de moed en onverzeth
lijkheid van een man die in dit mom
van het grootste gevaar de teugels
handen nam en ze n-iël meer uit handt
gaf. voor en aleer de vijand verslage
cn het bezette Europa ook ons lafl
was bevrijd. Welk een kracht schuild
er in deze man. welk een kracht
in het volk. dat deze grote zoon 1
voortgebracht. De grote kracht va
Churchill was:
vastberaden, in
