AAN DE RAADSELEN IN RIJSWIJK
WERD ER WEER EEN TOEGEVOEGD
Suikerplantages op
Cuba in brand
Zoeken naar kastelen van machtige heren
Ligt onder lagen puin
resten van De Burgh?
Mr. Marijnen maakt met
tropische regen kennis
Tuinbouw lijdt van stof.
roet, fluor en zwavel
NIEUWE LEIDSE COURANT
11
MAANDAG 18 JANUARI 1965.
(Van onze bouwredacteur)
W7AAR woonden de machtige heren van Rijswijk, die
bijvoorbeeld in de twaalfde eeuw hun belangrijke rol
hebben gespeeld. Hun woonplaats moet de Hof van Rijs
wijk zijn geweest. Vorig jaar dacht men een tipje van de
sluier over deze Hof te kunnen oplichten, toen door de
Rijksdienst voor bet Oudheidkundig Bodemonderzoek
werd gegraven naar de resten van bet oude Steenvoorde.
De algemeen Rijksarchivaris, mr. Hardenberg. bad im
mers op grond van oude bronnen kunnen concluderen,
dat Steenvoorde de Hof van Rijswijk geweest moet zijn,
daarbij stellend, dat dit Steenvoorde in de vroegere moe
rassen moet hebben gelegen op een klei- of Ieemlaag. De
resten van Steenvoorde werden inderdaad gevonden. Het
bleek echter niet op een klei- of leemdonk te hebben ge
legen maar op de zandrug. Bovendien was het bouwsel te
klein geweest om er een rijk hofleven te situeren.
Er werd een raadsel toegevoegd aan de vele, die er nog zijn in de zo
belangrijke gesrliiedenis van Rijswijk, namelijk: wat is er in deze
strek omstreeks 1350 dus in de tijd van de Hoekse- en Kabeljauwse
twisten gebeurd? Uit de opgravingen bleek, dat Steenvoorde om
streeks die tijd moet zijn verwoest en later met gebruikmaking van bet
oude materiaal en de oude funderingssleuven weer zijn herbouwd.
De vraag waar de Hof van Rijswijk stond was dus gebleven en weer
actueel geworden.
In hei kleine gemeentemuseum van
Rijswijk staal een oude. s'alen geld
kist met een dito stalen binnenkist.
Hierin bevindt zich het huisarchief
van De Burgh. de vroegere Ridder
hofstad. die heeft gestaan op de plaats
waar nu het internaat Don Bosco is
gevestigd. Onder de stukken van dit
huisarchief bevindt zich een opme-
tingstekening van de landmeter van
Delfland. Rijnland. Voorne en Putten.
Jan Potter van de Loo. die in novem
ber 1580 van de toenmalige heren van
De Burgh opdracht kreeg van het
uitgestrekte goed enkele tekeningen
te maken. Op het oude stuk perka
ment tekende Jan Potter de vorig
jaar vergraven toegangsweg naar Don
Bosco vanaf de Van Vredenburchweg
Aan het eind van deze toegangsweg
wordt door hem een forse burcht
toren getekend, opgetrokken op een
lechthoekig grondplan en geschoord
door steunberen. De toren was afge
dekt met een plat dak met kantelen.
Bij de opgravingen van Steenvoorde
heeft een andere tekening van dezelfde
landmeter goede diensten bewezen, hoe
wel bleek, dat de door hem getekende
bouwwerken niet konden kloppen. Een
onderzoek aan de hand van de nieuw
gevonden kaart op het terrein van Don
Bosco leverde op, dat het toegangspad.
het eiland en de gracht er nog precies
zo lagen als op de tekening van 1580
aangegeven. Op bepaalde plaatsen van
het eiland, dat als het ware vanuit de
gracht oprijst naar een top op het mid
den. lagen hier en daar grote middel
eeuwse bakstenen en enkele scherven
uit de dertiende en veertiende eeuw.
Al veel eerder had men naar de fun
damenten van De Burgh gezocht, doch
nooit had men veel kunnen vinden.
Daarbij werd echter het eiland over
het hoofd gezien, omdat men meende,
dat de vorige eigenaar. Von Fisenne.
deze gracht had laten graven om zijn
buitenplaats meer aanzien te geven.
AUcen maakte dc tuinman van het
buiten in 1942 melding, dat hy op het
terrein by het thans bestaande hoofd
gebouw een zwaar fundament had ge-
lien. Bü de aanleg van een riool kwam
men dit fundament enkele jaren weer
tegen. Ilct bleek echter niet van mid
deleeuwse dikte te zijn. Wel waren hier
middeleeuwse stenen van groot for
maat 30" em lang verwerkt, doch
voor dc tweede maal. In het gemeen
tearchief van Den Haag bevindt zich
een oude prent van een op deze plaats
gestaan hebbende grote boerdcrU,
een type, waarvan men er nog enkele
in Rijswijk kan aantreffen.
GRAVEN
Kennelijk was het bouwmateriaal
voor deze boerderij afkomstig van
middeleeuwse sterkte. Dank zij de
dewerking van de paters Kanters
Nelissen en de pater generaal van
orde waaronder Don Bosco ressorteert,
kon in het voorjaar van 1964 worden
begonnen met een proefonderzoek.
Vaardig werd de schop door enkele
jongelui van het internaat Don Bosco
ter hand genomen. Eerst werd
sleuf gegraven op de plaats, waar
gens dc gevonden tekening de toren
moet hebben gestan. Hier vond
niets. Enkele verdwaalde scherven
bakstenen waren het enige gevolg
deze graverij in de zware klei.
Aan precies de andere kant van
eiland lagen in de kant van de gracht
meer stenen van het gezochte formaat.
Prompt werd hier begonnen met het
graven van een proefsleuf. Deze kant
was ook de laagste kant van het ei
land. De grootste handicap bij dit on
derzoek was het steeds maar weer
stijgende grachtwater, waardoor de ge
graven sleuf binnen enkele minuten
weer vol met water kwam te staan.
Dc jongelui zetten taai door en stelden
zich iedere avond weer beschikbaar
De door Jan Potter van der Loo
gemaakte tekening van De Burgh
van Rijswijk. Opgravingen hebben
inmiddels aangetoond, dat de <rp
de kaart getekende bebouwing niet
in overeenstemming is met de
werkelijkheid. Er moet een mid-
deldeeuwse bebouwing hebben ge
staan precies op de andere kant
van het eiland.
steeds opnieuw de zeer vette klei uil
de steeds dieper wordende sleuf te
scheppen.
Ongeveer een meter onder het maai
veld werd een ongestoorde en dikke
puinlaag gevonden. Dit was waar naai
werd gezocht. Dc stenen waren allt
van het middeleeuwse formaat, hier ei
daar met een nog dikke klont metsel
specie, waarin zich soms hele schelpen
bevonden, de zogenaamde „kastelen
kalk."
Tussen de puinhoop bevondt zich eer
grote boeveelheid scherven, die echter
niet veel ouder waren dan het midden
van de veertiende eeuw..Door het water
kon niet veel dieper worden gezocht
naar een ongestoord deel van een fun
dament, doch uit de vorm van de ge
vonden puinsleuf bleek wel, dat hier
geen vierkant, doch een groot rond ge
bouw moet hebben gestaan
VONDSTEN
Met een klein aantal mensen werd
de gevonden sleuf nader onderzocht.
In een bepaalde hoek van de puinsleuf
werd aan de buitenkant een diepe af
valput gevonden, die zich zwart afteken
de in de blauw-grijze klei. Voorzichtig
werd deze put leeggehaald. Een flinke
hoeveelheid aardewerkscherven
het gevolg. Zelfs kwam uit een diepere
laag een tand van een beer en uit een
hogere laag een sleutel met
grote baard tevoorschijn.
Het bleek voorts, dat de puinsleuf
naast deze put zich voortzette naar het
midden van het eiland en precies tus
sen twee zware eikebomen doorliep.
Tot zover was alles normaal. Aan de
grachtkant naast dc puinsleuf kwam
men echter voor een raadsel te staan,
In de eerste plaats werd er een hoe
veelheid houtskool gevonden, ongetwij
feld afkomstig van een flinke brand,
maar het meest interessante
dat zich aan de buitenkant van de puin
sleuf, dicht tegen de gevonden afvalput,
vergane balken en planken bevonden.
De houten resten waren aan de gracht
kant afgezet met aangepunte berken
stammetjes.
Ilad men hier te doen met di
ten voorganger van dc stenen burcht?
Of was het houtwerk bedoeld
zakking van de zware muren tegen te
gaan?
Het is namelijk gebleken, dat dc fun
damenten. zo ze worden gevonden, be
slist niet in het zand liggen, doch diep
in de vette klei zijn gelegd. Dit Is op
zichzelf al vreemd genoeg, omdat dc
zware burcht dan vlak naast de oude
zandrug is gebouwd.
HUL1'
Om het water weg te krijgen
de hulp verkregen van de N.V. Boele
Van Eest eren. die direct een flinke
pomp beschikbaar stelde- Het zwaa
ste karwei was echter het weggravi
dc als een rots zo hard gewordi
2.50 meter dikke kleilaag op het
eiland. Ook dit werd snel opgelost,
doordat de bouwmachinehandel van de
firma K. van Zeevenhoven te Rotter
dam geheel belangeloos een lichte bull
dozer van het nieuwste type beschik
baar stelde.
Op het goede gesternte af werd de
bulldozer aan het werk gezet, waar
werd vermoed, dat de eerder gevonden
puinsleuf naar het binnenste van het
cirkelvormige eiland zou doorlopen. Het
duurde niet lang, of de grote stalen
grijper stootte op een dikke laag puin.
De laag stenen liep dus inderdaad door.
Ook werden er aanwijzingen verkregen
omtrent de vermoedelijke toegang tot
het bouwwerk, dwars over de gracht
heen. Volgens de normale principes
in de middeleeuwen een verster
king werd gebouwd, namelijk rechts
de toegangsweg, lagen de puinres-
gocd. Door verschillende omstandig
heden moest het werk in het najaar
worden stopgezet. Het komende voor-
hoopt men weer verder te gaan
Ook dan is men gelukkig Weer verze
kerd van de nodige technische hulp.
Reeds nu is wel duidelijk geworden,
dat De Burgh omstreeks 1350 moet zijn
oest. In tegenstelling tot Stcenvoor-
de, liiki de burcht op dc huidige plaats
niet te zijn herbouwd. De grote vraag
Een klein deel van de reeds uit
gegraven sleuf, waarin resten van
de middeleeuwse burcht zijn ge
vonden.
voor de geschiedenis van Rijswijk is ni
wat gebeurde in Rijswijk tijdens de
Hoekse en Kabeljauwse twisten. Zon
der uitzondering werden in die tijc
voor zover bekend alle Rijswijkse kas
telen verwoest. De tweede belangrijke
vraag is: is De Burch de Hof
Rijswijk geweest? Verschillende
vaststaand aangenomen gegevens 2
al door deze kleine* proefopgr&ving ni
het rijk der fabelen verwezen.
Uit het gevonden' huisarchief van
Burch in het museum van Rijswijk,
wel iets over de geschiedenis van
goed bekend geworden. In de eerste
plaats is wel duidelijk, dat het adellijk
geslacht Van der Burch zijn naam heeft
te danken aan de voormalige ridderhof
stad De Burch. Jacob van der Burch
wordt reeds in het jaar 1235 genoemd
„onder andere ridderen en eedelen ge
weest op het Tournooi door Floris gra
ve van Holland en Zeeland. Heer var
Friesland, bestemd binnen 's-Gravenha-
ge. maar gehouden binnen Haarlem".
Uit de gevonden archiefstukken blijkt
dat de bewoners van De Burch tot de
hoogste adel behoorden en nauwe
tacten onderhielden met het hof in
Haag.
Nog een andere byzonderheid is. dat
deze lieren Van der Burch uitgebreide
bezittingen hadden. Op de tekening
Jan Potter, die niet dc gebouwen, doch
wel de Ianderyen minitieus tekende,
staat aangegeven, dat de bij Dc Burch
behorende Ianderyen liepen vanaf de
Van Vredenburchweg in Rüswijk. tot
aan de Hoffcade de huidige Hoefka-
de in Den Haag. Hier liep ook de
grens van de grafeiyke landeryen rond
het BinnenhofDe graven van Hol
land en de heren van De Burch zyn
dus lange tü'd buren geweest!
In het oude archief bevindt zich ook
een oud geschreven geslachtsregister
van het geslacht Van der Burch. Dit
geslachtsregister zou een belangrijke
bron van kennis kunnen zijn voor eer
genealoog, want tot in de zevende ge
neratie is alles bijgehouden. Uit dit re
gister blijkt een van hen te worden ge
noemd als Burggraaf van de stad Lei
en een ander telde het nu nog ir
het Westland bestaande 't Wout tot zijn
Het eiland met de nog steeds be
staande gracht. In de voorbije eeu
wen werd de gracht uitgebaggerd
en klei en modder werd op het
eiland gegooid. Vandaar, dat wel
enkele meters diep moet worden
gegraven.
bezittingen. Hieruit blijkt wel. dat De
Burch een belangrijke veste geweest
zyn. In 1484 wordt het goed door
van der Burch verkocht aan zijn
neeg Pieter Suys. die getrouwd was
met Johanna van der Burch. erfdochter
Pieter Suys. die in 1501 stierf, ligt
met zijn vrouw in de Dorpskerk van
Rijswijk begraven. Op de grafzerk ko-
de vier kwartieren voor van: Suys.
Burch. Steenhuysen en de Rovere van
Montfoort Verschillende bewoners van
De Burch worden tevens genoemd als
heer van Rijswijk Door vererving
ging het goed eind 1500 over op het ge
slacht Van der Duyn, doch op 30 maart
wordt het goed door Nicolaas
der Duyn verkocht aan Jacob
Leeuwen. Op 24 september 1788 wordt
het gekocht door Petrus Mattheus
der Kun voor f25.000. Eveneens door
rving kwam het later aan de familie
Von Fisenne.
Ballingen gooien bommen
MIAMI Cubaanse ballingen heb
ben gistermorgen aan de Westkust van
Cuba een suikerfabriek en suikerplan
tages gebombardeerd. Hun vliegtui
gen wierpen brand- en napalmbommen
bommen van grote explosieve kracht
en meer dan vijfduizend capsules met
actief fosfor op de Niagarasuikerfa-
briek aan de noordwestkust van Cuba
in de provincie Pinar del Rio.
Ze verspreidden hun brandstichtend
materiaal over alle suikerrietvelden van
af de fabriek tot de in het uiterste wes
ten gelegen gebieden van het eiland. De
PARAMARIBO In allerijl moes
ten de Surinaamse autoriteiten za
terdagavond de vijftig kilometer
lang weg naar het vliegveld Zanderij
afleggen, omdat minister-president
mr. V. G. M. Marijnen eerder aan
kwam dan was venvacht.
Maar zij haalden het nog. In een tro
pische regen werd de Nederlandse pre
mier verwelkomd door de wnd. gouver
neur van Suriname, mr. F. Havenschmidt.
Het is voor de eerste maal dat premier
RIJNSBURG OPGELET
Dinsdag Markt opruiming leuke Jongens-
en Meisjes Pyama's tot 14 jaar nu alle
maten 3.98. Dames en Heren Pyama's
alle maten 5.98. Zeer grote badlakens
8.98 nu 3.98. Lange onderbroeken en
borstrokken 2.98 nu alle maten 2.75.
Wollen Heren truien vanaf 10.98. Brom-
mervesten nu 7.98.
JAPIE
Groenteveiling Rijnsburg
RIJNSBURG De aanvoer van was-
peen was ook deze week groot. De
vraag naar de Al sortering was vol
doende, zodat de prijs zich kon hand
haven. De vraag naar BI was minder
groot zodat de prijs lager lag. De vraag
naar All was aanvankelijk nog goed.
Over het algemeen liggen de prijzen te
laag.
De aanvoer van boerekool was vooral
in het begin groot. De kopers gaven
tusscr. 6 en 17 cent per kg., later tussen
9 en 23 cent. De afzet van rode kool
verloopt nog altijd stroef met pryzen
tussen 6'i en 15 cent per kg Met de
afzet van de gele kool gaat het ook
niet naar wens. De prijs varieert tussen
8 en 15 cent per kg. Spruiten zijn even
eens laag genoteerd n.l. tussen 24 en
28 cent per kg.
Ir. W. van Soest voor
C.H. Statenkring
(Van een onzer verslaggevers)
VLAARDINGEN Stof en roet r
fabrieken is van zeer nadelige invloed
op de tuinbouw omdat zij de liehttoe-
lating in de kassen verminderen. Om
dat deze invloed in sterke mate van de
eersomstandigheden afhankelijk is,
acht ir. W. van Soest (Den Haag)
directeur van het „Proefstation vooi
de Groenten- en Fruitteelt onder glas"
Naaldwijk, een meteorologisch
waarschuwingsdienst noodzakelijk.
Deze dienst zou bij nadering van wind
stille perioden de industrieën moeten ad
en tijdelyk op een anaer proces
de afvoer van afvalstoffen over te
gaan en anderzyds de tuinders moeten
waarschuwen maatregelen te nemen voor
hun kassen.
Ir. Van Soe§t sprak zaterdagmiddag op
in goed bezochte streekvergadermg van
dc CHU-Statenkring Delft in de zaai
Harmonie alhier. Hij gaf een praktische
beschouwing op de nadelen van de lucht
verontreiniging voor de tuinbouw, nadat
st de heer H. K. van Minnen, lid van
de Provinciale Staten van Zuid-Holland
wethouder van Vlaardingen was ln-
Marijnen een bezoek brengt aan de twee
Koninkrijksdelen In de West.
„Ik hoop land en volk te leren ken
nen". aldus mr. Marijnen, die verder ver
klaarde, dat zijn reis niet ten doel hééft
specifieke "problemen aan te snijden,
maar nteer eén algemene oriëntatie tot
basis heeft.
De reis zal precies drie weken duren,
waarvan elf dagen in Suriname. Gister
morgen woonden de heer en mevrouw
Marijnen de mis bij in de kathedraal var
Paramaribo, waarna 's middags een rond
rit door de stad en een bezoek aan hel
op het programma stonden.
Overval verijdeld
op juwelierszaak
ALMELO Toevallige voorbijgan
gers hebben in de nacht van vrijdag
op zaterdag een overval op een juwe
lierszaak verijdeld cn de dader op de
vlucht gejaagd. De 27-jarige J. M.
werd door de politie ingerekend,
dat hy in de Grotestraat een cognac-
fles en enige zware ijzeren moeren
door een ruit van een juwelierszaak
had gegooid.
De voorbijgangers kwamen zo snel
op het glasgerinkel af dat M. niet eens
de tijd had een greep in de etalage
Agendanieuws Sassen hei 111
SASSENHEIM Dinsdagmiddag half
2 in Hel Bruine Paard. Alg. bond ouden
v. dagen. 8 u. in Het Bruine Paard:
V.V.V.-jaarvergadering. 8 u. in het Geref.
jeugdhuis: Chr. Vrouwen Bond: mevr.
Ten Hage over IJsland;
donderdagavond 8 u. in het Geref.
jeugdhuis; vergadering postzegelverza
melaars.
KATWIJK AAN ZEE Vanavond 8
:ur spreekt de heer J. B. Klein Haneveld
li de Unizaal. Onderwerp: de gelijkenis-
en uit Mattheüs 13.
fabriek ligt 110 kilometer van de west
punt van Cuba.
De wankele Cubaanse economie drijft,
als bekend, op de suikeroogst. Deze
wordt momenteel binnengehaald en de
Cubaanse leiders hebben met het oog
hierop tot grote inspanningen aange
spoord. Een woordvoerder van de Cu
baanse ballingenbeweging (M.I.R.R.)
wilde geen raming geven van de aange
richte schade en ook niet zeggen, hoe
veel vliegtuigen aan de aanval hadden
deelgenomen. Sinds het begin van dit
jaar waren naar zijn zeggen overigens
al verscheidene acties tegen het bewind
van Castro ondernomen. Zo waren tui
sen 3 en 5 januari commando-eenheden"
van de M.I.R.R. op Cuba aan land ge- -"
gaan. Op 6 januari had men een boot met"3
wapens tot zinken moeten brengen om
te voorkomen, dat deze in handen vigl-
van Cubaanse troepen. *7*
Markl- cn visser ij berichten
Markten
kwafltelff3 73^-3.9o! 3 e "k wallteit ^50—370
KATWIJK AAN DEN RIJN, 16 januari -
Groenteveüing: waspeen A extra-5.10 9.80,
AI 4.40—5.20, All 2.40—5.90. B extra 5 10—
5 40, BI 250—5 10, Cl 1—1.70. Cn 50—1.3».
rode kool 12—15, boerenkool 2425. //nvoer
74.000 kg.
ROTTERDAM. 18 januari Graanbeur».
ce Rotterdamie graan-
tot 36.50 schokkers tot 42.50, brui
boerenschoon tot 72.50.
ROTTERDAM, 18 januari
Veemarkt-
634 varkens. Prn-
Aaovoer; totaal 1935
:en pér kg: vette koeien en ossen extra
kwaliteit 4.20—4.40. te kwaliteit 3.85—4.15. 2»
kwaliteit 3.45—3.70, 3e kwaliteit 3.10—3.35,
varkens (levend gewicht): le kwaliteit 1.96.,
2e kwaliteit 1.94. 3e kwaliteit 1.90. stieren
4.00i.25. worstkoeicn 3.003.15, slachtzeu-
gen -.50—1.60, zware varkens 1.72—1.75.-
Overzicht: vette koeien en ossen: aanvoer
even minder, handel redelijk, prijzen afloop,
flauwer iets gedrukt in prijs. Varkens (lev.
gew aanvoer korter, hardel kalm. prijzen-
lager, prima vleesvarkens boven notering.
Visserij
SCHEVENINGEN. 18 januari Visserij-
berichten. Besommingen kustvissers in gul
dens: SCH 251—5625. SCH 253—6740, SCH"
91—2315. SCH 25—2415. SCH 69—2965. KW
kool vis. 215 kisten wijting. 830 kisten schol»*
790 kisten schelvis. 100 kisten haaien. 35
kisten diversen. 5800 kg tong en tarbot.
IJMUIDEN. 18 januari Besommingen in
guldens: KW 144—14.000. KW 54—11.850. KW
985700. KW 29166a KW 207—1490 KW
75—3340. KW 226—5190, KW 194—3400. KW
191—4150. KW 84—2660. KW 88—4050. KW
162—2490 KW 93—1180. KW 103—1140, KW
24—2730. KW 63—2120, KW 186—1720, KW
38—990. KW 17—1900. WR 58—2900, WR 59—
3030. WR 57—7470. WR 56—2040, WR 51—
1050, IJM 54—5600. IJM 73—2290, KW 3—
10.000, KW 143—3670. KW 127—4980 KïV
126—2700, KW 146—4100, KW 84—2660, KW
200—4030, KW 124—5940. KW 136—2020. ÏOV'
215—6900, KW 145—8440. KW 121—18 000
KW 126—2300, KW 113—210. KW 140—9850;-
KW 187—5050 KW 33—2660. KW 131—1300,
KW 107—2060, KW 183—3090. KW 164—470.
KW 190—3000, KW 114—2930, KW 28—160ft
KW 52—3190, WR 33—4130, WR 45—3050.'.
WR 32—1700, WR 27—2200. IJM 45—3740 -
IJM 204—790, IJM 65—943
gegaan op de betekenis van de industrie
in de Rijnmond.
Grotere „boosdoeners" dan stof en roet
zyn echter fluor en zwavel. Vooral de
superfosfaatfabricken brengen fluor in
de lucht dat tot op verre afstand zeei
gevaariyk is. Ondanks alle antiluchtver-
ontreinigingsmaatregelen die door des
betreffende industrieën worden aange
wend was de heer Van Soest beslist nog
niet gerust op de hoeveelheden fluor die
door deze fabrieken op hel Westland
den losgelaten. Iiy meende dan ook dat
de gemeenten hoge eisen zullen moeten
stellen by dc aanvragen van nieuwe
tigingen van dit soort industrie.
Veel minder duidelijk Is de bron
de „cocktail" fluor-zwavel aan te wijzen
omdat deze verbinding niet door
paald soort industrie, maar door
menstel van verschillende fabrieken ge-
ormd wordt. Daarom is het moeilijk
hier de schuldvraag te stellen, maar
»en aanvaardbare oplossing te
zouden de industrieën van
Rijnmondgebied tot de instelling van
gezamenlijke „schadepot" voor
bouw moeten komen.
De heer Van Soest constateerde dat de
overheid thans voldoende gevaren van
de luchtverontreiniging onderkent. HU
hoopte dat de verschillende aan dc gang
zUnde studies zouden leiden tot een ver
kerkte wetteiyke basis, met name omdat j
de huidige Hinderwet niet aan de eisen
oldoet.
