Lerarenportretten
U2iel«mberwij>
DE VIER DODEN
DUITSERS
NIEUWE WEGEN
ongewenst
GEORGES MAGNANE
m NIEUWE BOEKEN
A. H. NIJHOFF
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 9 JANUARI 1965
HONGARIJE GEEFT DE TOON AAN
llillllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllillllllilllllllllllllllllllllllllllllllilllllllillllillllllllllllllllllllll
J^NIGE weken geleden is Carl
Off in ons land geweest. Hij
woonde in Delft de cursus bij,
die het z.g. Orff-Schulwerk be
handelde. Wanneer wij de
grammofoonplaten, die onder
zijn leiding over het Schnlwerk
gemaakt zijn, ontvangen heb- kleine terts (sol-mi)omdat dit gewone lagere school. Hieraan is
hen interval in het spontane zingen een vóórklasse die een jaar duurt,
ben, zullen wij uitvoerig over yan het kind het meest voorkomt. verbonden en dan volgt een leer-
deze leermethode schrijven. Na- De kleine terst sol-mi wordt met tijd van zes jaren. Voor blaasin-
tuurliik ii ziiv vutteem nipt het de tonen la, re, do, aangevuld, en strumenten duurt de leertijd wat
luurlijK i» zi,n st/steem met het daarm{,e i5 peI,tatoniek bereikt, ko/ter. Het doel van dit onderricht
enige. Er zijn meer manieren Pas na grondige kennis van de is eigenlijk niet de vorming tot
om het kind munekonderricht pentatoniek maakt het kind kennis musicus, maar meer de musische
met de kenmerken van het dur- en vorming van het publiek. Slechts
moll-systeem. Tegelijktijdig wordt enkelen die van deze lagere mu-
natuurlijk het ritmishe gevoel ge- ziekschool komen, worden i
oefend. Maar na zeven jaren vr~
MiiTipWHirtPP les- gemeenschappelijk
muZieKOICree kamermuziek en orkestspel, blij-
ven ze steeds van de muziek hou-
i van de belangrijkste onder- den zijn ze in de warc zin van het
i het aolfege-onderricht is woord „amateur" en „dilettant".
De muzikale vakscholen lopen pa
té geven, in elk geval ontvanke
lijk voor muziek te maken. In
ons land is het Willem Gehrels
geweest, die de muziekpedago
giek een nieuwe richting gege
ven heeft in zijn boek .Alge
meen vormend muziek-onder-
Ongeduongen maken deze jonge
kinderen muziek en ze hebben
er zelf plezier in.
delen
de geschreven voorstelling
neerschrijven van de beluisterde raiiel met de middelbare scholen,
totjs en in Hongarije heeft muziek, dus het muziekdictee. Dit Hierin krijgt de leerling een scho-
Zoltan Kodaly aan de methodiek faatf j" ing tot beroepsmusicus. Na vijf
,,o „,eno-n notnnr,A Jot aan de meerstemmigheid. Voor jaar verwerft de student na eind-
nteuuje wegen getoond. het van-blad-zingen is vanaf het examen een dipoma waardoor hij
eerste begin voor^ alle^ ontwikke- aangesteld kan worden bij orkes
ten, koren en lagere muziekscho'
Wij hebben i
collega. Peter Varnai, gevraagd,
ons iets hierover te vertellen en
hier volgt zijn artikel: „Hongarije
is altijd een land van muziek en
musici geweest en overal in de
wereld kan men Hongaarse kun-
Hongaarse lngsgraden passend materiaal
wezig. Onder de schrijf- en lees- ien' in deze vakscholen wordt les
oefeningen neemt de Hongaarse gegeven in alle instrumenten, zang,
en buitenlandse volksmuziek een c0mp0sitie etc.
belangrijke plaats in. Het resultaat Zowel in de lagere als in de
d.a j-de ónderen vanaf het be- middelbare scholen wordt het ge-
0ginstadium via het relative trefsys- meenschappelijk musiceren
stenaars vinden, zoals George teem snel doorschieten naar het kamermuziek ijverig beoefend. De
Szell, Eugen Ormandi, Istvan Ker- lineaire systeem (het notenschrift eerste jeugdorkesten werden
tesz, onder de dirigenten, Szigeti, dus)
Gertler onder de violisten. Janos toonsoorten.
Starker onder de cellisten, Geza
Anda, György Cziffra onder de
Eianisten en dan niet te vergeten
et Hongaars Strijkkwartet, het
Végh-Kwartet. Zij zijn allen
Koorzang
gaarse musici
oefenen week twee uur koorzang komt, t
elf jaar traden
muziek 86 jeugd-ensembles voor
het publiek! De Hongaarse compo
nisten verrijkten het pedagogische
Staatsexamen
Hongarije hulp verleend. Zo is een
eigen nieuwe literatuur voor de
Hongaarse muziekpedagogiek ont
staan en sinds 1957 houdt een spe
ciaal comité zich bezig met het in
opdracht doen schrijven van nieu
we pedagogische werken. Daarbij
komen de nieuwe uitgaven van de
klassieke études - deze études miUioeü. Tweeduizend koren zijn
werden een tijdlang helaas zeer momenteel in Hongarije en bij
verwaarloosd en van het klasie- het laatste muziekconcours voor
ke repertoire met instructieve aan- leerlingen van de middelbare scho-
wijzingen. 1250 1400
strumentale ensembles op....
Feiten De staat financiert het onder
richt, het schoolgeld is minimaal,
Tenslotte enige cijfers en feiten, de partituren zijn zeer goedkoop
die uit de algemene muzikale op- en, de leerlingen van de Hoge-
voeding voortgekomen zijn. De school voor muziek krijgen stipen-
verschillende koren, orkesten en dia. Zo is alles, waarvoor Kodaly
kamermuziekensembles hebben jarenlang gevochten heeft, tot le-
ong. 100.000 niet-werkende leden, vende werkelijkheid geworden.
Het vaste aantal bezoekers der ..°Pdat de muziek ons allen be-
abonnementsconcerten en popu- hoort
lairwetenschappelijke muziekcau- PETER VARNAI
serieën draait om de anderhalf BUDAPEST
Hervorming
Welnu velen van deze grote na
men hebben hun carrière te dan
ken aan het nieuwe musische op
voedingssysteem. Na de Tweede
Wereldoorlog onderging nl. onze
leermethode een intensieve her-
vorming, dlc niet »Ih*» verschil-
lende opvoedingsvormen regelde
maar ook aan de gehele methodiek
nieuwe wegen opende.
Toen de conferentie van de In
ternational Society of Musical
Education (d.i. een deel van de
Unesco) in Boedapest vergaderde,
konden ze d& vruchten
vanaf de derde klas is er faculta
tief instrumentaal onderwijs.
Daarmee is de algemene basis be- Met de universiteitsstudie komt
reikt. Door de solfège-lessen en de de Hogeschool voor muziek over-
zanglessen (koorzang inbegrepen) een. Deze studie wordt afgesloten
hebben de kinderen toegang tot de met een staatsexamen voor het
muziek gekregen. diploma van uitvoerend kunstenaar
en leraar.
(Het muziekonderwis is dus op Sinds 1945 werd parallel met
de lagere school in Hongarije een de herziening van het muziekon-
vast onderdeel van het algemeen derricht ook het leermateriaal dromers plotseling
vormend onderwijs: alle kinderen, geheel en al vernieuwd. De nieu- - -
de lagere school komen, we scholen hebben oefenmateriaal,
het dat uitgaat van het Hongaarse
de Duitse eenwording van
1871 uit een volk van dichters en
horde bar-
l leiden
baren ontstaan? Dat is de vraag, v - -mw
die de Duitse journalist dr. Her- gereserveerdheid 'citeert hij uit-
tenlandse angst en onlustgevoe-
Met .grote openheid schrijft Eich
over de kritiek, die de laatste eeuw
op de Duitser wordt geoefend. Zon-
Eich, chef-redacteur van spraken
blad zingen, terwijl ook instrumen- volkslied en langs deze
ten als de blokfluit ijverig be- zij de kinderen naar de klassieke de Westdeutsche Zeitnng opwerpt politici
speeld worden noot van de en moderne muziek. Hierbij heb-
muziekredactie.) ben de beste componisten van
bekende schrijvers.
rfilosofen en ook de wel
zijn onlangs verschenen boek zeer zwarte bladzijde uit de Duitse
fiuitsers Ongewenst". geschiedenis de Hitier-periode
Drie delen
Het eigenlijke muziekonderricht
is in drieën gedeeld. De lagere
muziekschool loopt parallel met de
teem ervaren. Alle richtlijnen
deze Vèï-ttïéüvting stammen van
Zoltan Kodaly. De belangrijkste
zijn: „ontwikkeling van het ge
hoor, ontwikkeling van het begrip,
ontwikkeling van het hart (d.i.
Sevoel), ontwikkeling van de han
en (d.i. techniek) zijn de funda
mentele voorwaarden voor een
goed musicus.
Gemeenschappelijk
Een Hongaars kind heeft 't Hon
gaars als moedertaal, ook musice
ren moet het allereerst op zijn
Hongaars leren. En voor het aan
schouwelijk maken van de maat
schappelijke saamhorigheid is het
gemeenschappelijk musiceren het
geschiktste middel, en verder de
tot motto geworden leuze „de mu-
siek behoort aan ons allen".
Met welke middelen en me
thoden kan men nu deze doel
stellingen verwezenlijken? De
musische opvoeding begint al in
de kleuterscholen, die over het
gehele land hetzelfde onder
wijsprogramma volgen. De
kleintjes leren spreukjes, volks
liedjes, zangspelletjes etc., die
aan hun leeftijd aangepast zijn.
De taken zijn hier: de kinderen
bekend te maken met him muzika
le moedertaal, hen het plezier in
het zingen bij te brengen, hen
goed te leren zingen met een dui
delijke uitspraak van de tekst en
met een zuiver gevoel voor ritme
Ruim 200 van de z.g. „muzikale
kleuterscholen" schenken bijzonde
re aandacht aan de muziekvorming
van de kleintjes. Het grondprinci
pe is overal het spelelement dus
uitgaan van de wereld van het
kind.
In de algemeen vormende lagere
scholen (8 klassen) maakt de jeugd
kennis met het relatieve trefsys-
teem (elke toon kan hierin „do" TT ET is niet gebruikelijk de
zijn). Hiermee leert hij intervallen 11
en tonaliteit. Pas wanneer de leer- derde druk van een
ling precies de verschillende tonen roman, ook al is die „her-
ahi;r Sirs. uitvoeAg besprek^.
behandelt hij openhartig.
Het is een niet te ontkennen feit. Hoewel hij slechts registreert en
dat de wereldopinie over de Duit- zelf geen commentaar geeft, stelt
ser sinds 1871 drastisch is veran- hij wel dat simplificaties als de
derd. Van het beeld van het klassie- barbaarse Germaan het perfide
ke Duitsland met zijn muziek, fi- Albion en de luchthartige Frans-
losofie, diepte van gedachten, Goe- man niet dichter bij de gecom-
the en Bach bleef weinig megr oiter.. phceerde werkelijkheid brenjjen.
DaarvoorTn"de plaats kwam een
beeld, waarin alle negatieve eigen- CiPwiizinrl
schappen van onze oosterburen
sterk op de voorgrond werden ge- Hij besluit zijn verhandeling -
schoven. resultaat van een jarenlange stu-
Die ten laste gelegde ondeugden die met een redevoering van
en zwakheden vat de schrijver sa- Bondsdagvoorzitter Gerstenmaier
men in zes punten: een Duitser Vorig jaar in Rome, die op de
is grof, lomp en wreed, hij is een vraag of Duitsland is veranderd,
bekrompen nationalist, in zijn po- zej: Det is geen erg fraai beeld
litieke en economische aspiraties dat dit Duitsland van onze tijd
is hij tot onverzadelijkheid ge- biedt. Maar het is een fundamen-
neigd, hij is een militarist en on- teel gewijzigd beeld in vergelijking
ruststichter, de deemoedige Duitse met vroegere perioden. Het toont
onderdaan zal nooit een betrouw- ons een Volk. dat graag met volle
baar democraat worden, de Duitser teugen wil genieten van vrede en
is door werkdrift bezeten, hij weet welvaart, dat zich echter deson-
niet van. het leven te genieten, danks wel bewust is van het gevaar
Het zijn deze eigenschappen, die van deze tijd.
andere volkeren zo in hem verfoei-
en en die hem voor de buitenlander Dit volk is bereid, aldus Gersten-
direct herkenbaar maken. maler, op te komen voor zijn his-
Wat te de oorzaak van dit onbe- vïï
mind zijn van de Duitsers? De bétouw-
schrijver komt tot de conclusie dat een Detrouw
2ekAdf XTS'BW. van
SejFhiettais. een kostelijk .stuk
vallen aan historische
ties Luther, Bismarck, Wilhelm
II en anderen. Het andere kwart
moet op rekening worden gescho
ven van de huidige Bondsrepubli-
kein: het tastbare object van bui-
DU,
ENKELE MAANDEN
geleden bij Albin Michel
verschenen roman Les Chers
Collègues van Georges Mag
na ne leidt de lezer in de
schoolwereld, nauwkeuriger
gezegd, in de lerarenkring
binnen. De auteur, man van
het vak, is daartoe bij uit
stek bevoegd. Hij vergenoegt
zich niet met het geven van
technische bijzonderheden en
concrete feiten, hij streeft er
ook naar een verslag te ge
ven van het psychisch leven
van zijn collega's.
In het centrum van het boek
staan drie leraren. Jean-
Paul Dumas is een evenwichtig
man. een goed leraar en be
gaafd linguist. Hij werkt aan
oen proefschrift, waarvan de
voltooiing hem de kans zal bie
den het schoollokaal te verrui
len voor de collegezaal. Behal
ve wetenschappelijke heeft hij
ook literaire kwaliteiten. Hij
heeft verscheidene romans ge
publiceerd en een door pers en
publiek gunstig ontvangen to
neelstuk. Zijn vrouw is even
eens werkzaam bij het middel
baar onderwijs, wat hem ver
oorlooft zich te vergenoegen
met de normale vijftien lesuren
oer week en tijd gunt voor
vrije arbeid. Dumas is het type
van de leraar die in de weten
schap, de literatuur of de poli
tiek zijn uiteindelijke bestem
ming zal vinden, zoals dat in
Frankrijk vaak voorkomt, veel
vaker dan in Nederland. Veel
bekende literatoren en politici
zijn begonnen met het leraar
schap. Is het te stoutmoedig te
vermoeden dat de schrijver, die
reeds zijn dertiende roman pre
senteert, bij het creëren van
deze figuur, een weinig aan
zichzelf heeft gedacht?
het standaardtype van de le
raar; geen super-pedagoog,
maar in geen enkele opzicht
onder de maat. Bij hem geen
schittering van talent of wel
sprekendheid, maar evenmin
slordigheid of luie onverschil
ligheid.
Deze rustige, gewetensvolle
man laat Magnane een crisis
doormaken waarin hij zal be
zwijken. Als hij Elise, zijn ver
loofde uit de studententijd, toe
valligerwijze weer ontmoet,
heeft deze gebeurtenis grote
gevolgen voor hem. Hij heeft
indertijd imet haar gebroken;
kort daarna heeft zij een huwe
lijk gesloten zonder liefde. Is
hij niet de vader van haar
dochter Simone? Zijn trieste
jeugd, zijn vreugdeloze studie
jaren, zijn moeizaam verover
de diploma's, zijn eigen verkil
de huwelijk: zijn innerlijke
vrees voor de jeugd, die der-
tigkoppig voor hem zit; het be
stormt hem alles. Zijn zeker
heid en zelfvertrouwen verlaat
hem. Het onvermijdelijke ge
volg is aarzeling en verlies van
gezag. De arme man is als een
weekdier, wiens beschermende
schaal is gebroken en dat nu
weerloos daar neerligt. Ingrij
pen van de .surveillant géné-
ral", de man belast met de al
gemene schoolorde, en van de
„proviseur", de leider van de
school, kon niet uitblijven. Hij
verkrijgt ziekenverlof wegens
een psychische inzinking. Maar
de depressie, verergerd door
conflicten rondom Elise, brengt
hem ertoe in uiterste geestelij
ke nood de Seine in te rijden.
Hij zag geen kans zijn stukge
broken leven opnieuw op te
bouwen.
Kleur
Briljant
Niet ver van hem staat Denis
Jorasse, een briljante geest,
temperamentvol en indrukwek
kend spreker, bewonderd door
zijn leerlingen, jongelui uit de
filosofieklasse.
Hij werkt hard, geeft het
dubbele van het verplichte aan
tal uren en heeft daarbij nog
een functie in een uitgeverij.
Harde noodzaak schuilt achter
deze werkdrift. Zijn liefdesaan
gelegenheden kosten deze Don
Juan van het lerarencorps, be
halve veel tijd. ook veel geld.
Hij is impulsief en oprecht,
maar ondiep. Zijn gevoelsleven
bestaat uit een reeks korte, he
vige branden, telkens weldra
gedoofd onder de as van de
gewenning en de daaruit voort
vloeiende verveling en depres-
Het derde type is Louis Lari-
vière, evenals Jorasse. man van
middelbare leeftijd, die Frans
doceert in de hoogste klassen
van het lyceum. Hij geldt als
Het boek krijgt zijn kleur
door de vele kleine en grote
voorvallen uit het schoolleven,
zowel als uit het privéleven der
leraren. Het zet in met hetgeen
de bekroning moet zijn van een
GEORGES MAGNANE
voor u besproken
Leven met dieren, door David
Fleay. Uitgave P. van Belkura
Az., Amsterdam.
De Australische zoöloog Fleay
maakt in deze op fraai kunstdruk
papier uitgevoerde Nederalndse
uitgave van Living with animals
veel wetenswaardigs bekend
kwart ten deel ■3™»™»'de uitzonderlijke Australische fau-
ho rpminiKcpji vol'kstypologie geeft, is verlucht 7OWpl de Drachtige afbeeldin- Dlz'
he remimscen- met yan foto>s (363 blz f 16 50) na. Eowei de pracntige aioeeiain-
De Bolletjes, door Ed Durk.
Uitgave W. Versluys N.V., Am
sterdam.
Vier spannende jongensboeken
(De beide Bolletjes. 138 blz.. Het
geheim van de oude toren, 146
blz.. Het geheimzinnige huis, 163
blz., en De man zonder hoofd, 15®
Duitsers Ongewenst, door dr.
Hermann Eich. Uitgave Neder-
landsB oekhuis, Tilburg.
Z?W? iitSïhS; broertjes .bijgenaamd de
insiders interessante tekrt roa! Bolletjes) de hoofdrol,spelen. Er
.1 avontuur terecht met ontvoer
ders, brutale inbrekers of yalse
munters. De Bolletjes blijken dan
knappe detectives, die de politie
een stevig handje helpen, ifig
deeltje ƒ3,75.)
(Per
schap; Jozef Lebrevski, de jonge bepaal me tot één voorbeeld,
dat elke bladzijde exempelen aan Job dit gezegd,
de hand doet.
ten eerste heeft niet
1 tenslotte Nora, die het „We hebben nooit woorden-
de Suhiet gehoorzaamt. Een kritiek ook die
Bildad en ten tweede zei hij (in opkomt voor de „underdog". Jozef,
Job 8: 9) „Wij toch zijn van giste- de Jood, zegt op 'bi. 229:
ren en weten niets". Maar houden
bezig met het „Ik hoor tot degenen, die,
Jubb. door Keith Waterhouse.
Uitgave Van Ditmar. Amster
dam.
Knap boek over een ongelukkig
man, een gluurder zoals dat heet,
behept dus met ziekelijke com
plexen. En zoals Waterhouse zich
in „Een geboren leugenaar" had
weten in te leven, zo ook in dit
eveneens door Paul Rodenko ver-
1 hogere normen niet werkelijk
toon de vasté benaming^heeft. Het De eerste druk van De vier leven opvatte als Ze" legde de tweeduizend gedachtemateriaal van het boek. zonder iemand kwaad te hebben positieve waardering gegeven.
onderricht begint met de dalende
Boekbespreking
als artistieke scherts. Lebertijn- jrancs op tafel en kuste
doden, geschreven door de
vrouwelijke auteur A. H.
Nijhop, verscheen in 1950; de
tweede druk, onder de titel waaruit blijkt, dat ook Lennart
in- gedaan, in aanmerking komen blz., ƒ6.90.)
denkt levert de opzet in de ik
vorm een merkwaardig bezwaar
op; valt het namelijk aan te nemen
dat een man als deze zo knap weet
te schrijven over.... zichzelf? Maar
hiermee hebben we tegelijk een
(248
m vrijwel anti-sociale figuren, v0 hnri tische overwegingen, die op ratio- te worden vergast of gelyncht. Ik
irvan vooral de mannen enorme Haar oten schuierden Ze had nalistUche wfize onder woorden boor tot deoenen voor iie nooit
:n. Kleyn ontvangt i
ingewre- Zjjn gebracht.J Uit het boek
-7 Nijhoff komt tot c~~
1 wanorde,
De brief, in 1956 en de derde
Aswintha, door Jacqueline h erzjene druk, als Z.a.
Reuzensalamander, in 1964 geest verdringen.
(304 blz., f 7,90. Uitgave Em.
Querido N.V., Amsterdam). I SrUQDllKkGn
Voor ondergetekende was de
koning Chïotarius roman evenwel nieuw en het
leeft. Het gordijn gaat Iippen... het
voor de herinneringen aan de ,„^rWon to h
doden, die zich in Kley
hoor tot degenen voor ivie nooit
normale tijden bestaan: tot de
'had een roos tussen haar geest van maatschappelijk en intei- ongehuwde moeders, de kinde-
onmogelijk lectueel non-conform isme. waarbij ]en Ult de sloppen, de onwettige
het ideaal wordt gezocht in de kinderen, de negers, de kleur-
bandenloze (let op de meervouds- lingen, de homosexuelen, de ket- groot en klein. In dierentuinen is
autonoom ethos, tinghonden, de oude paarden, het dèar het drukst waar het spel
woorden te hebben met Nora.
Je kunt je aan haar voeten
werpen en haar aanbidden,
sterdam.
Het spel van dieren amuseert
Het eerste deel van deze ro
(Het genezende kruid) laat
iets proeven van de tijd rond
de tijd w
r ktuTd»kUn™rieAl^uhtïr me" een beelje We «n de 3oJ.<Ö«us
haar jeugd en gezondheid moet ritlTB 300 bladzijden tamelijk veej
1.1 moejzame lectuur om er niets
- eigen code van gedrags- ;ie( slachtvee...
kunt haar met kussen overdek- regels. De nadruk valt niet op
ken, ie kunt huilen omdat ze je artisticiteit, al spreekt het vanzelf _i-
ontzag- dat de ideale figuren van de Verontwaardiging
in haar schrijfster kunstzinnig —*~n.
en reken Sent zijn. Nee het ac"
sp e e j vriie menseliikheit
ontsnapt en je kunt
lijk verlangen hebben
armen te sterven... maai
kun je niet."
|H. valt op Hier klinkt een toon door
de vrije menselijkheid. De schrijf- eohte morele verontwaardiging
Mo"bnienmeT
rlr» stafipp taal die wordt eebruikt. iv> cnmmino nn- voor ons te aoen leven. r.n nu aie *-,„1,
De conversatie van de gymnasi
Jozef op bl. 161 ei
gebeurteni:
IS. verhaal-element
men er bij het lezen te
zichten symptomatisch
Het thema is de menselijke
vrijheid, niet als een gegeven tijd Is. Het' hele boek
vrijheid, maar als een die voerig nakaarten. Bovendien is de
J instelling van de schrijfster over-
r"* doorslechts weinigen rnordt
automobielwereld verworven, doch nagestreefd, alleen maar voor onophoudelijk in de statisch.
d^u?dlM°JS«nSibBciteitSS; korte m bereikbaar is en eSerns.„Pr5èïï twllgesp
mfmde markt gekomen waar- die geen lang leven toestaat, ken Zijn onmogelijk (wat de
van ex-vlieger j^jm;lheidsrekord; laat staan een in burgerlijke m.t adeen
directeur weid ^miémd Zijn gelukkig leven.
nieuwe boek geeft een veelheid
van informatie over alles wat de De vier doden wan
auto betreft. Van harte aanbevolen resp. vriendinnen van
aan automobilisten, die iets meer Evert Kleyn. Het
van hun vehikel willen weten (357
blz., 14.00).
schraal grijsharig, dat dit toch de auteur
heeft zelve te gortig had moeten zijn.
meer Daarom is dit boek eigenlijk een
dat alles al verleden uitvoerig opstel over het filoso-
fisch onderwerp van de menselijke
vrijheid, waarvan aspecten v
gedemonstreerd aan figuren
vervalt misschien wel aan de werkelijk
heid zijn ontleend of vei
het boek niet
„Aan de ene zijde van de
tweesprong, het brede pad van
„god en gebod" en ordeftiolgt Anna i4"8var!mt haal;
i,„i -iorr, eigen moeilijke situatie als sexueel
een halve bladzijde uitwerking g(*-ntroverte£rde de gebreken van
van dit gegeven). „De tweede de samenleving heel scherp zag.
au w ,„i we9 van de tweesprong was
aspecteiTworden nauwelijks een weg te noemen. Maar ook vindt men hier de opge-
in volle gang is. Onder de kijkers
was ook Richard Gerlach. Hij keek
echter langer en vaker dan ande
ren. Vandaar dat hij veel wijsheid
opdeed. Enthousiast zette hij zich
daarna aan het schrijven, met als
resultaat dat de lezer er zelf en-
de kritiek is hier raak. Hier wordt thousiast door wordt. Voor ouders
de liefdeloosheid van een dusge- die hun kroost graag wat kennis
naamde christelijke samenleving bijbrengen een waardevol boek
an de kaak gesteld. Men meent 176 blz., 8.90)
erwantschap te bespeuren met
die Alleen merden erdoor Jn"dS?peX 5X"!en
exceptionele enkelin-
Dc maagd op dc munt, door
Margaret Campbell Barnes, vol
tooid door Hcbe Elsna. Uitgave
Ad. M. C. S tok/Zuid-Holland-
sche Uitgeversmij., Den Haag.
mogelijk lang. Niet alleen praten
ze allemaal zonder onderscheid op
dezelfde manier, zodat de toch al
vage, zo niet schim-achtige figuren
de ikfiguur uit hun praten niet als individuen
gekend worden, maar deze ge-
raar cue in net. Doex niet meer j___>
zijn dan aangeklede poppen met Proza ao°
ingebouwde, op de band vastgeleg
de conversatie in essaystijl.
1 vrienden.
Non-conform isme
een gedroomde compensatie ten dit laatste werk, in vért».
de gewone liefde van man tot Un£ van M, L. Ohl. Het is het
iw. Strikt genomen is dit boek verhaal van de romantische levens-
afweer, een verdediging, meer loop van een hofdame van koning
de „tegenwoordige tijd" betreft, dan een aanklacht De achtergrond Karei II van Engeland, die zich
de oorlog maar geest en_ stijl ?00r„ a^e intriges heen weet te
hoofdpersoon,
Het boek speelt,
wv_^ grote, deerniswekkende
z-Lju vau vwi dê"oórlog. HeVbëvat zaamheid Maar als roman is het handhavc„.
kritiek op de door twee wereld- boek, ondanks de revisie, niet dit Frances Stuart, toont zich
In het voorbijgaan een correctie oorlogen ontwrichte maatschappij de grondverf gekomen. meerdere van alle hovelingen, dat
j_ j—0p materialisme
1 eventuele vierde druk (je
Len- sprekken zijn vrijwel uitsluitend weet nooit): op bl. 161 staat „We knusse en burgerlijke
nart, bovenal inspirerend gezel- analyserend en bespiegelend. Ik zijn, zoals Job zegt, niet
giste-
ontluisterde samenleving die
Geclong, Australië.
de koning haar beeltenis als c..
bewijs op Engelse munten laat
geheel Jaar werken, het eind
examen.
Dit wordt in Frankrijk niet
afgenomen door de eigen lera
ren, maar door kollega's van
andere scholen in dezelfde
kring onder toezicht van autori
teiten als inspecteurs en profes
soren, het systeem dat vele ja
ren geleden ook in Nederland
werd gevolgd. Begrijpelijk dat
ook hier het gevaar dreigt van
vriendendiensten en voorspraak
ten gunste van bepaalde candi-
daten. De auteur vertelt er zeer
aanschouwelijk van. Hetzelfde
geldt van de stappen die Lari-
vière doet bij de ouders van
een candidaat die door zijn on
voldoende cijfer is afgewezen.
Hij kon niet anders handelen
dan hij deed, maar als hij zich
zelf. indertijd ook een tobber,
in de jongen terugziet, biedt hij
aan hem pro Deo klaar te ma
ken voor het eerstvolgend exa
men. Zeer levendig vertelt
Magnane ook van de rumoerige
toneeltjes in de klas van de
ontredderde Larivière, van het
ingrijpen van de verontwaar
digde Jorasse en het kille op
treden der sdhoolautoriteiten.
De schrijver heeft zijn boek
mede kleur gegeven door het
uitvoerige relaas van de ver
wikkelingen tussen Simone, de
jongen Michel en Jorasse. Het
eindigt met huwelijksplannen
tussen de beide eersten en de
nederlaag van Jorasse, die als
regel er geen kwaad in zag
veroveringen te maken onder
zijn meisjesleerlingen.
Breed tekent Magnane de fa
sen van het innerlijk verval
van Larivière, zijn onwil om de
raad van zijn dokter en vrien
den op te volgen; de nachtelij
ke rit door Parijs, waarbij zijn
vrienden hem volgen, maar
kwijtraken en hij tenslotte in
het grauwe water van de Seine
verdwijnt.
Gedachten
Door het gehele boek
strooit de auteur gedachten
over het leraarsberoep en de
lerarenstand, meestal uitge
sproken door Dumas en zijn
vrouw Geneviève.
Zo over de afkomst der
leraren. Als regel komen ze
voort uit de kleine burgerij
of uit de werkende stand. De
zonen en dochteren der ge
goede burgerij prefereren
gewoonlijk lucratievere be
roepen.
Een andere opmerking betreft
het geringe conversatietalent
der leraren. De schoolpraktijk
heeft hen gewend aan betogen
en monologen. Ze kunnen moei
lijk luisteren. Hun stoel wordt
hun katheder.
Een gedachte die meermalen
terugkomt, raakt de moeilijk
heid bij de leerlingen vertrou
wen te scheppen in de oprecht-
vriendelijke gezindheid der le
raren en geen barrière op te
stellen tussen beide groepen. In
versiterkte mate geldt dit voor
de eigen kinderen. Trouwens,
afgedacht van het leraarschap,
hoeveel onbegrip en gevoel van
afstand bestaat, als krachtens
een natuurwet, tussen de oude
re en de jongere generatie! Nog
een laatste opmerking uit vele
andere. In de kringen van za
kenmensen en industriëlen leeft
een nauwelijks verborgen ge
ringschatting van het leraar
schap, dat de mens opbergt in
een insteekhaventje terzijde
van de grote stroom van het
leven en hem maakt tot een
„weltfremde" naïeve idealist.
Indruk
Magnane heeft een goed ge
schreven boek gegeven, traditi
oneel van bouw. rijk aan ge
dachten en pittige opmerkin
gen, een boek dat een indruk
geeft van dc moeiten en be
perktheden van het lerarenle-
ven, maar te weinig van de
vreugden, die toch ook reëel
bestaan, van de vriendschap die
jaren van samenwerking in
goede trouw kunnen doen
groeien tussen leraar en leer
ling.
Enkele onwaarschijnlijkheden
moeten nog gesignaleerd wor
den. Een Jorasse, die er niet
voor terugdeinst ook zijn vrou
welijke leerlingen aan zijn ze
gewagen te binden, is niet on
bestaanbaar, maar toch te zeld
zaam om als leraren type te gel
den. Het snelle verval van
een Larivière is moeilijk aan
vaardbaar. Een pedagoog die
bijna twintig jaar lang zijn
klassen heeft beheerst, zal, als
hij geestelijk vermoeid en ge
deprimeerd is. misschien een
stille wanorde zien ontstaan,
maar zal zich niet zo snel ge
plaatst zien voor openbare
wanorde, zoals Magnane die
schetst.
Trouwens, de gehele Lari-
vierefiguur, die het middelpunt
uitmaakt van het roman-ele
ment in het boek, is nevelig
gebleven. Men kan zeggen dat
C. RIJNSDORP aanbrengen. (275 blz., ƒ11,50)
«'en san zeggen aal
Magnane gelukkiger Is geweest
in de observatie dan in de fic
tie.
Een enkel woord over de
schrijver. Magnane heeft zijn
studie aan de Sorbonne en te
Oxford afgesloten met een doc
torale bevoegdheid voor het
Engels. Een van zijn eerste ro
mans was La Béte a concours,
waarm hij een onbarmhartige
schildering gaf van de geeste-
j ,vei-minking veroorzaakt
door de dressuur die de „agré-
gation", het vergelijkend docto
raal examen, eist Zijn overige
romans spelen in sportkringen,
in zijn geboortestreek en in de
Parijse kunstenaarswijk Saint-
Germain-des Prés. Op het
ogenblik is hij verbonden aan
Le Centre National de la Re
cherche Scientifique voor socio
logische studie.
VAN DER PANNE
Les chers collègues, door J.
Magnane. Uitgave Albin
Michel.
