Anderhalf miljard
dollar voor
Sint
Helena
ZONDAGSBLAD
Nieuwe Lei else Coeraimt
maar
duur
Origineel
ZATERDAG 9 JANUARI 1965
door Link van Bruggen
|N EEN tweehonderd
meter hoge wolken
krabber op de Place Ville
Marie te Montreal wor
den vier eilanden aaneen
gesmolten. Men maakt
er een tentoonstellings
terrein van zo'n driehon
derd hectare van. waar
Canada's grootste exposi
tie aller tijden zal moe
ten verrijzen. Het is de
EXPO 67. de 3e „echte"
wereldtentoonstelling, die
ooit werd samengesteld.
En de naam geeft het al
aan: het zal tot 1967 du
ren, voordat aan vorm en
gestalte de laatste hand
zal zijn gelegd.
Een „echte", of wel een „First
Category" wereldtentoonstelling
is en blijft een grote exceptie.
Die van New York bijvoorbeeld,
die het vorig jaar met Zoveel
tam-tam openging en die dif
jaar wederom miljoenen bezoe
kers hoopt te trekken, draagt
voornamelijk het karakter van
een beurs. Beslissend is, of het
door 31 landen opgerichte Inter
national Exhibitions Bureau er
achter staat, zoals in 1958 in
Brussel het geval was. Steun in
formele zin wordt alleen maar
gegeven, als tussen de ene en de
andere wereldtentoonstelling
ten minste een tijdvak van zes
jaar ligt, als de expositie niet
langer dan een half jaar ge
opend blijft en als het geëxpo
seerde de nodige educatieve
elementen in zich bergt.
PRIMEUR
Hoewel de EXPO 67 pas op 28
april van het volgend jqar de
poorten opent, is het net van
voorbereidingen al o,ver heel
Montreal gespannen. De toch al
niet zo stille miljoenenstad
na Parijs de tweede Franstalige
De kwalificatie ou.d-minister
van defensie" 'staat er niet bij.
Jk kan zonder meer zeggen",
aldus de heer W. N. A. Chipman
op de 25ste verdieping, „dat Ne
derland op 't ogenblik vooraan
loopt. De plannen, die men in
uw land heeft, zijn veel meer
vastomlijnd dan die, waarvan
we tot nog toe hebben gehoord.
Als iedereen zo ver was, zouden
we hier op rozen zitten".
Op St. Helena heeft Neder
land een terrein van bijna 3.500
vierkante meter ingehuurd.
Hiermee is een bedrag van bij
na een kwart miljoen gulden
gemoeid, want elke vierkante
voet kost 2Vi dollar. Voor de
bouw van het paviljoen en de
inrichting elk facet van de
Nederlandse samenleving zal tot
uitdrukking worden gebracht
moet een veelvoud van deze
som worden geschreven.
DRUPPEL
Men kan het veel vinden, of
weinig, binnen het kader van
het totaal aan uitgaven is de
Nederlandse investering slechts
een druppel op de gloeiende
plaat. In Montreal wordt met
honderden miljoenen, zelfs met
miljarden guldens gerekend. Als
de EXPO 67 op 27 oktober van
het volgend jaar zijn poorten
sluit, zal er naar schatting een
bedrag van liefst 1.5 miljard
dollar zijn uitgegeven.
Hier volgen de berekeningen,
zij 't globaal:
600 miljoen dollar van officië
le, Canadese kant, dat wil zeg
gen: van de federale staat en
van de provinciale en plaatse
lijke autoriteiten;
300 miljoen dollar van de
deelnemende landen voor de
huur van de grond, zomede voor
de bouw en de inrichting der
paviljoens;
600 miljoen dollar van de zij
de der bezoekers, die uiteraard
entreegeld moeten betalen (2
dollar) en ook op andere fron
ten (logies, souvenirs etc.) «ui
len spenderen.
Het spreekt vanzelf dat deze
bedragen nogal door elkaar
gangen aangebracht. De
liften, die als een berg-
treintje naar boven gaan,
stoppen alleen bij deze
gangen. In het inwendige
van het bepaald luchtige
bouwwerk behoeft dus
niemand meer dan twee
verdiepingen te dalen of
te klimmen.
Dat er met Habitat ruim
te wordt gespaard hèt
grote probleem in de mo
derne stad blijkt uit
de bestemmingen, die de
grond er onder heeft ge
kregen. Daar kunnen scho
len. winkelcentra en par
keergarages worden ge-
aouwd, sport- en recreatie
terreinen worden aange
legd etc.
„Privacy" is wel hèt
Habitat lijkt een puzzel, maar
het is het toekomstbeeld tan
een stad.
slagwoord van Habitat. Ie
dereen heeft z'n eigen
tuintje, of patio, niemand
kan naar binnen kijken,
terwijl elke wooneenheid
(naar boven te hijsen als
een op de grond afgewerkt
element) op de meest ide
ale wijze geïsoleerd wordt.
Nu maar afwachten, of
Habitat inderdaad op de
EXPO 67 zal worden geïn
troduceerd- Kostprijsbe
rekeningen hebben aange
toond dat de maandhuur
voor een Habitat-drieka
merflat tenminste 300 dol
lar moet bedragen
DE MENS en zijn We
reld is het thema van
de EXPO 67. Om deze re
den waren de organisato
ren dan ook reuze blij
een architect te kunnen
pousseren, die een soort
huis van de toekomst
ontworpen heeft. De naam
van de (jonge) man is
Moshe Safdie; zijn bouw
sel, of bouwmethode Ha
bitat. Men denkt er over
hem met een opdracht van
1200 huizen te vereren
aan de rand van het ten
toonstellingsterrein lig
gend en als een blijvend
monument bedoeld
doch de kosten: 40 miljoen
dollar voor het hele pro
ject, kunnen alsnog voor
een kink in de kabel zor
gen.
Toen Jacquas Cartier in
1535 het eiland ontdekte,
waar Montreal later op
werd gebouwd, zag hij een
type huis, dat hem met
verwondering en bewon
dering sloeg. In het India
nendorp Hochelaga klom
hij tegen een pyramide-
vormige palissade op, die
drie woonlagen bleek te
bevatten. Het was duide-
lijft' dat hij met een „kas
teel", een veste, had te
doen, maar het bouwsel
was zo ingenieus dat hij er
in zijn brieven uitvoerig
over rapporteerde.
Habitat nu van de 26-ja-
rige Safdie is duidelijk op
die bijzondere, Indiaanse
bouw geïnspireerd. Men
kan bijna zeggen dat de
van Israëlische afkomst
zijnde architect, die nog
maar pas aan de McGill
universiteit van Montreal
afstudeerde, van die „eer
ste flats ter wereld" ruim
telijke flats heeft gemaakt,
die het in het jaar 2000
goed zouden doen.
De hoofdconstructies van
Safdie's bouwsels zijn „py-
ramidekanten" van beton
en staal, die tot 80 meter
de lucht in, steken. Op de
tussenverbindingen wor
den onder een hoek van
45 graden huizen gezet,
die een tuin, of een patio
hebben. Op elke vierde
verdieping zijn overdekte
en met glas afgeschermde
vijfhbnderd mannen en vrou
wen aan de verwezenlijking van
het gigantische project. Er is
nog wel eens kortsluiting; men
ploetert herhaaldelijk naast in
plaats van met elkaar. Het zijn
echter verschijnselen, die met
de gebruikelijke kinderziekten
te maken hebben. Met een aan
tal onzekere financiële factoren
ook, terwijl juist zoveel zeker
heid wordt gevraagd.
Waar het tentoonstellingster
rein precies komt? Op St. Hele
na, dat in de St. Lawrence Ri-
vir is gelegen, en dat alleen de
naam met Napoleons laatste
verbanningsoord gemeen heeft.
Met andere eilandjes als lie
Verte, lie Notre Dame en lie
Ronde wordt het tot een groot
geheel gemaakt. Het zal zich
straks uitstrekken tot de beken
de McKay Pier, waar menigeen,
die naar Canada emigreerde, de
eerste stap in z'n nieuwe vader
land zette.
NEDERLAND
Ook Nederland behoort tot de
tientallen landen, die op de EX
PO 67 een nationaal paviljoen
zullen neerzetten. In Den Haag
is er een bureau voor opgericht,
dat met z'n plannen wat iets
anders is dan de uitvoering er
van! zo goed als gereed is.
Commissaris-generaal is Simon
Hendrik Visser, zoals de Cana
dese participatielijst aangeeft.
heenlopen. Wat uitgaven voor joen dollar rekening gehouden;
de een zijn, zijn ontvangsten officieus met één van honderd
voor de ander. Officieel wordt miljoen dollar en meer»
met een tekort van vijftig mil-
NIET TERUG
Niet voor niets zijn in Ca
nada veler wenkbrauwen
gefronst. Hoewel men niet
meer terug kan, kan men wel
minder. Wat men aan de
EXPO 67 hoopt over te hou
den, zijn weliswaar een ver
beterd stuk infrastructuur,
een sportstadion en een 1200
huizen, doch de investerin
gen hiervoor moeten toch
maar op korte termijn wor
den gedaan.
city van de wereld! is er bij-
enkorf-achtig druk door gewor
den. Men verzet imponerende
hoeveelheden grond, men legt
wegen, bruggen en verkeersplei
nen aan, men trekt zelfs een
stukje van de metro door, die
straks een primeur voor Canada
zal zijn.
In de nieuwe, naar vier zijden
uitwaaierende wolkenkrabber In
het centrum zoemt het van be
drijvigheid. Van de 21ste tot de
30ste verdieping werken zo'n
