Witte droom
BUMA: toevluchtsoord
voor componisten
Nieuw pand bij 50-jarig bestaan
Da-Da-Danskunst van
Koert Stuyf in Carré
Cijfers wijzen
uit: minder
werk in bouw
Puzzelhoek
rnm
35
Kouder
Verlanglijstje
van K.R.O.
n
Vercors' Apestuk bleeks
een koddig lachertje j
WfzWbïfb
Aanpassing van
G.S.W.-lonen
DEN HAAG Minister Veldkamp
heelt voor de lonen ingevolge de ge
meentelijke sociale werkvoorzieningsre
geling voor handarbeiders besloten tol
een tweeledige wijziging, per 4 Januar
1965.
Het betreft een aanpassing van de lo
nen met gemiddeld zes cent per uur ir
verband met de loonontwikkeling in 196''
het bedrijfsleven en een gelijktijdige
Invoering van een nieuwe bepaling, waar.
i mannelijke werknemers van 23
i ouder, die een redelijke prestatie
leveren, een bruto inkomen wordt gega
randeerd van 95 procent van het gelden
de minimum-loon in het bedrijfsleven.
Tot dusver was een dergelijke bepa
ling niet doorgevoerd wegens de vrees
doorkruising van het G.S.W.-loon-
stelsel. Door deze loonaanpassing zijn
hiertegen echter de aanvankelijke be
zwaren opgeheven.
Deze wijzigingen staan los van een
eventuele loonsverhoging voor 1965, waar
over de definitieve beslissing thans nog
niet bekend is.
PERSONALIA
f De 07-jarige J. van Stolk, ambachts
heer van Ameide en dijkgraaf van het
'Hoogheemraadschap van Schieland, is in
jRotterdam overleden.
If Per 1 november is benoemd tot com
missaris van gemeentepolitie te Rotter
dam B. L. Anema, tot die datum hoofd
inspecteur.
(Van onze muziekredactie)
AMSTERDAM Iedereen, die
betrokken is bij een openbare mu
ziekuitvoering, krijgt wel eens met
de BUMA te maken zeker wan
neer op het programma hedendaag
se composities staan. De BUMA im
mers keurt de gelden, die men voor
de auteursrechten moet neerleggen,
om deze door te geven aan de com
ponist, tekstdichter en uitgever.
Ddt .Bureau voor Muziek Auteursrecht"
viert zijn vijftigjarig bestaan en naar
leiding daarvan heeft de directeur
J. van Nus eens verteld hoe de BUMA
ontstaan is en wat haar werkzaamheden
Vroeger kon een componist totaal geen
recht laten gelden op zijn werken er
in het eind van de vorige eeuw begon
men over het begrip auteursrecht te pra
ten. Op de Bemer Conventie werd in 1886
AMSTERDAM Koert Stuyf
heeft vier jaar lang de danskunst in
jde Verenigde Staten bestudeerd en
in de leer gegaan bij Martha Gra
ham, Merce Cunningham, Paul Tay
lor, dus bij de groep, die uitgaande
van de danstaal van Graham een
nieuwe expressie van de dans zoekt.
Teruggekomen in ons land, hebben
hij en zijn vrouw, de Graham-danse-
res Ellen Edinoff, opgericht de stich
ting Eigentijdse Dans, en zij geven
ook les in deze moderne Amerikaanse
bewegingskunst aan ballet- en pan-
tomimegroepen.
Natuurlijk wilden zij graag eens tonen
wat zij met deze nieuwe bewegingstaal
kunnen uitrichten en zo gaven zij gister-
DEN HAAG In november Is de ge
registreerde arbeidsreserve van mannen
21.500 tot 25.800 gestegen. Het aantal
werkloze mannen steeg met 3800 tot
voor het seizoen gecorrigeerde cij
m de geregistreerde arbeidsreserve
steeg met 1000 en bedroeg aan het eind
an de verslagmaand 27.000.
Het aantal openstaande aanvragen
mannelijk personeel verminderde met
5900 tot 84.200.
De stijging van de geregistreerde ar
beidsreserve komt voornamelijk voor re
kening van de beroepsgroepen bouw,
landbouw en losse arbeiders en is
het grootste deel een gevolg van
»ensinvloeden en in de bouw mede
van het huidige bouwbeleid dat er op ge
richt is de grote spanning op de bouw
markt, die in voorgaande Jaren was ont-
i, weg te nemen. Voorts worden ge
leidelijk de gevolgen merkbaar van
1962 onder controle brengen van de
ongesubsidieerde woningbouw.
Deze ontwikkeling in de bouwnijver
heid heeft ook een zekere weerslag gehad
op de werkloosheid bij de metaalarbei
ders, zoals constructiewerkers, loodgie
ters en elektriciens.
Kruiswoord-puzzel
3 r
"s r
■ris
'ir
J
Is
w
3"
W
-P-
2
,1b
23
I2i
r-»
iP-
0 31
i;
r-
f-
Horizontaal. 1. verzachtend middel, 10.
1 aandoenlijk, 12. emeritus <afk), 14. klei
ne rozijn zonder pit, 15. volksnaam voor
de kauw, 16. tussenz^tsel, 18. Boomloot,
19. oude benaming voor liter, 10. ge
meente in N. Brabant, 22. rangtelwoord,
24. onderaardse ruimte, 25. voorgeschre
ven kerkgebruik, 26. uitslag op metalen,
28. stengel. 29. voorvoegsel, 30. bedor-
ven, 32, jongensnaam, 33. assistant en-
fineer (afk), 34. jongensnaam, 36. lid
woord (Fr), 37. zekere drank, 39. ge-
4. vruchten, 5. iemand de achting ge
ven welke hem toekomt, 5. interest,
7. voorvoegsel, 8. na dato (afk)
23. bolrond vruchtje (spreektai
wijze, 28. stengel, 31. ridderteken, 34.
voertuig, 35. meisjesnaam, 37. dam langs
•en water, 38. muzieknoot
deur. 3. rekel-beta. 4. le-solo-aha. 5. ant-
*et-Bea. 6. gaar-neo-gr. 7. e.p.-pos-raad
8. riem-ei-sap. 9. os-lekkilo.
Vertikaal. A. Berlage r.o. 2 opeen-
Apis. 3. rok-stapel. 4. s.s.-Eos-Rome. 5.
Tollens-e.k 6 ed-boter-ik 7. lc-ea-boa-si 8.
iMb.afwl 8- wa.aprd-Po.
avond in het Amsterdamse Carré een
voorstelling, die „Dans 84" genoemd was
Het programma bestond uit vier choreo
grafieën van Koert Stuyf
Stuyfs groep meewerkte en twee
Rudi van Dantzig. waaraan leden vai
Nationaal Ballet meewerkten.
Niets nieuws
bij het optreden van Merce Cun
ningham en zijn groep hebben wij
deze nieuwe methode en expressie al
kennis gemaakt en Koert Stuyf beweegt
zich op hetzelfde terrein. In zijn choreo
grafie ziet men dus dezelfde lichaams
kronkelingen, hetzelfde slangachtige ge-
kruip over de grond, hetzelfde lange be
wegingsloze stilstaan w— dezelfde enorme
ernst. En wat wij toen over Merce Cun
ningham schreven, zouden wij hier kun-
herhalen. Het is als een stamelen,
soort da-da van de dans of als
de gangbare terminologie wil bezi
gen het is het absurdisme van de dans.
Alweer w\j kunnen ons best voor
stellen, dat de dansers de vaste klas
sieke bewegingsscala grondig beu zijn
en naar andere expressiemogelijkheden
zoeken. Martha Graham biedt zo'n uit
toep door de oxide „eocpressie-dans" uit
te bouwen en haar leerlingen zijn dus
bezig voort te gaan. De vraag is, of
deze weg niet doodloopt en toch niet
omgebogen dient te worden naar de
klassieke danstaal.
Wij hadden het gevoel, dat Koert Stuyf
al op het doodlopende stuk zich bevindt,
te oordelen naar wat wij zagen in „A
person of the place" (op elektronische
muziek van Peter Schat, „Two of yester
years" (op muziek soms op 10? var
Anton Webern), waarin het New Yorkse
mopje werd uitgehaald op de muziek
eerst stil te staan en pas bij de herhaling
met de beweging te beginnen, alsook
in „WithIn pale silence" (op „Circles"
Berio) en „Reflections on pale silence"
(op muziek van Stockhausen). Het viel
op, dat Ellen Edinoff over een sterkere
expressiviteit en een sterkere toneelper
soonlijkheid beschikt dan Koert Stuyf:
een sierlijk figuurtje met een mooie na
tuurlijke beweging.
Smeltprocei
Rudi van Dantilg's werk poogt de twee
stfjlen te versmelten en dat lukte hem
nog niet zo erg best noch In „Ombres'
muziek van Ton de Leeuw, noch ln
„Een Finse auto" (op Dansen uit Het
Labyrinth van Peter Schat)Maar hU kan
groepen In de ruimte plaatsen en tegen
elkaar uitspelen, hU kan een dramatische
spanning te weeg brengen, al zijn ook bij
hem de bewegingen nog niet even duide
lijk geordend.
Er werd in Carré veel geapplaudisseerd
door een opvallend groot publiek. Het
avantgardisme is zeker „ln". Overigens
was de geluidsweergave ronduit slecht
Dra. H. E. Kokee—van den Berge.
het recht van de auteur vastgelegd, maar
het heeft tot 1912 geduurd voordat ons
land zich bij de Bemer Conventie aan
sloot. In dit verband kwam toen ook een
Nederlandse auteurswet tot stand.
In 1913 richtte vervolgens het Genoot
schap van Nederlandse Componisten
(door Jan van Gilse in 1911 gesticht) een
bureau op om deze auteurswet inde prak-
c te realiseren. En toen in 1914 de wet
werking kwam, kon vanaf dit Jaar het
auteursrecht geheven worden, waarbij de
minister van justitie aan de BUMA toe
stond voor de componisten op te treden.
Maar pas in 1933 kreeg de BUMA als
enige het recht tot het verlenen van be-
middeling inzake muziekauteursreoht
En hoe de BUMA in de 50 jaar ge
groeid is. bewijst misschien het beste
de vergelijking van haar inkomsten: in
1914 bedroegen deze nog geen 10.000
gulden en op het ogenblik incasseert de
BUMA 6 miljoen per jaar.'
W ereldrepertoire
Bij BUMA kan iedere componist, tekst
dichter en muziekuitgever zich aanslui-
dat zijn er nu 3500. De aangeslo
tene draagt de uitvoeringsauteursrechten
al zijn werken ter exploitatie aan
BUMA over in zgn. fiducialr eigendom.
Enerzijds kan BUMA er aldus voor zor
gen, dat via een centraal incassosysteem
de auteursrechthebbenden aan hun trek
ken komen, anderzijds is het voor de
muziekgebruikers een groot gemak, dat
zij thans by één instantie terecht kunnen
de toestemming te verkrUgen tot het
een geheel wereldrepertoire.
Inderdaad bezit BUMA de exploita
tie van een geheel wereldrepertoire.
In bijna alle landen bestaan n.l- orga
nisaties van gelijke aard en met bijna
al die organisaties heeft BUMA
contract, dat inhoudt, dat de organisa
ties wederkerig eikaars repertoire
het eigen gebied exploiteren. Omdat
bijna iedere componist of tekstdichter
wel bij de een of andere organisatie
is aangesloten, bezit BUMA via deze
contracten het zo goed als volledige
beschermde wereldrepertoire. Een mu-
ziekgebruiker, die muziek van een nog
levende of nog geen 50 jaar geleden
overleden componist tot uitvoering
wil laten brengen zal zich dus altijd
tot BUMA hebben te wenden om de
vereiste toesemming te verkrijgen.
Tegen betaling van een bepaald tarief,
dat afhangt van de soort uitvoering
van enige uiterlijke omstandigheden,
krygt de muziekuitgever het recht te put
ten uit het volledige repertoire.
De BUMA verdeelt de binnengekomen
Gistermiddag arriveerde op
doorreis de moeder van wijlen
president Kennedy even op de
luchthaven Schiphol. Speciaal ten
behove van de pers verliet mevr.
Kennedy korte tijd het toestel om
zich in de VJ.P.-kamer te laten
fotograferen.
geklen (6 miljoen per jaar» volgens een
heel nauwkeurig uitgewerkt systeem
onder de componisten, tekstdichters, ar
rangeurs en uitgevers, uiteraard na af
trekking van de kosten en bijdragen aan
sociale en culturele fondsen.
Een goede controle op de naleving van
het auteursrecht wordt ook verricht en
sommige BUM A-controleurs hebben zelfs
politie-bevoegdheid om proces verbaal
op te maken. Per jaar komen toch nog
een 300 360 bekeuringen voor!
Vol trots wees mx. J. van Nus op het
spiksplinter nieuwe gebouw van
BUMA, dat aan de Marius Bauerstraat
te Amsterdam staat. De BUMA wa
het oude kantoor aan de Herengracht
gegroeid en nu zit ze met haar twee
terorganisaties, de STEMRA (die zich
bezighoudt met het mechanische repro
ductierecht) en de SEBA (die gaat over
het recht om toneelstukken op te voeren)
ln één groot en ruim gebouw, mooi ver
sierd met wandschilderingen en mozaiek.
Op dinsdagmiddag 15 december ver
richt de minister van justitie de officiële
opening van het gebouw en 's avonds is
er een feestconcert in het Concertgebouw,
waar het Nederlands Kamerkoor werken
van Nederlandse componisten zingt
daarna het Metropole Orkest een
cert van lichte muziek geeft. Hiervoor
heeft de BUMA compositie-opdrachten
verstrekt o.a. aan Pi Soheffer, Boy Edgar,
J. Brookhouse en aan Guus Jansen. Op
woensdagochtend 16 december heeft
academische zitting in het nieuwe gebouw
plaats, waarin het begrip creativiteit in
zijn verschillende aspecten zal worden
belicht door prof, dr. J. M. M. Aler (Ne
derland), Georges Auric (Frankrijk), An-
dré Chamson (Frankryk) en prof. J. Ro
man In garden (Polen).
Lengte kraamverzorgsters
Vreemde discussie
in Tweede Kamer
(Van onze parlementsredactie)
Heeft de staatssecretaris kennis ge
nomen van het onderzoek naar lengte
en gewicht van de leerling-kraamver
zorgsters van 18 tot en met 24 jaar in
Noordbrabant en Limburg? Heeft de
staatssecretaris er kennis van genomen,
dat de gemiddelde lengte van de Bra
bantse leerling-kraamverzorgsters van
18 tot en met 24 jaar uit de kleine ge
zinnen statistisch significant hoger is
dan die uit de grote gezinnen? Kan de
staatssecretaris hiervoor een verklaring
geven en geeft hem deze eventuele
klaring aanleiding tot het treffen van
maatregelen?
Deze curieuze vragen stelde het Twee
de-Kamerlid. de Rotterdamse huisarts dr.
J. H. Lamberts (soc.) in de Kamerverga
dering van gistermiddag aan de staats
secretaris van volksgezondheid, dr. Bar-
tels. Deze gaf ten dele een bevestigend
antwoord, maar wilde de oorzaak van
het verschil niet alleen in de voeding,
maar ook ln het gebrek aan nachtrust
ln de grote gezinnen zoeken. Overigens
vond hij het verschil zeker niet signifi
cant.
Nadat de consulente Kamervoorzitter
Van Thiel had gevraagd of nog iemand
een nadere vraag wilde stellen,
over gewicht en lengte van Kamervoor
zitters", gaf dr. Lamberts een serieuze
uiteenzetting over ontbijt en schoolmelk-
voorzlenlng. De liberale mej. Ten Broecke
Hoekstra verklaarde daarop, dat ze niet
graag de Kamerleden de kost zou willen
geven die nooit ontbijten. Staatssecretaris
Bartels sloot de vreemde discussie met
de opmerking, dat de voedingstoestand
van het Nederlandse kind redelijk is
en dat er alleen ln tal van gevallen sprake
is van een onevenwichtige toediening
van de voeding. De verantwoordelijkheid
voor de voeding van het kind berust
primair bij de ouders.
Op een driesprong in Fijnaart is gis
teren de 58-jarige (oud-directeur van
dert om het leven gekomenetaoinrsdlu
het gasbedrijf), D. Moon, uit Klundert
het leven gekomen,
e man is op de driesprong met zijn
bromfiets onder een van rechts komende
vrachtwagen gekomen, mogelijk na een
slip.
De bestuurder van de vrachtwagen. J.
W. uit Oudenbosch, was niet in het be
an een hiervoor vereist rijbewijs en
kwam links door de bocht.
Commentaar
Niets aan de
hand
Op hun langzamerhand bekend gewor
den. wüze hebben reaisseur Kees
WOENSDAG 9 DECEMBER 1964
DE BILT Een nieuwe storm- j
depressie trok in de nacht van dinsdag J
op woensdag ten noorden van Schot- 5
land naar de kust van Noorwegen. De
luchtdruk in het centrum daalde tot S
ongeveer 960 mb. Aangezien de lucht- 5
druk by de Alpen nog bijna 1035 mb 5
bedraagt werden de luchtdrukverschil- 5
len in onze omgeving groot en voerden 5 ^ievlaa J JLfT h
stormachtige winden zachte lucht aan, de lxand M
die diep in Europa doordringt. Het S Men kre<
koufront van de depressie, dat woens- 5 opmerkelijks te horen in deze overigens
dagochtend de Ierse Zee bereikte zal 5 wel gezellig opgezette uitzendingweer
vanavond het gehele land passeren. 5 compleet met statistische gegevens, het
Daarna stroomt met een naar west rui- 5 u J
mende wind koudere oceaanlucht bin-
nen. Deze is onstabiel zodat er naast g
opklaringen ook enkele buien zullen 5
voorkomen. De windkracht neemt 5
vooral boven land af. Aam zee zal de 5
wind later mogelijk weer iets aanwak- 5
den wijze hebben regisseur Kees
van Langeraad en presentator Nico van
Vliet de kijkers gisteravond in het
NCRV-televisieprogramma duidelijk
Nederland niets aan
het huishoudgeld".
Men kreeg
HILVERSUM In het programma
blad van de KRO dat deze week zal
verschijnen wordt nog eens een hoofd
artikel gewijd aan het huidige en toe
komstige omroepbeleid.
Daarin wordt o.m. gezegd: ..Belang
rijk is nu, dat de geplaagde minister
van onderwijs, kunsten en wetenschap
pen een verstandig en politiek haalbaar
reclame-systeem voorstelt en een open
bestel ontwerpt, waarin de beschikbare
zendtijd op eerlijke wijze, dwz. op
voor alle zendgemachtigden gelijkelijk
geldende voorwaarden, wordt verdeeld.
pas-gehouden opinieonderzoek
eidophor in de zaal. Men was nu eens
niet in een studio, maar in een Utrechts
warenhuis samengekomen om alle as
pecten van het uitgeven van huishoud
geld te behandelen.
HPÜ-JPP Voorgelicht door deskundigen
keren. Op de oceaan handhaaft zich zaal of via het reuzenscherm kon men
de komende dagen nog een westcircu- -u* nbHwithiw
latie. Hierin wordt ten zuiden van 5
New Foundland een volgende storing 5
opgenomen.
in elk geval weten dat er in Nederland
32 procent van het gezinsinkomen wordt
besteed aan voeding en dranken, dat
reclame voor buitenlandse voedingspro-
dukten tegemoet komt aan een behoef-
ZON EN MAAN j» te, deze op tafel te zetten in een tijd
van reizen, dat in advertenties niet wer
kelijk op erotiek wordt gespeculeerd en
de consument cadeautjes bij artike-
Zaterdag 12 december: eerste kwartier. Ien heus n^t zeif betaalt (volgens de
fabrikant). Dat de Nederlandse huis-
HOOGWATER SCHEVENINGEN
10 december: 6.45 v.m.; 19.07 n.m.
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen zeven uur
I
Temper.
Station
Weero-
getteldh.
lil!
itó
Twcnthe gh. bew
Eindhoven zw. bew
Zd.-Limb. 1. bew.
Helsinki gh. bew.
Stockh. zw. bew.
Kopenh. 1. regen
Aberdeen onbew.
Londen regenbui
Amsterdam regen
Brussel zw. bew
Luxemburg h. bew.
Parijs onbew.
Bordeaux onbew.
Grenoble mist
Athene
Madrid"1'
Mallorca
Lissabon
over het geheel niet houdt
postorders en afbetalingssystemen was
geen nieuws en dat het op de markt en
in een warenhuis gezelliger winkelen is
dan in een zelfbedieningszaak, die weer
andere voordelen biedt, evenmin.
Een van de aardigste onderdelen van
het programma was de wijze waarop
het gezelschap Utrechtse huisvrouwen
reageerde: belangstellend maar met
verstand, zich niet latende overbluffen
door krasse uitspraken en stevig op haar
stuk staande als het eigen overtuiging
en inzichten betrof.
Op Nederland 2 zonden de protes-
antse kerkelijke zendorganisaties de
Amerikaanse film "Jesaja en Marx" uit.
0.1 Men kon luisteren naar een scherp ge-
03 5 steld debat waarin twee gefundeerde
2 5 "profetische'' levensbeschouwingen te-
s genover elkaar werden geplaatst: het
1 geloof in God en Zijn leidinng in de we-
2 reld en het geloof in de menselijke ar-
5 beid en de eccmomie als basis van het
0 S leven. Zonder dat er iets werd af a laan
1 t aan de waardigheid van Marx a's den-
0.2 Jeer en in een zeer hoffelijke discussie
9 werd toch de volheid van Jesaja's ge-
0 5 loof en zijn profetieën klaar aangetoond.
j 5 Het merkwaardige van deze film was,
j dat er openlijk geen partij werd gekozen
0-2 5 tussen geloof in God en geloof in de
5 metis: de tussenpersoon die dit gesprek
0 5 had gewenst ter verlichting van zijn
0 5 vrees voor de dood kreeg geen enkel
0 J houvast. Men kan dit zowel zwakte als
5 kracht van de uitzending noemen. De
0 hoogstaande film op zichzelf gaf daar-
0 J over te denken en hopelijk ook te spre-
0 5 ken.
Geen toewijzing van zendtijd voor een
volwaardig programma op basis van
ministerieel welbehagen. Wel toewij
zing op grond van de democratische
maatstaf van het getal
Geen aantasting van het systeem,
waarin onafhankelijke particuliere or
ganisaties in vrijheid en zonder staats-
bevoogding hun programma's kunnen
brengen. Wel duidelijke nieuwe richt
lijnen voor een goede coördinatie in
het belang van een zo goed mogelijk
totaal-programma.
Geen verarming door een geruisloze
„sanering" van de vrije omroepen naar
een eenheidsomroep met daarnaast en
kele kleine, sectarische en tegelijk
machteloze levensbeschouwelijke groep,
jes. Wel redeiyk-ruime porties geza-
melijke programma's.
Zal dat allemaal lukken? wordt aan
het einde van het artikel gevraagd en
het antwoord van de KRO daarop luidt:
„Zonder twijfel, als de regering bereid
is een ruime meerderheid haar ztai te
Paulus' reizen in
televisiereeks
HILVERSUM De KRO zal op de
avond van dinsdag 15 december as. be
ginnen met de vertoning van een door
het RKK aangekochte Amerikaanse te
levisieserie over de ideeën en de reizen
van de apostel Paulas. De reeks is ge
titeld „Paulus achterna" en de eerste
aflevering heet „De weg naar Damas-
De tochten, welke Paulus maakte
door Klein-Azië zijn onder leiding van
de regisseur Miohael Aldridge opnieuw
gemaakt door een televisieploeg. In to
taal bezocht dit team zeven landen:
Jordanië, Israël, Syrië, Cyprus, Turkije,
Griekenland en Macedonië.
De serie gaat lopen op Ned. 2. Men
kam de eerste aflevering zien tussen
10.10 en 10.35 uur op 15 december, de
tweede op dinsdag 19 januari 1965. De
Nederlandse teksten worden gesproken
door Wira van de Heuvel en Ed Bauer.
«anawoRtf
DEN HAAG Het stuk „Zoo op
de menslievende moordenaars
Vercors", dat Nieuw Rotterdams To
neel gisteravond naar de Kon.
Schouwburg bracht, mag men met
recht „schrijvers apestuk noemen.
Het handelt namelijk over de Paran-
thropus Erectus. kortweg de Tropie ge
noemd. die door een expeditie
NieuwGuinea is ontdekt. Enkele exe
plaren zijn tot nadere bestudering m
gebracht. Het.gaat nu om de vraag:
de Tropie nog een aap of reeds een
De beantwoording van de vraag
heeft vérstrekkende economische gevol
gen, immers als zij als mens worden
beschouwd mogen zij niet als onbetaal
de werkkrachten gebruikt worden (de
Tropies zijn namelijk vaardig en kunnen
werkzaamheden aanleren).
Om het probleem nog klemmender te
stellen heeft een journalist via kunstma
tige inseminatie bij een der wijfjes een
kind verwekt en het daarna met
strychnine gedood. Heeft hij nu e
menselijk wezen gedood of een dier?
De rechter moet de beslissing geven,
e man ontdekt twee belangrijke zak
ken. Ten eerste dat het rechtboek ten
aanzien van de mens wel kwaliteitsom
schrijvingen geeft, maar geen begrips
ik overhandig hem het album. Aandachtig be
kijkt hy de foto's.
„Typisch", zegt hij nadenkend. „Ik zou ge
zworen hebben dat je een witte bruid was. Ik
meende dat je een vrouw was die haar hele le
ven gedroomd had van witte zijde en gaas, of
hoe noem je dat spul?"
„Tule".
„Ja, precies., tule".
Mijn hart hamert. Een beetje spottend zeg ik:
„Je ziet, een vrouw is nooit te peilen, hè?"
„Nee. Mijn vermeende mensenkennis krijgt een
enorme knauw".
Ik voel de neiging om naar boven te hollen
en mijn duizendmaal gedroomde droom voor
hem uit te spreiden: je bent een ras-psycholoog.
David Aksberg, heb je deze voor je gezien?
Onbeweeglijk sta ik achter hem en kijk over
zijn schouders mee.
„Hei, wie is dat vrolijke mevrouwtje?"
„Hoe weet je dat ze vrolijk is?" vraag ik
verbaasd.
„Ha, ik kom weer in evenwicht. Moet je eens
naar haar mondhoeken kijken. Hier, en deze fo
to, ze lacht met heel haar wezen".
„Voel je niets voor studie in psychologie?"
vraag ik in alle ernst.
„Het is een beetje een hobby van me", geeft
hij toe. Hij legt het album op tafel. „Maar je
ziet hoe gemakkelijk ik falen kan. Waarom
deed je het niet, Wies, of is dat een al te on
bescheiden vraag?"
„Och," zeg ik, „het is helemaal niet prak
tisch".
„Als je me probeert te vertellen dat Je het
daarom liet, krijg ik weer een knauw".
„Goed dan", zeg ik rustig, „ik had er ande
re redenen voor. Zal ik nu nog een kop koffi»
voor je inschenken?"
„Graag.!" Hij kijkt me aan van achter z'n hel
dere brilleglazen. „Je hoeft niet bang te zijn dat
ik je verder zal uithoren, Wies. Daar ben ik nu
net weer niet brutaal genoeg voor".
„Ik geloof niet dat dat nodig is." zeg ik nog
al koeltjes. „Je weet het, hè?"
Hij krijgt zowaar een kleur, en hapert even.
door Heieen van Batenburg
Hü komt me achterna als ik bil het gasiornuis
de melk sta te warmen.
„Het spijt me verschrikkelijk dat ik erover
begonnen ben. Ik hoop niet dat je er eeuwig
boos over blijft."
„Laten we er maar niet meer over praten".
Het is goed dat David nu gauw weg moet,
want we kunnen de juiste toon niet meer vin
den. Ik ben helemaal niet boos op hem. Alleen
maar triest en leeg en verdrietig. Ik zou zo
graag de liefste zijn. Het is een zin die zomaar
uit mijn gedachten te voorschijn komt. Er zit
een verrukkelijk ritme in. Als ik dichter was
Ik zou zo graag de liefste zijn. Van wie? Van
Hans? Ik weet het niet meer, ik weet werkelijk
niet waar deze zin vandaan komt. maar ik
dacht er niet bij aan Bert
„Ik zou graag nog eens een keer bi) Jullie
binnenwaaien. Maar als je het liever niet hebt,
zul je het dan eerlijk zeggen?" vraagt David.
Ik kijk in zijn leuke bruine ogen, die vol
maakt ernstig staan. Datzelfde gevoel van ka
meraadschap van vanmiddag toen hij binnen
kwam, stroomt dooor me heen.
„Je moet heel dikwijls komen", zeg lk, „*o
vaak als je zin hebt. Zondags of doordeweeks,
ik zal het even heerlijk vinden als Hans". Ik
kijk hem nog even na als hij vlug naar de bus
halte loopt. Een kleine man met een bril op en
een zwarte tas in zijn hand. Plotseling heb ik
het gevoel dat ik hem alles had moeten vertel
len.
Ik weet niet wat me wakker gemaakt heeft.
maar ik zie meteen dat het Licht beneden in de
gang brandt. Ingespannen tuur ik op mijn hor
loge. Tien over tweeën, geloof ik. Zou Hans
er al lang zijn? Waarom blijft hij beneden?
eens schiet me het kopje koffie van David
binnen. Zou Hans er werkelijk trek in hebben?
Voor ik nog helemaal wakker ben, sta ik
naast mijn bed, zoek in het donker naar mijn
duster en wandel geruisloos op mijn moccasins
naar beneden.
Hans schrikt even. De kamerdeur kraakt ook zo.
„Wies! Heb ik je wakker gemaakt?"
„Is het goed gegaan? Wat is het?"
„Een meisje".
Ik kijk naar de lange toren as aan zijn sigaret
en zie hoe zijn hand een beetje beeft.
„Het was zeker een erg zware bevalling?"
Hij knikt.
„Het zag er eerst niet zo gunstig uit. maar
het is allemaal weer goed gegaan".
Hij neemt met een lusteloos gebaar de krant
van het tafeltje en spreidt hem wijd voor zich
uit Ik sta daar nog een beetje slaapdronken en
verbaasd bij de kamerdeur, en zou het liefest
maar weer rechtsomkeert naar boven gaan en
mijn warme bed in duiken. Maar om de een of
andere reden loop ik toch naar de keuken. Ter
wijl de melk op het vuur staat, snijd ik een dik
ke plak cake voor ieder. Misschien heeft Hans
niet de minste behoefte aan een kop koffie. Wie
weet is alleen David zo dwaas. Ik vind het plot
seling zo overdreven en aanstellerig.
Hij kijkt even over zijn krant heen als ik de
koffie voor hem neerzet.
„Het is erg lief van je, zo voor me te zor
gen". Hij zegt het als tegen een kind dat wel
een pluimpje verdiend heeft.
Waarom ik zo lang daar op de bank blijf zit
ten, begrijp ik zelf later niet meer. Het is
koud in de kamer en ik bijt iedere keer op mijn
vinger om te verhinderen dat ik ga geeuwen.
Hans zijn koffie staat er nog. Er is niets an
ders van hem te zien dan zijn broekspijpen en
een paar handen die de krant omklemmen.
Ik word wakker als hij mij al opgetild heeft.
Klaar wakker ineens.
„Hans, ik kan zelf wel
(wordt vervolgd)
bepaling (en derhalve niet verder g
brengt). Ten tweede dat ieder menselijk g
wezen amuletten, althans resten van amu- g
letten draagt, maar de Tropies niet. 5
De deskundigen kunnen evenmin uit- 5
komst geven want al gun definitief van
de mens schieten tekort, waar het de
Tropies betreft De jury beslist ten slot-
te dat de Tropies mensen zijn, omdat zij g
opstandig zijn.
In feite brengt Ver cords een oud filo-
melijk tussen Aristoteles en Plato: de
le ontwikkelde het begrip vanuit zijn g
kenmerken; de 2e leidde de kenmerken g
ken; de tweedee leidde de kenmerken g
af uit het begrip dat van te voren en 5
in alle eeuwigheid reeds vaststond. In 5
casu is het debat eenzijdig, want Plato
komt niet aan het woord, of het moest S
bij monde van het rechtboek zijn dat S
het begrip mens als bekend veronder- i
stelt.
Wel komt een derde partij uit de
klassieke filosofie aan het woord en
wel die der Sofisten. De journalist na-
melijk komt met een sofisme als oplos- g
sing aandragen: de mens beslist wie g
mens mag heten, (hetgeen juist te be- 5
wijzen was).
Vercors is geen Socrates. Anders zou
hij alle partijen wel te lijf zijn gegaan.
Toch schijnt hij (gezien enkele afdwalin- S
gen naar het moderne stokpaardje der
rassendiscriminatie) zijn bedoelingen g
heel, heel ernstig te nemen. Dit verhin- g
dert toch niet dat zijn stuk een koddig g
lachertje werd en zo ook over de plan- 5
ken kwam. Trouwens het is alleen als 5
lachertje genietbaar; de ernstige be- S
doelingen van Vercors kan men rustig
laten voor wat ze zijn.
Wat de bedoelingen van de regie S
van Robert de Vries nu precies wa- 5
ren is ook niet helemaal duidelijk g
(toch a.u.b. geen „getuigend" toneel?), g
Ook die bedoelingen kan men laten rus- 5
ten. Het resultaat was in ieder geval J
uiterst komisch, tenminste als men ge-
voel heeft voor het koddige in het ac-
teren. Dan viel er zelfs veel om zich in S
verkneukelen.
Die allerzotste pater Dillighan van 5
Steye van Brandenberg bij voorbeeld g
in het koddige een ware toprol. Of 5
de twee Duitse proffen Kreps en 5
Knaalsch van de gebroeders Pieter en
Luc Lutz. Of de Albert Schweitzerach-
tige prof. Greame van Adolf Rijkens.
Heus de coryfeeën van de Utrechtse
universiteit van zo'n 30 jaar geleden
kwamen me weer voor de geest. En zo 5
an men verder gaan.
Het stuk is toneeltechnisch knap in
elkaar gezet, met leuke hakken op En- 5
gelsen en Amerikanen.
Het decor van Wim Vesseur maakte
eer een danige vaart mogelijk, ter-
wijl de muziek van Dick Broekarts 5
goed knots was en net iets te luid S
door de zaal schetterde om serieus ge- 5
nomen te worden, hoewel van tyd tot
tijd de „kostelijke" tekst erdoor onver- 5
staanbaar werd. De vertaling van
Adriaan Morriën zal wel goed zijn ge-
weest
Eén ding is me wel duidelijk: Ver- S
cors moet men als grappenmaker wel
serieus nemen: als denker niet en toch 5
heb ik het idee dat hij juist dit laat- 5
ste zo bijzonder graag zou willen. Zo 5
heeft iedereen zijn wensdromen.
Ev. Grolle.
weerp raatje 19.10 Radiokrant 19.30 Muziek
van Het Leger des Heils igr) 19.43 Op de
man af. praatje 19.50 Marsmuziek (gr) 19.55
Nederland—Engeland jubileumwedstrijd
van de "5-jarige KNVB 21.45 Marsmuziek
(gr) 21.50 Zestig jaar vakbeweging voor
de Chr Ambtenaren: reportage van de ju-
ders: Interview n
1 Luther King
3.45 Orgelmuziek (gr) 23.55—24.00 Nituw
Hilversum n, 298 m. 19.00 Voor de kin
deren 19.10 Stereo fonische uitzending:
Meisjeskoor met piano 19 30 Artistieke
staalkaart 20 00 Nieuws 20.05 Stereofonische
uitzending; Dansorkest en zaongaollsten
20.40 Lichte orkestmuziek (gr) 21.00 Dit Is
uw lfeven 22.00 Stereofonische uitzending:
3.15 Jazzmagazine 23.55—24.00 Nieuws
v«n«veii4
Televisie. Nederland I. AVRO: 19.30 Dick
van Dyke Show. NTS: 20.00 Journaal
AVRO2030 Sportpaoorama 20.50 AVRO'J
Televizier 21.05 De Verdedigers, TV-fllm.
NTS: 21.55 Spiegelschrift, film 22.30—2235
Journaal. (AVRO: 22.15—22.30 Mackintosh;
muzikaal programma).
Nederland n. NTS: 20.00 Nieuws ln het
kort. KRO: 20 Oi Theater '64 20 30 Onze
TV-NOORDZEE
1830 uur: Beaver knapt het op: Het
spaarvarken; 18.59 uur: Popeye; 19 07 uur:
Jazz Noordzee. Short Roger and his Giants
19.25 uur: Star for Today; Koers Noord-
West; pauze; 22.00 uur; The Saint: Mijn
naam is Lucky; 23.00 uur: einde.
Programma voor morgen
Hilversum I 402 m. KRO; 7.00 Nieuws
7.10 Het levende Woord 7.15 Ouverture
radio voor vroege mensen 8.00 Nieuws
8.15 Voor de jeugd 830 Ouverture (ver
volg) 8.50 Voor de hulsvrouw 9.35 Wa
terstanden 9.40 Schoolradio 10.00 Klass en
moderne orkestwerken (gr) 11.00 Voor c
zieken. VPRO -- - -
12.15 Leven oi
12.30 Meded
V: 14.15 Operette- t
componisten 16.00
Uadaren
Bijbeloverdenking 16.30 Lichte orkestmu
ziek (opn) 17.00 Voor de jeugd 1730 Frans
Meisjeskoor met orkestbegeleiding (gr)
17.45 Pianospel igr) 17 55 Sportrubriek 18 10
iziek met ritmische begelei-
HUvi
j n .298 m. AVRO: 7.00 Nie
7 10 Ochtendgym 730 Lichte gram. VPRO
7.50 Dagopening. AVRO: 8.0o Nieuws 8.15
Lichte gram 8.50 Ochtendgym 9.00 De
groenteman 9.05 Klass gewijde muziek (gri
9.40 Morgenwijding 10.00 Arbeidsvitaminen
(gr) 10.50 Voor de kleuters 11.00 Nieuws
11.02 Huishoudelijke zaken, praatje 11.15
Stereofonische uitzending; Fagot en piano
11.40 Gitaarspel: Spaans-Mexicaanse gitaar-
werkjes (gr) 12 00 Metropole-orkest- anus
muziek 12.30 Meded ten behoeve van
land- en tuinbouw 12 33 Dansorkest en
zangsolisten 13.00 Nieuws 13.15 Medede
lingen eventueel actueel of gram 1335
Beursberichten 13.30 Nederdands Kopeor-
kes'amus muziek 14.00 Stereofonische uit-
zendine: Altviool en piano: klass muziek
1430 Is de Nederlandse Koopvaardij een
zorgenkind?, reportage 14 55 Berlijns Fil
harmonisch orkest: Weense muziek (gr)
1530 Radiokamerorkest: moderne muziek
16.00 Nieuws 16.02 Voordracht 16.20 Popu
laire gram 17.00 Minjon 18.00 Nieuws
18.15 Eventueel actueel 18.20 Uitzending
van de Volkspartij voor Vrijheid en De
mocratie Luistert naar De Stem van de
VVd 18.30 Lichte orkesmtuzlek en zang-
