Wanbetaling met een
politieke bedoeling
V.N.-conflict nog niet opgelost
Loopt alles met
f?
een sisser a
Gaat Krupp toch
wapens maken?
Akkoord mogelijk
over graanprijs
Houdt Johnson
Hoover aan als
directeur FBI?
]JX casx Ky
Israëliërs
spioneerden
Ivoor Egypte
Prestaties Stenen Tijdperk
DINSDAG 1 DECEMBER 1964
(Van een onzer redacteuren)
DE soep wordt gelukkig meestal niet zo heet gegeten als ze wordt
opgediend. Dat is ook in internationale zaken wel het geval. En
er is reden om aan te nemen, dat het conflict tussen de Verenigde
Staten en de Sowjetunie over achterstallige Russische VN-contri-
butic, het bestaan van de organisatie der Verenigde Naties niet op
het spel zal zetten. Naar gisteravond werd verwacht, zou
de Negentiende Algemene vergadering van de Verenigde
Naties vandaag nog bijeenkomen. De datum, waarop de
openingszitting valt, zegt reeds, dat er iets bijzonders aan de
hand is. Gewoonlijk komt de Assemblee nl. op de derde dinsdag
van september bijeen net als de Staten-Generaal. In verband met
de Amerikaanse presidentsverkiezingen op 3 november, werd reeds
in het begin van dit jaar overeengekomen, dat de Algemene ver
gadering pas op 10 november bijeen zou komen. Het feit echter, dat
de Sowjetunie thans twee jaar achterstallig is in het betalen van
haar contributie en volgens art. 19 van het VN-Handvest haar
stemrecht in de Algemene vergadering zou moeten verliezen, was
er oorzaak van. dat de openingszitting werd uitgesteld.
De kwestie, die vooral door de Ver. Staten heel ernstig wordt op
genomen, is nog niet tot een bevredigende oplossing gebracht. Maar
aangenomen wordt, dat maatregelen genomen zullen worden om
te voorkomen, dat er in de volkerenorganisatie een crisis uitbreekt.
VN. de 40-jarige Quaison-Sackey zal
worden benoemd. Aangenomen mag
worden, dat gepoogd zal worden, deze
voorzitter bij acclamatie te doen ver
kiezen, hoewel het reglement een ge
heime stemming eist. Als dit lukt, is
er ook een redelijke kans, dat een
dergelijke methode zal worden ge
volgd, zo lang de betalingskwestie nog
niet is opgelost.
De heer Oe Thant, de Birmese sec
retaris-generaal van de Ver. Naties,
heeft reeds gespeeld met de gedachte,
dit jaar in de Assemblee alleen beslui
ten te nemen bij acclamatie of met
algemene instemming. Er zou tevens
een werkgroep gevormd moeten wor
den, die tijdens het Kerstreces een
oplossing zou moeten zoeken voor de
financiële crisis, waarin de organisatie
verkeert. De Sowjetunie heeft zich
daar echter tegen verklaard.
Nederland
Een ander probleem, dat de aan
dacht zal vragen is de Nederlandse
kandidatuur voor de Veiligheidsraad
voor de komende twee jaren. Er is wel
De Sowjetunie, die reeds heeft laten
weten, dat zij met de Ver. Naties zal
breken, als haar het stemrecht in de
Assemblee wordt ontnomen, weigert
mee te betalen om de onkosten te
dekken, die het optreden van VN-
strijdmachten in het Middenoosten en
Kongo met zich hadden gebracht. De
acties in deze delen van de wereld
zouden buiten de Veiligheidsraad om
en dus illegaal zijn ondernomen. En
daarom willen de Russen niet betalen.
De Sowjetunie heeft wel het deel van
de contributie betaald, dat naar haar
mening bestemd is voor de normale
werkzaamheden van de organisatie.
Het is dus bepaald niet zo, dat de
Russen zich aan hun financiële ver
plichtingen ten opzichte van de VN
willen onttrekken (ook al betalen zij
naar verhouding heel weinig). We
hebben hier heel duidelijk te maken
met een politiek probleem, dat al vele
jaren sluimert, maar dat opnieuw ac
tueel geworden is door de demonstra
tieve wanbetaling van de zijde van de
Sowjetunie.
Men zal zich herinneren, dat de
Russen in de eerste jaren van het
bestaan van de VN het werk van de
Veiligheidsraad lam legden door een
veelvuldig gebruik van het vetorecht.
De VN-Assemblee heeft toen op voor
stel van de westelijke mogendheden
besloten, zelf handelend te zullen op
treden. als de Veiligheidsraad niets
zou kunnen doen om problemen aan te
pakken, die de wereldvrede bedreigen.
Intern. Hof
Formeel staan de Russen echter bij
zonder zwak, als zij een scheiding
maken tussen contributie voor de VN
en bijdragen voor bepaalde militaire
acties van de organisatie. In het
Handvest van de VN wordt gesproken
over „kosten van de organisatie, die
door de leden gedragen zullen worden,
zoals ze verdeeld worden door de VN-
Assemblee". In 1961 was er al reden om
hier een duidelijke uitspraak over te
krijgen. Het Internationale gerechtshof
te Den Haag heeft toen uitgemaakt, dat
alle onkosten van de VN, ook die voor
acties als in Middenoosten en Kongo,
tot genoemde „kosten van de organisa
tie" gerekend moeten worden. Deze
uitspraak werd met een meerderheid
van tweederden door de VN-Assemblee
geaccepteerd. De Sowjetunie en
Frankrijk weigerden zich hier echter
bij neer te leggen. Frankrijk omdat
het het niet eens was met de inmen
ging van de Ver. Naties in de zaken
van Kongo. De Fransen hebben zich beweerd, dat onze regering e, .vl
echter nog niet erg druk gemaakt, j band met enkele gecompliceerde pro-
omdat zij pas op 1 januari in gebreke bl®men als het conflict tussen Indone-
gesteld kunnen worden Zij wachten l?'?.en Maleisië en de rassenkwestie in
rustig af. wat er met de Sowjetunie Zuid-Afrika niets voor zou voelen,
gebeurt. Want het is duidelijk, dat d*ze kandidatuur na te streven. Het
Frankrijk geen enkel gevaar loopt, als tegendeel is echter het geval Al bijna
met betrekking tot de Russische ach-leen jaar geleden heeft onze regering
terstalligheid een compromis wordt de eerste stappen genomen om zoveel
bereikt. mogelijk steun te vinden voor de kan-
Ididatuur van Nederland voor de West-
Zulk een compromis kan bereikt europese zetel, die thans door Noor-
worden. als de Russen bereid zijn, een
deel van hun contributie over 1965 nu
vast te betalen. Ook zou dit kunnen
gebeuren, als zij een bepaald bedrag
willen betalen voor een of ander vaag
omschreven doel (bevordering van
vrede en veiligheid in de wereld).;
Dan zou de „deadline" van twee jaar
weer even worden verschoven en zou
er tijd gewonnen zijn om een defini
tieve oplossing te vinden.
Dean Rusk
wegen wordt bezet. Men kent de ge
schiedenis: in 1960 was het zo goed als
zeker, dat Nederland voor de derde
maal lid van de Veiligheidsraad zou
worden. Portugal, dat nog nooit deel
Oe Thant
had uitgemaakt van de raad, gaf toen
de wens te kennen, voor de Westeuro-
pese zetel in aanmerking te mogen
komen. Nederland kon dit verzoek
moeilijk negeren en stemde er mee iri,
op voorwaarde, dat het in 1962 in
aanmerking zou komen. In dat jaar
maakte de kwestie Nieuw-Guinea het
echter onwenselijk, dat Nederland de
kandidatuur zou nastreven. Ons land
maakte toen echter opnieuw het voor
behoud, dat het na Noorwegen in aan
merking wilde komen.
Nu is het zo ver. En Nederland
heeft dit jaar inderdaad al het moge
lijke gedaan om een meerderheid van
tweederden achter zich te krijgen. In
de Veiligheidsraad is de laatste tijd
een tendens waarneembaar om strij
dende partijen met elkaar te verzoe
nen. Het opvallende is geweest, dat de
leden van de raad na de behandeling
van een probleem eerder dankbaar
heid dan haat oogstten van de strij
dende partijen. Dit is ook reeds het
geval geweest, wat de kwestie Malei
sië betreft. Vandaar dat Nederland de
kandidatuur niet schuwt.
Koehandel?
Of Nederland de zetel ook zal krij
gen moet nog worden afgewacht. In
Den Haag neemt men aan, dat zulks
wel het geval zal zijn, maar dat nog
niets als vaststaand mag worden aan
genomen. Er zijn nl. drie zetels van de
Veiligheidsraad in het geding: 1. de
Westeuropese, waarvoor alleen Neder
land kandidaat is, 2. de Latijns-Ame
rikaanse zetel, die ook geen moeilijk
heden oplevert en 3. de Arabische
zetel (thans door Marokko bezet),
waarvoor zich twee kandidaten heb
ben gemeld, te weten het Arabische
land Jordanië en het Afrikaanse land
Mali. Dit laatstgenoemde land gaat uit
van het standpunt, dat Marokko een
Afrikaans land is. dat de Afrikaanse
landen veel talrijker zijn dan de Ara
bische en dat daarom een Afrikaans
land recht op de zetel van Marokko
heeft. De mening van Mali weerspie
gelt wellicht wel de huidige situatie in
de wereld. Zij is echter niet in over
eenstemming met de bepalingen van
het VN-Handvest. zoals na negentien
jaren met zoveel dingen in de VN het
geval is. Wij wijzen slechts op het
feit, dat de Veiligheidsraad nog slechts
elf leden telt, terwijl de volkerenorga
nisatie reeds 112 en over enkele weken
waarschijnlijk al 115 leden telt (meer
dan tweemaal zoveel als bij de oprich
ting het geval was). Jordanië kan mo
gelijk rekenen op de steun van de Are-
bische landen, de oyerige Aziatische
landen en de communistische staten
Nederland behoort tot de Westeuro
pese landen, die de kandidatuur van
Jordanië steunen. Het is dus niet uit
gesloten, dat Jordanië een meerder
heid van tweederden behaalt. Ook be
staat echter de mogelijkheid, dat
geen van beide landen deze meerder
heid kan halen. Als zij weigeren, elk
met een termijn van een jaar genoe
gen te nemen, kon wel eens een koe
handeltje worden gemaakt, waarbij de
door Nederland nagestreefde zetel be
trokken zou kunnen worden.
VN-troepen
Tenslotte nog een zaak. die in de
komende zitting van groot belang kan
worden. In zijn jaarrapport heeft de
heer Oe Thant de aandacht gevraagd
voor het feit, dat verschillende landen
hem hebben aangeboden, militaire
eenheden ter beschikking van de VN
te stellen om te worden ingezet op
plaatsen in de wereld, waar de we
reldvrede wordt bedreigd. Hij juicht
deze ontwikkeling toe en wil graag
van de Assemblee weten, op welke
wijze hij een organisatie mag opzet
ten, waarin deze eenheden kunnen
worden ondergebracht. Men zal zich
herinneren, dat ook Nederland een
(marine-) eenheid ter beschikking wil
stellen. Op Canadees initiatief hebben
in Ottawa 23 landen deze zaak be
sproken. Tot die landen behoorden
ook India, Egypte en Ghana. De vijf
grote mogendheden waren voor dit
gesprek niet uitgenodigd. De belang
stelling voor het Canadese initiatief
blijkt zo verrassend groot te zijn (ook
al met het oog op de moeilijkheden,
waartoe de VN-acties in het Midden
oosten en Kongo hebben geleid), dat
de heer Oe Thant om een mandaat
heeft gevraagd om de mogelijkheden
voor de VN te kunnen bestuderen.
Het is niet de bedoeling, dat er een
permanente VN-macht wordt ge
creëerd, die ergens wordt gestation-
neerd. of er nu wat te doen is of niet.
De aangeboden eenheden blijven in
het land, waar zij thuishoren, totdat j
zij ergens worden ingezet. De nu aan
de gang zijnde ontwikkeling wordt
met grote belangstelling gevolgd. Te
meer omdat ook de Sowjetunie zich
dit jaar al eens heeft uitgelaten over
de wenselijkheid van een VN-vredes-
macht. Maar toen was premier
Chroesjtsjef nog aan het bewind.
TEL AVIV. In Israël is een spiona-
gegroep ontdekt die werkte voor de
i Egyptische inlichtingendienst. Er is o.a.
een Israëliër, Baruch genaamd, gearres
teerd. die in Italië Egyptische agenten
i heeft ontmoet. Er werden geheieme do-
cumenten van militaire aard op hem
I gevonden.
Dit is maandag in kringen rond de
Israëlische politie vernomen. De zaak
staat los van de affaire Loek. de „man in
de koffer". Onlangs is nog een Israëliër
gearresteerd toen hij naar Egypte wilde
vluchten. Hij is beschuldigd van spiona
ge.
Baruch had een textielfabriek die on
danks een aanzienlijke lening van de
regering failliet ging. Hij werkte na deze
zakelijke mislukking voor de Egyptena-
ren. Vorige week werd hij in Haifa
ingerekend toen hij op het punt stond
naar Italië te vertrekken. Hjj behoort tot
een bekende oude Joodse familie en zijn
arrestatie baarde daarom opzien.
LONDEN. De Engelse minister van
defensie, Dennis Healy, heeft gisteren
met enig voorbehoud gezegd dat de La-
bourregering zal proberen het Britse
Rijnleger in Duitsland weer op zijn volle
sterkte van 55.000 man te brengen.
meest omstreken buitenlandse bases te
houden: Aden in Zuid-Arabië en Simons-
town in Zuid-Afrika.
ESSEN Het feit, dat Alfried {Juezeugbau,
Krupp drie ondernemingen aan
zyn industriële rijk heeft toege
voegd, heeft de vraag doen rijzen,
of hij misschien toch de vervaar
diging van wapens in het achter
hoofd heeft. Hoewel van de zijde
van Krupp wordt gezegd, dat dit
niet zo is, hebben twee van de
nieuwe maatschappijen althans de
mogelijkheid, wapens te vervaar»
digen voor de 400.000 man tellende
Bundeswehr. Zoals men weet heeft
Krupp in 1951 gezworen nooit
meer wapens te zullen maken.
Speyer, die een onder
afdeling werd van de Vereinigte Flug-
technische Werke in Bremen. Krupp is
met 40 procent de grootste aandeelhou-
verklaring van Krupp is ge
zegd dat toevoeging van Heinkel aan
VFW een belangrijke stap is voor de
kostenverlaging, omdat onderzoek, ont
wikkeling en produktie worden gecoör
dineerd waardoor de concurrerende po
sitie van de Duitse vliegtuigindustrie
wordt versterkt. De Westduitse regering
heeft herhaaldelijk dit soort concentra
ties van vliegtuigbouwers aangemoe
digd omdat ontwikkelingskosten voor
kleine maatschappijen te hoog zijn.
:n van de twee, de Atlas-werke A.G..
Bremen, is tegen 50 miljoen mark in het
bezit van het Krupp-concern gekomen,
nadat zij op een haar na een grote or
der voor het vervaardigen van tanks had
gemist. De andere is de Ernst Heinkel
Schroeder nu
naar
Pari
■ijs
BONN/BRUSSEL West ucraiiuEi _uw „IR
Duitsland zou vandaag in Brussel, j sproken. De Oostenrijkse kwestie
zjjn EEG-partners mededelen, dat
het met de landbouwers overeen
stemming heeft bereikt over de
politiek inzake de gemeenschap
pelijke graanprijs in de EEG. De
ze overeenkomst houdt volgens
een bericht uit Bonn in, dat West-
Duitsland bereid is. de Duitse
graanprijs van 1 juli 1967 af te
verlagen, teneinde hierdoor het
vaststellen van een uniforme Eu
ropese graanprijs mogelijk te ma
ken.
Krupp is, als eigenaar van zijn con
cern, wettelijk niet verplicht zijn finan
ciën bloot te geven, maar het Handels-
blatt, een leidende Duitse financiële pu-
blikatie, meent dat hij het publiek moet
vertellen welke plannen hij heeft met de
onder zijn beheer zijnde fabrieken die
wapens kunnen maken. Het blad schrijft:
„Hoewel deze grote en aan tradities rij
ke Duitse onderneming niet zonder re
den de reputatie had „het arsenaal van
het Reich" te zijn, is de haat waarmee
Krupp af en toe wordt geconfronteerd
duidelijk van irrationele aard. Gevreesd
moet worden dat dit soort campagnes
nu gaan herleven. In het eigenlijke
Krupp-concern zijn geen wapens ge
maakt en worden ook geen wapens ge
maakt, maar een deel van het produk-
tie-program van Atlas-werke maakt pro-
dukten die onder bewapening vallen.
Krupp mag niet aarzelen om duidelij
ke inlichtingen te geven over de beleg
gingsplannen voor deze fabrieken.
noemde. Hij sprak op de o^ningsrdUingUaaS^A^eJ'ÏSaiêm'op'de°%ll«ri£
van de vergadering van de Westeuropese 11 ,j?t cn(GLnw so rm dik en 15
Unie. ter eeleeenheid van het tienjarigr=nd ghet wintersportcentrum Col
zijn nuiaige d'Ampezzo Veertig cm sneeuw maakte
het autorijden over de Brennerpas tussen
•^rs Oostenrijk en Italië hachelijk, maa:
(ie-1 pas bleef open. De Alpenpassen
1 Stelvio, Giovo. Pennes. Sella, Gardena
Falzarego zijn gesloten.
bestaan van deze
In Brussel konden de E.E.G.-minis
het niet eens worden over het associa
verdrag van Nigeria met de E.E.G.
de toekomstige betrekkingen van de ge-
Naar Parijs
Intuss is bekend geworden, dat Schroe
der-. de Westduitse minister van buiten
landse zaken, op 9 december in Parijs
zal arriveren voor besprekingen met zijn
Franse collega. Couve de Murville.
Daarna gaat Schroeder naar Engeland
Voor ziin bezoek aan Parijs heeft Schroe
der nog een reis raar Rome gepland.
Men beschouwt de bespreking in Parijs
als een politieke zet. bedoeld om de in
druk weg te nemen, dat de minister aan
stuurt op een extra nauwe samenwer
king met de Ver. Stater en Engeland
Op het ogenblik vertoeft dr. Erich
Mende, (ie Westduitse vice-kanselier.
tevens minister voor zaken geheel Du
land hetreffende is. in Parijs. Hij zal
vijf dagen blijven en generaal De Gaulle
- Touve de Murville ontmoe
ten.
De MIJ
De Franse minister leverde gisteren op
nieuw kritiek op de M.L.F (Multilate
rale kernmacht', die hij een nodeloze
complicatie van de westerse defensi
Voortaan zonder
visum naar Israël
dat de Beneluxlanden enerzijds
Israël anderzijds dezer dagen te Jeruza
lem een overeenkomst hebben onderte
kend ter vereenvoudiging
gersverkeer. De overeenkomst treedt op
8 december in werking.
Op grond van dit akkoord zullen Ne
derlandse. Belgische en Luxemburgse
onderdanen voor een bezoek van maxi
maal drie maanden aan Israël geen visum
meer nodig hebben. Hetzelfde geldt voor
Israëlische onderdanen die de Benelux
landen bezoeken.
Koning Konstantijn van Grieken
land en zijn 18-jarige gemalin
koningin Anne Marie hebben in
Engeland een kijkje genomen in
de Shepperton-filmstudio's. Zij
ontmoetten daar de acteur
Richard V/idmark ,die in de film
,,The Bedford Incident" de rol
van een Amerikaans marine
officier zal spelen.
WASHINGTON Het Witte Huis
heeft liet bericht van Newsweek ont
kend, als zou president Johnson besloten
hebben, J. Edgar Hoover te vervangen
als directeur van de FBI, het Federale
bureau van onderzoek.
Het weekblad schreef, dat Hoover een
controversele figuur is geworden, niet
alleen voor linkse personen, maar ook
voor oude bewonderaars. Hoover heeft
18 november verklaard dat dr. Martin
Luther King jr. „een van de meest notoi
re leugenaars van het land" was. Ook
viel hij het rapport van de commissie-
Warren aan, waarin kritiek werd uitge
oefend op de rol van de FBI Jn de
gebeurtenissen die voorafgingen aan de
moord op Kennedy.
Een van de ontgoochelde bewonderaars
van Hoover zou volgens Newsweek pre
sident Johnson zijn, die de vorige week
zou hebben besloten, een nieuwe direc
teur voor de FBI- te zoeken. Newsweek
merkte ook op, dat Johnson in mei een
besluit tekende, waarbij in het openbaar
belang het verplichte aftreden van Hoo
ver (wanneer hij 1 januari 70 jaar
wordt) werd teniet gedaan. Hij verze
kerde Hoover ook. dat hij de FBI kon
blijven leiden, zolang hij, Johnson, in
het Witte Huis was.
Formeel
Zuiver formeel geredeneerd heeft de
Sowjetunie op het ogenblik al niet
meer het recht, aan stemmingen in de
Assemblee deel te nemen. In de Engel
se tekst van het VN-handvest wordt
gezegd, dat een land in dat geval „niet
het recht om te stemmen behoort te
hebben", terwijl de Franse tekst
spreekt van „niet kan deelnemen aan
de stemming". Dit automatisch verlies
van het stemrecht behoort eigenlijk te
worden doorgevoerd. Maar dan zit de
organisatie der Ver. Naties meteen
middenin een levensgroot conflict, dat
haar einde kan betekenen. Vandaar
dat een handeling, die het uitsluiten
van de Sowjetunie tot gevolg zou
hebben, tot elke prijs zal worden ver
meden. De eerste stemming heeft be
trekking op het kiezen van een voor
zitter. Het staat vast. dat de vaste
vertegenwoordiger van Ghana bij de
Clibo-flitser voor Click en Clack
ƒ11,-. Isi-flltser (Incl. etui) f14.-.
Tully-flltser (Incl. etui) ƒ24.75.
Agfalux-flitser (incl. etui) f 33,-.
I Twee Oostduitse jon
gemannen zijn er zon
dagavond bij Escliwege
in geslaagd onder een ha
gel van kogels van de
Vopo's naar West-Duits-
land te vluchten. De jon
gemannen, die ongedeerd
waren, hadden tevoren
een waarschuwingssys
teem buiten werking ge
steld.
Hulpvaardige omstan
ders hebben zaterdag
avond een bromfietsdief
tweemaal bevrijd. Het
begon toen een 16-jarige
fietsenmaker uit Utrecht
bij het Rcmbrandt-thca-
ter een bromfiets stal. De
17-jarige eigenaar uit
Vleuten zag het en te
zamen met twee vrienden
zette hij de achtervolging
in. Het drietal kreeg de
fietsenmaker snel te pak
ken. maar omstanders die
in de mening verkeerden
dat zij getuige waren van
een ongelijke strijd van
een onschuldige jongen
tegen drie vechtersbazen,
bevrijdden de dief. die
zich prompt uit de voeten
maakte. Een paar straten
verder kregen zijn ach
tervolgers die het zo
gauw niet wilden opge
ven hem weer te pak
ken. Maar de geschiede
nis herhaalde zich weer.
Weer werd de dief door
hulpvaardige omstanders
bevrijd. De politie kon de
fietsenmaker later echter
arresteren omdat zijn sig
nalement bekend was.
Men moet rijk zijn om
in onze tijd slank te kun
nen blijven. Slankheid is
in feite het imago van de
rijke man, zo schrijft het
gezaghebbende Britse
blad Tailor en Cutter. De
oorzaak is dat trombose
onder hoog betaalde di
recteuren de noodzaak
heeft aangetoond van een
dieet en omdat slank-zijn
een statussymbool is. Een
andere reden is dat het
thans de dure luxe le
vensmiddelen zijn die
eiwit bevatten. Iemand
die zich voedt met oes
ters, zo gaat het blad
verder, en met biefstuk
ken, krijgt veel minder
calorieën naar binnen
dan iemand die het met
brood en boter moet
doen. Het blad consta
teert dat er een merk
waardige ommekeer van
het imago is. Terwijl
eens de rijken dik waren
en de armen mager, zijn
nu de rijken mager en de
armen dik.
3 In Bremerhaven heb
ben gisteren drie gemas
kerde mannen twee leden
van een warenhuis be
roofd van 191.000 mark,
die naar de bank zouden
worden gebracht. De
litie vertelde dat een
de personeelsleden
het warenhuis door i_„
kogel werd geraakt. De
kogel veroorzaakte echter
geen ernstige verwondin
gen.
Do Cl bo-, Isï- on Tully-flitsers in
kleurrijke cadeausets „flitsklaar"
verpakt met 5 lampjes PF 1 en i
batterij. Vraag Uw fotohandelaar
naar de uitvoerige Agfa-krant. I
n Agfa/Gevaert A.G.
1679) Wij. die alle mogelijke werk
tuigen tot onze beschikking hebben,
kunnen ons moeilijk voorstellen wat
primitieve mensen allemaal kunnen
tot stand brengen, zonder dat zij
over die geperfectioneerde hulpmid
delen beschikken. Daarom is het goed
dat er zo nu en dan eens ijverige
onderzoekers op uit trekken om zich
nauwkeurig op de hoogte te stellen
van de prestaties
die buiten onze ge-
mechaniseerde we
reld worden
Eén
hen
was F. Sehested,
die door proeven
bewezen heeft dat
voudige hulpmidde
len verbazingwekkende resultaten
verkregen kunnen worden. Vlakke
granietsteen gaf hij een eerste ruwe
behandeling met water en scherpe
kiezel vervolgens gebruikte hij zand
steen voor het slijpen van dit stuk
graniet en tenslotte wist hij met een
wetsteen van schiefer een volkomen
glad en gepolijst oppervlak op het
graniet te bewerkstelligen. De bijl
uit het Stenen Tijdperk, die hij zich
voorgenomen had te vervaardigen,
was toen gereedgekomen zonder enig
ander hulpmiddel dan de natuur ge
boden had.
Wie een stuk graniet bekijkt en
zich voorstelt dat door schuren en
slijpen daaruit een blad van een bijl
zou kunnen groeien, zal zeker terug
schrikken voor al het werk dat ge
daan moet worden. Toch valt zeker
dit erg mee. want Sehested stelde
vast, dat het eerste polijsten van
een vuurstenen bijl. bij een dagtaak
van 6 uur (hij legde dus wel èrg
moderne maatstaven aan!) binnen
een week zou kunnen worden ver
richt. Voor een mens uit het Stenen
Tijdperk lijkt mij dit een gering tijd
verlies voor een zo belangrijk werk
tuig!
Belangrijk was de stenen bijl on
getwijfeld. ook al kunnen wij. die
het liefst met chroom- en nikkeistaai
werken, ons dat moeilijk voorstel
len. De Indianen van Noordwest-
Amerika vellen grote boomstam
men door wiggen in het hout te drij
ven en de Eskomo's splijten het drijf
hout. dat spaarzaam op de kusten
aanspoelt, door een rij van dicht
naast elkaar liggende gaten in het
hout te boren. Maar de mensen uit
de Steentijd waren al minder primi
tief en gebruikten de bijl, die zeker
door de vuistwig is voorafgegaan.
(Het is daarom zeker niet uitgeslo
ten. dat werktuigen die door de ar
cheologen vuistwiggen worden ge
noemd. destijds van
steel wa-
lichtere b(j-
:yn geweest,
voorlopers
TOCH IS
HET ZO!
van de
dere collega's
Maar goed, die
echte stenen bijl
was een geweldige verbetering. Rei
zigers. die bij primitieve volken de
stenen bijl hebben zien hanteren,
stonden dan ook verbaasd over de
prestaties die hiermee werden ver
richt. Ten overvloede heeft Sehested
ook nog proeven genomen met oude
stenen bijlen uit Denemarken en hij
toonde proefondervindelijk aan. dat
26 dennen ter dikte van 20 cm in 10
dagen geveld konden worden. (In
de oorlog legde ik een dergelijke den
met een houthakkersbijl in een kwar
tier om: maar we willen op deze
plaats niet bewijzen, dat het tegen
woordige gereedschap beter is. maar
dat de mens uit de Steentijd met
zijn gereedschap dragelijke presta
ties kon verrichten). Dc tijd die Se
hested nodig had om uit de gevelde
bomen balken te maken en daarvan
een houten huis te bouwen, vorder
de uiteraard wat méér tijd, maar
alles bij elkaar viel het toch erg mee,
want er gingen slechts 81 werkdagen
in zitten. Een aangezien de primitie
ve mens wel geacht kan worden met
de stenen werktuigen handiger te
zijn omgegaan dan de tegenwoordi
ge proefnemers, mogen we veronder
stellen dat hij zijn huis nog in korte
re tijd kon bouwen. Uitsluitend en al
leen met stenen gereedschap!
En heeft u wel eens gehoord van
de vuursteenindustrie te St. Geer-
truid die in de Steentijd grote ver
maardheid had?
H. Pétillon.
Nadruk verboden.
