Het was niet het bloed,
het was de gruweldaad
ZONDAGSBLAD
m
BER
ZATERDAG 21 NOVEMBER 1964
Nieuwe Leidse Courant
De Dood zat in u en ge wist het niet,
Hij scherpte 't mes al en ge wist het niet
Gij en uw jonge vrouw, gij schertste en lachte -
Hij mikt naar 't hart u en hij mist het niet.
ALBERT VERWEY
Alles heeft zijn uur en ieder ding onder de hemel zijn
tijd; er is een tijd om te haren en een tijd om te ster
ven, een <tijd om te planten en een tijd om het geplante
uit te rukken, een tijd om te doden en een tijd om te
helen, een tijd om af te breken en een tijd om op te
bouwen, een tijd om te wenen en een tijd om te lachen,
een tijd om te rouwklagen en een tijd om te dansen, een
tijd om stenen weg te werpen en een tijd om stenen bij
een te verzamelen, een tijd om te omhelzen en een tijd
om zich van omhelzen te onthouden, een tijd om te zoe
ken en een tijd om te laten verloren gaan, een tijd om
te bewaren en een tijd om weg te werpen, een tijd om
te scheuren en een tijd om dicht te naaien, een tijd om
te zwijgen en een tijd om te spreken, een tijd om te be-
i een tijd. om te haten, een tijd van oorlog en
i tijd van vrede.
PRED. 3:1-8
rTERUGBLIK OP KENNEDY'S LEVEN
tip-**
<hede
JtaaiHet was niet het bloed,
ïpraïtet was de gruweldaad..."
Met deze woorden typeer
de Huber, de geestelijke
aan de dodelijk ge-
Kennedy de laat-
sacramenten toedien-
lijfje in de operatiezaal van
Dallas, zijn gevoelens
hij de stervende
Kennedy naderde.
Nauwelijks een half uur
later werd de gehele we
reld geconfronteerd met
AAlde volbrachte gruweldaad,
en onderging zij de schok
dat déze gruweldaad was
mogelijk geweest. Dat was
no.|22 november 1963.
ing te'
ontvangen die verbijstering bracht:
i,v. jin 1914 de moord op aartshertog
denier Franz Ferdinand, in 1932 de moord
op president Doumer van Frank-
rijk, in 1934 de moordaanslagen op
Van Sleicher, Dollfusz, koning
ag 28 Alexander van Yoego-Slavië en
minister Louis Barth, en dan noe
men wij nog slechts enkelen uit de
lange reeks van hen wier dood de
gehele wereld beklemde en in
.rouw dompelde.
WERELDBURGER
DMaar zelden heeft een moord
zoveel indruk op de wereld ge
maakt als toen de drie schoten in
(Dallas weerklonken. Een wereld
1 BcTi. tot wie de boodschap "begon tw,„|, p]uü ls
door te dringen dat geestelijke af- -
standen overbrugd moesten
Moskou en Washington gezamen
lijk de vrede hadden te dienen, in
overleg met Londen en New Delhi,
met Parijs en Bonn en alle andere
j hoofdsteden, was nauwelijks in
Iwij. eigenlijk eerst bij
zijn dood, plots beseften, dat hij
i wellicht de eerste president van
Amerika was geweest, die méér
was dan een Amerikaan, iemand
•aling die tévens een Berlijner, een
Europeaan, een werkelijke wereld
burger en wereldregeerder
per
Her-
het Witte Huis worden
beëdigd, maar het zou een rooms-
katholiek zijn van Ierse afkomst!
Kennedy's verkiezing bracht niet
alleen een nieuwe generatie aan
het bewind, maar ook een nieuw
programma.
Het was typerend dat Kennedy
in zijn optreden en politieke wen
sen volgens de Amerikanen als
twee druppels water op zijn repu
blikeinse tegenkandidaat Richard
Nixon leek: beiden waren van Ier
se afkomst; beiden studeerden ge
schiedenis, rechten en staatsweten
schappen; beiden waren ze gedu
rende de Tweede Wereldoorlog
marineofficier in de Stille Oceaan;
beiden werden ze in november
1956 voor het eerst in het Con
gres gekozen; beiden waren ze
stadsmensen en gesloten naturen.
Maar wat tevens aan de kiezers
opviel was hoezeer hun politieke
doeleinden eigenlijk identiek wa
ren: beiden wensten, met handha
ving van de eenmaal ingenomen
oositie van Amerika, een ontspan
ning in de verhouding met Rusland
Hier kon slechts één ding beslis
sen: niet het programma dat bei
den vertolkten, maar de wijze van
uitvoering ervan.
Beslissend scheen hierbij dat
Nixon een enorme ervaring had
als vice-president, terwijl Kennedy
pleitte dat hij aan niemands poli
tiek gebonden was.
Kennedy zag zeer wel in dat
zowel zijn partijgenoot Truman als
zijn tegenstander Eisenhower on
vergankelijke verdiensten hadden
gehad, en dat zij gedurende hun
ambtsperiode een bijna niet te
dragen verantwoordelijkheid tors
ten. Maar desondanks constateerde
hij dat de koude oorlog van Tru
man via een reeks prestigeverlie
zen van Eisenhower een nieuwe
aanpak eiste, die gekenmerkt zou
worden door groeiend internatio
naal begrip, waaruit mede her
nieuwd respect voor Amerika en
de gehele vrije wereld diende te
ontstaan. De hoopvol begonnen pe
riode van Eisenhower eindigde im
mers met de Japanse agitatie tegen
Eisenhowers plechtig aangekondig
de bezoek aan dat land, een be
zoek dat tot smaad van Amerika
op het laatste ogenblik moest wor
den afgelast.
NIEUWE ADVISEURS
In een televisiedebat antwoordde
Ook Johnson legde op de partij- Kennedy met het opsommen van Terwijl nu Nixon Eisenhowers
ergadering van Los Angeles bij aue mensen die reeds jong in de politieke conceptie voor de buiten-
herhaling een dergelijke verkla- politiek een hoge rol speelden, en landse politiek trouw bleef tijdens
ring af, maar toen het erop aan- hij voegde eraan toe, dat wanneer de verkiezingen, maakte Kennedy
kwam, aanvaardde hij het aanbod Truman gelijk had Columbus bekend dat hij zich van geheel
van Kennedy om als tweede man Amerika niet had mogen ontdek- nieuwe adviseurs zou voorzien
in het Witte Huis op te treden. ken. wanneer hij eenmaal in het Witte
Johnson, op het partijcongres Huis zetelde.
Kennedy overwon alles wat te- van los Angeles^nog een fel te- Zoals president Franklin Roose
mislukking.
Daarom "verklaarde hij bij
baat: „Ik zal me onder geen
ring Is er niet één, waarop ik terug
zal komen. Ik zou een kandidatuur
voor het ambt van vice-president den
niet aanvaarden." Ver i:
gelooft u, dat het land
In een wereld waarin men
rijkdom wel een voorrecht, maar
niet altijd een aanbeveling acht,
had men de jeugdige miljonairs-
zopn aanvankelijk met enige re- lt= st-
serve zien optreden, vrezend dat f^ncierd,"werd hij tn "l937"Ame-
i heeft vele veldslagen
de oorlog heeft
ÏS
zich verder op de achtergrond
houden. Na ih 1932 de verkiezings
actie van Roosevelt te hebben ge- verloren
financlerd. werd hij in 1937 Ame- Maar 'de strijdlustige Kennedy
zijn verkiezing misschien te veel rikaans ambassadeur in Londen, net njet af te blijven dingen naai
°"8e"a.^.e *oen d~e eerste plaats. Toen Johnson in
"r" nn OOTi- de strijd op eigen reeds grijzende to
daarbij sprak: „De Kennedy aanwenden.
steunde op de successen van fa
miliehiërarchie en familiekapi
taal. Maar het was opvallend dat
zijn gezag aldra niet
bleek te zijn dan dat van zijn
beide voorgangers Eisenhower
en Truman. En toen hij eenmaal
de Cubacrisis achter de rug had,
wist de wereld, dat hij niet al-
I leen bereid was de verstarde
digd i politieke fronten opnieuw langs
belani *e 9aan om de concrete situaties
hij viel
er in 1940 bij Churchill op
tii IPJ drong de oorlog te beëindigen, WCJ
minder omdat Hitier deze reeds gewonnen weVdd^heeft""^^'^'^^^!^
de vader haren al min of meer vergrijsd
hebben. Sindsdien
van Kennedy, die nog leeft, in
politicis een dood man: hij kon het van Kennedy: „Tk heb altijd ge-
geld leveren maar moest verder dacht. dat het meer aankomt op
toezien, zonder ooit te laten be- wat er onder die haren zit."
merken dat hij nog bestond. Zijn
John, Robert en Teddy
leeg
op te meten en in bespreking te deel
doorhem^™d.VolTUS: GODSDIENST
nair gemaakt, en het enige wat zij
zelf konden doen was via hun aan- Ten slotte
de Amerikaanse wetgeving De laatste r«
geven, maar dat hij op deze bewijzen dat zij werkelijk sociaal daat die
verkenning weg,
hij ons
het Witte Huis had
terwijl hun partijgenoten gedongen, was de democraat Al-
allen als een pionier voorging, opmerkten dat do Kennedy's zo fred E. Smith, maar hij was in
ook bereid was een krachtig rÜk waren, dat zij het in ieder 1928 door Hoover verslagen.
Nadrukkelijk verklaarde Ken
nedy liever zijn ambt te zullen
neerleggen dan zich ooit onrecht
matig door Rome te laten beïn
vloeden, en tijdens de voorverkie
zingen was daarom zijn conclusie:
„Ik hoop dat geen enkele kiezer op
grond van mijn geloof voor of
te laten klinken, als hij
door tegenstanders gechanteerd
b.gi werd-
ging om het adagium van politieke
coëxistentie in realiteit om te zet
ten. De hulde aan een vertegen
woordiger van een jonge generatie,
die op hoog niveau, rekening hou
dend met oude factoren, een nieu
we politiek inleidde, was hem nog
niet gebracht: ze zou hem bij zijn
dood toevallen, maar zó overtuigd
als wellicht geen staatsman ooit
aan zijn baar ten deel viel.
Hij was jong, dat was eigenlijk
het enige wat men van hem in
Europa wist, toen zijn kandidatuur
voor het presidentschap van de
Verenigde Staten in 1960 bekend
werd. In de loop van het jaar
werd duidelijk dat hij mede door
zijn innemende persoonlijkheid,
sympathiek karakter en aantrekke
lijk uiterlijk met groot elan zijn
tegenstanders binnen zijn partij er
toe bracht zijn candidatuur te
steunen: namen van wereldbe
kendheid als oud-president Tru
man, mevrouw Eleonor Roosevelt,
I Johnson, Stevenson en Humphrey
steunden, na aanvankelijke tegen
stand, zijn poging het Witte Huis
te veroveren, en republikeinse te
genstanders met grote kwaliteiten
zouden door hem worden overwon-
GEEN GEHEIM
Opvallend was voorts dat hij er
geen geheim van maakte dat hij
ihet presidentschap van de Ver
enigde Stoten bepaald ambieerde:
hij wilde met zijn hele hart presi
dent worden, en suggereerde niet
zich door vrienden te hebben laten
•verhalen. Hij maakte het woord
waar van zijn grootvader J. Ken
nedy: Come in the first, second
is failure: wees de eerste, de
t hem: „Senator, bent i
het presidentschap kunt
ianuari lQfil van mijn gtriuu.
nt aanvaar togen mij zal stemmen."
Het einde was dat zijn protes
tantse rivalen Johnson en Hum
phrey (die in januari 1965 samen
het presidentschap zullen gaan
uitoefenen) binnen de democrati
sche partij door de rooms-katho-
kwade van Amerika zou verande
ren, merkte hij op: „De nieuwe
grens waarover ik spreek is niet
een reeks van beloften en aanbie
dingen het is een reeks uitda
gingen."
WEDLOOP
Daarmee werden de min of
meer negatieve accenten van de
politiek van Foster Dulles en
Dean Acheson (hoezeer in'vroe
ger jaren wellicht noodzakelijk)
voor de naaste toekomst voor
zichtig afgewezen, om daarmee
een poging te doen tot een
nieuw initiatief te komen inzake
de buitenlandse politiek, waar
van volgens velen de teugel aan
de moegeworden handen van
Eisenhower was ontglipt. Ken
nedy wilde alle historische
scheidslijnen en feiten een
plaats geven in zijn beleid, maar
wenste voorop te stellen dat het
niet om een koude oorlog tégen
Rusland ging, maar om een wed
loop mét Rusland. Kennedy ken
de de crisishaarden, en somde ze
openlijk op: Cuba, Ghana, Ja
pan, Laos, Polen en Berlijn, In
diamaar hij
voegde eraan toe:
„Boze uitvallen
tegen de mannen
in het Kremlin
kunnen een poli
tiek niet vervan
gen."
miljoenen landgenoten de schijn
heeft voort te komen uit verachte
lijke eigenschappen als vrees, slap
heid, eigenbelang en gebrek aan
overtuiging, terwijl die politieke
wending juist het gevolg is van het
inzicht de aanvankelijke strijd
langs duidelijker grenslijnen en
met concrete idealen voor ogen
voort te zetten.
Het is uiteraard even begrijpe
lijk dat diverse leiders van de
naoorlogse politiek van beide
Amerikaanse partijen Kennedy's
politiek aanvankelijk afwezen, me
de omdat hun gezamenlijke beleid
met deze nieuwe politiek indirect
werd bekritiseerd, als dat de we
reld tijd nodig had kijk te krijgen
op Kennedy's nieuwe aanpak. Dat
hij echter allerminst bereid was de
hoofdlijnen van Truman en Eisen
hower prijs te geven, bewees zijn
houding in de Cuba-crisis, en zijn
reis naar West-Berlijn, waarbij hij
tot de West-berlijners de onverge
telijke woorden sprak: „Ich bin
auch ein Berliner".
Het zal Kennedy niet zijn mee
gevallen dat men hem van slap
heid en gebrek aan moed heeft
verdacht, temeer omdat het pro
bleem moed en karakter in de
politiek voor hem levenslang één
der kernproblemen
Van hieruit valt
verstaan wat
zijn briljante
gespannen, door persoonlijke
vijandigheid.en mogelijk door
onbegrip van het grote publiek.
Maar hij heeft zijn rust, zijn vei
ligheid, zijn belan°-, zijn invloed en
zelfs zijn... populariteit op het
spel gezet... Hij is belasterd en
beledigd om de motieven die hem
zijn aangewreven. Hij zal voortaan
weten dat miskenning een noodza
kelijk element vormt van alle ech
te roem: hij zal voortaan weten
dat laster en belediging onverbre
kelijk r»et de overwinning samen
gaan. Misschien leeft hij nog
lang, misschien doet hij nog veel.
Maar dit is het hoogtepunt. Hij
kan nimmer uitstijgen boven wat
hij vandaag doet."
Ik geloof dat de meeste politici
eerst groot zouden kunnen worden,
wanneer zij de geschiedenis ken
den; en ik geloof dat de meeste
historici eerst werkelijk geschiede
nis zouden kunnen schrijven wan
neer ze zelf soortgelijke worstelin
gen en conflicten hebben gekend
en beleefd als de mensen die zij in
het groot moeten beschrijven!
Het is opmerkelijk dat Kennedy
zich in dit boek als jong politicus
heeft rekenschap gegeven van de
spanningen waarin een groot poli
ticus zal verkeren; wellicht zijn
wy ook daardoor,
ook nu hij is heen
gegaan, nergens
dichter bij hem,
door dit boek
woord voor woord
te lezen. Dit boek
beschrijft het on
stuimige landschap
waarin de politi
cus, waarin de
j" ZJ^j- de volgende opmerkingen op Ken- een braintrust, een groep geleerde
nedy af: "C°lumbus was zeer ze- specialisten, die hem in alles van
vader, die honderden miljoenen ker een gr0ot zeevaarder maar advies dienden om zijn New Deal
bezit, kon hem geld leveren voor president heeft hij het nooit uit te voeren, zo wilde Kennedy
gyp "erkiezingsactie, maar moest gebracht. Napoleon was een groot ook een braintrust hebben, om ziin
hij
inauguratie, op de koude winter
morgen van 20 januari 1961 op
merkte: „Laten wij dus opnieuw
beginnen aan beide zijden be
seffend dat vriendelijkheid geen
teken van zwakheid is, en dat op
rechtheid altijd bewezen moet
worden. Laten wij nooit onder
handelen op basis van vrees.
Maar laten wij nooit bevreesd zijn
om te onderhandelen."
Fair Deal uit te voeren, gebruik
makende van de nieuwste resulta
ten van wetenschappelijk onder
zoek: niet de platgetreden paden,
niet de reeds beproefde inzichten,
maar nieuwe initiatieven, nieuwe
pogingen en nieuwe wegen wilde
WENDING
Op duidelijke wijze liet Kennedy
tibial tijdens zijn verkiezingsredevoerin-
snedige antwoord MiilZ„ „„t* ni,uw.
gen blijken dat ook
houding jegens de Russen nodig
was, een houding van meerdere
welwillendheid, die echter verant
woord was omdat Amerika en zijn
bondgenoten sterk waren. Boze
uitvallen, onmachtige geirriteerd-
c, zijn godsdienst. heden en vijandige afkeer moes-
katholieke kandi- ten overwonnen worden, opdat
ander klimaat zou komen,
waarin ook het Amerikaanse
krachtsvertoon méér indruk zou
maken: „Een buitenlandse poli
tiek die er alleen in bestaat dat
wij tegen de Russen glimlachen
als zij ons aangenaam zijn en het
voorhoofd fronsen als zij dat niet
zijn, is ontoereikendOveral
ter wereld en vooral in jonge na
ties komen jonge mannen aan de
macht, mannen die door de erfe
nis van het verleden niet gebon
den zijn, mannen die zich niet la
ten verblinden door oude angsten,
door gevoelens van haat en riva
liteit, jonge mannen die leuzen,
oude misleiding en vooroordeel
van zich kunnen afschudden."
Tegenover hen die hem beschul-
Het is heel duidelijk dat de ac
centverschuiving die Kennedy aan
bracht in de Amerikaanse buiten
landse politiek aanvankelijk door
velen werd aangezien voor weifel
achtigheid, voor irenisme dat ge
vaar liep de aanwezige overtui
ging op te offeren aan de brutali
teit van de vijanden van Amerika
en de gehele vrije wereld, kortom
voor principiële vaandelvlucht Wij
die het optreden van Goldwater
hebben kunnen volgen, beseffen
thans wellicht beter dan voorheen
welke wending Kennedy aan de
Amerikaanse politiek en geschiede
nis heeft gegeven.
In werkelijkheid echter getuigt
de wending die Kennedy aan de
politiek gegeven heeft niet alleen
van inzicht, maar ook van moed.
Zijn inzicht blijkt duidelijk uit
het feit dat wij vooral nü inzien,
dat de wereld aan een heroriënta
tie toe was, en het is gelukkig
geweest dat deze door Kennedy is
geleid, die tevens voorkomen heeft
dat deze heroriëntatie zou worden
afgedwongen na zware strijd, een
strijd die méér kwaad had gedaan
aan de beslistheid van het Westen
dan welke nadelen ook van Ken
nedy's initiatieven.
In de tweede plaats getuigt het
van grote moed wanneer men een
politieke wending bewerkstelligt,
die aanvankelijk in de ogen van
hij persoonlijk gewor
steld heeft.
In 1952 leed Kennedy aan een
ruggemergaandoening, waaruit
voor hem resulteerde een zware
operatie, die hem aan dc rand van
het graf bracht, terwijl het ernaar
uitzag dat hij levenslang op kruk
ken zou moeten lopen, een schrik
beeld waarover hij eens opmerkte:
„Ik sterf liever dan dat ik mijn
hele leven met die dingen blijf
rondstrompelen."
Maar ook in deze jarenlange
ziekte betoonde hij zich moedig en
vooruitstrevend: op zijn ziekbed
schreef hij, geholpen door enkele
vrienden, in 1955 te Palm Beach
zijn boek „Profiles in Courage",
dat in 1961 bij Elsevier in Neder
landse vertaling verscheen onder
de titel: „Moed en Karakter in de
Politiek".
In dit boek vindt men diverse
gedachten van Kennedy terug, die
hem ook tijdens zijn president
schap voor ogen moeten hebben
gestaan.
Hoewel hij aanvangt met de be
kentenis „Ik ben geen vak-histori
cus", valt op hoezeer Kennedy
thuis is in de Amerikaanse ge
schiedenis, en hoe hij een diep
invoelingsvermogen blijkt te bezit
ten ten aanzien van persoonlijkhe
den en problemen. Met name blijkt
steeds weer dat zijn aandacht zich
concentreert om het type staats
man dat de moed had tegen de
gangbare mening in moedig en ka
raktervol te zijn.
MOED
Als thema van het boek in het
volle licht plaatsen, liet hij
voorin et boek de rake typering
plaatsen van Edmund Burke over
de staatsman, welke uitspraak het
gehele boek als in een machtige
greep tezamen houdt: „Hy kent de
valstrikken die over zijn pad zijn
verteld, n
ven blijk
eerder van een g
zou verwachten, d
die de veertig nog
van het boek is direct
recht op de man af
ir de overwegingen ge-
n een rijpheid die men
•ijze staatsman
n van iemand
niet gepasseerd
Hij vangt aan net de moed te
typeren als „de meest bewonde
renswaardige der menselijke deug
den", en vervolgt met direct het
punt aan te snijden dat de politiek
immoreel dreigt te worden door
mogelijke lafheid en baatzucht,
waarbij Kennedy opmerkt: „Moe
ders zien misschien nog steeds
graag haar liefste zoons tot presi
dent opgroeien, maar volgens een
beroemd Gallup-opinie-onderzoek
van enkele jaren geleden wilden
zij niet dat zij er politici bij wor
den."
Maar hij keert zich ook tegen de
oppervlakkigen.
Allereerst tegen de in één woord
onkundigen, waartegen hij op
merkt: „Ik ben ervan overtuigd
dat door de gecompliceerdheid van
de staatszaken en het beroep dat
van zoveel andere zijden op het
publiek wordt gedaan, tal van
moedige politieke daden groot
en klein die vrijwel dagelijks in
de Senaat worden verricht aan de
aandacht ontsnappen".
Maar daarnaast keert hij zich
eveneens tegen de rechtlijnigen,
diegenen die in hun rechtlijnige
oppervlakkigheid menen dat voor
een beginselvart mens ieder com
promis verboden is. Tot hen
spreekt Kennedy: „Wij moeten elk
compromis niet al te gauw als
immoreel veroordelen. De vraag
is alleen hoe en met wie wij com-
Vlak voor het dodelijke schot de
president zou treffen rijden dc
president, zijn vrouw en gouver
neur Connolly door Dallas.
Ontroerd maar beheerst staat de
familie Kennedy te wachten op
het moment dat zij zich bij de
stoet zal kunnen aansluiten.
promissen zullen aangaan.Ze
ker, wij zullen in de komende tijd
compromissen nodig hebben. Maar
het zullen zakelijke en geen prin
cipiële compromissen zijn, of dit
althans behoren te zijn. Wij kun
nen met ons politieke standpunt
schipperen, maar niet met onszelf".
Kennedy betoont zich in dit
boek reeds de profeet, die duide
lijk maakt dat in deze gecompli
ceerde wereld de waarheid ook
het compromis met al zijn gevaar
lijke risico's openlijk moet aandur
ven, en dat hij daartoe in het
publiek, en waar nodig tegenover
het publiek, de imed moet hebben
simpele redenaties en beloften af
te wijzen: „De fanatici en extre
misten en zelfs zij die naar eer en
geweten onwrikbare principes aan
hangen, zijn altijd teleurgesteld als
hun regering zich niet haast al hun
beginselen in wetten vast te leggen
ca die van hun tegenstanders uit
te bannen Natuurlijk zou het
veel gemakkelijker zijn indien wij
allemaal volgens traditionele poli
tieke schema's konden blijven den
ken."
Daarmee zijn slechts enkele cita
ten van Ken: dy zelf weergege
ven; minstens zo belangrijk is het
beeld dat hij van diverse Ameri
kaanse staatslieden schetst, waarbij
treffende uitspraken worden geci
teerd uit hun geschriften en rede
voeringen.
Opvallend is hoezeer Kennedy
steeds weer onderstreept dat wij
de ethiek van de staatsman minder
simplistisch dienen te beoordelen
dan wij plegen te doen, want dat
ook een staatsman die compromis
sen najaagt (en men kan zeggen
dat het zijn dagwerk is) een moe
dig en groot staatsman kan zijn:
„In geen enkel ander beroep dan
de politiek wordt verwacht dat
iemand zijn eer, zijn prestige en de
loopbaan welke hij heeft gekozen
op één kaart zetDaarom zullen
in de toekomst alleen de zeer moe
digen in staat zijn de harde en
onpopulaire besluiten te nemen die
nodig zijn, willen wij er het leven
afbrengen in de strijd met een
machtige vijand een vijand met
leiders die zich vrijwel niet om de
populariteit van hun gedragslijn
behoeven te bekommeren, die zich
weinig behoeven aan te trekken
van de openbare mening, die zij
zelf naar hun hand zetten en die
zonder dat zij een terugslag bij de
verkiezingen behoeven te vrezen
hun burgers kunnen dwingen him
vreugde van het ogenblik op te
offeren^ aan de glorieuze toe-
GELOVIG
Deze indring de uitspraken, die
essentiële facetten weergeven van
de levende Kennedy, wiens levens
taak te herdenken toch altijd ge
steld behoort te worden bóven de
herdenking van zijn verschrikke
lijk dood in Dallas, zouden nog
slechts zijn aan te vullen met de
herinnering a:.n het feit dat Ken
nedy een intens gelovig Christen
was. die de boven dit artikel ge
plaatste tekst uit Prediker zich da
gelijks voor ogen hield.
Hier valt te denken aan de
woorden die hij bij zich droeg
toen hij Dallas Linnenreed, woor
den die hij had willen uitspreken,
maar nooit meer heeft kunnen uit
spreken, woorden, voor ons des te
waardevoller, omdat ze zijn diep
ste levensbelijdenis bevatten als
één der leiders van zijn land, zijn
generatie en het christelijk geloof:
„Wij in dit land, van dez»
generatie, zijn eerder door
bestemming dan door keuze
de wachters op de muren voor
de wereldvrijheid. Wij vragen
daarom dat wij onze macht en
onze vera ntwoordelijkheid
waardig mogen zijn, dat wij on
ze kracht met wijsheid en te
rughoudendheid mogen gebrui
ken en dat wij in onze tijd en
voor altijd het aloude visioen
van vrede op aarde, van goede
wil jegens onze medemensen
vervuld, mogen verwezenlijken.
Dat moet altijd ons doel zijn en
de rechtvaardigheid van onze
zaak moet altijd de basis zijn
van onze kracht. Want, zoals
lang geleden al geschreven
werd: Als de Here de stad niet
bewaart, vergeefs waakt de
wachter".
