Neurenbergse
Reformatie
ZONDER BEELDENSTORM
KERK IN KONGO DOORSTAAT
ZWARE BEPROEVINGEN
GEESTi
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1964
J)E GROOTSTE STAD in
Duitslanddie reeds vroeg,
nl. in 1525, de hervorming aan
vaard en doorgevoerd heeft, is
Neurenberg. Beroemde namen
zijn hiermede verbonden: La
zarus Spengler, de stadsschrij-
ver, die het in 1519 in een
„Schutzrede" openlijk voor Lu
ther opnam en tegen wie
Johannes Eek, hoogleraar te
Ingolstadt en toen Luthers ge
vaarlijkste tegenstander, de
niet te onderschatten maatre
gel nam, hem in de bul tegen
Luther van 15 juni 1520 gelijk
met de hervormer met excom
municatie te doen bedreigen.
Maar Spengler ging door: en
nog worden liederen van hem
in de Lutherse kerken gezon
gen. Ook de naam van Willi-
bald Pirkheimer, Neurenbergs
raadslid, kwam in de bul voor;
Is godsdienst goed?
Een Nederlands echtpaar mag
de Canadese nationaliteit niet
ontvangen, omdat het niet in
God gelooft. De rechter die
de aanvraag moest behand^
len of deze man en vrouw
het Canadese burgerrecht
waardig waren, heeft de aan
vraag afgewezen, omdat zij
niet de eed wilden afleggen
die eindigt met: Zo helpe mij
God.
We zijn er niet trots op dat het
juist een Nederlands echtpaar
moest zijn, dat zich atheïst
noemt. Maar we kunn;n toch
ook de rechter niet volgen
die zijn beslissing grondde op
het feit dat de Canadese con
stitutie zegt: „Er is vrijheid
van godsdienst." Zijn conclu
sie was dat dat niet betekent
dat zij, die geen godsdienst
hebben, ook vrij zijn. Wie
geen godsdienst heeft kan dus
geen Canadees worden, tenzij
het ministerie van justitie
straks anders bepaalt.
Deze rechter zegt in wezen dat
„geen godsdienst" slecht is,
maar dat „het hebben vart
een godsdienst" goed is. Is
dat waar? We zouden het
vraagteken achter de vorige
zin graag erg vet laten druk
ken als dat kon. want wij
betwijfelen het.
In vele gevallen is „godsdienst"
niet meer dan een bepaalde
wijze, waarop mensen menen
hun god te tnoeten dienen. In
dat woord zelf ligt eigenlijk
al een grote dosis menselijke
activiteit. Laten we goed be
seffen dat de bijbel duidelijk
maakt dat we er met al onze
godsdienst niet komen.
Paulus zegt: „Indien een ander
meent op vlees te kunnen
vertrouwen, ik nog meer." En
dan beschrijft hij zijn hele
godsdienstigheid, tot hij zelfs
zover komt. dat hij met de
rijke jongeling kan' zeggen,
„naar de gerechtigheid der
wet onberispelijk". Hij gaat
dan echter verder: „Maar al
les wat mij winst was. heb ik
om Christus' wil schade ge
acht"
En tegenover „godsdienst"
plaatst hij dan „de kennis van
Christus Jezus, mijn Here,"
die alles te boven gaat Als
een staat de vrijheid geeft om
te geloven wat men wil. dan
moet men ook de vrijheid
hebben om niet te geloven
wat men wil. Een moderne
staat kan in onze tijd moeilijk
anders. Maar we zullen nooit
mogen vergeten dat gods
dienstvrijheid niet de eis van
de bijbel te niet doet, dat
niemand tot de Vader kan
komen dan door Jezus
Christus alleen.
hij was een bekend humanist,
die Eek in een Latijns pamflet
in Duitsland voorgoed bela
chelijk had gemaakt. Later
keerde hij zich, in de geest van
Erasmus en nog meer positief
Katholiek dan deze, van de
hervorming af. Bekend is van
hem o.m. zijn uitgave van het
leven van Hieronymus, met
een titelplaat van de grote
kunstenaar Albrecht Dtirer.
Dürer, zoon van uit Hongarije
naar Neurenberg geïmmigreer
de ouders, was met Pirkheimer
en Spengler bevriend; zij had
den elkaar gevonden in hun
belangstelling voor het huma
nisme, dat de wereld van hun
tijd in diepgaande beweging
bracht.
Zijn vele reizen bevestigden
Dürer in zijn reformatorische
overtuiging, die duidelijk spreekt
uit de waarschuwing tegen de
valse profeten in Bijbelteksten
uitgedrukt, die hij aan zijn be
roemde Vier Apostelen, Petrus
en Johannes, Marcus en Paulus,
heeft toegevoegd. Ze bevinden
zich thans in de Alte Pinakothck
te München en worden heel veel
maar, jammer genoeg, altijd zon
der deze teksten gereproduceerd,
zodat bijna niemand die kent.
Dürer schonk deze prachtige pa
nelen in 1526 aan de Raad van
zijn vaderstad Neurenberg. Hier
tvas dank zij Lazarus Spengler en
Andreas Osiander ruim een jaar
te voren de hervorming doorge
voerd.
Zonder oproer
Neg meer namen zijn hier im
mers te noemen. Osiander. geen
Neurenberger van geboorte, had
te Ingolstadt, aan de universiteit
van Eek dus, gestudeerd en werd
in 1520 als priester aan de Sankt
Lorenzkirche (Laurenskerk) te
Neurenberg aangesteld. Daar
heeft hij de grote overgang mede
tot stand gebracht, waarna hij
ook in andere plaatsen, in Zuid-
Beieren, als hervormer heeft ge
werkt en in 1533 de kerkorde tot
stand bracht, die in Brandenburg
overgenomen is. Wegens het In
terim van 1547 heeft hij zijn
plaats opgegeven om naar Ko
ningsbergen d.i. Brandenburg, te
gaan waar hij theologisch nog
bijzonder veel van zich heeft
doen spreken. Tenslotte klinkt
door dit alles heen de heldere
stem van Hans Sachs, de „Meis-
tersinger von Nürnberg". een van
de vruchtbaarste dichters, die
ooit geleefd hebben. Schoenma
ker, volkstype, onvergelijkelijk
fris en begaafd, ging hij diep
overtuigd met de hervorming
mee. zoals o.m. uit zijn „Witten-
bergisch Nachtigall" daar is
Luther mee bedoeld duidelijk
blijkt (1523). Het is voor ons.
Nederlanders, iets bijzonders om
hierbij te bedenken, dat de re
formatie in Neurenberg, dank zij
zulke door en door geestelijke,
bekwame en onafhankelijke
mannen met algemene instem
ming. onder leiding van de Raad,
zonder oproer en zonder beel
denstorm tot stand is gekomen.
En wat is daar nu nog van
Restauratie
Het is een zeer warme zondag
morgen in de laatste zomervakan
tie. De straten van Neurenberg,
die in tegenstelling tot die in
sommige andere Beierse steden
op niet zo gelukkige wijze van de
oorlogsverwoestingen worden
hersteld, zijn nog leeg. Rustig
verheft zich de burcht van Hen
drik III (elfde eeuw) aan de
overkant van de Pegnib hoog op
de noordrand van de oude stad.
De ochtendwandeling voert langs
verschillende belangrijke oude
bouwwerken, die bewaard zijn
MIDDEN IN DE gure
grauwheid van de novem-
bermaand publiceren we
een artikel waardoor een
warme zomerzoelte waait.
Enkele maanden geleden
was de Leidse hoogleraar in
de geschiedenis van het
christendom, prof. dr. J. N.
Bakhuizen van den Brink in
Neurenberg. Daar bezocht hü
een kerk waar voor hem een
stuk reformatorisch verleden
herleefde. In dit artikel ver
telt hü van het bezoek aan
deze kerk. en van de hervor
ming die zich daar voltrok.
gebleven of zo nodig gerestau
reerd. Hiertoe behoren de Jo
hannes-, de Sebaldus- en de Ln-
renzkerk, eerstgenoemde de oud
ste. buiten de oude wallen, met
zijn treffend mooi kerkhof; de
Sebalduskerk daterend uit de
13de eeuw. die vooral in de eer
ste wereldoorlog zwaar bescha
digd is. En dan de Lorenzkerk
van Osiander. Deze staat in het
hart van de stad. aan de Koren
markt, op de plaats, waar even
zeer reeds in het begin van d#
13de eeuw een Lorenz- en een h.
Grafkapel stonden, die beide aan
het eind dier eeuw in de grote
nieuwbouw van deze kerk zijn
opgenomen. Tot in de tweede
helft van de 15de en zelfs nog in
de 16de eeuw is er aan Sankt
Lorenz gebouwd en het prachtige
ruime koor moest ook weer na
de laatste oorlog grondig hersteld
worden. Dit is uitstekend ge
slaagd. Alle drie deze kerken ziin
Luthers en hebben driemaal per
zondag dienst.
Verstaanbaar
D« Lorenz praalt met een
van de mooiste westgevels van
Duitsland, tussen twee vier
kante torens met hoge spitsen.
Deze gevel met zijn roosven
ster doet denken aan die van
de kathedraal van Straatsburg.
Men gaat door een westelijke
zij-ingang naar binnen. Tij
dens de hoofddienst, om half
tien, schaart zich het gehoor
om de kansel, die tegen een Z-
pilaar van het middenschip is
aangebracht, maar de predi
kant ds. Viebig verricht
de liturgie aan het altaar in
het koor. Onmiddellijk treft,
dat ieder woord, terwijl ik mij
zeker 40 meter van hem van
daan bevind, volmaakt ver
staanbaar is, ook wanneer hij
zich, in de gebeden, naar het
altaar toewendt; een geluidsin
stallatie heb ik niet opgemerkt.
Dan wordt de kerk onder haar
hoge gewelven geheel gevuld
door de muziek van twee jube
lende orgels tegelijk, het oude
in het westen en het nieuwe
ongeveer in het midden. De
'iederen, die wij zingen, vin-
ien we in een bundel met een
merkwaardig „leerzaam" regis
ter. Dit staat achterin het
kerkboek en is in historische
perioden ingedeeld: de voor-
reformatorische de reformato
rische, de contrareformatori
sche, de tijd van de 30-jarige
oorlog, het piëtisme, de herrit-
hutters, de opwekking in de
19de eeuw, de moderne tijd.
Het is wat waard de ook ons
bekende Lutherse gezangen-
dichters nog eens zo in hun
historisch kader opgesomd te
zien; en wat het kerkboek in
dit opzicht geeft, strookt met
het totaal van de gehele omge
ving, waarin ik aan deze dienst
deelneem. Het is de 9de zondag
na Trinitatis en ds. Viebig ont
leent zijn tekst aan Jacobus 1
68. Zij preek is echt bestemd
voor deze tijd en dringt met
haar opwekking om niet „on
gestadig" te zijn door tot in de
werkelijkheid van het Chris
tenleven. De dienst woydt be
sloten om over te gaan in een
Avondmaalsviering.
Wild man
Zaterdag te voren had ik de
kerk als toerist bezocht en haar
architectuur en talrijke
middeleeuwse kunstschatten
bewonderd. Tijdens de dienst
kan ik deze omgeving nu dus nog
eens op een andere wijze rustig
op mij laten inwerken: de Apos
telen en de Drie Koningen aan
de pilaren van middenschip en
koor, de altaren, voor zover ik ze
zien kan, in de zijschepen, de
middeleeuwse koorramen ge
schonken door oude families uit
de stad, het kruis op de triomf
boog en vooral de beroemde
Verkondiging aan Maria, door
Veit Stoss, in een enorme krans
van rozen met een middellijn van
3.70 meter boven het wijde koor
hangend. Veit Stoss was een
wonderlijk, wild man, maar een
groot kunstenaar. Het meest be
kend is van hem het 13 meter
hoge Maria-altaar te Krakau,
waar hij een aantal jaren ge
werkt heeft, om vervolgens naar
Neurenberg terug te keren. Toen
hier de reformatie er door kwam,
had hij juist zijn andere Maria-
altaar, nu in de dom te Bamberg,
voltooid. Uit ongeveer 1500 reeds
dateert zijn kruisigingsgroep. met
Maria en Johannes, hier op het
hoofdaltaar van Sankt Lorenz,
zijn prachtigste houtsculptuur.
Sommige andere kunstwerken
zijn van elders in deze kerk ge
bracht, die op haar beurt ook
wel een en ander aan het Natio-
nalmuseum heeft moeten afstaan.
Zoals de goed verzorgde kerk er
thans uitziet, maakt ze een prach
tige, rijke, waardige en tegelijk
levendige maar volstrekt niet on
rustige indruk. De kerkganger
voelt zich in deze hoge gothische
en daardoor min of meer tijd
loze ruimte met haar juist tot
de tijd, nl.de late middeleeuwen,
behorende kunstschatten, die in
de daarop volgende reformatori
sche periode beschermd en be
waard zijn gebleven, waarliik in
de Kerk van Christus. Hij is
immers de koning der eeuwen,
die Zijn Kerk in stand houdt,
door alle wisseling der tijden
heen.
Ongeveer een kwart van de
kerkbezoekers neemt deel aan de
Avondmaalsviering. Wij begeven
ons daartoe naar het koor eti
zitten daar vlak voor het altaar.
De viering begint met de „offene
Schuld", de Schuldbelijdenis.
door allen overluid
wordt ingestemd. Het spreekt
vanzelf, dat de Lutherse, onver
anderde woorden: „in, met en
onder het brood en de wijn
waarlijk tegenwoordig" in de li
turgie gelezen worden. Ook dit is
bijzonder treffend om te horen
en te overdenken, dogmatisch en
historisch, als men gezeten is
naast het beroemde ranke sacra
mentshuisje van Adam Krufft
(1498), dat tot in de hoogte van
de gewelven reikt, een wonder
van laat-gothische steenhouwers
kunst, „die de steen
Rijksdagen
Een prachtige zondagmorgen.
Wij bezoeken allen op onze va
kantiereizen wel eens, misschien
vaak, buitenlandse kerken. Wij
bewonderen de architectuur, de
beeldhouwkunst aan gevels, por
talen en binnenin, de altaarre
liëfs. de retables, andere schil
derwerken en ramen, en laten
dat alles vervolgens veelal weer
aan het „Roomse" verleden over:
niet meer voor ons bestemd. In
Engeland, Skandinavië en in
Duitsland op bepaalde plaatsen is
dat geheel anders. Een van deze
plaatsen is Neurenberg. Wat de
vroomheid en de kunst van vroe-
heden de Lutherse gemeente. In
1522, 1523 en 1524 hadden hier
rijksdagen plaats, die voor de
Evangelischen weinig uitzicht bo
den. Maar de hervorming ging
door. Toen in 1528 de kerkvisita
tie plaats had, waardoor de re
formatie er geconsolideerd werd,
heeft men heel goed geweten op
wat voor bodem men stond en
hoe men op die bodem verder
wilde gaan. In 1529 deed Neu
renberg mee aan het protest op
de rijksdag te Spiers en in 1530
waren er twee steden, die met de
Evangelische vorsten de Augs-
burgse Confessie hadden onder
tekend: Reutlingen en Neuren
berg. Geen afbraak, maar nieuwe
opbouw wilde deze moedige stad,
vasthoudend aan die „God, die
droeg ons voorgeslacht". Op zon
dagmorgen in zulk een omgeving
verstaat men wat een enorme
geestelijke kracht hier gewerkt
moet hebben, die het definitief in
reformatorische geest wist te
winnen, en dat toch zonder beel
denstorm.
j\TU DE LAATSTE DAGEN
de kranten gevuld zijn
met nieuios over het aftreden
van Chroesjtsjef, de Olym
pische spelen eiuzekerniet in
de laatste plaats de presi
dentsverkiezingen in de Ver
enigde Staten, zijn de feiten
over Kongo en in het bij
zonder over de christelijke
kerken in dat land in de ver
drukking gekomen. Een arti
kel echter in het Engelse blad
„Life of faith", geschreven
door reverend Gilbert W.
Kirby, schetst de verschrik
kelijke situatie, waarin de
kerk, de zending en de zieken
huizen in Kongo verkeren.
Bijna onbeschrijfelijk, zo
noemt het blad de tonelen,
die zich daar voordoen.
STANLEYVILLE
Ondanks het feit dat er veel
zendelingen Kongo konden ver
laten, zijn er in het gebied rond
Stanleyville een aantal achter
gebleven, die totaal geen contact
hebben met de buitenwereld.
Hoewel berichten ons bereiken
van redding en bevrijding van
zendelingen, wordt dit nieuws
toch overschaduwd door dat van
beroving en vernieling van de
zendingsposten en de huizen van
de zendelingen.
In een brief aan de Africa
Inland Mission (de Raad voor de
inwendige zending van Afrika)
te Londen wordt gesproken over
de toestanden hier. Oicha, een
groot medisch centrum is ge
plunderd, hoewel de bewoners
alle pogingen ondernomen heb
ben om het uit handen van de
rebellen te houden, door de weg
te versperren met bomen, die zij
omgekapt hadden. (In Oicha
werden normaal enkele duizen
den lepra-patiënten gehuisvest
en kwamen dagelijks 1500 pa
tiënten voor consult.)
Ook hebben de rebellen Beni
en Bunia omsingeld. Velen van
de inwoners zijn daarbij gedood.
De zieken werden uit de hospi
talen verdreven, de verpleeg
sters en andere leden van de
medische staf vluchtten om hun
leven te redden. Enkelen van
hen zijn nu in Oeganda. De
bellen kwamen in trucks en
men alles mee uit de huizen van
de zendelingen. Wat ze niet kon
den gebruiken, werd vernietigd.
Niets bleef over. Aldus luidde
de brief.
Uit andere bronnen wordt
vernomen, dat van de tien zen
dingsposten er zich vijf in de
door de rebellen bezette gebie
den bevinden. Twee zijn over
vallen door jeugdbendes. Drie
zijn in handen van de rebellen.
In vijf andere is het ogenschijn
lijk rustig, maar ieder ogenblik
kan die rust verstoord worden
HOSPITAAL
Het hospitaal in Baringa is
helemaal vernietigd, alle medi
camenten zijn gestolen. De be
woners zijn uit de omgeving ge
vlucht en verschuilen zich nu in
de bossen. De regeringspost, der
tig mijl van Baringa is eveneens
vernietigd. Een radioman en
twee ambtenaren werden ge
dood. Ook de rooms-katholieke
missiepost is geplunderd. Alle
vier de landrovers werden in
beslag genomen. Enkele van de
geestelijken wisten te ontsnap
pen naar Oeganda. Anderen ech
ter werden gemarteld. Veel
christenen moesten het leven la
ten in Adi, waar de missiepost
werd beroofd en niets achterge
laten werd door de onverlaten.
ROOFZUCHT
Rethy is het belangrijkste cen
trum van de Africa Inland" Mis
sion in noord-oost Kongo. Hier
staat de school voor de kinderen
van de zendelingen, een zieken
huis, een drukkerij en de school
voor de Afrikaanse kinderen.
Bijna alles is hier nu wegge-
roofd. En het lijkt wel of de
zendingsposten in het bijzonder
het mikpunt zijn van de roof
zucht van de rebellen.
stad zal worden aangevallen zul
len de gevolgen verschrikkelijk
zijn. Er bevinden zich hier on
geveer veertig blanken en twin
tig kinderen.
AMERIKANEN
Ook zijn er berichten binnen
gekomen van de correspondent
van The Times, dat een Ameri
kaanse protestantse zendeling;
reverend William Scholten. in
Aketi aan de gevolgen van zijn
verwondingen door de rebellen
toegebracht, is overleden. Hoe
wel het pas dezer dagen bekend
is geworden, moet het eind sep
tember reeds gebeurd zijn. Men
had zich speciaal op hem gewor
pen, omdat hij Amerikaan was
en geweigerd had te spioneren.
Zijn vrouw en kinderen zijn in
leven gebleven. Zij zijn zelfs
ongedeerd.
Van de rebellen is nu ook het
bevel uitgegaan, dat alle gods
diensten vanaf 15 september
1964 afgeschaft zijn. Ooggetuigen,
die de gruwelen beschreven, zei
den, dat het bloed in de stad
Bunia letterlijk over de straal
stroomde. Ook ziet men er hoe
langer hoe meer de dreigende
hongersnood naderen.
ONTSNAPTEN
Een lichtpunt bij al dit ver
driet en deze ellende is wel, dat
nog maar kort geleden twaalf
zendelingen uit Kongo, van wie
de meesten vrouwen waren,
naar Noord-Amerika konden te
rugkeren. Veertien zendelingen,
die gevangen hebben gezeten in
Lulimba wisten te ontsnappen.
Ook werden vijf andere zende
lingen, die twee maanden ge
vangenen van de rebellen wa
ren, nu bevrijd.
Wat de landen in de buurt
van Kongo betreft: in het zuiden
van de republiek Soedan zijn
steden en dorpen met de grond
gelijk gemaakt. Veel kerken zijn
verwoest en duizenden, die de
naam van Christus belijden zijn
nu gevlucht naar Ethiopië. Ke
nia en Oeganda. De situatie van
de Soedan is in vele opzichten
dan ook gelijk aan die in Kon
go.
In Roeanda is het daarentegen
rustig te noemen en de christe
nen kunnen hier ongehinderd
hun werk uitbreiden. In Boe-
roendi is echter een groot voed
selgebrek en het is er erg onrus
tig. In sommige delen van dit
land is ook een avondklok inge
steld.
Dc toestand in deze landen is
echter veel gunstiger, dan in
Kongo, waar op het ogenblik
wel dc dagen van de grootste
beproeving voor de kerk aange
broken zijn.
Tsjoe En-lai komt in Moskou lastige vragen stellen -
Kremlin had niet gerekend op een topconferentie -
Val van Paz Estenssoro geen oplossing
HET WAS deze week groot
nieuws, dat Tsjoe En-lal, de
premier van communistisch Chi
na, zijn land zou vertegenwoor
digen bij de viering van de 47ste
verjaardag van de Russische ok
toberrevolutie in Moskou. De
premier is inmiddels in de hoofd
stad van de Sowjetunie gearri
veerd. Vandaag is het de grote
dag waarop de feestelijkheden
hun hoogtepunt zullen hebben.
Volgens de New York Herald
Tribune zijn de Sowjetunie en
communistisch China overeenge
komen, voor het eerst sinds drie
jaar geleden de breuk tussen bei
de landen ontstond, een topconfe
rentie te houden.
Verwacht wordt, dat aan dit
gesprek ook de leiders van de
Oosteuropese communistische
landen zullen deelnemen, zoals
Gomoelka van Polen, Kadar van
Hongarije, Ulbricht van Oost-
Duitsland en anderen. Ook voor
landen als Roemenië en Joego
slavië is hetgeen zich thans in
Moskou afspeelt, niet van belang
oniDloot. Roemenië veroorlooft
zich, zoals men zich zal herinne
ren. de laatste tijd een nogal
groxe mate van onafhankelijkheid
ten opzichte van de Sowjetunie.
En Joegoslavië heeft reden om te
vrezen, dat iedere toenadering
tussen Moskou en Peking haar
positie in het communistische ge
zelschap nadelig kan beïnvloc-
Niet terug
Van Tsjoe En-lai was al be
kend. dat hij de verwijdering
van Chroesjtsjow uit diens func
ties van regerings- en partijleider
zag als een eerste stap naar her
vatting van de dialoog tussen de
Sowjetunie en Peking op het
hoogste niveau. De laatste „ron
de" werd vorig jaar in Moskou
gehouden, maar op veel lager
niveau dan thans weer het geval
is. Toen werd de Sowjetunie ver
tegenwoordigd door Michael
Soeslof, de theoreticus van dc
partij. De standpunten van de
communistische partijen van bei
de landen bleven echter lijnrecht
tegenover elkaar staan. De breuk
tussen Peking en Moskou leek
toen volledig te zijn. Chroesj
tsjow greep deze ontwikkeling
aan om te kunnen aansturen op
uitstoting van communistisch Chi
na uit de wereldbeweging, waar
van hij meende dat de Sowjet
unie nog steeds het centrum was.
Chroesjtsjow heeft toen alle
schepen achter zich verbrand: hij
W8s een weg opgegaan, waarop
geen terugkeer mogelijk was.
Capituleren voor dc eisen van
Peking wilde hij niet. Hij kon
het ook niet, zonder zijn positie
in bet Kremlin in de waagschaal
te stellen. Maar toen hij zijn
besluit eenmaal had genomen,
was hij volkomen afhankelijk
van de gunsten van de commu
nistische leiders uit de andere
landen, in het bijzonder die van
Oost-Europa.
Overvallen
Hij heeft ervaren, wat dit be
tekent. Met Roemenië voorop
veroorloofden deze Oosteuropese
Janden het zich, Moskou en Pe
king of liever Chroesjtsjow en
Mao tegen elkaar uit te spelen
De leiders van deze landen besef
ten. dat er voor de Russische
premier heel wat op het spel
stond. Zij wilden daar zoveel
mogelijk profijt van trekken
Maar zij beseften niet, dat zij
hiermede de positie van Chroesj
tsjow zozeer ondergroeven, dat
zijn val er door verhaast werd.
Toen eenmaal duidelijk was ge
bleken, dat niet alleen de grote
Franse communistische partij,
maar ook partijleiders in Italië
zich van de plannen van de pre
mier distantieerden, zagen zijn
tegenstanders in het Kremlin hun
kans schoon. En zo werd door de
verwijdering van Chroesjtsjow
de positie van de Sowjetunie in
de wereld in één slag minder
gecompliceerd.
De nieuwe leiders verschaften
zich de mogelijkheid, de toestand
in de communistische wereld aan
een herwaardering te onderwer
pen. Ook al met het oog op het
feit, dat communistisch China
grorte vorderingen bleek te heb
ben gemaakt in zijn streven, te
komen tot de vorming van een
eigen kernmacht. Naar thans
blijkt, zijn de Chinezen echter
niet van plan. de nieuwe leiders
in het Kremlin veel bedenktijd
te geven.
Vragen
Volgens Oosteuropese zegslie
den was de Russische uitnodiging
aan de Chinezen slechts bedoeld
om te demonstreren, dat de poli
tiek van Moskou ten aanzien van
China minder stroef was gewor
den. Men had echter niet ver
wacht, dat de regering in Peking
nu meteen premier Tsjoe En-lai
aan het hoofd van een belangrij-
Tsjoe-en-Lai, op verkenning in
Moskou.
ke delegatie naar Moskou zou
afvaardigen. Het heeft niet in de
bedoeling van de Russische lei
ders gelegen, de viering van de
47ste verjaardag van de oktober
revolutie aan te grijpen om met
een maar een topconferentie met
de Chinezen te houden. De reac
tie van Peking op de terloops
gedane uitnodiging heeft het
Kremlin echter in een moeilijk
parket gebracht. Want men kan
met goed fatsoen nu niet meer
weigeren, met de Chinese delega
tie te praten.
De min of meer overrompelde
leiders van het Kremlin zullen
wellicht een antwoord moeten
geven op enkele lastige vragen,
zoals die betreffende de Chinese
aanspraken op delen van Rus
sisch grondgebied, de hervatting
op grote schaal van de handel
tussen belde landen en last but
not least het al of niet doorgaan
van de communistische wereld
conferentie, waarop de uitstoting
van rood China zou worden be
handeld. We zijn dan ook be
nieuwd, wat er volgende week uit
de rode bus komt.
Bolivia
Minder enerverend waren de
gebeurtenissen, die deze week
een eind maakten aan het bewind
van de Boliviaanse president Vic
tor Paz Estenssoro. Sedert het
ogenblik, dat hij (in 1938) in de
politiek ging, werd hij uitge
maakt voor nazi, fascist, commu
nist en dictator. Ook werd hij
evenwel toegejuicht als een na
tionale bevrijder. Hij werd op 2
oktober 1907 geboren in een mid
denstandsgezin in Tarija in het
zuiden van Bolivia. Aan de uni
versiteit van San Andres pro-
moveerde hij in 1927 in de rech
ten en de economie. In 1938 werd
hij tot afgevaardigde gekozen en
drie jaar later behoorde hij tot
de pioniers, die hun partij, de
MNR aan de macht brachten. Paz
Estenssoro heeft verscheidene Ja
ren in ballingschap geleefd.
Toen hij in 1952 nadat de
bevolking een eind had gemaakt
aan een militair bewind in
Bolivia terugkeerde nationali
seerde hij de mijnen en verdeel
de hij het land onder de boeren.
HIJ was de eerste president van
Bolivia, die een volledige ambts
termijn van vier jaar uitdiende.
In mei van het vorig Jaar werd
hij herkozen.
Barrientos
De 45-jarige generaal René
Barrientos Ortuno, die een be
langrijke rol heeft gespeeld bij
de staatsgreep van de afgelopen
week, is de jongste generaal in
de Boliviaanse luchtmacht. Toen
drie jaar geleden bij het in
dienst stellen van het eerste Bo
liviaanse parachutisten-regiment
vier soldaten verongelukten,
maakte hij onder luid gejuich
van het publiek zelf een parachu
tesprong. De benoeming van Bar
rientos tot vice-president was
destijds een verrassing. De Na
tionalistische revolutionaire be
weging (MNR) van Paz Estensso
ro had liever de huidige ambas
sadeur in Buenos Aires, Federico
Sanjines op die plaats gezien.
Over Barrientos' politieke instel
ling is vrij weinig bekend. Wel
heeft hü van meet af aan on
enigheid gehad met de president.
Generaal Barrientos. die nu de
baas is in Bolivia.
De meeste tijd heeft Barrientos
gewoond in Cochabamba. het
centrum van de (geslaagde) op
stand.
Toen Paz Estenssoro drie we
ken geleden de censuur op pers
berichten instelde, protesteerde
Barrientos in een telegram,
waarvan hij de tekst liet publice
ren. Hetgeen op zichzelf ook al
een ongewone daad was. Overi
gens zijn de politieke moeilijkhe
den van Bolivia met de verwij
dering van Paz Estenssoro niet
opgelost.
