Nieuwe Leidlse Comramt
Zevenhonderd aannemers
lopen „werkloos" rond
Varkenshokken in plaats van woningen
Onbenutte capaciteit
zwaar onderschat
Omroepbeleid bewijs
politieke onmacht
Geen gratie voor vier
oorlogsmisdadigers
Communisten gaan
poolshoogte nemen
Commentaar
Hoofdbestuur C.H.U.
nog geen enquête
Zaterdag 24 olttoher 1964, 45ste jaargang
lofdiedadeur: Dr. E WEM ER
CHRISTEUJK-NATIONAAL DAGBLAD
„St»ntvufigh t» ghablevan
mijn hert in teghenipoet"
Foxopeus treedt
mogelijk af
om „Bijlmer"
^Over de Bijlmermeer-kwestie zou wel
een kabinetscrisis kunnen ontstaan,
minister Toxopeus volgende week
de Tweede Kamer over dit
intwerp een nederlaag lijdt, dan zal
j zich genoodzaakt zien af te treden",
ze mededeling deed de fractieleider
j de WD, mr. W. Geertsema. gister-
)nd op een vergadering van de plaat'
ijke WD-afdeling te Reeuwijk.
tfr. Geertsema verklaardfe, dat zijn
(tijgenoot vanwege zijn prestige niet
•er terug kan. Hij zal, zo zei mr. Geert-
na, moeten aftreden als er een motie
de Tweede Kamer wordt Ingediend,
aruit wantrouwen tegen mr. Toxopeus'
leid zou blijken.
)p de Kameragenda van dinsdag staat
l vier en een half jaar oude wetsont-
rp „opheffing van de gemeenten An-
reen. Diemen, 's-Graveland, Korten-
tf, Ouder-Amstel en Weesperkarspel en'
fming van nieuwe gemeenten Biilmer-
er en 's-Graveland, alsmede wijziging
de grenzen der gemeenten Hilver-
*1, Naarden en Weesp".
De gemeente Amsterdam ziet zich dool
i Bijlmermeerplan in haar expansie-
igelijkheden gedwarsboomd en verzet
h tegen de uitvoering daarvan. Als de
mer zich in deze achter Amsterdam
laart, dan zal, volgens mr. Geertsema
hans, minister Toxopeus zijn porte-
lille ter beschikking stellen.
chermutselingen
in SER maar
toch rapport
Commissie ontwikkeling nationale
mie van de Sociaal-Ecónomische
heeft zich gisteren, onder voorzit-
p van drs. J. W. de Pous, de gehe-
bezig gehouden met het ontwerp-
Ijaarlyks rapport dat de Sociaal Eco-
ïische Raad in zijn besloten verga
ring van 30 oktober zal moeten vast-
la afloop der vergadering was geen
commissie-leden, zoals ook wel te
twachten was, erg spraakzaam tegen-
tr persvertegenwoordigers. In kleine
Epjes zetten verscheidene commissie-
n na de vergadering de discussie
tnige leden zeiden wel dat de com-
ssie gereed gekomen was met
voorbereiding van het ontwerp-rap-
(t. Andere leden ontkenden dat niet.
iar zeiden ..volgende week gaan we
rder". daarbij doelende op het overleg
de Sociaal-Economische Raad zelf
ander sprak van „schermutse-
.EVENSVERZEKERING
SCHADEVERZEKERING
een
oogopslag
„Schakel kan geen won-
i deren doen" pag- 2
Centraal comité Wereld-
j raad naar Nigeria pag. 2
Johnson dit jaar nog niet
naar Europa pag. 5
Amerika zal Rood-China
niet weren in Genève pag. 5
Onze grote fotoprijsvraag:
interview met de pro
grammeur eerste serie
I prijswinnaars pag. 13
En zes pagina's ZON
DAGSBLAD, met o.m.:
I Nieuw centrum voor
ITel Aviv en Jaffa
Afscheid bij Leger des
Heils
j Gesprek met de nieuwe
burgemeester van Gel-
dermalsen, mevrouw
v. d. Wall-Duyvendak
i Cabaret op de plaat
i Ruimte voor ons: taal
gebruik.
(Van onze sociaal-economische redactie)
In Nederland lopen momenteel naar schatting ongeveer zevenhonderd
aannemers rond, die bereid zijn zich voor de woningbouw in te zetten, maar
die door het uitblyven van bouwvergunningen gedwongen worden zich
onledig te houden met het verrichten van allerlei karweitjes, zoals kleine
verbouwingen en het houwen van varkensschuren en kippehokken. Tot
deze ontstellende conclusie zijn wij gekomen na een steekproefsgewijze
onderzoek, dat wij in de afgelopen weken in diverse delen van het land
hebben ingesteld.
De „werkloze" bouwlieden, waar
op wij hier doelen, zijn merendeels
kleinere aannemers (met zo'n vijf
tot tien man personeel), die stuk
voor stuk bewezen hebben een de
gelijke woning te kunnen bouwen,
maar die, omdat het verlenen van
bouwvergunningen in de zgn. vrije
sector nog steeds mondjesmaat ge
schiedt, aanzienlijk minder wonin
gen per jaar bouwen dan waartoe
zij in staat zijn. Na bijna twintig jaar
woningnood is het „probleem van de
kleine aannemer" nog steeds levens
groot, ja, het- is aanzienlijk groter
dan velen denken of vermoeden.
Nog steeds wordt de omvang van de
onbenutte bouwcapaciteit, met name
in officiële kringen, in sterke mate
onderschat. Zelfs op het ministerie
van volkshuisvesting en bouwnijver
heid, bestaan er nauwelijks gegevens
De boer op
Enkele voorbeelden. In de gemeente
Ermelo zijn ongeveer 25 kleinere aanne-
s gevestigd, elk beschikkende over
tot tien man personeel. Evenals zo
vele van hun collega's weigeren deze
sen „overver" aan het werk te gaan.
„Niemand van mijn personeel wil werk
op grote afstand van huil woonplaats.
Zelfs voor f 250 per week zouden ze bij
voorbeeld niet dagelijks naar een karwei
het westen des lands willen reizen",
een aannemer ons. De 25 kleinere
Ermelose bouwers zijn in staat om per
jaar zo'n 100 tot 150 woningen in de
vrije sector te bouwen. De gemeente
Ermelo krijgt jaarlijks echter slechts
enkele tientallen „vrije" woningen toe
gewezen. Smeken, bedelen of verstandig
praten bij de provinciale directie in
Arnhem van het ministerie van volks
huisvesting en bouwnijverheid helpt
niets, omdat „Den Haag" gewoon niet
meer geeft boven de eenmaal vastge
stelde toewijzing. Dit betekent, dat er
alleen al in de gemeente Ermelo zo'n
vijftig tot honderd woningen „verloren"
gaan, d.w.z.: niet gebouwd worden, hoe
wel ze wel gebouwd kunnen worden.
Het gevolg hiervan Is, dat de aanne
mers regelmatig zonder werk zitten.
Zij gaan dan letterlijk de boer op om
te trachten werk te vinden in kleine
karweitjes als verbouwingen en
optrekken van kippehokken en var
kensschuren. Doorgaans slagen zij
daar wel in, omdat de aannemers deze
„noodkarweitjes" goedkoop verrich
ten.
Garantie
De wethouder van volkshuisvesting dei-
gemeente Ermelo, de heer J. v. d. Zande,
verzekerde ons met klem dat de genoem
de 50 tot 100 woningen inderdaad jaar
lijks letterlijk verloren gaan. In de eerste
plaats omdat de betrokken aannemers
nergens anders bij de woningbouw be
trokken worden en bovendien, omdat zij
evenmin betrokken worden bij de wo-
ningwetbouw in de gemeente Ermelo
Dit geldt ook in het algemeen voor de
kleinere aannemers, daar zij doorgaans
onvoldoende outillage hebben om de
(aan toetsingsprijzen gebonden) woning-
wetbouw rendabel uit te voeren.
Enkele maanden geleden heeft de ge
meente Ermelo gevraagd om een extra
toewijzing van 40 woningen, maar op ba
sis van de instructies van het ministerie
kreeg zij in Arnhem voor de zoveelste
maal nul op het rekest. „Dit is bijzonder
triest en teleurstellend, want er hadden
vóór de winter nog gemakkelijk 10
niqgen extra onder de kap kunnen
den gebracht", aldus wethouder
Zanple, die meedeelde dat er van Ermelo
thans ongeveer 200 aanvragen voor
ningbouw in de vrije sector „in behan
deling" zijn.
Op de Arnhemse Bovenweg te Drie
bergen is gistermiddag de 7-jarige J. L
H. van Zutphen uit deze gemeente, toen
hij achter een geparkeerde auto overstak,
door een personenauto aangereden en zo
ernstig gewond, dat hij op weg naar het
ziekenhuis is overleden.
J. Smallenbroek in Rotterdam
Christelijke pers
kostbaar goed
„Ik zou zo graag zien, dat de Ker
ken óók eens iets zouden willen zeg
gen over de waarde van onze christe
lijke pers, niet alleen in onze sa
menleving maar vooral in onze eigen
christelijke gezinnen. Wij kunnen het
op bepaalde punten wel eens niet
met haar eens zijn. Maar dan zijn
wy niet klaar metk ritiek op die
christelijke pers. Want het is niet
te aanvaarden als de neutrale pers
haar plaats in onze gezinnen inneemt.
Wy moeten onze christelijke pers
schragen. Als wij deze pers kwijt
raken, dan zal er met recht worden
gejammerd".
Aldus de voorzitter van de a r.
fractie in de Tweede Kamer, de heer
Minister van justitie deelt mee:
De Franse schrijver en filosoof
Jean-Paul Sartre, die de Nobel
prijs 1964 voor de literatuur
heeft gewonen, wordt in Parijs
achtervolgd door journalisten en
fotografen, naar aanleiding van
zij besluit de prijs te weigeren.
Smallenbroek, die vrijdagavond te
Rotterdam sprak voor de Centrale
Anti-revolutionaire kiesvereniging
Rotterdam.
De heer Smallenbroek maakte deze
opmerkingen in zijn uiteenzetting
het omroepbestel, waarvoor hij
wettelijke regeling hoogst nood
zakelijk acht. Daaraan is reeds meer
dan tien jaren gewerkt en dat zij er
nog steeds niet is, zag de heer Smallen
broek als een bewijs van onmacht tot
het voeren van een omroepbeleid. Die
onmacht constateerde de heer Smal
lenbroek zowel bij de regering als bij
de volksvertegenwoordiging.
(Voor vervolg zie pag. 7)
Gisteravond heeft er een felle
brand gewoed in het pand van
de firma ,Jako" aan de Nieu-
wendijk te Amsterdam. Het
pand, dat onlangs ook al door
een brand werd getroffen, stond
nog in de steigers om gerestau
reerd te worden.
Hogere premie
ziekenfondsen
De Ziekenfondsraad heeft de ministei
van sociale zaken en volksgezondheid ge
adviseerd de premie voor de verplichte
ziekenfondsverzekering voor 1965 vast te
stellen op 5,4 procent. Deze bedraagt
thans 5 procent. De voornaamste oorzaken
van de kostenstijging, welke tot de 4
gestelde premieverhoging aanleid1 ng
heeft gegeven, zijn gelegen in de
lengde duur van de verstrekking zieken-
huisverpleging en de verhoging der
pleegtarieven.
In Sollingen op de Hasseberg heb
ben een paar duizend Nederlanders en
Duitsers gisteravond de Hassebergerweg
feestelijk in gebruik genomen. Het feest
was enigszins gedrukt door de beslissing
van de minister van justitie om de gr.
overgang niet open te stellen voor
evenement.
Ook uit Frankrijk en Oostenrijk
Dezer dagen heeft dem inister van
justitie na verkregen .koninklijke
machtiging afwijzend beschikt op de
verschillende verzoeken om gratie,
die de laatste jaren zyn ingediend
door en ten behoeve van W. P. F.
Lages, F. H. aus der Fünten, F.
Fischer en J. J. Kotalla, allen levens
lang gedetineerd.
I Die vier veroordeelden zijn in Breda
gedetineerd. Alle zijn wegens oorlogs
misdaden tot de doodstraf veroordeeld
geweest, nl. Kotalla in 1948, Lages in
1949 en Aus der Fünten en Fischer in
1950. Bij wijze van gratie werd de
straf omgezet in levenslange gevange
nisstraf, nl. voor Kotalla. Aus der
Fünten en Fischer In 1951 en voor
Lages in 1952.
Lages is hoofd geweest van de „Zen-
tralstelle für jüdlsche Auswanderung" te
Amsterdam, die ongeveer 70.000 Joodse
Nederlanders heeft gearresteerd voor de
portatie naar Polen. In de provincies
Noordholland en Utrecht leidde hij de
actie van de Sübertannemoorden.
Aus der Fünten was vier Jaar lang met
de dagelijkse leiding van de „Zentral-
stelle für jüdische Auswanderung" to
Amsterdam belast.
Fischer werkte mee aan de deportatie
van ruim 13.000 Joden uit Den Haag.
Kotalla pleegde wreedheden als com
mandant van het kamp te Amersfoort.
De kwestie van een tweede gra
tieverlening kwam vorig jaar Januari in
de publieke belangstelling door een plei
dooi van prof. mr. J. M. van Bemmelen
en prof. mr. W. P. J. Pompe in het Ne
derlands Juristenblad voor gratie en in-
vrijheidsstelling van de vier oorlogsmis
dadigers.
De vier Duitsers zijn de enige wegens
oorlogsmisdaden veroordeelden, die thans
ln Nederland gedetineerd zijn.
bekendmaking van het aan
staande bezoek van een Italiaanse
communistische delegatie aan Mos
kou om de achtergronden te verne
men van Chroesjtsjefs val, is giste
ren door de communistische partijen
van Frankrijk en Oostenrijk meege
deeld dat zaterdag een Franse en
maandag een Oostenrijkse delegatie
met hetzelfde doel naar Moskou ver
trekt. De Italianen gaan dinsdag.
Vele tekenen wijzen er op dat twee
belangrijke aanleidingen tot het af
treden van Chroesjtsjef waren: zyn
politiek met betrekking tot China en
zyn voorkeur voor een bevoordeling
van de consumptiegoederen indus
trie ten nadele van de zware in
dustrie.
Volgens de Ruslanid-kenner en oud-
Westduitse ambassadeur in Moskou,
Haais Kiroll, zou het de Chinese poli
tiek zijn die Csroesjtsjef ten val heeft
gebracht. Bezien in dit licht worden de
geruchten ook geloofwaardiger dat een
Russische vredesmissie onder leiding
van partij-theoreticus Soeslof reeds
onderweg is naar China. Soeslof was
ook degene die tijdens het eerste ge
sprok met China in Moskou de leider
van de Russische delegatie was.
Deze geruchten ontstonden, nadat
alle Russische leiders op Soeslof na,
de begrafenis hadden bijgewoond van
de bij de luchtiramp in Zuid-Slavië
omgekomen maarschalk Biryoesof.
De plannen van de nieuwe leiders
om de verdediging van de Sowjetunie
met kracht ter hand te nemen hebben
het leger weerklank gevonden. Het
orgaan van het leger. Rode Ster, rea
geerde tenminste enthousiast. Uit het
artikel valt verder af te leiden dat de
hoge militairen voldaan zijn over de
wijziging in het Kremlin. Chroesjtsjef
heeft er nooit een geheim van gemaakt
dat hii de defensie-uitgaven zoveel
mogelijk wilde besnoeien om geld vrij
te maken voor de produktie van con
sumptiegoederen. De zware industrie,
in Stalins tijd het paradepaardje
de communisten, moest langzamerhand
terrein prijs geven. De nieuwe leiders
zijn kennelijk van plan daarin weeT
verandering te brengen.
Volgens de Russische minister van
cultuur, mevrouw Foertsewax, laat de
Tezondheid van Chroesjtsjef (volgens
het centrale comité de belangrijkste
reden tot ontslag) niets te wensen
overlaten. Zij zei dit in Rome. Chroesj
tsjef zou in Moskou zijn. „Waar zou
hij anders kunnen zijn?" zo voegde
Foertsewax hieraan toe.
,-,Te veel betaald"
Directie Daf voor
politierechter
De directie van Van Doorne's automo
bielfabrieken (DAF) te Eindhoven moet
vrijdagmorgen 13 november voor de
economische politierechter in "s-Herto-
genbosch verschijnen wegens het betalen
hogere compensaties voor de pen-
i- en ziekengeldpremie dan volgens
.a.o. is toegestaan. De DAF-directie
kan tegen de dagvaarding nog een
zwaarschrift indienen
Af en toe buien
De Bilt verwacht tot hedenavond:
Nu en dan buien, afgewisseld door enke
le opklaringen. Matige, nu en dan krach
tige en langs de kust af en toe hard©
noordwestelijke tot noordelijke wind.
Maximum temperaturen van 6 tot 9 gra-
TT verontrusten behoort het ons,
dat op deze zelfde wereld waar
op wij leven, in 'n staat van welvaart
nog wel, vele miljoenen hongeren
en velen ook vluchteling zijn. Dat
betekent dat zij ontberen wat voor
een leefbaar leven wezenlijk nood
zakelijk is: onderhoud en een dak
boven het hoofd, in eigen land. op
eigen bodem.
De wetenschap dat deze mensen er
zijn, dat deze wezenlijke noden er
zijn, mag ons niet loslaten. We zul
len nooit kunnen zeggen, het niet
te hebben geweten. Er ligt hier een
verantwoordelijkheid, ook voor ons,
en het is ook op al deze ellende dat
onzerzijds iets moet worden gegeven
als een „Antwoord '64".
Gelukkig ontbreekt daartoe ook niet
alle gelegenheid. Niet minder dan
het instituut der Verenigde Naties
is zich met heel deze problematiek
gaan bezighouden, maar dit kan
niet betekenen dat nu van onze
schouders alle verantwoordelijkheid
is weggenomen. Integendeel, ook de
V.N. kunnen dan alleen waarlijk
iets ondernemen wanneer de oproep
die zij tot de volken doen uitgaan
weerklank vindt.
dagen onze aandacht gevraagd
voor die brandende vragen van
honger en vlucht. Eigenlijk ligt er
al een bijzondere aanklacht in, dat
hiervoor speciale dag^n nodig zijn.
Maar bij alles wat de mens van
vandaag bezighoudt, is dat onver
mijdelijk. Het minste wat wij kunnen
doen is geven, opdat met de resul
taten daarvan weer wat mensen als
wij, als onze kinderen, kunnen wor
den geholpen.
Het betreft hier een strijd die ge
streden moet worden tegen boze
machten, een vreedzame strijd zo
men wil. maar niettemin een strijd.
Laten we dankbaar zijn voor de
kansen die ons nog worden geboden.
Eens zal van ons verantwoording
worden gevraagd over de wijze
waarop we onze verantwoordelijk
heden hebben gedragen.
Een opmerkelijk staal van samen
werking om leningen van de nood
in dit geval van de vluchtelingen
mogelijk te maken is een bijzonder
fraaie grammofoonplaat, uitgegeven
onder auspiciën van de V.N. en
waarop niet minder dan zes van de
grootste pianisten van onze tijd
musiceren. De opbrengst komt aan
de vluchtelingenhulp ten goede. Wel
een bijzonderheid, deze plaat voor
verzamelaars van merkwaardigheden
bijvoorbeeld. En onder het luisteren
beleeft men een dubbele vreugde,
TTIT een vandaag in dit blad ge-
publlceerd artikel blijkt, dat de
omvang van de onbenutte bouw
capaciteit ten plattelande aanzien
lijk groter is dan in het gemeen wel
wordt verondersteld.
Dat een dergelijke situatie,
gezien tegen de achtergrond van de
nijpende woningnood waarmee ons
volk nog steeds worstelt (is wor
stelen wel het juiste woord?), in
1964 nog mogelijk is, moet dunkt
ons in hoofdzaak worden toege
schreven aan die omstandigheid, dat
de kleinere aannemers tussen wal
en schip zijn geraakt, enerzijds om
dat hun bedrijven te klein zijn om
een rendabele bijdrage aan de wo
ningbouw in de vrije sector, we
schreven dat reeds vaker ,te weinig
kansen krijgt.
Merkwaardig ls eigenlijk, dat er
over de omvang van de onbenutte
bouwcapaciteit ten plattelande of
ficieel zo weinig gegevens beschik
baar zijn. liet is inderdaad moeilijk-
om ten aanzien hiervan met actuele
cijfers te werken, omdat de „werk
loosheid" onder de aannemers voort
durend aan verschuiving onderhe
vig is. De suggestie, die in ons arti
kel betreffende de instelling van een
meldingspost wordt gedaan. lijkt
ons evenwel alleszins de moeite van
bestudering waard.
Minister Bogaers bestudeert momen
teel de resultaten van een enquête
over de onbenutte bouwcapaciteit,
die door de r.k- aannemersbond in
Noord-brabant is gehouden. Het is
te hopen, dat het sombere beeld,
dat hem in dit rapport ongetwij
feld wordt voorgehouden, de minis
ter tot geëigende maatregelen zal
inspireren. Dit lijkt ons temeer ge
wenst, wil zijn prognose dat de wo
ningnood in 1970 opgelost zal zijn,
niet al te ver bezijden de waarheid
uitkomen.
"TJE Eerste Kamerfrac-
1J tie van de C.H.U.,
aldus deelt de Christelijk-
Historische Nederlander
mee, heeft zich onlangs
met de volgende brief tot
het hoofdbestuur ge
wend: „De Eerste Ka
merfractie van de C.H.U.
heeft met belangstelling
kennis genomen van de
uitslag van de tweede
N.I.P.O.-enquête inzake
de mening van C.H.U.-
kiezers over de wense
lijkheid van samengaan
tussen A.R.P. en C H.C.
Zij veronderstelt dat dit
N.I.P.O.-onderzoek de
toets der wetenschappe
lijke kritiek zal kunnen
doorstaan. De speciale In
teresse bij de leden on
zer fractie vloeit voort uit
het feit dat wij in het al
gemeen een zodanige
mening bij het bezoek
aan kiesverenigingen niet
plegen te peilen, zelfs
eerder het tegendeel. Dit
zou kunnen wijzen op
een belangrijke discre
pantie tussen de opvat
tingen van leden-kiezers
en niet-leden-kiezers.
Teneinde omtrent de
opvattingen van de leden
beter georiënteerd te ra
ken komt het ons voor
dat het gewenst zou zijn
dat een enquête onder de
leden met behulp van de
kiesverenigingen wordt
gehouden. Wij zouden het
hoofdbestuur willen vra
gen het organiseren van
een dergelijke enquête
ernstig te overwegen.
Wij realiseren ons dat
aan een dergelijke orga
nisatie de nodige haken
en ogen vastzitten, doch
dit neemt niet weg dat
o.J. een afwachtende hou
ding in deze niet de juiste
weg zou zijn."
De brief was onder
tekend door ir. M. A.
Geuze.
Naar wij vernemen
meent het hoofdbestuur,
dat het thans niet tot een
dergelijke enquête moest
besluiten. Aan de ver
tegenwoordigers van de
achttien Kamerkringen,
die In het hoofdbestuur
zitting hebben, is de sug
gestie gedaan om in eigen
kring de meningen over
de verhouding van de
C.H.U. en de A RP. te
Dellen, alsmede om na
te gaan of een enquête
wenselijk wordt geacht.
