Balans van heroriëntatieproces
in de Gereformeerde Kerken
en grens
van de Kerk
Spanje leest catechismus
in modern Spaans
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
3
VRIJDAG 2 OKTOBER 1964
OPMERKELIJKE BROCHURE VAN Ds. VAN TEYLINGEN
UIT GEREFORMEERDE LEVEN in ons land is in ver
warring: en onrust, het schijnt uit de koers geslagen
te rijn en in de stormvlagen springt de kompasnaald wild
heen en weer. Het is een storm, die niet alleen de ge
reformeerden besprongen heeft. Hij raast door de gehele
wereld. Het is slechts een schijnbeweging en camouflage,
wanneer sommigen beweren, dat zij saevis tranquilli in
undis, rustig temidden der woedende baren, gestadig de
koers houden van het onfeilbare Woord van God. Ook hun
schip is reeds besprongen, al trachten zij krampachtig het
orkaancentrum te vermijden. Want de wereld kent geen
schuilplaatsen meer, waar men veilig voor anker kan
gaan. tenzij men de vaart heeft opgegeven. En dat is het
laatste juist wat de verkondiging in kerken van de gere
formeerde reformatie zou kunnen aanprijzen. Laten we dus
al zulke camouflage als zodanig ontmaskeren en de werke
lijkheid onder 't oog zien.
anders dan het midden-orthodoxe niet als er nog maar 2
gelu,d- gereformeerde inbreng
Heroriëntatie in de oecumene.
De laatste synode
in de basis van de Wereldraad en de herkenning als kerk van Chris
in de wijze, waarop deze functio- tus en dus oecumenisch contact
zwakke verscheurdheid der kerk in leer
en kerkorde als van een ver
schrikkelijke werkelijkheid uit
Maken zulke tekortkomingen gaat.
naaiuii u«c luiituu- zus en aus oecumeniscn coniaci n/rMcrn 11
-.«««n doorslaggevende ver- onmogelijk? Terecht heeft de LtVtNbb I IJ L
bmderuig yoor_aansluitü)g g.]e- su„od» ÏMordMld. dol dit niet
u&komïngan O"»"1 behoeft te «ij», wil
vau ae Wereldraad, die geen ge- men kerkelijke oecumemteit se-
reformeerd gezelschap is, zeker rieus nemen, die immers van de
Dit schrijft de gereformeerde
predikant ds. E. G. van Teylin-
gen in zijn inleiding op een op
merkelijke brochure, die van
zijn hand dezer dagen het licht
zag onder de titel: Tussentijdse
balans van het heroriëntatiepro
ces in de Gereformeerde Ker
ken.
Zijn bedoeling is een doorsnee
te geven, die een poting wil zijn
tot inzicht in de stand van zaken.
In zijn geschrift geeft de Am
sterdamse predikant eerst een te
kening van de huidige situatie,
waarin de Gereformeerde Kerken
zich bevinden. Vervolgens trekt
hij lijnen naar de toekomst.
Na de tweede wereldoorlog was
het uit met de gezapigheid in het
kerkelijke leven, zo constateert ds.
Van Teylingen. Hij bedoelt dat
niet denigrerend. Gereformeerden
zijn krachtens hun aard op vas
te kaders van leven en denken ge
steld (en zij niet alleen!). En al
le leven binnen vaste kaders
krijgt als vanzelf op de duur iets
gezapigs: het kan iets gezelligs
krijgen zo onder ons. maar onge-
t treedt er vervetting en ver-
SP.
kalking ii
DIAGNOSE
Ds. E. G. VAN TEYLINGEN
sche heroriëntatie noemt ds. Van
Teylingen o.m., dat Berkouwer en
s ook zijn collega's H. Rid-
Een snelle catastrofale ontwik
keling heeft aan een min of meer
geborgen leven binnen vaste pa
tronen een eind gemaakt. Ds. Van
Teylingen verwijst naar de radi-
kaal veranderde positie van Ne
derland in de wereld, naar de «-„«t,
brokken in het kerkelijk leven (de
scheuring!). Er heeft een ver- "huiving.
schuiving plaats gehad in het sa-
derbos. Polman en Van der Wou-
de bezwaren hebben gekregen te
gen enkele krasse formuleringen
in de Dordtse Leerregels, waar
die handelen over de verkiezing
en de verwerping. Ook in de cri-
tiek op de theologie van Karl
Barth is een opmerkelijke v.er-
menstel der normen, er traden
veranderingen op in de theologie
en ook sociaal en politiek was
niets op de oude plaats gebleven. UC1
En tot hun verbijstering merk- pers
Heroriëntatie blijkt ook Irt de
beschouwingen over schepping en
paradijs van de hoogleraars Nic.
Ridderbos en Lever en niet min
de publikaties van Schip-
Popma over respectieve-
En tot hun verbij:
ten de gereformeerden, dat de ge. jiik de elhiei[ d füoeoft'e
broken kaders niet meer gelijmd
konden worden. ,.Wij leven nog
steeds min of meer als „ontstel
de" en uit het lood geslagen men
sen en wij hebben dat voor een
groot deel aan onszelf te wijten.
omdat wij die kaders hebben be- uc 6C1CiU1-
leefd als door God geste de gren- meerden blijft gekenmerkt door
BtaBHÏ uiterste moeizaamheid
Heroriëntatie in de actuele ker
kelijke situatie. De beweging, ge
ïnspireerd door Groens notie van
Gereformeerde Gezindte is op te
leurstelling uitgelopen. De verhou
ding tot de christelijke gerefor-
.1 en patronen, terwijl
toch. zij het ook in een pogen tot
eerlijke geloofsgehoorzaamheid,
zelf mee hadden gevormd".
hoop zelfs maar op open samen-
spreking met de vrijgemaakte ge
reformeerden is tot een uiterst
minimum gekrompen. Er is daar-
DISTANTIt entegen diepgaand contact ont
staan met de Nederlandse Her
vormde Kerk. Op het verwijt, dat
de gereformeerden daarbij voor
al op de „midden-orthodoxie"
Van Teylingen aantrekken, antwoordt ds. Van
Na het breken van de oude ka
ders is er een proces van heroriën
tatie op gang gekomen, dat
•volgens door ds. Van TeylL..„_..
beschreven wordt. Hij noemt al- Teybngen:
Ier eerst het werk van Berkhou<:
wer, dat hij als volgt weergeeft:
Aan de ene kant een zich dis
tantiëren van de scholastiek,
ook de orthodoxe, voor welke de
Schrift maar al te veel als ken
nisbron van goddelijke
fungeerde, die dan
Dat is een onbillijke wijze van
zeggen en daarom ook een onwa
re. Wat aantrekt in de midden-or
thodoxie zijn allerlei Bijbelse
waarheidselementen en reformato
rische accenten, bovendien een
zaken dikwijls goed afgestemd zijn op de
behulp moderne problematiek- De voor-
sche theologie en bovenal
een opnieuw beluisteren met in
tensieve aandacht van het leven
de en sprekende Woord van
God.
Als gevolg van deze dogmati-
Wij moeten ons er niet over de Hervormde Kerk op die hei
verwonderen, zo schrijft ds. Van derheid. althans voorlopig niet
Teylingen, dat de Gereformeer- gesteld is.
de Kerken altijd meer moeite
hebben gehad met de ruimte. Onder deze omstandigheden
dan met de grenzen der kerk. zal een vereniging betekenen,
Want ze zijn losgekomen uit dat de Gereformeerde Kerken
een organisatie, die vin «een h„„ 8e2|cht verliezen. omdat
i.wïï- „r.v. «o-
ten wilde tot de meest krn.se centrale van het belijden
ketterij toe. een orianlsstie. die behoort, moeten prijsgeven en
als zodanig met de kerk van zo een modaliteitenbestaan
Christus alleen de naam ge- gaan leiden binnen het grote
meen had. geheel van de Hervormde Kerk
Dus hebben wij dikwijls de Z'iï'Jr,lHü"" PrinciPieeI de
grenzen te eng getrokken en de 2elJüe blijft.
ruimte der kerk doen inkrim
pen. Telkens bleek het gevaar,
dat men in de kerk meer on
der elkaar, dan mét elkaar was
en om onder elkaar te zijn moet
de ruimte beperkt en de grens
nauw getrokken zijn. De laatste
keer, dat dit gevaar zich jam
merlijk demonstreerde, was in
het conflict van de veertiger ja-
ge-
filosofische begrippen sys- naamste oorzaak eve
tematisch moesten verwerkt luisteren naar de midden-orthodo-
to orden. Aan de andere kont een te
teruggaan naar de reformatori- --
vormde Kerk als zodanig geen
dere stem doet horen. In het ge
heel van die kerk spelen op 't
ogenblik noch de stem van de
oude vrijzinnigheid, noch die van
de Gereformeerde Bond mee. Die
spreken beide voor zichzelf, om
eigen positie veilig te stellen,
maar wij horen .officieel" niet
antwoord worden, dat de Gere
formeerde Kerken op weg zijn
de ware ruimte der kerk te
hervinden.
Ai zouden we het willen, we
zijn eenvoudig niet meer „onder
ons". De jaren, dat de gere
formeerde gemeenschap een min
of meer eenvormig stempel
droeg, die jaren van typische
saamhorigheid zijn voor een
groot deel echt verleden tijd
gewórden.
De gemakkelijke oplossing
voor de buitenbeentjes: zij be
horen iniet bij ons, laat ze er
gens anders heengaan. Is in strijd
met het wezen der kerk en trekt
een grens binnen de Bijbelse
grens.
Maar ds. Van Teylingen houdt
er ook aan vast, dat de kerk
haar grens heeft. In dit verband
wisselt hij een hartig woordje
met de..ach ttien", die menen,
dat het onduldbaar is. dat her
vormden en gereformeerden
nog steeds gescheiden optrek
ken. Het kardinale verschilpunt
tussen beide kerken is, dat de
Hervormde Kerk geen gezicht
heeft. De Gereformeerde Ker
ken vertonen in hun kerk-zijn
duidelijke trekken, ondanks het
proces van heroriëntatie.
De Bijbelse grens der kerk
zien zij wel niet met haar be
lijdenis samenvallen, maar zij
zien wel de leer der belijdenis
overal, zij het niet óveral in de
zelfde mate. op het hart ervan,
de Bijbelse Christus-belijdenis
betrokken, zodat zij, behoudens
de met die mate van betrok
kenheid samenhangende toleran
tie. alles wat dat hart beledigt
en verwondt buiten en over de
grens der kerk zien staan.
Kenmerkend voor de Her
vormde Kerk is echter, dat zij
geen duidelijk gezicht vertoont.
Zij wil kerk zijn en dus de
grens der kerk erkennen en we
ren wat haar belijden weer
spreekt.
Maar de enige keer, dat de
grens zichtbaar scheen te wor
den (zaak-Smits) verzandde in
een kerkrechtelijke impasse.
Misschien moet men volgens ds.
Van Teylingen zelfs zeggen, dat
Heroriëntatie in de praktijk van
het gereformeerde leven. Men is
op zoek naar een nieuwe levens
stijl, maar heeft die nog niet ge
vonden. Er is een doorbraak van
en naar de „wereld". Ds. Van
Teylingen schrijft:
Ze zien film en toneel, ze
grasduinen in alles wat zich als
literatuur aandient, ze doen een
dansje mee en spelen een partij-
Gebroken kaders
niet lijmen
leven. Het kerkbezoek is vermin
derd en onregelmatiger geworden.
Hij meent, dat dit allereerst een
gevolg is van de massaliteit in
vele plaatsen, waardoor de pasto
rale zorg tekort schiet e~
•Ig daarvan isolement
i als ge-
telijke verarming toenemen. Maai
men is ook onbevredigd over de
prediking, die wel niet meer to th(
tje budge, ze lopen de oude zon- point lijkt te zijn temidden
dagse zeden omver, zeker als
daar geen duidelijk gebod van
God achter staat, ze zijn onze
ker over de plaats van de se-
xualiteit in hun leven en trou
wen jong, al hebben ze soms
nog geen voldoende maatschap- lijmen. Zij "menen, dat alleen
pelijke zekerheid en nauwelijks leven binnen die kaders
een plekje om te wonen. Men
krijgt soms de indruk, dat noch
de opvoeding, noch de scholen, riode'
het geraas om" ons heen. In dit
alles weerspiegelt zich de crisis
van het geloof-zelf bij velen.
En nu verder.... zegt ds. E. G.
van Teylingen in het laatste hoofd
stuk van zijn brochure. Velen
zouden de gebroken kaders willen
Zondag is het honderd jaar geleden, dat de Duitse theoloog Theodor
Fliedner, de grondlegger van het protestants diaconessenuezen overleed.
Fliedner werd 21 januari 1800 in Eppslein geboren en overleed 4 okto
ber 1864 in Kaiseruertli. Als predikant in Kaiscruerth stichtte hij in
1836 een diaconëssenhuis in die plaats, waarin diaconessen gevormd
teerden voor de verzorging van zieken en verwaarloosde kinderen. Het
„Mutterhaus" te Kaiseruertli is een voorbeeld geworden voor talrijke
diaconesseninriclitingen over de hele wereld.
noch de catechisatie
weest zijn meer dc
mum aan kritische
heid bij te brengen. Het gaat al
lemaal gulzig toe.
Gods
wil. De gesfalte, dié het gerefor
meerde leven in een bepaalde pe-
de geschiedenis heeft
CRISü
staat ge- aangenomen, wordt zo gefixeerd
een mini- en voor altijd geldig verklaard. De
bezonnen- schrijver wijst deze opvatting af
en pleit voor christelijke progres
sie. „Wij moeten niet allereerst
lijmen, maar voortbouwen."
„RICHTINGEN"
(Van
kerkredactie)
JUAN AVENTROT, die in
1628 zijn vertaling van
de Heidelbergse catechismus
in de Spaanse taal voltooide
en die uiteindelijk de opzet
van zijn arbeid ihislukt zag,
toen de inquisitie zijn ge
schriften naar de brand
stapel verwees, heeft waar
schijnlijk geen vermoeden
gehad, hoeveel zijn werk
meer dan drie eeuwen later
betekenen zou voor zijn
Spaanse protestantse ge
loofsgenoten. Reeds meer
dan 100.000 exemplaren van
de catechismus i?i modern
Spaans zijn in de loop dei-
jaren in Spanje verspreid.
Zo'n vijftien jaar geleden
werden eigenlijk alleen nog
maar bijbels en nieuwe tes:a-
mentjes naar Spanje gezonden
voor protestanten en andere be
langstellenden. In de „Zendings-
bode", het maandblad van de
Spaanse evangelische zending,
schrijft dr. ir. R. H. Borkent
dat de grote initiatiefnemer tot
Nederlandse steun aan
Spaanse protestanten, prof.
Wisse, hem er indertijd
wees, dat er tot toen geen
formatorische geschriften
Spanje waren verspreid.
En juist in die dagen kreeg
de heer Borkent. die wel een
gewillig oor had voor de op
merking van prof. Wisse, maai
die zich voor het probleem ge
steld zag om aan een verant
woorde vertaling van de cate
chismus te komen, van een on
bekende uit Spanje een bijna
honderd jaar oud boekje toege
stuurd, getiteld: „El Catecismo
Honderd jaar
oud boekje
vormt de basis
maar wanneer het gehele
Spaanse wereldrijk ten gronde
zou gaan. Van deze brief '.ver
den zevenduizend exemplaren
gedrukt, die een vriend van
hem persoonlijk aap de koning
overhandigde. Dat pakte ver
keerd uit, want de brieven wer
den op last van de inquisitie
verbrand,, en de overbrenger
werd tot zes ja^r dwangarbeid
op de vloot veroordeeld.
Martelaar
Vertaald
Het was in oud-Spaans ge
drukt, maar de heer Nceser, in
die tijd medewerker van de
Spaansche evangelische zen
ding, tevens oprichter ervan
kon het makkelijk overzetten.
Later is de vertaling herzien
door ds. Van Dijk, toentertijd
predikant op Ameland, terwijl
ook uit Spanje aanwijzingen
kwamen ter verduidelijking.
In een aanhangsel van het
oude boekje is de geschiedenis
van het ontstaan van „El Cate
cismo" opgenomen.
Juan Aventrot was
Vlaams koopman, die een groot
deel van zijn leven in Spanje
doorbracht, waar, zoals hij
schrijft, door de bloedige tyran-
nie en de inquisitie het verkon
digen van het Evangelie
mogelijk was.
Omstreeks 1610 schreef hij
een brief aan de koning van
Spanje. In deze „Brief van Juan
Aventrot aan Filips III, dc
machtige koning van Spanje"
tracht hij deze te overtuigen,
dat het de schuld van de paus
zou zijn. wanneer niet alleen de
17 Nederlandsche Provir
voor Spanje verloren gingen.
In 1628 schreef Aventrot ech
ter opnieuw een stuk, waarin
zijn vertaling van de Heidel
bergse catechismus was opge
nomen. De Vlaamse koopman
moest dit echter met de dood
bekopen. Een Amsterdamse
brochure vermeldt het einde
van deze martelaar om het ge
loof. Het luidt: „Afschrift van
het proces en vonnis van Juan
Aventrot. die naar Madrid ge
gaan was om met den koning
te spreken over gewetensvrij
heid. en die door de inquisitie
na 7 maanden gefolterd te zijn.
op 22 Mei 1632 te Toledo ver
brand is". De hele voorraad ca
techismusboekjes schijnt op be
vel van de inquisitie verbrand
te zijn. maar enkele exempla
ren zijn blijkbaar gespaard ge
bleven. Een herdruk van p°n
exemplaar uit 1880 kwa- m
het bezit van de heer Borkt**
Toen men begon met de ver
spreiding van de reformatori
sche geschriftjes dacht men,
dat 100.000 boekjes wel genoeg
zouden zijn. Bij een laatste be
zoek echter van de heer Bor
kent aan Spanje bleek, dat er
nog een grote vraag naar was.
Men heeft nu besloten nog
10.000 stuks te drukken. Uiter
aard kosten net drukken en het
verspreiden geld. Men noopt nu
zo ver te kernen, dat iedere Ne
derlandse protestant een cate-
chismus geeft aan een Spaanse
protestant.
brek aan vertrouwen. Men ver
trouwt de grote zaken, die in ge
ding zijn, niet toe aan de ander,
ja vertrouwt hem niet, kort en
goed. Het gevolg is, dat er „rich
tingen" zijn ontstaan. Op de ma
nier van de Gereformeerde Hond
in de Nederlandse Hervormde
Kerk organiseert men zich binnen
de kerk door vergaderingen, con
ferenties, persartikelen enzovoort.
Maar dat is niet de juiste manier-
Als men het serieus bedoelt, wan
neer men spreekt van „in strijd
met de belijdenis", als het wan
trouwen werkqlijk zo diepingrij
pend is. dan zal men zijn klacht
moeten brengen, waar die behoort.
In werkelijkheid betekent „in strijd
met de belijdenis" echter getuige
de strijdmethode meer: „in strijd
met ons verstaan van de belijde-
het de hoogste tijd er voor de
toekomst alle overtuiging,
kracht en liefde achter te zetten,
die christenen op kunnen bren
gen. Want moge in hun ontstaan
de noodsituatie sterk hebben
aangedreven, het motief voor
hun blijvend bestaan is de mon
digheid der gelovigen. De zich
reorganiserende Nederlandse
Hervormde Kerk wekt herhaal
delijk de indruk, dat zij die mon
digheid niet ernstig neemt.
Van Teylingen schrijft aan het
slot van zijn boekje, dat hij ge
schreven heeft gedreven door ver
langen naar een herwinnen door
onze kerken van Calvinistische
grandeur en reformatorische allu
re. Met minder mogen wij niet
tevreden zijn.
Van Teylingen enige rustige
wijzingen. Inzake de aansluiting
bij de Wereldraad wil hij niets for
ceren, maar anderzijds mag men
zich ook niet door vrees laten lei
den.
Want men legt de vraag naar
de oecumenische roeping dei-
kerk in oms midden niet meer
het zwijgen op, zeker niet met
verwijzing naar de mogelijkheid
van activiteiten in nauwer kring,
hoe noodzakelijk die ook zijn
Daarom meen ik, dat onze ker
ken thans de risico's moeten
aanvaarden en haar gaven en
erfgoed met overtuiging en
kracht inbrengen in het actuele
oecumenische gebeuren. Maar
dan toch wel zó, dat nooit een
mogelijke meerderheid een min
derheid in onze kerken veron
achtzaamt. Want de zaak van de
Wereldraad is niet een zaak,
waar het kerk-zijn der kerk van
Christus mee staat of valt.
In een paragraaf getiteld Syn
these? schrijft ds. Van Teylingen
over de drift, waarmee velen zich
werpen op de vragen van wereld
en mens, samenleven en cultuur
noodzakelijk tegen onbijbelse syn
these te waarschuwen en noemt
als voorbeelden van ontsporing de
kwesties van de zondagsviering,
de kunst en de wetenschap.
Over de prediking schrijft hij,
dat een verkeerd beleefde beschei
denheid bezig is afbreuk te doen
aan de verkóndiging als instru
ment van en in de kracht van de
Heilige Geest. Maar al te gemak
kelijk legt* de gemeente zich bij
deze tendens neer, zonder te kun
nen zeggen, dat ze er door ge
sticht wordt. Haar kerkgang ge
tuigt daar althans niet van.
Over de christelijke organisa
ties: Om met de deur in huis te
vallen: als deze organisaties
niet bestonden, dan was. het nu
de hoogste tijd ze in het leven
te roepen. En nu ze er zijn, is
Nieuwe boeken
voor u besproken
Man cn vrouw schiep hij hen,
door dr. J. Rinzema. Uitgave
N.V. De Graafschap, Aaltcn.
Aan de veelheid der boeken is
geen einde, schreef Salomo en .dit
wordt tegenwoordig vooral be
waarheid ten aanzien van het on
derwerp man en vrouw. Dr. J.
Rinzema doet een serieuze poging
om het vraagstuk in het licht der
openbaring te zien en behandelt
achtereenvolgens alle factoren die
hierbij van belang zijn, waarbij
hij zich niet slechts richt tot zijn
geestverwanten doch tot alle ker
kelijke richtingen. Het is merk
waardig te zien hoezeer oprecht
christelijke schrijvers van el
kaar afwijken in de praktijk des
levens, waarbij deze schrijver
niet tot de behoudende soort be
hoort.
Simson cn Delila. door Eric
Linklater. Uitgave A. W. Sijt-
hoff. Leiden.
De Schotse romanschrijver Eric
Linklater tientallen boeken
heeft het aangedurfd een uitzon
derlijke levensbeschrijving te fan
taseren van een boeiende figuur
uit het Oude Testament, Simson.
Aan de hand van enkele bijbelse
gegevens heeft hij een verhaal ge
concipieerd, dat wel sterk tot de
verbeelding spreekt, maar dat
Simson onrecht doet. Hij ziet het
levensverhaal van Simson als een
schilderachtige geschiedenis en
plaatst die in de gedachtenwe-
rcld van tegenwoordig. Hij houdt
zich daarbij maar ten dele aan
de in de Bijbel over Simson ver
melde feiten, maar wil ook niet
het bijbelse verhaal navertellen.
Onzes inziens is het, wat Linkla
ter ook voor ogen heeft gestaan,
niet verantwoord een bijbelse fi
guur als Simson op een lijn te
stellen met bijvoorbeeld Robin
Hood.
Het eerste kernwapen van rood China Bedoeling
van een publikatie Geen pokerspelletje in Azië
CHINA zal spoedig zijn eerste
kernwapen tot ontploffing
brengen Deze verwachting
werd in de afgelopen week uit
gesproken door niemand min
der dan Dean Rusk, de Ameri
kaanse minister van buitenland
se zaken. Het is bekend, dat de
minister zeer geheime rappor-
irti ter beschikking staan, waar
uit met vrij grote nauwkeurig
heid kan worden opgemaakt,
hoever de Chinezen zijn gevor
derd met het ontwikkelen van
een eigen kernwapen. Er is dan
ook reden om aan te nemen,
dat berichten als zouden de Chi
nezen reeds een kernwapen heb
ben beproefd, geen waarhe'd
bevatten. Wel dient te worden
opgemerkt, dat de mededeling,
betreffende de Chinese kernproef
bepaald niet uit de lucht komt
vallen. Reeds geruime tijd gele
den werd aangenomen, dat de
Chinese communisten er „elk
ogenblik" in zouden kunnen sla
gen, een kernwapen te beproe-
Van bijzondere betekenis werd
dit te verwachten feit echter
niet geacht, omdat het toch nog
vele jaren zou duren, voordat
de Chinezen over een „voor
raadje" zouden beschikken en
over de middelen, om de kern-
lad'ngen naar hun doel te kun
nen brengen.
Reden
Minister Rusk moet dus een
bepaalde reden hebben gehad
om opnieuw de aandacht te
vragen voor het feit, dat com
munistisch China binnen afzien
bare tijd eveneens een kernmo-
gendheid zal zijn. dc vijfde na
de Ver. Staten, de Sowjetunie.
Engeland en Frankrijk. Hij leg
de zijn verklaring af. nadat in
de Verenigde Staten in een tv-
programma de mogelijkheid
van een Chinese proef met
kernwapens was behandeld. Dat
was dus de aanleiding, die door
minister Rusk werd aangegre
pen. De bedoeling van Rusk
moet zijn geweest, op demon
stratieve wijze de aandacht te
vestigen op twee zaken, die in
de Verenigde Staten op het
ogenblik een belangrijke rol
spelen.
Dit zijn: de situatie In Zuid-
oost-Azlë. waar de Verenigde
Staten zich geconfronteerd zien
met een agressief communis
tisch China (met ongeveer 700
miljoen inwoners) en de Ame
rikaanse verkiezingscampagne,
waarin de regering van presi
dent Johnson onder vuur wordt
genomen door de Republikeinse
presidentiële kandidaat Goldwa-
ter. die maar „naar het Noor
den wil laten oprukken".
Uitval
Onlangs heeft president John
son tijdens een verkiezingsrede
voering een felle uitval gedaan
naar senator Goldwater. Deze
heeft er meer dan eens op aan
gedrongen, dat de Verenigde Sta
ten de oorlog in Vietnam tot
het communistische Noorden
uitbreiden. Johnson weigert zich
door een dergelijk onverant
woordelijk drijven te laten be-
invloeden. Hij heeft stappen ge
nomen om op elk gewenst ogen
blik inderdaad de strijd tot
Noord-Vietnam te kunnen uit
breiden. Maar onder de huidige
omstandigheden voelt hij er
niets voor. omdat het een enor
me sprong in het duister zou
In China heeft men in de afge
lopen jaren grote krachtcentra
les gebouwd. Blijkbaar is het
ook al in staat, een kernwapen
te vervaardigen.
zijn. „Ik wil uiterst voorzichtig
zijn met het neergooien van
bommen, waardoor Amerikaan
se jongens in Azië tegenover 700
miljoen Chinezen zouden ko
men te staan.
Wij gaan in dit stadium niet
naar het Noorden en wij zullen
er geen bombardementen uit
voeren. Wij zullen ons ook niet
in het Zuiden onder de voet la
ten lopen en de communisten de
macht in handen geven."
Stoer doen
De verklaring van Rusk met
betrekking tot het Chinese kern
wapen is er als het ware om
deze woorden van Johnson te on
derstrepen. De New York Ti
mes. die zich achter president
Johnson schaart, schreef dezer
dagen terecht. dat Vietnam
slechts een onderdeel van de
koude oorlog is wel te ver
staan de koude oorlog tussen
communistisch China en de Ver
enigde Staten. Het voeren van
deze koude oorlog is een kwes
tie van taktiek, maar ook van
strategie. Johnson, die verant
woordelijk is voor de veiligheid
van de niet-communistische we
reld, wil van de strijd in Azië
geen pokerspelletje maken, door
aan te nemen, dat de Chinezen
zich wel koest zullen houden,
als de Verenigde Staten maar
een stoere houding aannemen.
Het blad schrijft, dat senator
Goldwater maar al te bereid
lijkt, zich In een dergelijk avon
tuur te storten omdat hij meent,
dat zowel de Russen als de
Chinezen hun agressieve plan
nen zullen opgeven, als Ameri
ka maar flink met kernwapens
dreigt.
Zuid-Vietnam
Amerika streeft echter naar
een andere „oplossing" van de
kwestie Vietnam. We hebben en
kele weken geleden nog ge
schreven, dat het zuidelijke deel
van dit gebied slechts uit com
munistische handen kan worden
gehouden, als de militairen zich
weer met hun eigen zaken gaan
bemoeien en als de politici weer
gelegenheid krijgen, Zuid-Viet-
nam te besturen. Volgens de be
richten van de laatste dagen is
de mogelijkheid niet uitgesloten,
dat er spoedig een eind komt
aan het militaire bewind in Sai
gon en dat burgerlijke autori
teiten opnieuw een kans zullen
krijgen, het land naar een be
tere toekomst te leiden. Gene
raal Nguyen Khan zou hiertoe
onder druk van een groep jonge
officieren hebben besloten
Uiteraard kan men moeilijk
verwachten, dat de problemen
van Zuid-Vietnam als sneeuw
voor de zon zullen verdwijnen,
als de burgers in Saigon de plaats
van de militairen hebben inge-
Integendcel het is zelfs
niet uitgesloten, dat zich aan
vankelijk nieuwe moeilijkheden
zullen voordoen, als „aan het
front" geen successen worden
geboekt. Zulks dient echter te
worden afgewacht.
Verbod
Wat het Chinese kernwapen
betreft, dat spoedig tot ontplof
fing kan worden gebracht: zo
dra de Chinezen proeven in de
dampkring gaan nemen is het de
vraag, of de Sowjetunie zich
nog langer zal willen houden
aan het verdrag van Moskou,
waarbij dergelijke proeven wer
den verboden. Senator Goldwater
heeft eens gezegd, dat hij be
vel zou geven, de Amerikaanse
bovengrondse kernproeven te
doen hervatten, als hij in no
vember tot president zou wor
den gekozen. Een eventuele
Chinese kernproef voor de ver
kiezingen van 3 november zou
koren op zijn molen zijn.
Het zou echter wat al te sim
pel zijn te veronderstellen, dat
Dean Rusk, de Amerikaanse
minister van buitenlandse
zaken.
dc Chinezen belet kan worden,
kernwapens te vervaardigen en
te beproeven, als Amerika ook
weer proeven in de dampkring
gaat nemen. Tegen deze Chine
se activiteiten valt nu eenmaal
niets te ondernemen, ook niet
door de Sowjetunie, die nog
minder reden heeft dan het Wes
ten om met een gerust hart de
ze nieuwe ontwikkelingen gade
te slaan....
