KOMKOMMERISATIES
Kommen we uit de komkommer
'Ruimte
voor ons....
NIEUWSTE
MISS
Zonder komkommer geen
£°i der j^otUeicl
O
O
e
e
o
o
o
e
o
Kommerdicht
0, kom-kom-er~eenó kijken
De komkommer in de industrieële vormgeving
Miss komkommerlied
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 19*
Als ik in de volgende regels aandacht vraag voor een beknopte
geschiedenis van de komkommer, dan is dat om te voorkomen,
dat die nooit geschreven zal worden bij gebrek aan belangstel
ling. Dit laatste verraadt eer» enorme kortzichtigheid, want
houdt men zich eenmaal geruime tijd met deze knapen bezig,
dan blijkt dat zij een niet te onderschatten invloed hebben uit
geoefend en nog uitoefenen op het wereldgebeuren.
Om de stof niet te uitgebreid te
maken, heb ik mij beperkt tot de
eigenlijke komkommer; dus de pré-
en postkoittkommer laat ik buiten
beschouwing, ook al omdat ik ze
ker wat betreft de laatste niet com
petent ben, een juist inzicht aan de
lezer te verschaffen. Ook de au
gurk en meer van dat gespuis ne
geer ik vanzelfsprekend.
Na de val van het Romeinse Rijk
kwam op onverklaarbare wijze de
komkommer in de mode. Karei de
Grote schijnt een groot kenner te
zijn geweest. In onze noordelijke
landen was hij echter een zeld
zame verschijning. Dat veranderde
snel toen een tot nu toe niet m de
geschiedenis vermelde marskramer
een methode ontwikkelde, de
vruchten ook hier te kweken zon
der schade aan de proporties. In
de kuststroken bloeide deze teelt.
geweest; want ook daarvan heeft
hij bij mijn weten geen last gehad.
Terug naar de komkommer. In
het algemeen kan men twee soor
ten onderscheiden: de groene en
de gele. Die kunnen het slecht met
elkaar vinden, 't Is vervelend,
maar het moet gezegd worden,
want anders ontstaan er weer mis
verstanden.
De gelen delven nu vrijwel
overal het onderspit. Ze zijn veel
vatbaarder voor ziekten. Een ge
woon griepje, en ze zijn zelfs voor
bejaardentehuizen ongeschikt Nee,
dan die groene komkommers, daar
kun je tenminste mee smijten;
wegsmijten bijvoorbeeld.
Erasmus
Oproer
Een geschiedenis van de kom
kommer is niet volledig zonder de
vermelding van enige grote lief
hebbers van deze vrucht. Daar is
eerst Erasmus, die op zijn ros, ter
wel hij zijn „Lof der Zotheid
schreef, zich voortdurend kom
kommerplakjes liet serveren. Ver
der noem ik Jeroen Bosch, wiens
werk onder dit opzicht een geheel
nieuwe betekenis zal krijgen. Dan
is er Bredero. die al in zijn tijd
alle meisjeswangen met komkom-
merschil bewerkte. Zo kan ik vrij
wel alle erflaters onzer beschaving
de revue laten passeren.
De enorme betekenis van de
komkommer is nu een ieder dui
delijk voor ogen gesteld. In feite
behoef ik daar niets meer aan toe
te voegen. Toch zou ik een initia
tief willen nemen om ere te bren
gen aan onze frisse vriend; ik zou
een standbeeld willen onthullen
ter gedachtenis van de ons nooit
verlatende komkommer. En men
denike nu niet dat ik stotter.
TOM VAN DEEL
ik ben maar een arme komkommer
m'n vader is ook een arme komkommer
daar komen arme komkommertjes van
ik ben een kaskindje
't is dan ook geen blijvertje
zei m'n opa
dat zal ik altijd onthouden
m'n opa was ook geen blijvertje
want gisteren is hij
doorgedraaid
je moet je komkommertranen inhouden
zo is het leven zei m'n vader
daar word je groot van en sappig
kijk naar ons.
bij een eerste oóhtendzonnestraal
zo is 't komkommerleven
zijn zij uit mijn leven weggeplukt
voor de export
ze zullen het nog
ver brengen
nu hang ik erg alleen
heel groentjes te verkommeren
maar gisteren bewoog er iets
diep in mij
'k denk dat ik volwassen word.
en plotshet was gebeurd
ik zal het nu maar zeggen
ik ben geplukt
het deed maar
even pijn.
ROLT HOEKSTRA
Het welbekende oproer dat de
historie is ingegaan als de opstand
van het kaas- en broodvolk, heeft
deze naam eerst later abusievelijk
verworven door zekere Duitse in
vloeden en het wordt tijd dat ik
alles eens recht zet en de ware
naam onthul: de opstand van het
komkommer- en broodvolk.
Men is terecht benieuwd hoe die
komkommers dat hebben klaarge
speeld. Na veel archiefwerk heb ik
gemeend met de volgende hypothe
se voor den dag te mogen komen
zonder mijn wetenschappelijke re
putatie al te zeer aan slecht dag
licht bloot te stellen.
De komkomer nu, veroverde zo
danig de harten van de gebruikers
dat het ordinaire brood zich in een
hoek voelde gedrukt. Vandaar ook
de Hoekse en Kabeljauwse twisten;
maar het kan zijn dat mijn his
torisch inzidht hier te veel op mijn
associatief vermogen drijft. In ie
der geval stond het brood prefe
rerende volksdeel op tegen die
lekkerbekken die aan komkom
mers verslaafd waren.
In een van de fraaiste afdelin
gen van het Gemeentemuseum
van Stronkeradeel (Lutjeveen,
Tuitjehoorn, naar keuze) een klei
ne maar vooruitstrevende ge
meente, is een speciale expositie
Ingericht voor één van de meest
belangwekkende problemen van
de laatste tijd: de komkommer
in de industriële vormgeving. Een
tentoonstelling die lange tijd door
vele musea voor onmogelijk werd
gehouden.
De nu gehouden expositie toont
ons in ongeveer 104 fleurige za
len een summier en weinig gede
tailleerd overzicht. In de zalen
1 t/m 50 allereerst het historische
deel. Assyrisch? Grieks en Egyp
tisch gereedschap via de curieuze
Louis Quinze-schaafjes totde
Bossa Nova- en Beatle-serveer-
sets. Ontroerend is vooral het klei
ne Egyptische komkommerraspje
(no. 301 van de catalogus) gevon
den in een kindergrafje.
Het praktische element komt
duidelijk tot uitdrukking in het
stenen oogsthamertje (no. 216)
van de primitieve Germanen. In
teressant is het dit laatste voor
werpje te vergelijken met het
Romeinse .oogsthamertje van plm.
440 na Chr. Welk een decadente
ornamentiek! Een nauwelijks
bruikbaar instrument dat duide
lijk de val van het Grote Rijk
aankondigt.
Bijzonder fraai zijn vooral de
porseleinen komkommerstan-
daardjes in zaal 47. Maar dan
zijn we al in de achttiende eeuw
Verslaving
In Vleuten, centrum van onze na
tionale komkommerbouw, schrijft
men geschiedenis. En met „men"
wordt dn dit geval bedoeld jhr.
Van O., voorvechter van Vleutens
belangen en burgemeester
het midden van de kas loopt en
waarop de achttien grotendeels
jonge kandidaten hun eerste miss-
stappen zullen zetten. Inmiddels
vermaakt Vleutens jeugd zich met
het roepen van leuzen als ,.Hoe
langer hoe stommer, wij krijgen
de liederen als ..O kom
kijken, daar liggen twee misse
lijken" die echter variaties zijn
op lokaal-politieke verzen en daar
om door overspannen funktionaris-
sen worden verboden.
Als de zes notabelen die Vleuten
rijk is onder aanvoering van Jhr.
Van O. achter de jurytafel hebben
plaatsgenomen, rent een ijlbode
naar het naburige kerkje om al
daar de torenklok te doen beieren
ten teken dat het festival begon-
De eerste kandidaten ontketenen
bij het publiek luide betuigingen,
hetzij van enthousiasme die zich
ontladen in handgeklap, hetzij van
afkeuring die zich manifesteren in
boegeroep: onberoerd laten zij nie
mand, figuurlijk gesproken dan.
Maar pas bij de binnenkomst van
de zojuist 21 jaar geworden Grietje
Z. bereikt het festival zijn abso
lute hoogtepunt. Bij haar intrede
onstaat er bij het publiek een
angstwekkende stilte en als op een
teken zakken alle monden open van
verbazing.
Grietje Z.. zich in haar onschuld
van geen goeds bewust, wandelt
bijna schroomvallig, de ogen neer
geslagen, over de loopplank, waar
al haar voorgangsters door het
maken van geraffineerde bewe
gingen de jury trachtten te be-
invloeden. Het publiek staart haar
aan als een verschijning uit een
andere wereld. Het is Van O. die
zich het eerst herstelt. Uiteinde
lijk is hij verantwoordelijk geweest
voor de voor-selektie. ..Hoera",
roept hij, en het klinkt bijna be
lachelijk in de grote ruimte.
I De kreet is het sein voor een
kolossale loopplank d'ie dwars door algemeen ontwaken. Het is of het
_e komkommerkuituur tijdelijk
te bouwen tot kultus (tenslotte be
gint dat ook met een k) tijdens een
op Amerikaanse wijze aan te pak
ken verkiezing van Miss Komkom
mer. Bezeten van deze gedachte
zweept hij de gemeenteraad op
dusdanige wijze op dat deze hem,
schreiend bijna, toestemming geeft
voor dit speciale doel de pas
aangelegde gemeentekas te gebrui
ken. Zelf zal Van O. de supervisie
over het hele gebeuren op zich
nemen omdat hij nu eenmaal be
kend staat om zijn vlotte wijze
van omspringen met genoemde
Door heviige tegenwerking uit
konservatieve hoeken en reaktio-
naire gaten faalt zijn oorspron
kelijke bedoeling om de verkie
zing in twee delen te splitsen,
één voor een Miss Kaskomkom-
mer en één voor een Miss Koude
Grond, zodat hij na veel wikken
en wegen besluit ,,dan maar
iemand tot Miss te slaan die re
presentatief is voor de eigen
schappen van beide verwante stelt-
vruchten" zoals hij het zelf in een
artikel in „Vleuten vooruit!" for
muleert.
Op de grote dag begeeft Van O.
zich in te nauwe rok naar de ge
meentekas en kan konstateren dat
de belangstelling buiten verwach
ting is. Zelfs het naburige Schimp
scheuten waarmee Vleuten al sinds
1367 in onmin leeft, heeft enkele
agrariërs gezonden die als waar
nemers de verkiezing zullen bij
wonen. Zij krijgen waar voor hun
geld. De dringende menigte stuwt
hen op de plaatsen juist
publiek Grietje Z. nu pas be
merkt. Het enthousiasme is gren
zeloos, formidabel, overweldigend.
En terecht! Grietje Z. is het even
beeld van een komkommer. Nee,
zij is DE komkommer. Haar
maten, (136 136 136), haar
op een volmaakte stengel gelijkend
hoofd, haar bijzonder geraffineer
de. op een schil gelijkende japon,
ontworpen door de jonge Vleutense
couturier Tjibbe B.. geven haar
alles wat nodig is om een ideale
komkommer te zijn.
Een stemming van de juryleden
is uiteraard overbodig. Alle kan
didaten die eveneens pogingen
ondernemen de plank te betreden,
slaan deze gelijk mis(s) en worden
eenvoudig weggelachen. Men wil
Grietje Z., die een beetje ver
baasd over -alle rumoer rondom
haar omvangrijke figuur, midden
in de zaal is blijven staan.
Apotheose van deze dag wordt
het moment, waarop Van O. be
sluit de algemene geestdrift om
te zetten in een daad en Grietje
spontaan het stempel „Export
nach Deutschland" op de rug te
drukken, de hoogste onderschei
ding die een komkommer ten deel
kan vallen. Niemand duidt het
hem euvel dat hij in de opwin
ding het verkeerde stempel ge
bruikt zodat de nieuwe Miss ge
tooid wordt met het opschrift
..Voor eigen gebruik".
HARRY VAN DEN
BOUWHUYSEN
Verslaafd, dat is het goede woord
Er .gaat geen eeuw voorbij of hij
lijdt aan komkommerverslaving.
Het is als bij de mieren: zij moe
ten bladluizen kriebelen,
In de zestiende eeuw vertonen
de Rederijkers duidelijk sporen
van te veel komkommersap (van
het soort cucumis vulgaris) in hun
bloed. In de zeventiende e
gen de Spanjaarden e
een boer op een brommer
at rijdend komkommer
hoewel een banaan
hem beter zou staan
en in ieder geval ook dommei
ROLF HOEKSTRA
In de achttiende eeuw sloeg
het verbruik van de gele kom
kommer onze voorvaderen tot wer
keloze zoutzakken. De negentiende-
eeuwse komkommers veroorzaak
ten een herleving van onze letter
kunde en die van onze eigen tijd
hebben een zo ingewikkeld net
van gevolgen dat ik heit niet in
m'n hoofd zal halen, naar volledig
heid te streven in de opsomming
daarvan.
Iedereen die wel eens een raket
gezien heeft, heeft een komkom
mer gezien. Het begon al met Zep
pelins. Een wat gedacht van de
kunst? Velen zullen onderschrij
ven dat zij een komkommertijd
beleeft.
Valbijl
De bijbehorende schaaf om onze
vrienden voor konsumptie gereed
te maken, bekleedt ook een aan
zienlijke positie. In 1795 bv. deed
hij dienst als guillotine. Robespierre
moet gesproken hebben toen hij op
het punt stond onthoofd te worden:
„De komkommer is de wereld nog
niet uit". Een andere lezing be
weert dat hij gestotterd heeft en
alleen maar wilde zeggen dat het
leed nog niet verdwenen was, maar
zo'n uitleg slaat natuurlijk nergens
op en in het lioht van deze regels
valt de onwaarschijnlijkheid ervan
wel erg in het oog. Trouwens, wie
heeft ooit gelezen dat Robespièrre
een spraakgebrek bezat Aan
angst kan het niet te wijten zijn
biiet
En terecht. De toenemende on
mentiek in deze tijd d'ie meerrt
len de komkommer en zijn I
stek heeft bedreigd, schijnt h)
het produkt volkomen te verstT"
ken.
Gietijzeren krullen, spiegels,
maakmarmer, pauweveren
fluweel, vaak verborgen in ma
tige cassettes met ijzeren besl.
maken het anders zo frisse p
dukt volslagen onzichtbaar voo'-» c
consument. Met de komst
Berlage verandert er iets, n
van een ware revolutie kunij
we pas spreken na de Eerste T
reldoorlog. Hoe verouderd
komkommerpitten veger tg es
3651) ons nu ook lijken, het is i
doelmatig instrument en een cu.
delijke vingerwijzing.
Na dit historisch overzicht vl
den we een aantal zalen met eig« d
tijdse vormgeving. Zeer m« I
zijn hier de Deense produtó
van vlekvrij hout. Zweden tojur
ons zijn zeer gewaagde glazjm
complets, gedurfd maar ademim
nemend. We wijzen in het bijz^f
der op het ijle, spiegelende pitt
vorkje, een juweeltje met de a"
nische vattertjes en ovalen tr 1
tertjes.
Louter op de ronde schijf j
inspireerd is de Nederlandse i
zending. Degelii! vakmanscb
maar een beetje stijfjes naast *-
dertigdelige plasticsets va
Italianen. Een Amerikaanse
ding besluit deze afdeling:
ovaal televisietoestel, speci
voor komkommerciële tele visie
Wat rommeliger is het in
rest van expositieruimtes,
gewijd zijn aan de invloed vai
komkommer door de eeuvj
heen. Hier en daar heeft e)
schilder wel eens een kom kol
mertje meegepikt, maar om i
deze schilderijen nu in één z:
hoe hoog ook, samen te breng<
Een Jeroen Bosch De komkc
mer en de zeven hoofdzonden
komt toch niet tot zijn recht
het plint. En de twee Picasso'
'n blauwe komkommer
se waren met het blote
nauwelijks meer te onderscl
den.
De zaal „Komkommer en i
ehitectuur" is daarentegen zt
de moeite waard. Grote foto
duidelijke plattegronden en
keningen doen ons beseffen
enorme veranderingen de k<
kommer in de bouwstijl heeft
op de wijze van „Komt ketellappers, zwaait den hamer!"
in vlot marstempo
LARGO
O komt. sluit de rij, brenpt uw schroom naar de lommerd.
Zingt luide met ons en weest niet bekomkommerd.
Langdun en lekkerniet mis en toch Miss:
Ziet haar die een droom voor de lekkerbek is.
Het hart wordt een oven, het bloed stolt tot gist
Zingt internationaal deze komkommunist:
ALLEGRO
Refrein:
Miss Poes, Mi S3 Ontbijtbord en Miss Paraplu
Hun glans. Miss Komkommer, verduistert bij u!
Weg met Miss Punt en de Mis in C groot
Al deze onwaardigen zwijgen wj dood
Want u is gelukt wat geen kasplant ooir lukte:
Gij vult koude grond met bijpassende drukte.
En welk een geluk smaken die tot u komkomen:
Zij worden door u in de veiling genomen.
O Miss die zo sappig zijt en tevens zo groen:
Het zijn weer de groentjes die het ons doen!
HARRY VAN DEN BOUWHUYSEN
EN van de verrassendste ont-
i-' dekkingen tijdens deze vakan
tie deden wij bij een bezoek aan het
museum voor ouders en opvoeders.
In de zo juist gerestaureerde af
deling recente rariteiten troffen wij
daar onder meer de kool en de
ooievaar aan. De conservatrice van
deze afdeling, mej. Jansje Cremer.
vertelde ons vol trots dat zij erin
geslaagd was er onmiddellijk be
slag op te leggen toen bleek dat ze
niet langer gespaard werden.
„De tijd van de taboes is voor
bij", voegde zij er fluisterend aan
toe, „zelfs over de meest precaire
onderwerpen kan nu openlijk ge
sproken worden".
Wij hadden er niets over in de
krant gelezen en mompelden iets
over komkommertijd alleen om
ons figuur te redden, want het
sloeg nergens op natuurlijk.
Toch schoten we raak, want op
gewonden fluisterde mej. Cremer:
„Juist, de komkommer. De kool en
de ooievaar zijn eindelijk van de
markt verdrongen, want geen kind
dat er nog in geloofde. Als de
wetenschap ons niet voor was ge
weest, hadden we hem zelf ge
creëerd."
Zoals onze lieve lezeresjes zul
len begrijpen, duizelde het ons bij
deze openhartige taal. Gelukkig
was mej. Cremer niet te beroerd
ons in haar open sportwagen naai
de bekende kinderpsycholoog, pro
fessor Kleuterziel, te rijden. Dezi
rondborstige geleerde, die inder
tijd veel opzien baarde met zijr
dissertatie over het bakersprookj*
gezien in het licht van de huidigt
zedenverwildering, bleek namelijk
de man die de komkommer in df
kinderkamer had gegooid.
„Het zat allang in de lucht", ver
telde hij ons. Achteraf gezien i:
het ook bijna niet te begrijper
dat men niet eerder op het idee
gekomen is. „Zonder mezelf in d<
hoogte te steken", zei de professoi
bescheiden, „mag ik zeggen dat i)
de eerste was die nattigheid voeld<
als er met die ethische termen al.'
„het mysterie van het leven" en
„het wonder der geboorte" ge
schermd werd. Eigenlijk ben ik
ook de eerste geweest die werke
lijk een proefschrift geschreven
heeft, want al daarin was iets van
mijn toen vage vermoeden te proe-
Hij bood ons een schijfje kom
kommer aan en vervolgde: „De
moeilijkheid was alleen dat mijn
onderzoek toen nog in de kinder
schoenen aardig woord in dit
verband, ha, ha stond en ik
bovendien mijn promotor moes'
ontzien, die zo juist het reeds vooi
verschijnen achterhaalde werk
.Gesneden bijtjes en bloemetjes-
koek voor onze kleinen" gepubli
:eerd had. Maar" na de promotie
:um laude, want die sukkel had
niet eens door dat ik toen al
zijn gesneden-koek-theorie aan
mootjes begon te hakken
.verkte ik koortsachtig door, zoals
lat heet in vakkringen."
„Om ten slotte bij de komkom
ner terecht te komen, professor?"
roegen wij ademloos.
„Waar anders?", antwoordde hij
envoudig.
„Is dan de komkommer
•inde, professor?"
„Zegt u liever :het begin. Dar
vin heeft verdienstelijk werk ge
daan, maar hij maakte één kar
dinale fout: hij ging niet ver ge
noeg terug. Hij hield op bij de
aap. Zo bleven we nog met dat
mysterie der geboorte zitten. En
ik wilde daar eenvoudig van af
Want ik geloof er niet in."
„Maar Freud dan, professor?"
„Freud was een grote knoeier,
lat is nu wel duidelijk. Zijn enige
verdienste is zijn naam geweest,
vant die had een aanwijzing moe-
en zijn."
„Maar de ■omkommer wordl
toch niet tot ae fruitsoorten gere
eend, professor?"
..Wis en zeker wel", bulderde de
;rote man, ,,wat vertelt u me nu?'
Beschaamd zwegen wij. Teger
deze denkreus viel niet op te tor
nen. Toch waagden we nog éér
vraag:
„Gelooft u er zelf in, professoi
)f moet uw theorie gezien wordei
ils een nieuw zoethoudertje?"
„Welzeker geloof ik erin. En var
oethouden is geen sprake. Onze
vragende kinderen hebben recht
ip de waarheid, in onverbijde en
-verbloemde taal. Noem de dingen
bij hun naam dat is waar ik
mijn leven lang voor gevochten
heb. Ik heb die naam eindelijk ge
vonden. We kunnen nu nieuwe
theorietjes opbouwen, nieuwe
handboeken schrijven, nieuwe ant
woorden geven. Vergeet u niet:
het is komkommertijd. En ook wij
moeten doordraaien."
LEO KLEYN
stil komkommerranken) die
ker de moeite van het verdwa
waard zijn. Mocht u ten slot
aan de toelichting van de st
poosten allen potige tuinders
niet genoeg :bben dan verwit
ik u ten slotte naar de serie Koj||
kommer en cultuur, de del
„Xom L_„.
van schrijver dezes verscfr
bij de Melige Mier.
MARIANNE VAN RA^
Er komt een nieuw koffertje voor
de aanstaande derde dinsdag in sep
tember. Het oude koffertje wordt
\inerikaans verkocht.
Zecuws-Vlaanderen lfjdt onder
ivaterschaarste. De Duitsers in Cad-
zand schijnen hun kranen weken
lang open te hebben gezet om de
huur eruit te halen.
In de Kaukakiu
gesignaleerd
houding, krachtig!
hoofd. Hebben
spiegels?
is /.ijn „oermense
i i oorovergeboif
e kaken en kl#«*
