Makarios weigert
aflossing Turken
Nieuwe leidse Conraint
2545
Bos- en heidebrand
verwoest 100 ha
Horecatop
van E.M.S.
treedt af
„Ernstigste crisis om Cyprus
Aardgas op
Ameland
gevonden
,Cleo' richt in Miami
grote schade aan
LANCIA
KLASSE
AUTO
f 9950.-
MAREL
Sportbijlage
Met man en
macht aan
het werk
Caransa neemt
zaken over
van E.M.S.
Chr. Metaalbedrijfsbond
Zwarte DAF-lonen
- sociale maatregel
Commentaren
Feest in de Mussenstraat
Vrijdag 28 augustus 1964, 45ste jaargang
Directeur: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
.Suntvastigk le gheblevea
mijn hart in teghenjpoet"
Veranderlijke bewolking
Veranderlijke bewolking met plaatse-
Hik een bul. Zwakke tot matige wind
draaiend naar westelijke richtingen.
Enige verdere daling van temperatuur.
(Opgemaakt te 11-15 uur).
(Zie voorts pagina 7)
58936 Abonnementsprijzt
(Van een onzer redacteuren)
Er is toch aardgas op Ameland. De
Nederlandse Aardolie Maatschappij
heeft op haar lokatie in de buurt van
Hollum gisteravond een gasvlam kun
nen ontsteken. De NAM-experts ble
ven bescheiden. ..Het is voorlopig nog
een klein vlammetje", verklaarden zij.
Hoe groot het „gasvoorkomen" op
Ameland is, kan men natuurlijk nog
op geen stukken na bekijken.
In ieder geval was de vlam gisteravond
op het hele eiland te zien. De NAM
boorde al sinds eind vorig jaar op dezelf
de plaats en op ongeveer drieduizend
meter diepte werd nu de gasvondst ge
daan, op de westelijke punt van het
Waddeneiland. In het oosten boort Mobil
Oil en ook deze maatschappij verwacht
binnenkort op de Amelander Hon gas aan
te boren.
Dat de deskundigen van de NAM op
Ameland uiterst voorzichtig zijn in hun
uitlatingen over de recente gasvondst is
begrijpelijk. Immers men heeft in de
maanden, dat door vele maatschappijen
op het eiland werd geboord, reeds tal van
teleurstellingen ondervonden. Zoals men
zich zal herinneren, kondigde de Caltex
enkele maanden geleden ook een vondst
aan, maar later bleek, dat niet meer dan
zoutwater uit de bodem omhoog kwam.
Caltex heeft toen de hele boorlokatie
van het eiland verhuisd naar elders in
het Waddengebied. BP en Gulf beproef
den vergeefs hun geluk en zijn inmiddels
ook van het eiland verdwenen.
NAM en Mobil Oil bleven dus over als
enige concurrenten in de strijd om het
aardgas, die heel Ameland nu al bijna
een Jaar in zijn ban houdt.
Overigens heeft de NAM-vondst het
hele eiland verrast De technici van Mobil
Oil verwachtten zelf. dat zij de eersten
zouden worden. Zij hebben nu verklaard
in de komende nacht hun gasvlam te
kunnen ontsteken.
Op beide boorlokaties heerst een koorts
achtige activiteit en de komende dagen
zullen leren, of de eilandbodem nu in
derdaad zijn geheimen zal gaan prijs
geven.
Volgens westerse diplomaten is de „ernstigste ontwikkeling
om Cyprus op komst". President Makarios heeft namelijk geweigerd in te
stemmen'met de halfjaarlijkse aflossing van 250 militairen van het 650
sterke Turkse garnizoen op Cyprus. Deze aflossing zou normaal maandag
moeten gebeuren. Diplomaten beschikten over inlichtingen dat Turkije
vastbesloten is, desnoods met geweld zijn militairen af te lossen. Makarios
daarentegen wil geweld met geweld beantwoorden. Amerikaanse, Rus
sische en Britse diplomaten ontwikkelen een koortsachtige activiteit. In
Turkije is de stemming, als gevolg van recente druk op Inönü om gema
tigdheid te betrachten, duidelijk anti-Amerikaans geworden.
Makario; baseert zijn weigering op
de eenzijdige opzegging van de geslo
ten vendragen. Turkije houdt vast aan
deze verdragen. Zoals de toestand zich
nu ontwikkelt kan de crisis weer uit
groeien tot .gevaarlijk en kwetsbaar".
Amerika zou in Ankara „geweldige
druk" uitoefenen om te voorkomen
dat Turkije de aflossing met geweld
doorzet.
Maar Inönü verkeert ln een lastig par
ket. Het leger is oorlogszuchtig en de
stemming onder het volk is duidelijk
anti-Amerikaans. Dit bleek wel uit een
gisteravond gehouden demonstratie,
waarbü anti-Amerikaanse leuzen werden
geroepen. Bovendien zijn de af te lossen
soldaten dienstplichtigen, die, indien zij
langer onder de wapenen blijven, alleen
bij een speciale wet daartoe verplicht
kunnen worden.-
De grootste Turkse oppositiepartij
dringt er verder bij Inönii op aam een
hardere Cyprische politiek te gaan voe
ren. Deze partij stelt ook pogingen in
het werk om een speciale bijeenkomst
van de Nationale Vergadering te be
werkstelligen. De regering wordt verder
geadviseerd de betrekkingen met Ame
rika te herzien en de Amerikanen in
Turkije minder voorrechten te geven.
In Istanboel heeft het studentenverbond
meegedeeld op orders te wachten „om
zich de lendenen te omgorden".
De ernst van de toestand komt duide
lijk naar voren nu dit de eerste keer ii
dat Makarios de Turks-Cyprische ge
meenschap n'iet te lijf gaat, maar zich
rechtstreeks waagt aan een krachtme
ting met Turkije. Het lijkt oniwaarschijn.
lijik dat Inönii hierop een antwoord schul-
De orkaan „Cleo", die me,t snelheden
van meer dan 170 kilometer per uur
over het Caraïbisch gebied jaagt, heeft
gisteren grote schade aangericht in
Miami n Florida. Vooral de dure
hotels langs de kust hadden het zwaar
te verduren. Veel mensen moesten
naar een ziekenhuis om hun wonden
te laten verzorgen. Van doden is geen
melding gemaakt.
Door het breken van elektriciteitskabels
waren delen van Miami in duisternis ge
huld en ontstonden branden die moeilijk
te blussen waren. De schade wordt ge
raamd op 1,8 miljoen gulden. Ruim vijf
honderd reizigers brachten de nacht door
op het vliegveld, omdat alle vluchten wa-
reeds vanaf
Bel voor proefrit
WASSENAAR
Op zijn verdere tocht langs de kust
van Florida heeft de orkaan de raket-
installaties op Cape Kennedy gespaard.
In allerijl werden gisteren zes raketten
stevig vastgezet, terwijl de raket Titan-2,
bestemd om aan het eind van bet jaar
de Amerikaanse ruimtevaarders Virgil
Grissom en John Coung in het kader van
liet Gemini-project gezamenlijk een
proefvlucht te doen maken, van ztjn
tweede trap werd ontdaan. Men neemt
aan dat door deze montage een vertraging
zal ontstaan in deze proefvlucht.
dig blijft. Marine en luchtmacht verkla
ren zich tenminste klaar voor de strijd.
Er is een rapport over de jongste ont
wikkelingen aan Oe Thant overgelegd die
onmiddellijk begonnen is aan een bemid
delingspoging. Er wordt al gesproken
van een speciale bijeenkomst van de
Veiligheidsraad, die volgende week zou
plaats hebben.
Uit de havenstad Iskanderoen werd gis
termiddag al vernomen dat de troepen
die het garnizoen op Cyprus moeten
aflossen zich al hebben ingescheept.
Bij de krant van vandaag ls een
I speciale bijlage gevoegd, die gewijd
i ls aan de sport. Met deze sport-
j bijlage, die wordt uitgegeven ter
j gelegenheid van het begin van
l nieuwe sportseizoen, wordt
i traditie voortgezet. WIJ houden
er van overtuigd, dat wij hier-
mede velen van onze lezers een
i dienst bewijzen
Een treffende foto uit Thanh Bo in de provincie Da Nang in Zuid-
Vietnam, waar het tot religieuze relletjes is gekomen tussen rooms-
katholieke en boeddhisten. En jonge demonstrant, met bebloed
hoofd, draagt een portret van de vermoorde president Ngo Dinh Diem,
dat hij uit het huis van een r.-k., heeft weggenomen.
Naar schatting 100 ha bos en heide
zijn gistermiddag verloren gegaan, toen
aan de rand van de gemeene Oister
wijk brand ontstond op de uitgestrekte
Campinaheide en het vuur zicli met
razende snelheid over een brede haan
in de richting Boxtel verspreide. Aan
gewakkerd door de stevige zuidoosten-
■ind vond het vuur gretig voedsel in
het droge hout en de gloeiende hei. Het
vrat zich eerst een weg door het den
nenbos, waarna de vlammen een open
vlakte bereikten met hier en daar
slechts kleine plukjes hei, die dank zij
een speelse windvlaag aan vernieling
ontkwamen.
Het zonovergoten landschap werd als
:n uitgestrekt slagveld. Overal zwart
geblakerd gewas met aan de Oisterwijkse
kant nasmeulend bos en, ver vooruit een
geweldige hitte uitstralend, een donker
rookgordijn met daartussen door fel gele
vlammen, die telkens hoog opschoten
Honderden brandweerlieden
en militairen zijn gisteren de
gehele middag bezig geweest
met het bestrijden van een felle
bos- en heidebrand. Deze lucht
opname toont een overzicht i
een der brandhaarden
vloog regelmatig over de heide om hier
en daar weer oplaaiende vlammen ter
stond te kunnen melden. Ondanks de in
spanningen van zeer velen ls opnieuw
een prachtig stuk natuurschoon verloren
gegaan. Omtrent de oorzaak tast me
het duister
Gisteren is definitief bekend ge
worden dat de raad van bestuur van
E.M.S.-Continental zijn mandaat ter
beschikking heeft gesteld. Het neer
leggen van de functies van het be
stuur van E.M.S.-Continental knan
nadat op 20 augustus de horeca-be-
drijven van de E.M.S. rechtstreeks
onder de raad van bestuur van de
E.M.S. waren geplaatst.
De raad van bestuur van E M S -Con
tinental N.V. wend gevormd door de
heren S. O. Kuneroan, voorzitter van
de raad en oud-KLM-employé, dr. J.
F. Saarloos, voordien bedrijfsecono
misch adviseur van de Exploitatie
Maatschappij Scheveningen vóór deze
N.V. in de Zwolsmangnoep wend opge
nomen. en F. W. van der Wolk, ex-di
recteur van Ru teek's. De Zwolsman
gnoep heeft gisteren in Den Haag een
groot pand met gmote winst ver
kocht. De panden werden verkocht te
gen de gezamenlijke prijs van f. 24 mil
joen. Het is normale verkoop geweest,
die niets te maken heeft met de „uit
verkoop" van panden, zo verklaarde de
heer Zwolsman. Het betreft hier pan
den die normaal waren verhuurd, doch
die in het bestel van de verkooppolitiek
van de E.M.S. voor verkoop in aanmer
king kwamen De verkoopprijs ligt be
langrijk boven de taxatieprijs van de
panden per 31 december 1963. Men is
met de verkoop zeer tevreden, aldus
i heer Zwolsman.
De verkoop van d'e panden heeft
de aandtelen van de Exploitatie Maat
schappij Scheveningen acht punten boven
de koe re van woensdag doen noteren.
Beurskrdngen zijn van mening dat dc
verkoop een belangrijke bijdrage levert
tot de liquiditeit van het concern.
Met ingang van vandaag heeft de ex
ploitatiemaatschappij Caransa twee Ru-
tecks cafetaria's in Amsterdam (Kalver-
straat en Nieuwendyk) overgenomen van
de E.M.S. Dit is meegedeeld in een ver
gadering met het personeel van de belde
zaken in het Doelenhotel.
De voorzitter, de heer J. A. Wagencr,
van de Nederlandse bond van hotelper
soneel (NW) deelde na afloop der bij
eenkomst mede dat hy met de heer Ca
ransa is overeengekomen dat het per
soneel van de twee zaken (ongeveer 70
personen) vandaag op normale wijze in
dienst komt bij de heer Caransa, waar
bij deze heeft gezegd alle rechten
het personeel te zullen garanderen.
f Luchtfoto ANP)
plukje bos ten offer viel.
Voor de vele toeristen uit Oisterwijk was
het een spectaculair schouwspel. Velen
stonden in luchtige kleding met de
op de vlammen, anderen trokken zich
van het onheilspellend gebeuren niets
en bleven rustig zwemmen ln de veni
die schuil gingen achter een rookgewaad
van smeulend naaldhout
De brandweren van Oisterwijk. Haa-
ren en Boxtel waren spoedig na het uit
breken van de brand, omstreeks twaalf
uur ter plaatse. Zij werden geassisteerd
door de bedrijfsbrandweer van de leer
fabriek Oisterwijk. Later op de middag
rukten honderden manschappen aan uit
de kazernes in Den Bosch en Tilburg.
Tegen vijf uur werd ook de Tilburgse
brandweer te hulp geroepen, die met twee
tankauto's op het terrein van de brand
verscheen.
De Tilburgers hadden even te vc
een bosbrandje. waarbij een hectare
loren ging in Moergestel, geblust in
menwerking met de brandweer uit die
plaats en uit Hilvarenbeek.
Na vele uren had de brand nog niet
aan kracht ingeboet. Een sportvlieger
(Van onze sociaal-economische
redactie)
TJET bestuur van de Christelijke
Metaal Bedrijfsbond is verbaasd
over het rumoer, dat is ontstaan ov
het beleid van de DAF te Eindhoven,
waarbij ten aanzien van de prem
betaling voor uitkering bij ziekte
een voor de werknemers gunstige zin
van de cao wordt afgeweken. Het lief
fen van slechts 1 pet inplaats van 3.65
pet van het loon als bijdrage in de kos
ten van deze verzekering is volgens de
CMB een sociale maatregel, die niet
onder betaling van zwart loon mag
worden gerangschikt.
Het bestuur van de CMB verklaart dil
in een communiqué, dat gisteravond is
uitgegeven naar aanleiding van de pers-
publikaties over uitlatingen als zou bjj de
DAF een vorm van zwart loon worder
betaald. Zoals wij gisteren hebben ge
meld. heeft de voorzitter van de werkne-
sdelegatie in de Vakraad voor de Me
taalindustrie. de heer R. Baarda, ver
klaard. dat het door de DAF afwyken var
het in de cao neergelegde pariteitsbegin
sel ta.v. de premiebetaling voor de ziek
teverzekering der werknemers beschouwd
worden als een vorm van zwart loon,
standpunt, dat werd onderschreven
door de voorzitter der werkgeversdele
gatie in de vakraad, ir. K. van der Pols.
Werkgever vrij
Evenals de directie van de DAF is
bestuur van de Chr. Metaal Bedrijfsbond
het hiermee niet eens. De bepaling in de
ao, dat de kosten voor de uitkering bij
iekte gelijkelijk zullen worden gedra
gen. is vooral bedoeld als een recht van
de werkgever en het staat hem vrij van
dit recht geen of slechts gedeeltelijk ge
bruik te maken, aldus de CMB.
In het communiqué wordt dan verder
verklaard: „Een verplichting tot inhou
ding van de premie uit de desbetreffende
bepaling af te leiden zou dan ook onjuist
zijn. In vele gevallen wordt van de be
ambten in het geheel geen premie inge
houden.
Voorts moet de cao als een minimum
regeling worden beschouwd. Duidelijk
blijkt dat uit de vaststelling van maxi
mumlonen door buiten de partijen
staande instanties, maar ook m verschil
lende regelingen voor vakantie, kort
zuim, betaling bij overwerk, die in gun
stige zin van de cao-bepalingen afwijken,
wijzen daarop. Deze en andere gunstige
regelingen geven in de praktijk geen
leiding tot moeilijkheden De stelling, dat
een gunstiger premiebetaling voor
werknemers dan in de cao is bepaald als
betaling van zwart loon moet worden be
schouwd. wordt door het bestuur van dc
CMB derhalve met klem van de hand
gewezen.
(Tüta)
T-TET vertrek van de heer Rengelink
als programmacommissaris van
de N.T.S. duidt op meningsverschil
Het gaat om het karakter van de
N.T.S. Is zij een zelfstandig lichaam
of is zij een vorm van samenwerking
tussen de omroepverenigingen?
Wij hebben er ons altijd over ver
baasd. waarom aan de N.T.S. zoveel
zendtijd moet worden afgestaan
thans veertig procent. Het kwam er
op neer, dat de omroepverenigingen
inbrachten van zichzelf. Maar waar
om deze figuur? Waarom zouden ze
het niet mogen doen op eigen naam?
Het is ons nooit erg duidelijk ge
weest.
Een N.T.S. als orgaan van coördina
tie tussen de omroepen zou nuttig
kunnen zijn, ter voorkoming van
doublures en ter verzekering van de
nodige verscheidenheid in de uitzen
dingen. Maar waarom meer? Geble
ken is wel, dat de heer Rengelink
voor de N.T.S. meer wil dan zij thans
reeds doet! Hij wenst haar een zelf
standig lichaam met een eigen staf
van medewerkers. Wellicht werkt
daarin door de verscheidenheid van
opvattingen zoals deze onder de so
cialisten leven. De heer Rengelink
zelf is socialist. Onder hen immers
voelt men zowel voor een algemene
omroep als voor een bestel van om
roepverenigingen.
Een zelfstandige N.T.S. naast de om
roepverenigingen komt aan deze ver
scheidenheid in socialistische opvat
tingen tegemoet. Het verbaast ons
echter niet, dat de andere omroepen
met zijn zienswijze niet instemmen.
Men kan de N.T.S. ook teveel inhoud
geven.
'TOEN onlangs uit een opinie-onder-
A zoek bleek, dat een grote meer
derheid geporteerd was voor een
christelijke politieke partij, is daar
tegen door politici aangevoerd, dat
het onderzoek niet voldoende gezag
hebbend zou zijn. Zelf hebben wij
gewaarschuwd, zowel tegen over. als
tegen onderschatting van de geble
ken resultaten.
Wij hebben er nog iets aan toege
voegd, en wel dat de beslissing hier
ligt bij de partijen zelf, een beslis
sing die te allen tijde zal moeten
worden geëerbiedigd. Andere licha
men, kranten inbegrepen, moeten
dan niet de schijn wekken van te
willen dringen in een bepaalde rich
ting. Wat niet wegneemt dat ook
kranten haar wenselijkheden mogen
hebben en daarvan nu en dan ook
mogen doen blijken.
De opinie-onderzoekers zelf hebben
de kritiek van de politici niet op zich
laten zitten en hebben nu op nog
aanmerkelijke bredere schaal een
nieuw onderzoek ingesteld. Dat
nieuwe onderzoek bevestigt vrijwel
geheel de uitslag van het eerder ge-
houdene. De grote meerderheid, ook
binnen dc partijen van thans, is voor
een partijformatie.
Ook ditmaal volstaan we met onze
waarschuwing. Het risico van moge
lijke overschatting is nu wat minder
geworden, dat van onderschatting
echter toegenomen.
Men mag belangstellend zijn, welke
waardering dit jongste, breder opge
zette opinie-onderzoek toevalt.
JVA enkele dagen waarin de span
ningen leken afgenomen is nu
op Cyprus de spanning helaas weer
toegenomen. En opnieuw ligt de oor
zaak voornamelijk bij de onhandel
bare aartsbisschop Makarios, die dit
maal gekant blijkt tegen de aflos
sing van de Turkse militairen.
Zijn halsstarrigheid is toch wel op
merkelijk En deswege dreigt op
nieuw gevaar, dat de conflicten niet
tot het eiland zelf beperkt kunnen
blijven, hoezeer op dit punt een ieder
zich huiverachtig betoont.
Kieskeurig is de aartsbisschop niet
in het aantrekken van hulp. Reeds
zagen we dat Chroesjtsjef, in wie de
oude Adam weer even ontwaakte,
hier mogelijkheden bespeurde tot
een enkel vispartijtje in troebel wa
ter. Maar de Rus hield zich gereser
veerd; na Cuba wetend dat hij het
politieke evenwicht in de wereld
niet mag verstoren. Nu Ls de aarts
bisschop bovendien naar Egvpte ge
trokken.
Wat beoogt hij met deze reis? Niet
anders dan Chroesjtsjef. kan ook
Nasser hem uitsluitend in woorden
steun toezeggen. Wat aartsbisschop
Makarios echter kennelijk bedoelt, is
een ieder zodanig onder druk te zet
ten dat hij wel winst moet behalen.
Men zou intussen, de man aan de
gang ziende, gemakkelijk kunnen
vergeten, met een kerkvorst van
doen te hebben.
Intussen en daaraan mogen wij
toch ook wel eens denken duurt
voor de bevolking zelf op het eiland.
Grieks, zowel als Turksgezinden, het
nauwelijks meer te dragen lijden
voort. Hoe pijnlijk geborneerd kun
nen wij mensen zijn.
Benoemd tot president-plaatsvervan
ger van de krijgsraad in het commande-
ment der zeemacht in Nederland mr. A.
BerNiout. griffier van de kantongerech
ten te Middelburg, Zierikzee. Terneuzen
en Oostburg. tevens kantonrechter
plaatsvervanger in genoemde kantons
Ons nieuwe feuilleton;
In de rumoerige Mussenstraat, waar de hele dag kinderstemmen
kw-etteren, viert het «-htpaar Appelaar zijp veertigjarig huwelijksfeest
dat wil zeggen dat de oude Anna Appelaar haar moeilijk leven aan
zteh voorbij ziet trekken naast een man die haar in niets ter ztide
staat. Een troost heeft zij echter, zij weet haar kinderen aan haar zijde
De schrijfster M. A. M. Renes-Boldingh beschrijft met gevoelige pen
de dagelijkse zorgen van het gezin-Appelaar, dat soms wel zwirr ge-
havend. maar toch heelhuids door alle levensstormen komt.