Nieuwe leidse Courant
AMERIKA SLAAT TERUG
Veiligheidsraad nog vandaag bijeengeroepen
Geredde negen
verdriet om
maken het goed
vijf ingeslotenen
Rebellen omsingelen
STANLEYSTAD
Zeker twee „rode"
schepen getroffen
Alleen Martinet heeft
enkel verstuikt
Commentaren
Belangrijke archieven
slecht ondergebracht
Woensdag 5 augustus 1964, 45ste jaargang
Hogere temperaturen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Opklaringen en droog weer. Overwe
gend zwakke veranderlijke wind, maar
aan de kust later zwakke tot matige
wind tussen zuid en west. Hogere tem
peraturen overdag (Opgemaakt te 11.15 u)
Directeur: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
„Stentvaitigh it gheblevea
mijn hort in teghenjpoet"
(Zie
pagina 7)
SteenstraM 37
p.m. 3,35, p.kw. 10,05
Klachtendienst bezorging 18.00—19.00
AMERIKAANSE vliegtuigen hebben vandaag vergeldingsaanvallen uitge-
.voerd op militaire doelen in Zuid-Victnam. Deze aanvallen zijn door
president Johnson bevolen, nadat Noordvietnamese torpedoboten gisteren
opnieuw aanvallen hadden gedaan op Amerikaanse torpedobootjagers, die
zich in de Golf van Tonkin in internationale wateren ophielden. Van de
aanvallende schepen werden er twee tot zinken gebracht en twee andere
beschadigd. President Johnson heeft opdracht gegeven, de kwestie aan de
Veiligheidsraad voor te leggen. De raad zou vanmiddag om half vier (Ned.
tijd) bijeenkomen.
Johnson heeft zich gisteravond laat
(het was in ons land toen al half vijf
vanochtend) in een itv-itoespraak tot
het Amerikaanse volk gewend om het
mede te delen, dat een Amerikaanse
actie aan de gang was tegen Noord
vietnamese militaire installaties, van
waaruit aanvallen werden uitgevoerd
tegen twee Amerikaanse torpedoboot
jagers, de Maddox en de Turner Joy.
Hij deed dit na overleg met de le
den van zijn kabinet en de leiders
van het congres. Odk had hij tevoren
senator Goldwater geraadpleegd, de
kandidaat van de republikeinse partij
bij de komende presidentsverkiezin
gen. De president zei voorts, dat het
„verweer" van de Ver. Staten voor
het ogenblik een beperkt karakter
zal hebben, omdat zijn regering niet
uit is op een grotere oorlog.
Versterkingen
Johnson zei, het Amerikaanse con
gres te zullen verzoeken een resolutie
goed te keuren, waarin duidelijk
wordt gezegd dat de regering van de
Ver. Staten eensgezind is en alle
maatregelen zal nemen die nodig zijn
om de vrijheid en de vrede in zuid
oost-Azië te verdedigen. Van de con
gresleiders heeft de president reeds
de verzekering gekregen, dat een der
gelijke resolutie snel en met een over
weldigende meerderheid zal worden
goedgekeurd.
Intussen maakte minister van de
fensie McNamara op een persconfe
rentie bekend, dat geen doelen in of
bij Hanoi de hoofdstad van Noord-
Vietnam zullen worden aangevallen.
Hij bevestigde, dat de Ver. Staten
aanzienlijke militaire versterkingen
naar zuidoost-Azië zenden en dat
manschappen uit de Ver. Staten met
grote spoed naar het westelijke deel
van de Stille Oceaan worden gebracht.
Over de omvang van de troepenver
plaatsingen wilde hij zich niet uitlaten.
Wel zei hij, dat het personeel van alle
drie de wapens betreft. Voorlopig be
staat nog niet het voornemen, troepen-
versterkingen naar Zuid-Vietnam te
zenden. De verdedigingsaanvallen op
Noord-Vdetnam worden uitgevoerd door
vliegtuigen van de vliegdekschepen
Ticonderoga en Constellation.
De aanvallen
De aanvallen van gisteren waren ge
richt tegen de torpedobootjagers Maddox
en Turner Joy, die in de Golf van Tonkin
patrouilleerden op een afstand va
mijlen uit de Noordvietnamese kust. Het
aantal torpedoboten, dat bij de aanvallen
betrokken was, wordt tussen de zes en de
tien geschat. Zij vuurden torpedo's af op
de Amerikaanse schepen, maar die pro
jectielen misten hun doel op 100 tot 200
m. Dat kwam niet alleen omdat het bij
zonder slecht weer was, maar ook omdat
zij slecht waren gericht De Amerikanen
deden het beter: zij brachten als ge
meld twee torpedoboten tot zinken en
beschadigden twee andere. Van Ameri
kaanse zijde werd echter ook door vlieg
tuigen van de vliegdekschepen Ticonde
roga en Constellation deelgenomen.
Sinds zondag zijn nu drie torpedoboten
In één
oogopslag
Vraag naar nieuwe gaven
pag. 2
Beter ontvangen dan ge
ven pag. 2
Het schip der kerk
pag. 2
Protestanten in Latyns-
Amerika pag. 2
Onderzoek naar onweer
pag. 5
EEG: afkoeling pag. 5
Geen eerste viool in In
donesië pag. 5
Onthulling over Cuba pag. 5
Ridder voor eeuwig pag. 5
Land- en tuinbouw op
nieuwe wegen (begin van
artikelenreeks) pag. 7
Weinig gevlagd pag. 7
Wegwijzer (o.a. Rijexa
men en de borrel) pag. 9
Parijs: vrouw de broek
aan pag. 9
Noord-Vletnam tot zinken gebracht
neer dan twee beschadigd. Vermoed
wordt, dat ook een vierde torpedoboot is
gezonken.
Opdracht
Maandag had president Johnson reeds
opdracht gegeven, dat de Turner Joy zich
bij de Maddox zou voegen in de Golf
Tonkin en dat de Amerikaanse ma
rine bij een volgend incident de aanval-
zou moeten vernietigen. De president
liet Noord-Vietnam in een nota weten,
een nieuwe aanval op de Ameri
kaanse strijdkrachten ernstige gevolgen
hebben. Dit heeft blijkbaar weinig
indruk gemaakt op de Noordvietnamese
communisten en hun Chinese opdracht
gevers. Want gisteren werden nieuwe
aanvallen gedaan, met de bekende af
in Hanoi, de hoofdstad van Noord-
Vietnam, doet men nu net alsof alle Ame
rikaanse beweringen over aanvallen op
schepen van de VS door torpedoboten
Noord-Vietnam pure verzinsels zijn.
Deze beweringen zouden er slechts op ge
richt zijn, het onwettig optreden van de
Amerikaanse „imperialisten" te verhul
len. Deze korte verklaring werd door
radio Hanoi uitgezonden met de mede
deling dat zij met officiële goedkeuring
in de autoriteiten werd afgelegd.
Het Amerikaanse besluit, een bijeen
komst van de Veiligheidsraad te vragen,
n bewijs, aldus meent men. in krin-
van de Ver. Naties, dat Washington
zich bewust is van de grote bezorgdheid
in de gehele wereld is gewekt door
verergering zij het in beperkte mate,
de oorlog in Zuidoost-Azië. Bij deze
verslechtering, aldus merkt men op, is
Noordvietnamees gebied betrokken en
Noord-Vietnam is geen lid van de Ver.
Naties, maar wordt wel erkend door de
Sowjetunie, Peking-China en andere
communistische lanuen.
Wat de aan de Amer. afgevaardigde
Stevenson toegeschreven bedoeling aan
gaat, om de nadruk te leggen op de her
haling van de Noordvietnamese aan
vallen, brengen sommige diplomaten in
herinnering, dat het steeds een stelregel
van de Veiligheidsraad is geweest, te
geren de wettigheid te erkennen var
wapende vergeldingsmaatregelen, hoe de
omstandigheden ook mogen zijn. In de
afgelopen jaren is deze stelregel, met
steun van de Ver. Staten, herhaaldelijk
toegepast, bij voorbeeld in het Midden-
Oosten en heel recentelijk bij de klacht
van Cambodja tegèn de Ver. Staten
Zuid-Vietnam, die van. agressie beschul
digd werden.
Peking
Hoewel de gebeurtenissen in de Golf
van Tonkin Peking het nauwste raken,
zal bij de komende debatten in de Vei
ligheidsraad de aandacht vooral uit
gaan naar de houding van de Sowjet
unie, te meer daar de onderhavige in
cidenten in sommige kringen van de
Ver. Naties worden beschouwd als aan
wijzingen voor de bedoeling van Pe
king de Ver. Staten tot daden te bren
gen, die de door de Russische leidef
Chroesjtsjef gepropageerde co-existen-
tiepolitiek hoe langer hoe minder
houdbaar zouden kunnen maken.
Gistermiddag is de 9-jarige zoon var
de familie H. A. Gunnewick te Lichten
voorde (Gld.) in het plaatselijke zwem
bad verdronken.
Gisteravond is de 11-jarige Johan
Kaas bij het spelen in de entrepothaven
te Amsterdam gevallen en verdronken.
Doodsangst week...
De spanning van negen dagen
is geweken en langzaam glijdt
alle ellende van de gezichten
der geredde mijnwerkers weg.
In het ziekenhuis van Cham-
pagnole liggen de broers Michel
en René Jacques bij te komen.
Nog gelukkiger dan zijzelf
schijnen wel en is het won
der? de twee jonge vrouwen
te zijn.
P
In het ziekenhuis van Champagnole j uur lang hamerden om de aandacht ta
De toestand in het gebied van Stan-
leystad, de derde belangrijke stad in
Kongo, is uiterst kritiek geworden.
De eerste opstandelingen zijn in de
stad verschenen en het schijnt dat
een van de twee bases met steun van
de plaatselijke bevolking, door de re
bellen is bezet. Alle Europeanen die
in deze stad wonen, zijn in allerijl
naar veilige oorden overgebracht in
vliegtuigen gecharterd door de V.N.
Het allerlaatste contact met de door
de rebellen belegerde stad kwam van
de verkeerstoren van het vliegveld,
Daarin werd gezegd, dat het schieten
steeds naderbU klonk en dat het perso
neel van de toren zich gereedmaakte
om het vliegveld te sluiten. Of toen
alle vliegtuigen met evacué's reeds wa
ren vertrokken, werd niet gemeld.
Volgens vluchtelingen uit Stanleystad
as de plaats omsingeld „door enkele
duizenden opstandelingen"- De inwoners
enkele in de buurt gelegen dorpen
zouden zich solidair hebben verklaard
de opstandelingen van Soumaliot.
Wanneer de rebellen erin slagen deze
te veroveren, betekent dit een ramp
het land. Stanleystad neemt in
Kongo een centrale plaats in. Het vormt
knooppunt van verbindingen, zowel
land, over water als door de lucht,
bezit een uiterst modern vliegveld waar
op de zwaarste straalvliegtuigen kunnen
landen en is tevens een landbouwcen
trum. Na het bijzonder hartelijke wel
kom dat premier Tsjombe acht dagen
geleden in Stanley ten deel viel, is het
merkwaardig, op te merken dat een dee!
van de plaatselijke bevolking de rebel
len schijnt te steunen.
Het is niet bekend of het regerings
leger weerstand biedt tegen de aanval-
De laatste geredde mijnwerker, de
geblinddoekte voorman André
Martinet, steekt zijn rechterhand
omhoog, terwijl hij door helpers
wordt ondersteund.
len van Soumaliots leger. Volgens gene
raal Moboetoe zouden de regeringssolda
ten in paniek zijn weggevlucht. De Ame
rikaanse consul meldde echter dat er in
de stad gcvcchton worden geleverd. Ge
neraal Moboetoe heeft verklaard
dat er versterkingen onderweg zijn naar
Stanleystad. Een eenheid van het rege
ringsleger zou volgens berichten erin ge
slaagd zijn de hoofdmacht van de opstan
delingenstrijdmacht bij Wanie Roekoela
(50 km van Stanleystad) tot staan te
brengen. Maar een kleine groep lichtge
wapende opstandelingen met vrachtwa
gens heeft kans gezien diit punt te pas
seren en is nu op weg naar Stanleystad.
Uit Noord-Katanga komen gunstiger
berichten voor de centrale regering.
Daar hebben regeringsgezinde troepen
Boudewynstad omsingeld en wachten zij
blykens een mededeling van de provin
ciale minister van binnenlandse zaken
slechts op nieuwe versterkingen
stad te
sliepen de negen geredde mijnwer
kers vannacht voor het eerst in ne
gen dagen in een bed, want gisteren
had het uur van hun redding ge
slagen. Toen drong de boor door in
de galerij waar zij, als gevolg van
de aardverschuiving, gevangen zaten.
Enkele uren later, om kwart over
vijf, bracht de Duitse „Dahlbusch-
koker" de eerste overlevende van het
ongeluk, Michel Jacques, aan de op
pervlakte. Hij had precies 197 uur
onder de grond doorgebracht. De
laatste geredde, de voorman André
Martinet, die hoewel met een ver
stuikte enkel zich als een held heeft
gedragen, zag om tien over half ze
ven het lang verbeide daglicht weer.
Toen Michel Jacques uit zijn raket
achtige koker stapte, werd hem een don
kere bril opgezet om zijn ogen tegen het
scherpe licht te beschermen. Wankelend,
doch ondersteund door helpers, daalde hij
het trapje van het boorplatform af. Ter
wijl de mannen die dagen en nachten in
touw waren geweest om de negen opge-
slotenen te bevrijden, met een mengeling
van ontroering en trots toekeken, werd
de mijnwerker op een brancard gelegd,
waar een arts hem vluchtig onderzocht,
alvorens hij naar het ziekenhuis van
Champagnole zou worden vervoerd, waar
vrouw en kind op hem wachtten.
Met vaste regelmaat werden de andere
mijnwerkers naar de oppervlakte ge
bracht in de tweeënhalve meter lange
stalen kogel die de Duitse ingenieur Dahl-
busch in 1955 voor de redding van drie
opgesloten mijnwerkers bouwde
in november vorig jaar in Lengede elf
kompels het leven redde.
Verdriet
De vreugde om de redding van
negen wordt getemperd door verdriet
vjjf van hun kameraden, die naar r
vreest niet meer in leven zijn. Nog slecht*
enkele dagen geleden hoorde men klop
signalen uit de diepte. Technische tekort
komingen veroorzaakten echter veel
traging en zondag moest de boring
deze vijf op een andere plaats wordeu
voortgezet.
Het was gisteren ook een grote dag
mijningenieur Menardi. Dag en nacht
hij in touw om „zijn" mijnwerkers te
redden. Hij was ook de eerste die
bood om naar beneden te gaan en hij
was de laatste die de ondergrondse ruimte
verliet. Boven gekomen vertelde hij dat
hij daar de sporen gezien had die de
vuisten van de mannen hadden achter
gelaten op de wanden, waarop zij dertig
Ziekenhuis
De geredden zouden ongeveer een dag
in het ziekenhuis blijven. Ondanks de
ontberingen schijnt hun lichamelijke en
geestelijke gesteldheid bijzonder goed te
zijn. Alleen voorman Martinet heeft een
niet-ernstige verwonding. Een geestelijke
die de mannen een bezoek bracht vertelde
dat hun grootste en voortdurende angst
was geweest dat het plafond van de
galerij zou instorten. Die angst werd nog
groter toen de boor het dak naderde.
Maar het saamhorigheidsgevoel van de
negen was groot genoeg om troost uit te
putten.
Uit talrijke plaatsen zijn aanbiedingen
voor een gratis vakantie ontvangen.
Bondskanselier Erhard heeft president De
Gaulle verzocht zijn gelukwensen aan de
geredden en hun verwanten over te bren
gen. Vooral in de Duitse mijnwerkers
plaatsen Broistedt en Lengede zijn
gebeurtenissen in Champagnole met bij
zonder veel aandacht gevolgd. Bij velen
riep de redding herinneringen op aa
catastrofe van vorig jaar in de mijn
Mathilde, die 29 slachtoffers vergde en
aan de redding van de elf kompels in
Lengede die na dertien dagen en nachter
op dezelfde wijze als in Champagnole
naar boven werden gebracht.
Fietsers niet gratis
>ver Haringvlietbrug
Minister Van Aartsen is niet van plan
in te gaan op een verzoek van het
Tweede-Kamerlid mej. mr. A. P. Schilt-
huis (soc. i om fietsers vrij te stellen
van tolgeld voor de nieuwe Haringvliet
brug Hij zegt datfietsers goedkoper
over de brug kunnen dan via het veer
Hellevoetsluis-Middelhamis.
Na Lengede Champagnole.... twee
plaatsnamen, die voorgoed een
begrip zijn geworden. Een begrip
van gevechten met de tijd cn met
de dood, van nauwelijks te peilen
menselijke wanhoop en van de hoop
op een wonder, van een glorieuze
overwinning ook. Hoeveel mannen
zijn in de loop van de tijden niet
gebleven in het binnenste der aarde,
waar zij voor zichzelf en hun gezin
nen een schamel stuk brood moesten
verdienen.
Het is een grote uitzondering, als zij
worden gered nadat grondverschui
vingen of ontploffingen zich hebben
voorgedaan. Lengede en Champag
nole zijn de weinige uitzonderingen
op deze regel. Negen dagen, vol van
verschrikking, hebben de negen mijn
werkers tientallen meters onder de
grond doorgebracht. Negen dagen
lang zijn zij met hun gedachten al
leen geweest steun zoekend bij el
kaar, wetend, dat ^et zou uitlopen
op een langzaam naderende dood of
op het leven. Er zal zijn gebeden en
er zal zijn gevloekt. Zo zijn wij
mensen immers? De gebeden zijn
verhoord, het leven werd niet afge
sneden. En de wanhoop verdween,
toen de reddende boor de schacht
bereikte en de capsule omhoog werd
getrokken. Wie het hoorde of zag.
deze wonderbare redding, was intens
blij met dit succes, met deze zegen.
Is er terecht nu sprake van solidari
teit in vreugde, zij moet er ook zijn
in het verdriet: collega's van deze
negen hebben in dezelfde mijn de
dood gevonden en daarom is de
vreugde niet volkomen.
e ruzie tussen de ANWB en de
Rijkspolitie over de wegeninfor
matie is officieel uit de wereld. Uit
het gezamenlijke communiqué van
het ministerie van justitie en de ver-
keersbond blijkt, dat men elkaar
heeft gevonden. De uitgedokterde
regeling lijkt ons in de gegeven om
standigheden de beste. Er zal hoogst
waarschijnlijk straks een verkeersin
formatiecentrale van de rijkspolitie
komen, maar die behoeft geen dou
blure te zijn van de bestaande we
geninformatiedienst van de KNAC-
ANWB. Zo erg eenvoudig zal het
overigens niet zijn een regeling te
maken, die elke „overlapping" voor
komt, maar als aan beide kanten
goede wil en inschikkelijkheid wor
den getoond, zal het kunnen mee
vallen. De berichtgeving via de ra
dio omtrent verkeersstremmingen en
dergelijke zou dan voor rekening van
de politie komen, terwijl de indivi
duele informatie aan de bond wordt
overgelaten.
Van groot belang zal zijn, dat hoe
men onderling deze zaak ook wil
gaan regelen bij het pnbliek geen
verwarring of onzekerheid kan ont
staan. De regeling dient voor alles te
voldoen aan deze voorwaarde: het
reizend publiek moet over een cen
traal adres beschikken voor het ver
krijgen van de gewenste inlichtin
gen. Zodra met meerdere adressen
moet worden gewerkt ontstaan risi
co's, die op de keper beschouwd in
het geheel niet genomen behoeven
te worden.
Men kan uitgebreide beschouwingen
houden over de vraag wie princi
pieel verantwoordelijk dient te zijn
voor de verkeersinformatie. Deze be
zigheid moge op zichzelf interessant
zijn, veel verder brengt zij niemand.
In het hierboven aangeduide commu
niqué wordt de wenselijkheid van
een goede samenwerking en van
wederzijdse informatie onderstreept.
Daarmee kan ieder het eens zijn. Een
feit is, dat particulier initiatief op
het punt van de verkeersinformatie
reeds een voortreffelijk werkende
organisatie „op poten" had staan,
voordat de overheid van enig initia
tief had doen blijken. De reactie
van de ANWB op de berichten over
een verkeersinformatiecentrale van
de rijkspolitie was dan ook te begrij
pen. Dat men elkaar nu heeft ge
vonden is een reden tot verheuge-
Nieuwe Turkse
ambassadeur
De heer Resat Erhan zal worden be
noemd tot ambassadeur van Turkije in
Den Haag. Hij is ambassadeur ln Tehe
ran geweest. De heer Erhan zal de heer
Fuat Kepenek opvolgen, die sinds 15
juli 1961 Turkije in Nederland vertegen
woordigt.
Staatssecretaris Van de Laar (O., K. en W.) heeft in antwoord op schriftelijke
vragen van het Eerstc-Kamerlid Van Pelt (PSP) toegegeven, dat de huisvesting
van omvangrijke archieven in de grotere gemeenten vaak zeer veel te wensen over
laat. terwijl liet achterwege blijven van de nodige rijksgoedSeuringcn de stlchtinf
van nieuwe archiefgebouwen verhindert. HU deelt de opvatting van de heer Van
Pelt, dat door deze situatie het voortbestaan van documenten met belangrijke cul
turele waarde wordt bedreigd. De bewindsman is bereid zUn ambtgenoot van
volkshuisvesting en bouwnUverheid in overweging te geven op ruimere schaal toe
slemming tot het stichten van archiefgebouwen te verlenen.