Er zullen nog doden vallen Praag pakt aan in alle werelddelen V DOMINEE VINCENT HARDING: Langs wegen van de Bijbel en Jeruzalem Wet op Burgerrechten slechts 'n bescheiden stap DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD ZONDAGSBLAD ZATERDAG 11 JULI 1961 KVan onze speciale verslaggever) NATUURLIJK gaat de wet op de bur gerrechten een inzet van de presiden tiele verkiezingsstrijd worden. Senator Barry Goldwater heeft de vingers gebrand door zich tegen de rassengel ij kheid te ver klaren. Naar mijn mening heeft hij z'n eigen politieke doodvonnis getekend. Ver geet niet dat in de grote steden van het Noorden een belangrijk deel van het kie zerspotentieel uit negers bestaat. De de mocraten verdienen de lof de in de Ver enigde Staten veel omstreden wet er door te hebben gesleept, hoewel er uiteraard ook veel republikeinse politici zijn. dia voor hebben gestemd. Voor ons zit de doopsgezinde negerpredikant Vincent Harding, een jonge, enthousiaste dertiger, die met z'n vrouw een week in Nederland verblijft. Hij is op tournee, op een goodwill-tournee zou men kunnen zeggen. Eerst bezocht hij de vredesconferentie in Praag; na Nederland komen o.m. Duitsland en Frank- ijjk aan de beurt. Toen deze persoonlijke vriend van dominee Martin Luther King de nóg meer bekende voorvechter van rassengel ij kheid in Amerika, die de volgende maand een paar dagen naar Nederland komt in het beruchte Albany een gebedssamenkomst leidde, die over het rassenvraagstuk ging. werd deze met geweld afgebroken. Hij behoorde tot een van de arrestanten en kwam in de gevangenis terecht. de zevende doopsgezinde wereld- willen houden, conferentie, „en aan de afspraak dacht vandaag voor u te spre ken, was ik 't liefst in gevangen schap gebleven. Ik voelde er eerlijk gezegd 't meeste voor u uit mijn onvrijheid een brief te schrijven en daarin te bekennen hoe beu ik er van ben steeds weer over de kerk en het ras senprobleem te spreken." q Samenwerken met andere. christelijke groepen, die op het punt van rassengelijkheid gelijk gericht denken, of bena derbaar zijn. Bekendheid geven aan de noden en de ontwikkeling van de toestand in het Zuiden waar de grootste rassenvoor- ingenomenheid bestaat door publikaties en spreekbeurten voor doopsgezinde en wijdere kringen. Twintig miljoen „Hoeveel van uw mensen wo nen nu in de Verenigde Staten?" vraag ik. „Ik begrijp u", zegt Vincent Harding. „Ik weet ook, waarom u het zo stelt. Toch moeten we zelfs in de terminologie geen discriminatie invoeren. Uw men- Hoe eenvoudig klinkt z'n ver dediging, hoe helder zijn de mo tieven. Moet de wereld, ook een - -. deel van de christelijke wereld, geen Jiehagen schept 1 hier nu zo lang over twisten? Inzinking „Wij weten uit de Bijbel dat rassenscheiding en rassenvoor oordeel onjuist zijn. Het Nieuwe Testament leert ons dat alle mensen in de zelfde mate het Evangelie nodig hebben, dat al- gelijkelijk recht op heb- Richtlijnen In Atlanta, in de staat Georgia, heeft de negerpredikant die zich, naar doopsgezind gebruik, „broe der" laat noemen, de leiding Ut ifet'li^am'vaï Christ uit gelovigen van alle volken en J rassen bestaat, dat Christus door Ziin kruisdood alle scheidsmu- richtliJnen Zijn kruisdood alle scheidsmu RriP'L-ViPcnrF-L-inrr ren tussen rassen, klassen en DOeKDehprettmg beschavingen heeft geslecht: de muren, die wij gebouwd hebben De verloren zoon, door Tijs om onze apartheid door te zet- van der Apoort. Uitgave Gideon ten. Wij weten ook dat de groot- N.V., Etiunen. >te vooruitblik, dir de Bijbel ono rassencoufhcten. schenkt op het komende Rijk i ge- Gods van de verlosten jpreekt Werken voor christelijke verzoening op het gebied inter-raciale vooringeno menheid, rassenonderscheid en Van tijd tot tijd wordt r op de wijze van deze tijd brengen. Een daarvan is die van Tijs van der Apoort die de gelij kenis van de verloren zoon heeft aangegrepen voor het schrijven van een rijk met foto's geïllus treerde pocket, die nauwgezet het verhaal volgt. Als evangelisatie middel speciaal afgestemd op de oudere jeugd ongetwijfeld waardevol. Het boekje is als tweede deel verschenen in Gi deons Karaatreeks. Gemeenschap der heiligen, door drs. J. Reiling, Uitgave W. ten Have, Amsterdam. De rector van het Baptistense minarium, drs. J. Reiling. heeft nog niet zo lang geleden voor de N.C.R.V.-microfoon causerieën ge houden over de Nieuw-testamenti- sche gemeente. Deze zijn voor hem aanleiding geworden een boek te schrijven over hetzelfde onder werp. Hierin zijn zijn radiolezin gen verwerkt en aangevuld, mede naar aanleiding van de opmerkin gen die ds. Reiling uit de kring der luisteraars te horen keeg. De schrijver tracht in zijn boekje dicht bij de Schrift te blijven. O Getuigen van de christelijke weg van liefde en zelfopof- fering (Bijbelse weerloosheid), ten, talen, volken en naties heeft niet alleen met betrekking tot losgekocht. Wij weten dat een de rassenstrijd, maar ten aan- Langs wegen van de Bijbel en Jeruzalem, stad der waar heid, door resp. M. J. Steve en Petrus Huigens. Uitgaven Bosch en Keuning N.V., Baam. De Bibliotheek van boeken bij de Bijbel is verrijkt met twee in- fotopockets. In die over boeiend overzicht wondere mengeling van groots verleden en tragisch heden, die zich in de heilige stad op majes tueuze wijze openbaart. In geen enkele stad op aarde, zo zegt hij in zijn inleiding op een kostelijke collectie foto's, zal zo veel gebe- sen, mijn mensen, ze bestaan niet. We horen allen bij elkaar; scheidslijnen kunnen niet wor den getrokken. Uw mensen zijn mijn mensen en mijn mensen uw mensen. Ter zake: Er zijn op 't ogenblik twintig miljoen negers op een totale bevolking van honderdtachtig miljoen Ameri kanen." De wet op de burgerrechten ziet de negerpredikant als een bescheiden stap in de goede richting. De tenuitvoerlegging echter zal in elke staat, in elke stad ook, verschillend zijn. Voor oordelen, die reeds sinds jaar en dag bestaan, zijn niet door het van kracht worden van een aan tal papieren regels meteen weg te nemen. Al sinds de Burger oorlog, sinds meer dan honderd jaar dus, schrijft de Amerikaan se constitutie voor dat er geen ongelijkheid mag zijn op grond van de huidskleur. In al die de cennia is er niets, of zo goed als niets, van terecht gekomen. Het is volgens Vincent Har ding uitgesloten de nieuwe wet onder toezicht van federale ambtenaren te laten functione ren. De staatsapparaten zullen aan de tenuitvoerlegging moeten werken, ook de staatsapparaten in „the deep South", waar zich de grootste tegenwerking be vindt en de sterkste en felste verzetshaarden bestaan. „Het vergt offers", verklaart hij, „offers van iedereen. De blanken zullen moeten leren met ons samen te leven; de negers zullen zich vaak in moeten hou den. als hun rechten met voeten worden getreden. Het zal jaren duren voor de wet op de burger rechten behoorlijk werkt. Van beide zijden zullen er concessies moeten worden gedaan." Van kerk en school zullen de voornaamste stimulansen dienen uit te gaan. Volgens hem houden zich nog té veel kerken afzijdig. Ze willen zich njet het oog op de houding van velen van hun leden niet compromitteren. Op z'n hoogst wordt er op gewezen dat men als goed staatsburger verplicht is de wetten van het land na te leven. De negerpredikant is geen te genstander van geweldloze test- proeven op het stuk van de werking der nieuwe wet. Hij beschouwt het een democratisch recht in de praktijk te beproe ven hoe de algemeen geldende wetsbepalingen worden nage leefd. Gebeurt dit trouwens niet, dan zou alles wel eens bij het oude kunnen blijven. „Het wordt moeilijk", beweert hij. „De toewijzing van woningen bijvoorbeeld. Hoe zwaar valt het niet te bewijzen dat er wordt gediscrimineerd?" Dan nog: „Ik ben ervan overtuigd dat er in de naaste toekomst veel zal gebeuren. Er zal getwist worden, er zal pijn worden ge leden, de gemoederen zullen in beweging worden gebracht. En er zullen doden vallen nóg meer doden dan we nu reeds in ons rassenprobleem hebben ge had." KRITISCHE BOODSCHAP AAN DE KERKEN (Van een der deelnemers UEN TERUGBLIK op de tweede Chr. Vre- deseonferentie, die in Praag gehouden is. voert tot de conclusie, dat de beweging, die daarin gestalte aannam, in de achter liggende jaren duidelijk aan erkenning en gewicht gewonnen heeft. De verdenking van politieke eenzijdigheid is vrijwel verstomd en ook de pogingen de vredesarbeid van de beweging zonder meer te negeren, blijken al weer ver geefs. Tal van kerken en gemeenschappen van christenen zijn tot de conclusie gekomen, dat aan het evangelie geen steekhoudende argumenten ontleend kunnen worden, die tegen het werk van de Chr. Vredesbeweging getuigen. Dat werd in het bewogen slotwoord van de president, prof. dr. J. L. Hromadka, nog eens met zoveel woorden dankbaar vast gesteld. Hij sprak ook over het ter conferentie gebleken mildere klimaat, dat op het inter nationale politieke terrein sinds enige tijd ontstaan is en dat onopvallend tot uiting kwam in officiële ontvangsten van het presi dium door de jonge, Tsjechische minister president Jozef Lenart en de minister voor opvoeding en cultuur, dr. Cestmir Cisar, ter wijl de minister van buitenlandse zaken en die van gezondheid weer andere groepen deelnemers ontvingen. worden, allereerst tegen de onvre de in ons eigen hart en vóór die innerlijke vrede, die een geschenk L is van Gods genade en van de Boodschap aan Heilige Geest. Eerst daardoor christenen en aan een kunnen wij in het licht van het kruis en de opstanding van Chris tus deze boodschap verder bren- Veel tijd had de voltallige ver gadering van 960 officiële afge vaardigden de laatste zitting be steed aan de bespreking en goed keuring kerken Oproep tot regeringen en volken, die beide samenvatten, wat i voorafgaande dagen aan di sie-resultaten was bijeengebracht. Het was de milde ironie va sident Hromadka, die hem veelvuldige stemmingen discus- gen. niet alleen aan de kerken, acht. maar aan de volken van de hele pre- wereld. Het tegelijk bewogen en a de nuchtere, bijkans profetische woord van de oude leider geteisterd worden, opheffing van de honger, waartoe besparingen op de bewapening ruimschoots toereikend zouden zijn en tenslot te de vreedzame coëxistentie, het vreedzaam naast elkander leven van verschillende maatschappij- vormen als enige verstandige ge stalte van internationale verhou den, zo veel geloofd en zo diep be mind zijn als in Jeruzalem, maar om geen andere stad ook is zo veel gevochten, gevloekt en ge weend. Met een diepe liefde voor het Jeruzalem, dat voor de Chris tenheid zo'n bijzondere betekenis heeft, heeft Huigens zijn foto album samengesteld. Het biedt de aandachtige beschouwer, ook al heeft hij nooit het voorrecht gehad de stad te bezoeken, veel. dat hij uit de heilshistorie her kent. Hetzelfde geldt voor Steve's fotoboek. Ook dit geeft in woord en beeld een imponerende indruk van het verleden van het heilige land. dat zich nog immer laat laat gelden. amendementen, aanvullingen en echte Hromadka-toespraak. een de voorgelegde van die geladen uitingen a een diepere gemeenschap loof en liefde. Scherpe discussie behoort tot onze beweging, kritiek helpt de lucht zuiveren. Wij moe ten worstelen om het vinden van een gemeenschappelijke taal, waarmee wij echter niet kramp achtig trachten de ander te over tuigen. maar die ons dient c~ Persoonlijk Vier punten De Oproep aan regeringen en volken vraagt dringend aandacht voor vier urgente punten, die voor de verzekering van de wereldvre de onontbeerlijk zijn: algemene _e grote en totale ontwapening onder inter- de vrede Die behelst nationale controle, onafhankelljk- de Daarnaast een Boodschap aan kerken en christenen, die duide lijke taal spreekt. Het kruis _van Christus is de vrede en zijn op standing is het leven. Hij werkt door zijn Geest in mensenharten vertrouwen, begrip, bereidheid tot gesprek en bevrijding van angst. Zijn vrede is meer dan goe de internationale betrekkingen en ook meer dan vrede in ons hart. Het is een vrede, die bereid maakt tot het offer en die ons aandrijft om honger en ellende, onrecht en wantrouwen te bestrii- veel meer dan ontwapening en be- heid van alle volken, (of zij nu Kritisch uit de Boodschap zich vrijding van atoomgevaar zij door resten van kolonialisme (Por- over vele kerken, die zich t.o.v. omvat de diepere vrede als vreed- tugal) of door politieke onderdruk- het oorlogsgevaar nog steeds vrij- zaam samenleven der volkeren, king of economische uitbuiting wel ongeïnteresseerd gedragen. Daarvoor moet nog veel gestreden (Afrika, Azië, Latijns-Amerlka) Slechts enkele synoden hebben de De Nederlandse gedelegeerde prof. dr. A. J. Rasker rechts in gesprek met twee afgevaar- atoomoorlog voor onaanvaardbaar verklaard. Vele gemeenten heb ben rassendiscriminatie nog niet uitgedelgd, allerlei prediking is nog allerminst vrij van stemmin gen van de koude oorlog en van politieke propaganda. (Hier werd oorspronkelijk ook nog gespro- kn van anti-communisme in de prediking en met name dr. Mar tin Niemöller pleitte er sterk voor, die woorden te laten staan: anti-communistische uitlatingen log wakker, zei hij. Maar de Russische aartsbis schop Nikodim verklaarde, dat hij op het extra vermelden van dit. euvel in dc westerse prediking geen prijs stelde en dat verzoe nend gebaar werd de leider der Russische delegatie in enkele ontroerde omhelzingen terugbe taald.) Laksheid en onverschilligheid in de grote zaak van de wereldvre de moest in de christelijke ge meente onbestaanbaar zijn. vindt I de Boodschap. En zij spitst dat L nog eens toe in :en verscherpte r formulering waar oorspronkelijk f alleen maar van .zwijgende chris tenen" gesproken werd: wie zich niet persoonlijk inzet voor de vre de tussen de volkeren en voor het handhaven van de rechten van de mens in zijn eigen land, steunt de krachten van de koude oorlog en draagt bij tot de verdieping van wantrouwen on van spannin gen, die in het atoomtijdperk tot een wereldkatastrofe kunnen voe- Voorbede Concreet vraagt de oproep, dat alle christenen Jan alle kerken j zich met de Praagse Vredesbewe ging inzetten voor steun aan de ontwapeningsconferentie der 18 staten, voor het afzien van ge weld bij grens- en andere conflic ten tussen de staten, voor hel slui ten van niet-aanvalsverdragen, het scheppen van atoomvrije zo nes en het afschaffen van onder grondse atoomproeven. Voorts vraagt de Boodschap: geen „han del" in atoombommen, geen mul tilaterale atoommacht, geen mili taire bases meer op vreemd ge bied, geen militaire of vermomde inmenging in binnenlandse aan gelegenheden: vrijheid en volledi ge onafhankelijkheid van alle vol- kep, die van een vreemde macht afhankelijk zijn. Naar het woord van het Evan gelie roept de vergadering alle christenen op tot voorbede voor volken en staatsliedfn, in het bij zonder voor hen, die moeizaam en geduldig onderhandelen inzake de beide Duitslanden en Berlijn, voor allen, die in de crisishaarden in Z.O. Azië, Palestina, Cyprus en de Caraïbische Zee verwikkeld zijn. Uitbreiding De wijdere armslag, die de Beweging door haar ontwikkeling op breder terrein heeft ontvangen, komt tot uiting in de benoeming van een aantal Internationale se cretarissen uit andere wereldde len dan Europa, n.L Azië, Afrika en Latijns Amerika. In tal van landen zullen regionale comité's gevormd worden. In de tot 25 le den uitgebreide Uitvoerende Com missie werd voor Nederland prof. dr. J. de Graaf gekozen in plaats van prof. dr. A. J. Rasker, die als zodanig aftrad. Turkse invasie dreigt, als Cyprische kwestie niet wordt geregeld Overleg in Cenève moest worden opgeschort. De Cyprische kwestie Is nog altijd ver van een oplossing ver wijderd. President Makarlos gaat Intussen zijn gang om de positie van de Griekse Cyprio ten zoveel mogelijk te verster ken. Hij maakt daarbij gebruik van het feit, dat de VN-strijd- krachten nog enkele maanden op Cypnis zullen blijven. Daar bij «peculeert hij op de ver wachting, dat de Verenigde Sta ten alles zullen doen om te voor komen, dat Turkije tot een in vasie overgaat. Griekenland wei gert Iets te ondernemen, dat tot vermindering van de spanning sou kunnen bijdragen. In plaats daarvan zendt het troepen en materiaal naar Cyprus. De mi nister van buitenlandse zaken van Canada (welk land troepen beeft geleverd aan de VN-macht op het eiland) heeft zich er al over beklaagd, dat de Grieks- Cyprische politie de troepen van het VN-leger hebben belet de landing van Griekse troepen te verhinderen. Met onwillige honden is het slecht hazen van gen. Het enige, waar Makarios en zijn Griekse vrienden nog over praten is „Enosis" (een heid ju et Griekenland) Oorzaak Dit geroep om Enosis heeft een aanwijsbare oorzaak. Het is een publiek geheim, dat aarts bisschop Makarios niet alles te zeggen heeft op Cyprus, ook al is hij president. Het gevaar is niet denkbeeldig, dat hij zich tot een speelbal heeft laten ma ken van extremistische groepen, die achter de schermen aan de touwtjes trekken. De grootste bedreiging vormen de commu nisten. die van de chaotische toestand op het eiland gebruik hebben gemaakt om hun invloed en macht uit te breiden. Op de Navoconferentie in Den Haag is al duidelijk geworden, dat niet alleen Turkije, maar ook Grie kenland zich zorgen maakt over de groeiende communistische dreiging op het eiland. Wanneer Cyprus een Griekse provincie zou worden, zou dit gevaar spoedig bezworen kun nen worden. In elk geval zou dan niet langer de mogelijkheid bestaan, dat een onafhankelijke Cyprische staat tot een nieuw Cuba zou worden gemaakt. Garanties Volgens een medewerker van de New York Herald Tribune is men in Turkije niet onvoorwaar delijk gekant tegen de mogelijk heid van aansluiting van Cyprus bij Griekenland. Per slot van rekening ziet men daar het ge vaar van een communistische machtsovername op het eiland met nog groter bezorgdheid dan in Griekenland naderbij komen. Als men de landkaart er bij neemt, zal men zien. dat Cy prus vlak onder de kust van Turkne ligt. maar dat het nog betrekkelijk ver van Grieken land verwijderd is. Het enige wat de Turkse regering voorlo pig interesseert is. wat er met de Turkse minderheid op het eiland gebeurt, of dit nu een on afhankelijke republiek blijft, of dat het een Griekse provincie wordt. De Griekse generaal Grlvas, die „clandestien" naar Cyprus Is teruggekeerd, heeft toegezegd, dat de Turkse minderheid zal worden beschermd, als Cyprus deel van Griekenland uitmaakt. Maar in Turkije wil men geen genoegen nemen met beloften en goede bedoelingen. Verdeling Men waardeert in Turkije, dat Grivas zich ontpopt heeft als een militant anti-communist. Men wil ook nog van hem aan nemen, dat hij zijn best zal doen om de positie van de Turkse minderheid te verdedigen. Maar men is er van overtuigd, dat hij daarin niet zal slagen, omdat de Srote Griekse meerderheid op et eiland hem daartoe eenvou dig niet in staat zal stellen. Zo als men weet is de verhouding Grieken—Turken op Cyprus on- Kveer 480.000—120.000... In Tur- e voelt men dan ook nog hei meest voor een verdeling van het eiland. Beide delen zouden dan een federatie kunnen vor men. Als dat niet mogelijk zou zijn. zouden zij aansluiting bij Griekenland en Turkije kunnen zoeken. De Griekse Cyprioten peinzen er echter niet over, ook maar een stap te doen in de door Turkije gewenste richting. Zij gaan door met het uitvoe ren van hun eigen plannen waar- In de Turkse minderheid een zeer ondergeschikte rol speelt. Zij vragen het recht van zelf beschikking en zij kunnen dat doen, omdat z(j viermaal zo tal rijk zijn als de Turken op het eiland... De zaak zit dus muurvast. Turkije bevindt zich in de moei lijkste positie. Volgens de var- Premier Inönii van Turkije die over veel geduld moet be schikken. dragen van 1960. die ook door aartsbisschop Makarios zijn ge tekend heeft Turkije het recht, od Cvorus tussenbeide te komen, als de rechten van dp Turkse bevolkingsgroep op het eiland worden bedreigd. Dit laatste is al langer dan een half jaar het geval, maar Makarios is er met de steun van een nieuwe Griekse regering, die zich niets aantrekt van wat. er in 1960 is afgesproken nog steeds in geslaagd, een Turks militair optreden te voorkomen. Hij heeft de zaak aan de Ver. Naties voorgelegd en meent zich op deze wijze de Turken van net lijf te kunnen houden. Hij peinst er eenvoudig niet over, het pro- oleem met de Turken te bespre ken. En gesteld dat hij daar wel voor zou voelen dan moet wor den gevreesd, dat de extremis tische krachten, die achter de schermen aan het werk zijn. hem dit zullen beletten. Zo gaat er nu ook geen ver tegenwoordiger van Makarios naar Genève, waar vertegen woordigers van verschillende landen bijeen zijn om naar een voor alle betrokkenen aanvaard bare oplossing van het probleem Genève Griekenland, dat wel een ver tegenwoordiger naar Genève zou zenden, heeft zijn definitie ve beslissing hierover uitgesteld. Tevoren was al medegedeeld dat hij niet mocht deelnemen aan besprekingen, waar ook een Turkse afgevaardigde bij tegen woordig zou zijn. Donderdag had hij in Genève moeten arriveren. Uit Athene kwam echter bericht, dat zijn komst „enkele dagen" was uitgesteld. Een reden voor deze stap werd niet opgegeven. De Finse VN-bemiddelaar Tuo- mioja wacht nu samen met ver tegenwoordigers van Turkije, de Ver. Staten (de vroegere minis ter van buitenlandse zaken Dean Acheson) en Engeland (Lord Hood) op de komst van de Griekse afgezant. Tuomioja zal waarschijnlijk heel wat geduld moeten oefenen cn al zijn diplomatieke capaci teiten moeten aanwenden om Turken, Grieken en Cyprioten aan een ronde tafel bijeen te krijgen. Zoals het er op het ogenblik uitziet is de kans, dat hij er in zal slagen, een vreed zame regeling uit te werken, bijzonder klein. Invasie Het valt dan ook niet te ver wonderen, dat men zich vooral in de Verenigde Staten en En geland zorgen gaat maken over grootscheepse militaire operaties van Turkije tegen Cyprus. On der druk van deze landen heeft de Turkse regering al enige ma len het voornemen laten varen, landingen op het eiland te doen uitvoeren om de veiligheid van de Turkse bevolkingsgroep te verdedigen. Nog niet zo lang ge leden heeft president Johnson persoonlijk moeten ingrijpen om de dreiging van een oorlog in het Middellandse zeegebied te voorkomen. Het resultaat was. dat de premiers van Turkije en Griekenland afzonderlijke bezoe ken aan Washington brachten. De Fin Tuomioja. die namens de VN bemiddelt. Johnson slaagde er echter niet in, een gesprek tussen beide staatslieden tot stand te bren gen. Het probleem bleef zoals het was: explosief. Naarmate duide lijk wordt, dat er met de re geringen van Cyprus en Grie kenland niet meer te praten valt, neemt het gevaar toe, dat Turkije naar de wapens grijpt. Vandaar dat vooral Amerika al les in het werk stelt om een schikking tussen Grieken en Tur ken mogelijk te maken...

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1964 | | pagina 14