worden een klein beetje gevierd beter een CANON in de hand... SharifIndonesië biedt handelsmogelij klieden Vijandschap met Pakistan en China beëindigen Dominee King aangehouden ht eeft &o*t6e hJJ, Verf? Plasticolor! Oude girodiensten VRIJDAG 12 JUNI 19c i's Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen Eerste stappen toenadering protestanten V£RK£ MP CENSUUR KRIJGT MILDERE VORMEN MADRID, juni Hoewel het Spaanse volk naar buiten apathisch lijkt, als het om de politieke discussie gaat na vijfentwintig jaar dictatuur behoeft dit nauwelijks verwondering te wekken valt toch op dat men niet schroomt alle mogelijke lelijke dingen van Franco en het regime te zeggen. Men doet dit niet alleen in de besloten heid van een bekende kring, of van het huis, maar ook in de openbaarheid van het café en zelfs van de straat. En men schijnt niet benauwd te zijn voor de verklikker, of de verrader, wat in andere autoritaire staten, de communistische bijvoorbeeld, juist wel het geval is. staat van doop- en huwelijksbe- wijzen, die door niet-rooms-katho- lijke kerken zijn uitgegeven. 2. De mogelijkheid tot stichting van niet-rooms-katholieke scholen mits In een restaurant in Madrid zat ik te praten met twee jonge, Spaan se intellectuelen, die ik slechts even te voren voor 't eerst had ontmoet. Plotseling onderbrak één van hen met een bijna daverende lach: „Heeft u het portret van Franco al De muilkorving, de onmondigheid, gezien? Kijk, daar hangt het". Hij wees op een stuk muur boven de deur, dat met de opgezette kop van een wild varken was gedeco reerd.... Even sloeg dit mij met sterke ver bazing. Geen gefluister, geen ge- complotteer achter de hand, of stie- kum gegichel, maar gewoon een lui de plaatselijke 3. Het recht voor niet-rooms-katho- lieken een openbaar ambt, of de officiersrang (strijdkrachten) te bekleden. 4. Het recht voor niet-rooms-katho- lieke gemeenschappen en organisa ties eigendommen (bedoeld: kerk gebouwen) te bezitten. Met als uitgangspunt dat vrijheid van godsdienst een vanzelf snreken- Door de zaak is, kan van het nieuwe sta- loms- tuut slechts gezegd worden dat het mager van inhoud is. Het werven van nieuwe leden bijvoorbeeld blijft niet-rooms-katholieke kerken onthou- persoon- den> wat betekent dat zij hun ano»- Daarnaast tolaire plicht moeten blijven verza- nog met het argument, ^en- nen schrijven, kunnen zeggen, kunnen zien wat men wilde. Waarom deze verlichting? druk van een deel van de rooms- katholieke kerk en van de zijde van groepen progressieve intellectuelen. wordt door velen als lijke schande gevoeld, schermt dat censuur uit de tijd is en het op Europa gerichte Spanje alleen maar verder isoleert. Op welke wijze de censuur in Span je verminderd zal worden, is nog niet in detail bekend. Waarschijn lijk gaat het de kant van afschaf fing van de preventieve censuur uit, die in de praktijk overigens nauwe lijks werkt. De ambtenaren, die met de voorschouw zijn belast, la ten het er heel vaak bij zitten. Men vertrouwt op de „zelfcontrole" van de hoofdredacties, die verantwoor delijk blijven. „OPPOSITIE"-BLADEN TWEE MENINGEN Toch houden de nieuwe bepalin gen een overwinning van de meer toleranten op de intoleranten in, zo wel in de staat als in de rooms-ka- tholieke kerk. Op de bisschopscon ferentie, waar het nieuwe statuut na veel tegenkantingen werd doorge drukt, kwamen nog kreten voor als: „Spanje is noch geestelijk, noch so ciaal, noch psychologisch rijp voor vrijheid van godsdienst", en „Geen enkele katholiek kan de vrijheid van godsdienst verdedigen." Tegenover dit, bijna middeleeuws aandoend kerkelijk conservatisme Overigens is het wat wordt weggewerkt, of geschrapt, slechts een klein deel op het poli- vaji juauiiu u tieke vlak ligt. In het conservatieve secretaris van de Spanje gelden nu eenmaal benauw de morele codes. Op de handhaving hiervan zien de staat zowel als de w rooms-katholieke kerk nauwlettend ondervraagden niet meer in de zo- Een enquête onder de studenten Madrid, en uitgevoerd door de Katholie ke Actie, de theoloog prof. dr. Mi guel Benzo Mestre, bracht aan het licht dat ruim zeventig procent der toe. Hoewel men er in bevoegde krin gen van spreekt dat er spoedig „op- positie"-bladen zullen worden toege laten, is duidelijk dat over bepaal de zaken niet zal mogen worden ge schreven. Pleidooien voor een meer- partijenstelsel bijvoorbeeld zullen 2ijn' genaamde confessionale staat geloof den, met andere woorden: niet ak koord kan gaan met Spanje's offi ciële status van „rooms-katholieke staat". Belangrijk hierbij was dat slechts een enkeling er aan toevoeg de anti-clericaal, of onkerkelijk te de opmerking, die iedereen in het taboe blijven, evenals die, welke te gen de veel geprezen „nationale een heid" zijn gericht. Een statuut, dat een betere ver standhouding met de protestanten beoogt, is door de minister van bui tenlandse zaken, Castiella, ontwor pen, en door de voorzitter van de Westduitse Bondsdag, Gérstenmaier van huis uit protestants theoloog bestudeerd en getoetst. De volgende wijzigingen, van groot zaaltje had kunnen horen. Toen ik belang voor de dertigduizend pro- leid toj ST navraag bij de spotter deed, ze mij: ,,Ja, maar dat konden we vroeger ook niet zeggen. Toen was alles veel strenger, toen moesten we onze kritiek voor de binnenkamer i bewaren, toen moesten we eerst' kijken, wie er in onze nabijheid stond. Het optreden van de staats politie is veel zachter geworden. Als een lid van de Guardia Civil het in z'n hoofd zou halen iets over mijn opmerking van daar straks naar voren te brengen, zou hij hartelijk worden uitgelachen". Een liberalisering dus, kennelijk van boven af. een iets verslappen van de hand, die sinds het einde van de Burgeroorlog de teugels strak gespannen hield. Aan dit voorbeeld de conclusie te verbinden dat de staatspolitie een zacht eitie gewor den is, zou wel iets te ver voeren. Degenen, die met de leden van dit door Franco ingestelde controle-ap paraat te maken krijgen, weten wel iets anders te vertellen. STAKINGSGEBIED Een zelfde vermildering, of libe ralisering, treft men sinds kort in het stakingsgebied bij uitstek, Astu- rië, aan. Hoewel stakingen voor wet „illegaal" zijn en altijd met weid de kop werden ingedrukt, is reeds een paar keer tot bijna di recte onderhandelingen tussen de overheid en de stakingsleiders geko men. Met voorbij gaan van de Fa- langistische syndicaten, die de twaalf miljoen arbeiders in land bouw en industrie zijn opgedrongen en waarover diepe grievi staan kwamen er zelfs forse I loonsverhogingen uit de bus. Een andere zaak, die op de helling staat, is de censuur. De minister van voorlichting, Iribarne, heeft een statuut uitgewerkt dat de greep van de staat op de pers-, de uitgevers- en de theaterwereld beoogt te ver minderen. De bewoording duidt er al op: het ligt beslist niet in de be doeling de censuur af te schaffen en vrije meningsvorming toe te staan. Het regime, dat alleen maar oog heeft voor de „politieke stabili teit", vindt Spanje hier nog niet rijp voor. Bovendien brengt het, zij 't officieus, naar voren dat het land nog nooit een vrije pers heeft ge had. Noch onder de republiek, noch onder de koningen, heeft men kun- testanten, die in Spanje wonen, staan op het punt ingevoerd te worden: 1. volwaardige erkenning door de Commentarieerde professor Ores- ,JEr is een duidelijke ontwikke ling merkbaar, die zich verzet te gen elke religieuze druk. In deze tijd van democratisering, van stre ven naar een grotere, meer algeme ne welstand, wordt de godsdienst meer en meer ervaren als een strikt persoonlijke aangelegenheid. In steeds bredere kring wordt het be grip „rooms-katholieke staat" als een bekrompen overblijfsel be schouwd uit een volstrekt voorbije tijd". Voor f 195,- biedt Canon u een volautomatische Kleinbeeldcamera waarmee het fotograferen kinderspel wordt. De camera regelt zelf -luiter en diafragma, u be- nog de afstand symbolen in f2.8. voor perfekte foto's hoeft in te stellen de zoeker, lens 40 sluiter 1/30 tot 1/250 fotohandelaar vertelt u 'ovföü gaarne nog veel n C^nonët" JUNIOR Imp. N.V. BORSUMIJ-WEHRY DEN HAAG Prinses in kindertehuis TDRINSES Anne Marie van De nemarken, die 18 september trouwt met koning Constantijn van Griekenland, volgt op het ogenblik een cursus in kinder verzorging. Ze werkt in een kin derhuis in een voorstad van Kopenhagen. De prinses wil zich grondig op haar toekomstige taak in Griekenland voorberei den en oriënteert zich vooral op het sociale en maatschappelijke terrein. DE INDONESISCHE zaakgelas tigde in ons land, drs. Moh. Sharif, heeft gisteren ter gelegen heid van de oprichting van de af deling Indonesië van de Centrale kamer van handelsbevordering een rede gehouden. De oprichting van de afdeling noemde hij een stap vooruit in de gestadig groeiende betrekkingen tussen beide landen. Hij achtte kennis van zaken en van de omstandigheden en denkwijzen in beide gemeenschappen uiter mate belangrijk voor samenwer king. Indonesië, een land met 103 miljoen inwoners, heeft zijns in ziens grote handelsmogelijkheden. Drs. Sharif zei, dat de ontwikkelin gen in Indonesië niet verschillen van die in andere pas zelfstandig gewor den landen. De twee grote problemen zijn hierbij natie-vorming en econo mische ontwikkeling. Aan het eind van de vrijheidsoorlog bestonden er grote ongelijkheden in welvaart en ontwik keling. Van het begin af aan werd welbewust alles in het werk gesteld om de natie-vorming te bewerkstelli gen. Samenwerking Op het ogenblik zijn er In Indonesië meer dan tjen projecten gebaseerd op de gedachte van ..production-sharing", 25 andere projecten zijn in voorbe reiding. Ook in Nederland ontstaat langzamerhand meer belangstelling voor deze vorm van samenwerking. Met een andere mogelijke vorm van samenwerking, die van „joint ventu res". bestaat nog geen ervaring. Op i basis van deze gedachte wil men ko-| men tot verbetering van de kwaliteit van de Indonesische landbouwproduk- Naast modernisatie en opbouw van; nieuwe projecten is rehabilitatie en rc-i paratie van bestaande apparatuur en transportmiddelen dringend noodzake lijk. Nederland kent de produktie-appa- raten en transportmiddelen van het In donesisch economisch leven van voor heen. Het grootste deel is van Neder* lands maaksel, aldus de Indonesisch# zaakgelastigde. Wederzijds voordeel Het gaat er nu om samen te werken „op basis van gelijkheid en weder kerige afhankelijkheid tot weder zijds voordeel", „wij zijn ons ten volle bewust van de verantwoorde lijkheden die wij op ons hebben ge~ nomen als gevolg van de onafhanke lijkheid, die wij hebben verworven" i hij. tuss In de economische teg< ontwikkelingslanden en geïndustriali seerde landen zoekt Indonesië naar een vreedzame oplossing door de nadruk t* leggen op de wederzijdse afhankelijk heid van alle volkeren. Als ruwe- grondstoffenproducerend land be schouwt men handel als voornaamst» bron voor de economische ontwikke ling. Drs. Sharif achtte het daarom verheugend, dat het volume van d* handel tussen Nederland en Indonesië, die midden vorig jaar weer op gang kwam, nog steeds groeiende is. Een verruiming vpn de mogelijkheden van kredietverzekering achtte hij van groot belang. Hij concludeerde, dat nu de problemen van binnenlandse veiligheid en natie vorming in Indonesië zijn opgelost er meer bronnen, energie en materiaal ter beschikking staat om de econo mische opbouw van het land te ver snellen. Hij hoopte dat de nieuwe af deling van de C.H.K. daarbij goed* diensten zal kunnen bewijzen. Sjastri's eerste grote verklaring Blijvende steun aan V.N. LAL BAHADOER SJASTRI, die wijlen Nehroe als minister- De negerleider dominee Martin Luther King is gisteren in St Augustine (Flo rida) aangehouden toen hij een restau rant wilde binnengaan, dat alleen voor blanken is bestemd. Hij was in gezel- schap van verscheidene medestanders. onder wie een blanke predikant. De1 eigenaar van de zaak waarschuwde de j politie. Het is de negende keer dat King is gearresteerd sinds hij de leiding nam j van de beweging voor rasgelijkheid in 1955. Ontziltingsstations in de Sowjetunie lijke betrekkingen met China ie on derhouden. „Het is aan de Chinese volksrepubliek om de voorstellen voor een regeling van het Indisch-Chinese grensgeschil te aanvaarden, zoals deze verleden jaar te Colombo door zes niet-verbonden landen zijn opgesteld." Geduld president van India is opgevolgd, heeft gisteren in zijn eerste grote verklaring over de buitenlandse politiek van India een oproep ge daan voor beëindiging van de vijandschap tussen India en zijn buurlanden Pakistan en China. In zijn radio-toespraak verzekerde de Indische premier dat zijn land zijn „niet aflatende steun" aan de Ver enigde Naties zal geven. Sjastri noemde de volkerenorganisatie „de enige hoop van de wereld voor het brengen van vrede en vrijheid aan het mensdom". Over de verhouding met Peking zei de premier dat het altijd de wens ran Jllcl WJC India is geweest om vriendschappe-\ de zaak van" de wereldvrede vrijheid der volkeren", aldus Sjastri. Sjastri haalde president Johnsons woor den aan dat „een van oorlog bevrij de wereld het meest passende ge denkteken voor wijlen Nehroe zou zijn", waarna hij ten slotte verklarde: „Wij beloven plechtig dat wij, te za- men met andere vredelievende vol ken. zullen blijven werken voor de verwezelljking van dit ideaal". Sjastri is voorts van mening dat het ge schil met Pakistan reeds te lang ge duurd heeft. „Er zal veel geduld voor nodig zijn om het op te lossen, doch er moet een kentering komen", aldus de premier, die lof toezwaaide aan de Pakistaanse president, Ajoeb Khan, in verband met hetgeen deze na de dood van Nehroe in een toespraak over de overleden staatsman had gezegd. ..De woorden van Ajoeb Khan getuigden van wijsheid en begrip", verklaarde hij. Geen leiderschap De premier zei verder dat India er niet op uit is om het leiderschap van de groep der Aziatisch-Afrikaanse landen te verwerven. ..Wij zijn tevreden met de rol van nederige medewerkers van broederlanden in Azië en Afrika, wij gezamenlijk strijden voor de rawda schrijft, ïeer splijtbaar ran installaties water zal be- Het Russische blad dat Ruslands besluit, r ateriaal te gebruiken talre doelen, de bouw de ontzilting van spoedigen. t orgaan van de communistische partij in de Sowjetunie zegt. dat ontzil tingsstations geweldige fabrieken zullen zijn met kernreactors en verdampings toestellen. De reactors zouden ook elek triciteit opwekken. (President Johnson heeft woensdag verklaard, dat de Verenigde Staten de laatste tijd grote vorderingen hebben gemaakt bij het gebruik van kern reactors voor de opwekking van gie.) I Ringo Starr, de drum mer van de Beatles, heeft gisterochtend het ziekenhuis in Londen, waar hij wegens een keelaandoening was op genomen, verlaten en zal vandaag naar Aus tralië vertrekken om zich bij de anderen te voe gen. Zijn vrienden zijn op het vliegveld van Ma nilla (Filippijnen) door een honderdtal Amerika nen en Filippino's uitge jouwd omdat zij tijdens de tussenlanding, op weg naar Sidney, niet uit het vliegtuig wilden komen. Zij vreesden door de geestdriftige menigte on der de voet te worden gelopen. Hun aanhan gers waren bij het ver trek van het toestel min der enthousiast: zij ver scheurden de portretten van hun idolen onder uit roepen als „lafbekken" en „idioten". I Een 51-jarige huis vrouw. die sinds maan dag tezamen met 143 an dere vrijwilligers in een bunker in Dortmund zit opgesloten in een grote Westduitse oefening voor het overleven van een atoomaanval, heeft woensdag het bewustzijn verloren en is naar een ziekenhuis overgebracht. Zij mag de proef niet hervatten. I Het eerste 30 meter lange caisson voor de IJ- tunnel is gisterochtend op zijn plaats aange bracht, 19.70 meter be neden N.A.P. Het afzin ken van het gevaarte tot op de centimeter nauw keurig heeft enkele we ken in beslag genomen. In totaal moeten vier dergelijke caissons ge plaatst worden. Het af zinken van het tweede caisson hoopt men over twee weken te voltooien. Een Amerikaans com munistisch echtpaar, dat in 1959 met valse pas poorten naar de Sowjet unie emigreerde, is gis teren naar de V.S. terug gekeerd. Morris en Mol- lie Block, militanten van de vredesbeweging zei den genoeg te hebben van het leven „onder het Russische communis me". „In de V.S. was ik communiste, maar ik zal het nooit meer zijn", al dus mevrouw Block. Naar het voorbeeld Zeg het met bloemen Actieprogramma PTT-personeel (Van onze soc.-econom. redactie) De Groep P.T.T.-personeel van de Nederlandse Christelijke Bond van Overheidspersoneel heeft in haar gisteren te Utrecht gehouden landelijke vergadering een pro gram-van-actie opgesteld, waarin als eerste punt vermeldt staat: beperking van de zondags- en zaterdagsarbeid tot het strikt noodzakelijke. Zoals wij gisteren reeds berichtten is het bestuur van de groep van mening, dat de telegraafdienst op zondag kan worden afgeschaft nu de telefoondienst in ons land volledig is geautomatiseerd. Voorts leeft er in de groep het verlan gen naar volledige invoering van een vijfdaagse werkweek, indien mogelijk door ook de (reeds beperkte) postbestel ling op zaterdag af te schaffen. Dat dit verlangen naar een vijfdaagse werk week vrij sterk is blijkt wel hier uit. dat het als tweede punt in het gisteren aanvaarde program-van-actie is opgeno» De andere hierin genoemde wensen zijn: Verdere vaststelling van de juist* taakniveaus aan de hand van de in rijksdienst geldende normen. Herziening van de rangbevordorings- regeling 1948. waardoor betere pro motiemogelijkheden tot stand komen; Doorstroming naar en in de mid delbare rangen met behoud van for matieplaatsen voor het hoger mid delbaar personeel. Opstelling van betere formatiericht lijnen voor de Technische dienst. Herziening van de waakdienstvergoe- ding. Invoering v chauffeurs. Verdere verbetering i risicotoelage voor 0 _.i de uniform- kleding. - Vestiging van hulpkantoren in door het rijk ter beschikking gestelde ge bouwen en vervroeging van de avond openstelling van hulpkantoren. EEG-gesprek Roemenen bang voor publiciteit rond lunch Twee hoge ambtenaren van het Roe- neense ministerie voor de buitenlandse, handel hebben een eerder aanvaarde uit- de clubs van lieden die nodiging voor een lunch met EEG-func- bij voorkeur in auto's tionarissen voor vandaag nu afgeslagen, van overjarig type rond-! zo werd donderdagavond in Genève ver rijden, is in Denemarken nomen. nu een club gevormd Volgens gewoonlijk betrouwbare krin- welke een hitna viiftie gcn 70u op de ..werklunch" de moge- l u y1'"8 ilijkheid van nauwere banden met de ou"® kolenboot van 1 <2eS" besproken worden. Roemenië 149 ton, die al twee jaar volgt sinds enige tijd op economisch ter- geleden naar de sloper rein een betrekkelijk onafhankelijke werd verwezen, met veel koers. De landen van iet oostelijk blok kosten heeft gerestau- z'in- naar hekend. verenigd in een eigen reerd en als stoomboot ec^"®miK°»e »«an,satie. de Comecon, in dienst heeft gesteld Voor het afslaan van de uitnodiging in aieiist neeit„esieiu is gepn recjcn opgegeven, maar men tussen Saxkjobuig en gelooft dat de Roemenen enigszins ..be-: Bandholm ten zuiden van vreesd" zijn geworden door de publici-i Seeland. Een voormalige teit rond de lunch. loods en vier leden van j de club vormen de be manning van het schip i dat Skjoelskoer is ge doopt O De girodiensten hebben zich in het in brede kringen als ruilmiddel werd westen ontwikkeld als gevolg van aanvaard, evenals het girale geld het feit, dat kooplieden in de middel- van de korte tijd later opgerichte eeuwen hun geld, goud en zilver bij banken te Hamburg cn Stockholm, banken deponeerden en dat van deze Hoe de ontwikkeling is geweest, voorraden bedragen op anderen kon- die tot onze moderne postcheque en den worden overgeschreven. Dcrge- girodienst beeft geleid, kan ons mo- lijke particuliere girobanken werden menteel koud laten, want we zijn er in de 12de eeuw het eerst in Italië op- vandaag alleen maar op uit aan te gericht en enkele eeuwen later ge- tonen dat deze ontwikkeling in het volgd door de staatsbanken. geldwezen slechts in schijn moden Dc overdracht v goud- of zilver- depots bjj deze in stellingen geschied de door het over schrijven van de aanspraken op het edele metaal van de deposant op reke ning van een ander. En aangezien de TOCH IS HET ZO! in werkelijkheid al van zeer oude datum is. In Egyp te bestond immers ook al een giro dienst. die zelfs een wat reëler karak ter had dan wü momenteel kennen.. de pakbuizen op- geadministreerd op ijze als thans door girodiensten geschiedt. Dat •ggen, in Egypte konden de ren van het graan gedeelten an hun voorraden laten overschrü- en op de rekening van anderen en, 'ingekeerd: hun schuldenaren kon- raagbare en door overschrü- den schulden delgen door hun graan- -draagbare banktegoed tegoed op zijn rekening te laten by- Zelfs in primitieve gemeenschap je tijd is de giro in een be- jerschrüven het tarweoogsten woord girare bezigen, zitten wü mo- geslagen en menteel nog met het vreemde woord soortgeiyke giro opgescheept. Maar goed, dat girale betaling; verkeer heeft zich geleideRjk binnen eigena steeds ruimer wordende kringen van van hi belanghebbenden ontwikkeld, zodat in de loop der tüdcn het onmiddel- lijk o] vingei het karakter van giraal geld kreeg. Dit girale geld maakte het overbodig dat het werkeiyke geld pen (we bedoelen: het stoffeiykc geld. paalde stelde de rekeninghouders boven- de| dienst doen. Aangezien dergelüke dien in staat op gemakkeiyke w(jze rotsblokken schulden en vorderingen met elka: te vereffenen, zonder dat er een muntstuk aan te pas kwam. Wan neer dit tegoed bij de banken nu eigeniyk het geldkarakter verkreeg, is moeiiyk uit te maken, maar het staat in ieder geval vast, dat het girale geld van de in 1609 opgerichte kuni Amsterdamse Wisselbank al spoedig (Nadruk verboden) voordelige dag echter moeiiyk naar huls zün, blijven zc meestal gewoon op hun plaats liggen en worden door de eigenaars alleen overgedragen in figuuriyke zin. Op die htigc i doorgaan. H. Pétillon

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1964 | | pagina 11