Geestelijke bevrijding
uit een psychose
Het plantaardig
bewind
HET VERSPEELDE UUR
UIT DE VEELHEID
ANGELSAKSISCHE
VAN DE
BOEKENMARKT
Het A.B.C.van de orgelbouw beleefde'n tweede druk
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 23 MEI M64
TWEE FRANSE BOEKEN
in Frankrijk twee boeken ver
schenen die tot onderwerp
hebben een feestelijke bevrij
ding uit een psychose, direct
of indirect veroorxaakt door
de laatste wereldoorlog. In
menig opxicht verschillen ze
veel, maar xe hebben dit ge
meen dat beide een hoofdfi
guur tekenen, op het eind
van het verhaal een nieuwe
levensperiode ingaand; be
vrijd van een innerlijke last;
getrokken over een grenslijn
die hij voor dien niet kon
overschrijden, vastgehouden
als hij was door het verleden
van oorlog, dood en ellende.
Het eerste boek, getiteld
Quand la mer se retire, is ge
publiceerd door Arm and Lanoux,
een vijftigjarig Frans schrijver,
die al een hele reeks romans en
essays benevens een enkele ge
dichtenbundel op zijn naam
heeft staan. Voor dit laatste
werk is hem na een felle strijd
in de jury, waanbij de dubbele
voorzittersstem hem de over
winning bezorgde, de Prix Gon-
court ten deel gevallen.
Vakmanschap
Eensdeels wekt deze keuze
geen verwondering; het boek is
met veel vakmanschap geschre
ven en biedt een vermenging
van alle ingrediënten die een ro
man tot een aantrekkelijk ge
recht kunnen maken. De Cana
dese oud-strijder Abel Leclerc
maakt met Valerie, de verloofde
van zijn vriend Jacques, die in
1944 in Normandië omkwam, een
pelgrimstocht naar het strijdto
neel van zestien jaar terug. Dit
geschiedt onder de auspiciën
van een reisbureau dat Norman-
dische en Canadese Leclercs bij
een wil brengen om verre fami
liebanden te versterken of te
vernieuwen, Valérie en Abel
gaan spoedig uiteen, al ontmoe
ten ze elkander ook wel eens
weer. De jonge man is grof in
zijn woorden; vermoedelijk
tracht hij de soldateske toon van
1944 terug te vinden. Zijn reis
genote is een keurige vrouw, die
na zovele jaren haar verloofde
nog steeds trouw is gebleven, en
haar bijna puriteinse waardig
heid hoog houdt.
over de drempel heen. En als
hij dan kinderen onbezorgd ,,free
0p het strand ziet
Vakman
toond. Hij geeft in levendige
taal flash-backs uit 1944, herin
neringsbeelden van de Cana
dees; daarnaast sappige be
schrijvingen van het genoeglijke
Normandlsche leven. Voor wie
van gekruide spijs houden
strooit hij overvloedig peper
over de bladzijden. Fijnere gees
ten vinden symboliek in bepaal
de details. Oude versjes en
folkloristische bijzonderheden
ontbreken niet. Kortom, Lanoux
betoont zich een kundig vakman.
Alleen maar. onder de sma
kelijk opgemaakte bovenkant
van zijn werk ligt een innerlij
ke leegte. Le Commandant Wa-
trln (1958), waaraan de Prix
Renaudot werd toegekend, is
van hoger gehalte en behoefde
niet die overvloed van pikante
details die hier opvalt. Trou
wens, dat boek werd uit eigen
ervaring geschreven; na in
Frans-Vlaanderen te hebben ge
streden heeft Lanoux als krijgs
gevangene enkele jaren doorge
bracht in een „oflag" en lag de
stof voor zijn boek klaar in zijn
geest. De roman van 1963 is het
resultaat van heel wat lokale en
historische studie, is met zorg
geschreven met kundige dose
ring van alle elementen die een
boek tot een succes kunnen ma
ken, maar roept bij de kriti
sche lezer een zware reserve op.
Trouwens, de bedoeling van de
stichter van de Prix Goncourt,
n.l. de aanmoediging en het
naar voren schuiven van een
jong schrijver, is hier niet tot
haar recht gekomen. De be
kroonde heeft al vier prijzen
behaald, zowel voor een gedich
tenbundel als voor prozawerk.
Op deze wijze wordt de beteke
nis van de prijs gedenatureerd.
daartoe bij: een der vele stran
den van de Corsicaanse kust
met bossen, rotsen, stille grot
ten en een dorp in de buurt.
Dit brok natuur is door Moinot
zo overtuigend beschreven dat
het gaat leven voor de lezer en
dat wie het eiland kent, het er
in terugvindt. Hetzelfde geldt
voor de enkele Corsicaan die de
auteur op het tweede plan zet,
trouw in de vriendschap en be-
alles voor te geven.
Overwinning
De hoofdfiguur, Jerome Val
lés. brengt met zijn vriend
Jacques Lortier en diens vrouw
en haar vriendin hier zijn va
kantie door. Hün vriendschap
dateert uit de oorlogsjaren. De
beide mannen hebben in het on
dergrondse werk een rol ge
speeld en zijn daarbij gevallen
in de handen der trawanten van
de Vichy-regering. Jacques wist
te ontkomen; Jeróme is derma
te gemarteld dat zijn lichaam
er, verborgen onder de kleren,
nog de .gruwelijke sporen van
Maar niet minder zijn ziel; hij
zit gevangen in de dwingende be
hoefte, niet zozeer zich te wre
ken over het nem aangedane
leed, maar meer nog het ge
schonden recht te handhaven.
Immers, zijn twee beulen, eerst
bij verstek veroordeeld, hebben
later van een algemene amnes
tie geprofiteerd. Ze zijn derhal
ve volkomen ongestraft geble
ven en teruggetreden in het
maatschappelijk leven. Het recht
is geschonden; hun misdrijven,
gepleegd niet alleen op Valdès,
maar op vele anderen, zijn niet
geboet. Dat is voor Jeróme on
aanvaardbaar; hij zal ze zoeken
en vinden en optreden als jus-
ticier" rechtsvoltrekker. De kans
daartoe bestaat; als kunstfoto
graaf zwerft hij immers door
het gehele land. Dit betekent
niet dat deze man verbitterd is
en het leven zelve haat. Als hij
op de jacht een wild zwijn zou
moeten neerschieten, laat hij het
passeren en de door hem ge
publiceerde kunstalbums bewij-
Bedevaart
Trouwens, de doeleinden zijn
verschillend. De jonge vrouw wil
een bedevaart volbrengen naar
het graf van haar verloofde;
Abel wil zich opnieuw inleven in
zijn oorlogservaringen, ze loka
liseren en contact zoeken met
mens en natuur. Wat het eerste
betreft, Jacques is geen krijgs-
mansdood gestorven hij kwam
om bij een ongeluk met de
jeep en een eigen her-
is hem nooit ten
-- Dat moet de idea-
listisch-gezinde verloofde ten
slotte ronduit worden meege
deeld. Bovendien en dat is
nog moeilijker te verwerken
de soldaat Jacques Lafleur was
niet meer dezelfde als de rusti-
5e burger Lafleur; hij was als
e anderen; een zoeker van
vluchtig en goedkoop genot.
Wat Abel aangaat, hij is nooit
zijn oorlogsverleden kwijtge-
ormandië van 1960, waar
in hij dat van 1944 niet terug
vindt, zal hem bevrijden van de
gruwelherinneringen en tot een
homo novus maken, een geeste
lijk vrij mens. Het welvarende
land. waar het leven lustig
voorthuppelt en waarin hij voor
de vreselijke dingen van toen
geen plaats vindt, is daartoe
Uitermate geschikt. Een vrou
wenfiguur. Bérangère, Bébé.
speelt daarin een voorname rol.
Haar soepele levenshouding, die
aan het genot van het ogenblik
genoeg heeft, het verleden ver
geet en aan de toekomst geen
aandacht schenkt, helpt Abel
zijn fijnheid van gevoel
je met een groot hart, opge
bloeid, stil maar sterk. Daar
mee waren de ketenen gebro
ken; Jeróme was innerlijk vrij.
iwgeboren, nooit
verwachte geluk bestond
niets meer: het heeft alle ande
re gevoelens weggesloten. Mo-
ricq was meer dood dan wan
neer hij hem had neergescho-
Als Jeróme op het dorpsplein ten." Maar die noodzaak was
hem bespaard.
Wie alleen de hoofdlijnen van
zelfs" handras- het verhaal nagaat, doet het
Een kans
botst tegen een andere
gen en de bestuurder grof tegen
hem uitvaart en zelfs handtas-
telijk wordt, herkent hij in die boek onrecht. Het leeft
brutale patser Moricq, één der tige details,
beulen van 43. Herkent die ook strand en z
Jeróme? Vermoedelijk niet; hij trekjes. Het
heeft zoveel verzetslieden ge- 1
marteld om ze tot bekentenis
uitlevering van geheimen
de pit-
de sfeer van bos,
in de vele fijne
geschreven in so
bere, maar indringende taal met
understatement" dat meer
treft dan de bruisende pathos
te dwingen. Het doet er ook niet van het eerst besproken boek.
toe, Valdès besluit staat vast.
De kans is er nu; hij zal de Er zijn
langgezochte misdadiger dood- menten
Deze lof sluit kritiek niet uit.
zeker zwakke ele-
de constructie van
het boek. Om een paar opval-
Een plan wordt, met behulp lende dingen
van Cardoni, de Corsicaan, zorg- zien de liefde
vuldig opgesteld. Moricq is lei- leen als gerijpte vrucht,
smokkelgroep, die ben haar ontwikkeling
Claude al-
'e heb-
wrekende schot vallen.
Ommekeer
streefde naar wraak over per
soonlijk leed, maar naar bevre
diging van het beledigde rechts
gevoel, van hetgeen hij als zijn
plicht gevoelde ontheven, als
Nu gebeurt niet wat de lezer zijn persoonlijk geluk zijn leven
verwachten: een vuurge
vecht met dodelijke afloop. Mo
ricq met zijn handlangers ver
laten plotseling de streek en
hun motorboot verdwijnt aan de
horizon. Toeval of voorzichtig
heid voortvloeiend uit de her
kenning van zijn slachtoffer uit
de bezettingsjaren? Onbeant
woorde vragen.
Maar in Jeróme is iets groots
gebeurd. Claude, een oppervlak
kig kennisje uit Parijs, is op het
eiland gekomen voor haar jour
nalistieke arbeid; de liefde is
tussen hem, die zich dè uitge
stotene gevoelt, en haar, meis-
bloei zet?
v. d. PANNE
Armand Lanoux. Quand la
mer se retire. Uitg. Julllard.
Pierre Moinot. Le sable vif.
Litg. Gallimard.
P.S. Het is een genoegen te
mogen vermelden dat aan
Le sable vlf toch nog te elf
der ure recht is gedaan door
de toekenning van Le Grand
Prix des Llbraires 1964, één
der prijzen die vaak de een
zijdigheid van de jury's der
vier hoofdprijzen corrigeren.
v. d. P.
JACQUES HAMELINK
X/CDHFRP woekeren, lijkt de literaire kwa-
VCKUCrsr liteit te dalen.
J„t hi*T Wel he€ft b V" het laatSte VCr*
iebt al begrepen dat bier- haaji Het wandelende woud, kwa-
de sfeer is aangeduid, jjteiten, die nog meer in het oog
nieuwsberichten spreken van waarin de zes verhalen zich af- zouden springen als men niets
ontdekkingen omtrent de oud- spelen, die Jacques Hamelink anders van de auteur kende, maar
ste tijden." Met andere woor- onder de titel Het plantaardig de schrijver heeft de ongeschre-
bewind bij Polak Ven Gennep ven wet uit het oo« verloren, dei
r. fantasie het repoussoir van wer-
Amsterdam hee/t uitgegeven. kelijkheidselementen nodig heeft.
M"" De oude Josias Mure
den: de jacht achter de actuali
teit aan, die soms krankzinni
ge jacht, waarvan men zou
Maar dan moet men erbij zeg-
wachten dat zij het verleden gen dat dit alles bij hem een ac- vrouw zijn beiden ietwat rare
voortdurend bekort en ten slot- cerej heeft van morbiditeit. Het mensen. Als de bomen hun op-
1 het natuurleven, mars beginnen, bemerkt Josias
te zal uitwissen, stuit in haar die kant
dood, verderf, ontbinding, dit.
m niet H. G.
Wells zou zijn figuren uiterst
nuchter op het wonder hebben la-
t-v ten reageren en zulk een reactie
De aan migraine lijdende Bene maakt he, w(mder het verhaal
snelheid op de achterhoede
vroegere tijden. Het verleden rottenis heersen.
wordt nieuws, soms frontpagi
na-nieuws, zoals in 1923 bij de lliaan. J1C KUI1UC1
ontdekking van het graf van brengt de jongens dié hem vaak precies "ot wonder'iets
Toetanchamon. koeionneren op het terrein waar derlijkl wil SUggereren moet zich
L, 1 geen a er„^J5i wHr beperken tot één centrale abnor-
De tweede beweging is de toe- verboden moerasgebied, daar maliteit> maar die njet omgeven
genomen betekenis van de natuur vindt hij op gruwelijke wijze de met secundajre wonderlijkheden,
door de opdringende verstedelij- dood en niet eens in een moeras. zoa]s b v het gedrag van de
king. Deze beweging wordt uitge- De domme jongen Reu ontkomt soldaten in het laatste verhaal,
drukt inhet woord „natuurreser- met brandwonden in het gezicht Kunnen schrijven betekent o.a.
ook kunnen doseren.
ONTHULLEND
Ik houd niet van exclamaties
als: mensen, hier Is een belang-
vwi a-w w rÜk talent, gaat dat zien. Het
huis getroond en deer m°«' «1 die Ulenten nog •/-
andermaal in het bad ge- gewacht werden hoeveel ie tn htm
H zij beseft niet (of mis- hetiben en wat er over ra
archeologie schien toch well wat voor ver- laar n°& leesbaar van Is. Veel
het verleden een warringen zij aanricht in de psy- me«r. d" m'n d'
- - - che van het Kind, dat juist een
kindervriendschap met een
uit zijn klas
als praktisch cultuurfilosoof. Over
deze tweede beweging heb ik des- Een nog geen achtjarig jonge-
tijds een stukje geschreven onder tje Sebastiaan wordt door een
de titel De weg uit de roboteul- (pedofiele?) volwassen
tuur; men kan het terugvinden in
mijn Op zoek naar het geheim
stopt en zij beseft niet (of
nig verschil tussen verbale docu
menten en sprekende stenen.
Maar de binnenweg, de oude bin-
het verleden is de ie
smaak van het moment in de be-
een meir oordeling mee. Bovendien is de II-
M -- begonnen. "'«cus geen toekemat-
Tante Alice uit de vierde novel- voorspeller. Maar in zijn soort
nenweg,
natuur. Wij leven voorbij
gevlamde hout
en beschotten,
zoals de Friese boer niets zag in de ogen
wat er tevoorschijn kwam uit de voo.r de
bodem van de gedeeltelijk afge- grijpelijk.
kinderogei
de kleine Erwin die <"le* ,het Sen.re.
weet r
deel i
graven terp.
ian het haar observeert ook al zu n mya-
kasten terieus wezen, en omdat de auteur ™aal> dl' voor een 2:,-Jarlge
haar alleen maar laat zien door Jon&e ma" krachtig en dlep-bo-
de steenkool, vjm fcj ook rend werk dat omtrent de ziels-
de lezer niet helemaal be- gesteldheid van de opgroeiende
In dere novellen zien 5°"»"* m"r wezenlijks onthult
[erogen wat ze niet moge» J» P"
kunnen en dat kan soms tot
vaarlijke ontladingen leiden. Hoe
Onbewust van zichzelf leeft het verder men nu in het boek komt,
kind, zo ongeveer tussen acht en des te meer gaat het element van
veertien jaar en dan bedoel ik droom of visir,°"
vooral de jongen, de knaap aIle literaire
C. RIJNSDORP.
daaraan ver
bonden. In de vijfde novelle is de
.r - werkelijkheid al in het defensief
haar oudheid en haar mysteriën (een jongen en een meisje lopen
dan de man. Met enige overdrij- samen weg) tegenover wat in
ving kan men zeggen: de knaap droom en fantasie wordt ervaren,
is van nature eenheiden,^vaak waarna het laatste verhaal volle-
nodig, want hij I
klein. Er hoeft niet veel zand t
zijn om hem, smadelijk op de H £RHI
grond gedrukt, de smaak daarvan de civilisatie,
te doen proeven. Bloed is bloed
al komt het uit een bloedneus of
en kapotte vinger en niemand
weet beter dan de jongen dat
bloed een heel bijzonder vocht is, dat)
zoals Mefistofeles zei. Bondgenoot-
schap, verlatenheid, angst, de
stemmingen van de natuur,
warmte, koude, honger en dorst, uitkomt bij juist zulk
vriendschap, ontdekkersgeest, ging van werkelijkheid en v
nieuwsgierigheid naar de gehei- dat de werkelijkheid blijft
Het
Derde
Rijk
Het Derde Rijk (geboorte
macht-ondergang) door prof.
dr. Michael Freund. Uitgave
Universiteit voor zelfstudie,
's-Gravenhagc.
DOSEREN
rk kan het mis hebben (en hoop Hoewel de Tweede Wereldoorlog
dat) maar het komt mij voor al bijna twintig jaar achter ons
en, bij- 115 er »teeds geen eind
zonder talent (bijzonder in de zin gekomen aan de reeks geschiéd-
gespecialiseerd) het sterkst schrijvingen die pretenderen het
mf h,i in,-Cf Tv.lir «ssn Hitler-regime op zijn juiste meri
tes te toetsen. Wij zijn geneigd
men van-het leven, het wordt aï- heersen, zoals 'in Brandoffer op standaard we r k^ 'van gp rof.'C Freund
les existentieel ui de jeugdjaren zondag. Zodra het fantastische ele- (400 blz.) bewijst opnieuw dat his-
ervaren. ment de rest te sterk gaat over- torici over^ deze „donkere perio-
de" niet uitgeschreven kunnen i_-
ken. De hoeveelheid feitenmateri
aal die hij in een boeiend relaas
heeft gerangschikt, grenst aan h£*
ongelooflijke.
Vanaf het optreden van Hitler (in
januari 1933) tot het moment dat
In kort bestek een samen- enigde Staten in het denkbeeldige
vatting te geven van hetgeen TaTïJZZ We^r-
in de laatste tijd op de An- log. De bewoners maken zich zor-
gelsaksische boekenmarkt is fen ?veLde verpaupering van de
verschenen, is door de grote dan hondeïï l'aa^hun meeTtïs P^ero'L"®h*"; J°?r,/erry WeiL
veelheid ondoenlijk. Van de zyn geweest. Als Colin Meredith Amerikaaiue high' achoc? en Te"
als nieuweling verschijnt, en be- _eu,K-.anse ™gn scnooi te-
Londense Uitgeverij Heine- siUjt een toneelstuk in productie
mann ontvingen Wij in de te nemen, neemt dat iedereen in
reek, voorjaarsuitgaven o.m. ft "ÏSKrS
het boek van de Amerikaanse lossingen.
somd. Volkomen objectief zet hij
uiteen welke rol bijv. Tsjecho-Slo-
wakije, Polen, Rusland, Amerika
en Japan hebben gespeeld. He
laas wordt alles wat er in ons
land is gebeurd slechts met een
Willi» Ma» Pi!,sv.n, V„ enkele regel afgedaan! Wat Ja-
e Het teven 5™ pan betreft merkte de schrijver
ie in ti» 7nitWHiro v s treffend op: „De grandioze hero-
ïltïïïS ("he dl*. d« J«e
ur3Ïr£,r,d r" tot ae aanvai op ae Amerucaanse
volkSn.^ basls Pearl Hurbour deed beslui-
\olicsgroep. ,en bcte„nd, voor ,*,,„,„„,1
Return from the Ach». eigenlijk het einde". En dat al op
n.„erie.,nsc nign scooi en te- nubVrt Montaihl-t f1? 7 de«™b« lMl-ChuTchlll kon
aa»val °P verhasl" °eeÏFrsï ,uK"d!e weL.J»"=.h™. vad rreutde.
het onderwijssysteem.
schrijfster Martha Bacon, ge-
Van The New American Libra-
Het is geschreven in de
trant van de beste New Eng
land-novels en het verhaal speelt
in dit sfeerrijke gebied in het
noord-oostelijke hoekje der Ver-
wel
ke geniale staatsman hij op
merkt: „Zonder Churchill zou
Hitier de Tweede Wereldoorlog
gerende roman over de steeds die- i iöe Dead- d<x>r John misschien wel hebben gewonnen",
pere tegenstellingen tussen de ï™.re: Een spionageverhaal, of het nu de Oder-Neisse-grens.
twee rassen in de staat Missis- ®pfi®"f i? Oost-Duitsland en En- het Joden-probleem, het Arden-
geiand. Spannend tot de laatste nen-offensief, dan wel de „7
DIadzlL nietigende strijd" om Staling!
l«i,li,.i'ii
The Charmed Life, door Mary
McCarthy. Een verhaal over eer.
kustplaats in New England, waar
artistieke en kwasi-kunstzinnige fi
guren samenwonen met de bew<
A Wreath for the Enemy, door
Pamela Frankau. De groei naar
volwassenheid van een kind uit
bohémien-gezin.
nietigende strijd" om Stalingrad,
The Trackers, door Ray Hogan. rentie van j
In Arizona achtervolgt de zoon de oorzaak en di
een oonem,en-gezin. met een om de® onSd,^ <Un te schetsen, aan de w.arhëid
schijnbaar moeiteloze, vlotte pen te vrilwaren^ P V-'farva" we "iet behoeven te twij-
besohreven vrijwaren. felen. Bovendien geeft de auteur
The Dance of Death, The Wind- Uiï^rrïêhtïS wSFJÏ* dUid*'
Up Doll en The Never Waa Glrl. L»
Brown ririe nrelen.
beschreven.
Starswarm, door Brian Aldiss.
lijk overzicht van het verloop
verhaal.
Tot de theoretische bagage,
die de muziekexamen-kaitdi-
daat willig of onwillig moet
meetorsen, behoort, vanzelf
sprekend, ook de kennis van
zijn instrument. Tenminste
als hij niet helemaal in de
theorie of de geschiedenis zit.
De aanstaande organisten
hebben het, wat het aanle
ren van de genoemde kennis
betreft, zeker niet het ge
makkelijkst. Het orgel is een
groot en ingewikkeld instru
ment. Vele generaties van
knappe vaklieden hebben aan
de ontwikkeling en vervol
making bijgedragen.
De literatuur, in dik en dun.
heeft zich in evenredigheid daar
opgestapeld. Nu behoeft een or
gel-kandidaat weliswaar geen exa
men voor orgelbouwer te doen,
maar hij behoort toch vertrouwd
te zijn met de constructie
king van het kon1-'-""-
me, dat aan zijn
den toevertrouwd.
Matig
gesteld, beschouwen die vaak als
een noodzakelijk kwaad Boven
dien maakten, in het geval van
de orgelkandidaten, de lijvige boe
ken het hen niet gemakkelijk. Ze
konden daarin, vanwege de veel
heid der bomen, het bos dikwijls
niet meer ontwaren. Als de hoofd
zaken dan nog maar vetgedrukt
stonden...
Het was de gereformeerde or
ganistenvereniging. die zich over
de zwoegers ontfermde. Sedert ja
ren konden dc studerenden putten
uit bescheiden, doch heldere bron
nen, die de G.O.V. voor hen had
doen vloeien: de Organums I en
III, respectievelijk „Kort begrip
van de orgelbouw" en „Orgel-
woordenboekje". Toen deze orga
nums waren uitverkocht, werd
een nieuw, thans de gehele stof
omvattend geschrift ontworpen:
het „A.B.C. van de orgelbouw".
Dit verscheen in mei van het vo
rige jaar. De grote vraag deed
de oplage in korte tijd verdwij
nen, zodat een tweede druk nood
zakelijk werd. Enkele correcties
en kleine redaktiewijzigingen wa
ren het gevolg van een herzie
ning, die de inhoud van deze
waardevolle publikatic in wezen
ongerept liet.
De drie delen: „geschiedenis
van de orgelbouw, „een kort be
grip van de orgelbouw" en het
..orgelwoordenboekje" werden op-
Sesteld door de heren drs. Ad.
'outman (a) en J. C. Hanegraaff
(b en c). Deel c is een bewerking
van het vroegere Organum III.
destijds door P. van 't Riet opge
steld.
Danktoon
Parties and Politics in America,
door Clinton Rossiter. Een analy
se van samenstelling en werkwij
ze van de Amerikaanse republi
keinse en democratische partij
door een professor van de Cor
nell universiteit, die een interes-
9MS! „ic uc uuiuuu achi «ecu, sant en beider beeld geeft van
zoals trouwens de titel reeds had cfLJWee Parti)en"systeem de
soort over
geeft naar e
melkwegstelsel.
groep, die zich be- mur spjnnjnd- boekje». Indruk vin de verschrikkingen die
yderd ln net detective-genre. de tiderilon" Hitier en zijn trawan-
J. VAN H. ten op hun geweten hebben.
haalde lezing van dit boekje.
wat alles van de orgelbouw
veten. Wie de inhoud kent, heeft,
danktoon
waard. Heel summier wordt hier
al het noodzakelijke behandeld,
niets méér, maar ook niets min
der. Die beknoptheid vergt echter
een gestage concentratie. Vrijblij
vende kletsstukjes en oratorische
uitwijdingen, die in grote leerboe
ken ontspanning plegen te bezor
gen, komen in dit ABC niet voor.
Elke zin is belangrijk. Oók de il
lustrerende tekeningen, waarmee
verscheidene bladzijden zijn be
drukt.
Dit Organum IV bevat een gro
te hoeveelheid weetjes, bondig en
tevens leesbaar opgediend, door
schoten met afbeeldingen, sche
ma's, overzichten (o.a. van de re-
gister-soorten) en disposities. Een
literatuuropgave besluit dc eer
ste twee delen.
Deel C, de orgelwoordenlijst,
neemt niet minder dan negenen
twintig bladzijden (dat is bijna
de helft) in beslag. Misschien is
er wel het één of ander verge
ten, maar de zaken, die ons zo
maar te binnen schoten, vonden
we vermeld en, heel kort natuur
lijk, beantwodi-d.
Niemand mag menen, na her-
Betrouwbaar
De auteurs hebben, zoals voor
zitter D. W. L. Milo (van de
(G.O.V.) in zijn voorwoord op-
States.
Cards of Identity, door Nigel
Dennis. Een met bewonderens
waardige woordkeus en geest ge
schreven roman van een Engels
auteur, die steeds meer naar dc
voorgrond dringt.
- - Field of Women, door Alan Cail-
bruikbare, aangena- lou. Een Amerikaans technicus
betrouwbare Kids Jwüten strijdt in een arm dorpje in Ita-
i ju-- openlij-
bezorgen aan examenkandidaten lië tegen vooroordelen
verder aan allen, die zich
de orgelbouw interesseren. Ook
een met de muziektheorie enigs- TV
zins vertrouwde orgelliefhcbber boek door
zal er zeker genoegen aan bele-
fMMHM heel wat uit kunnen op-
Het verspeelde uur,
door Brian Gardner.
Uitgaven Wereldvenster.
Baarn.
Winston Churchill
augustus 1945: Onze pelgrimstocht
heeft tot een hoogtepunt
toen Von Rundstedt
i de laatste stuiptrekking
i-_._ wehrmacht leidde,
feiten Amerikaanse bom op de volkomen
1945, willekeurig gekozen Japanse ste-
iNtgarakl, r i
irrigatiesysteem te doen i
leggen. Veel lokale kleur in dit
boek door een schrijver, die er
zelf was tijdens Wereldoorlog II.
The Explainers, door Jules Feif-
fer. Een bundel cartoons van een
soort, dat in Amerika heel popu-
n e» nvpr p onthullend boek, waarin hij
kende grote onbekende zal blij-
Heeft de lectuur echter de be
langstelling en daarmee het ver-
langen-naar-méér opgewekt, dan
blijft het niet bij de C; de eigen
lijke start begint pas bij de D.
Want: Wie dieper in deze mate
rie wil thuisraken, zo besluit de gewone rechtszaak,
heer Milo. hij neme de uitgebrei- Psychiatric Nurse, door Jane
compliceerde mozaïek v;
- zoals dat in het begin van 1945, willekeurig
de Arden- den Hirosjima
bij meer dan 130.000 mensen het
leven verloren, was niet nodig ge
weest omdat Japan zich al op zjjn
onvoorwaardelijke overgave voor
bereidde. Truman, die het bevel
tot het afwerpen van de bom gaf,
was slechts half-geïnformeerd om
trent de uitwerking er van.
H«t 18 deze uitspraak van de
sen waardig te zijn. Wij kunnen stand, waarin de wereld zich
ons niet veroorloven één
verspeten of één dag
He? them s «nwai fngetee oorlogsleidér. die de jonge ^^tina van de over de toekonistvande ^reïd
historicus Brian Gardner als iro- P_ ,«5» e_f" _mJ_ schakers, die werd beslist Od deze conferentie
verbijsterende beelden geeft
is gegaan. Zoals het
kundige betaamt gaat Gardner,
aan de hand van honderden ovei
de tweede wereldoorlog versche-
«loor '«te naïviteit,
president Roosevelt
ïra, van dfeeeïeltt
n& volledig w««rgee^ Sa^L'CM^
j n ;---oBij het lezen van dit boek zal in Europa gesanctioneerd. De
de Westerse wereld verloren men tot ontstellende ontdekkin- Fransman Arthur Conté heeft al-
geschied- gen komen. Bijvoorbeeld tot die leen aan deze conferentie een boek
dat Duitsland in 1942 al ver met gewijd: „Yalta ou 1e partage du
de ontwikkeling van een atoom- monde" (Jalta of de verdeling der
-r— bom gevorderd was. Hitier gelast- wereld). Het is frappant hoe pre-
publicaties, ettelijke dossiers te stopzetting van het projekt om- cies zijn conclusies en die van
pn enorm aantal officiële rap- dat hij de voorkeur gaf aan de Gardner met elkaar in overeen-
m nuchter het ge- V-wapens. Het afwerpen van de stemming zijn.
