Doel
nog
van Navo
negatief
Klimaat scheppen waarin
échte medewerkers zijn
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
Politieke
Strategie
Zorgenkind
V.S. betreuren aftreden
van mr. Stikker
Johnson drukt
spijt
uit
Jjh een donfce kij,
Schotse heldenzangen
ZATERDAG 4 APRIL 1964
Op haar
(Van een onzer redacteuren)
HET was onder bijzonder
moeilijke omstandigheden,
dat vandaag vijftien jaar gele-
den de Noordatlantische ver-
drags-organisatie (Navo) werd
opgericht. Tsjechoslowakije
was achter het ijzeren gordijn
getrokken, Perzië en Turkije
liepen gevaar, Griekenland
tobde met een door de commu
nisten geïnspireerde burger
oorlog, in Italië leken de com
munisten de macht te zullen
overnemen en in Frankrijk
ging het al niet veel beter. Nog
geen drie jaren na het einde
van de tweede wereldoorlog
was duidelijk geworden, dat al
het gepraat over vrede en ont
wapening slechts schone schijn
was geweest. De Sowjetunic
was bezig, West-Europa na?y
het voorbeeld van Tsjechoslo-
wakije achter het ijzeren gor
dijn te trekken. En we kunnen
nu na vijftien jaar rustig
zeggen, dat zij daarin (mense
lijkerwijs gesproken) zou zijn
geslaagd, als de Navo niet zou
zijn opgericht, nadat de Ver.
Staten reeds begonnen waren,
op grote schaal economische
hulp te verlenen aan de door
de tweede wereldoorlog econo
misch geruïneerde landen van
West-Europa.
vijftiende verjaardag
Johnson: NAVO
heeft goed
werk verricht
Werknemers als mensen
Mr. Stikker, de secretaris-generaal
van de Navo, wiens gezondheids
toestand hem noodzaakt, in de loop
van de zomer af te treden.
Hier komt het duidelijkst tot uiting,
hoezeer het conflict tussen de Sowjet-
uiiie en communistisch China de zorge
loosheid in het westelijke kamp heeft
doen toenemen. Men blijft nog wel waar
de hechten aan de Navo als garantie
(van Amerikaanse zijde) tegen agres
sie. Maar daar houdt het mee op.
Negatief
Al die tijd is de Navo de Russen een
doorn in het oog geweest. Zij hebben
alles gedaan wat zij konden om deze
(helaas nog altijd bijna uitsluitend mi
litaire) organisatie te verlammen of te
doen verdwijnen. Maar zij zijn daar
nooit in geslaagd. Ook niet na de dood
van Stalin, toen Chroesjtsjef het roer
omgooide en alle niet-communistische
landen trachtte te overtuigen van de
vredelievende bedoelingen van de Sow-
jetunie. Van tijd tot tijd was Chroesjtsjef
genoodzaakt, zijn masker af te werpen
(vooral met betrekking tot Berlijn en
Cuba). Dan bleek telkens weer, hoe dicht
de Navolanden ondanks de schijnba
re verdeeldheid nog bij elkaar ston
den. Dit laatste is ook thans nog het
geval.
De politiek van generaal De Gaulle
behoeft geenszins tot het einde van de
Navo te leiden. Een politieke verschui
ving In Engeland zal als het er op
aan komt de Navo niet krachteloos
maken. En de moeilijkheden om Cyprus
zijn er slechts om te bewijzen, van hoe
grote betekenis de Navo is als samen
bindend element.
Mr. Stikker
Niettemin bevindt de Navo zich in een
van de moeilijkste jaren van haar be
staan. Het is een jaar, dat beslissend
kan zijn voor de toekomst van de or
ganisatie en dat. terwijl het nog vijf jaar
duurt, voordat het verdrag aan herzie
ning toe is. Belangrijke besluiten moe
ten worden genomen op de conferentie
van de Navoraad, welke van 12 tot 14
mei a.s. in Den Haag zal worden ge
houden. Het is echter de vraag, of men
dan zo ver zal komen. Dit zou te meer
te betreuren zijn, omdat thans officieel
bekend gemaakt is dat de (Nederland
se) secretaris-generaal van de Navo,
mr. D. U. Stikker, na de vergadering
van de Navoraad als zodanig zal aftre
den. Dat valt dan precies op het ogen
blik, dat de organisatie meer dan ooit
behoefte zal hebben aan krachtige en
ervaren leiding.
Daar komt nog bij en dit kan wel
eens van beslissende betekenis zijn
dat in de Verenigde Staten een verkie
zingscampagne aan de gang is, die het
de Amerikaanse regering bijzonder
moeilijk maakt, besluiten te nemen met
betrekking tot een probleem, waarover
in Washington nog helemaal geen een
stemmigheid bestaat.
Geen politiek
Thans wreekt zich het feit, dat de
Navo na vijftien jaar nog steeds een vrij
wel uitsluitend militair karakter draagt.
De economische samenwerking in Atlan
tisch verband hoe noodzakelijk die
ook is stuit (als gevolg van de hou
ding van Frankrijk) op steeds groter
moeilijkheden. In plaats dat men dich
ter bij elkaar komt te staan, groeit
men verder uit elkaar, zodat het er op
gaat lijken, dat er twee kampen, tegen
over elkaar staan. Op politiek terrein
is er van samenwerking vrijwel
geheel geen sprake. De moeilijkheden
beginnen al in Europa, waar men hel
onderling niet eens tot een gemeen
schappelijke houding kan brengen. Ook
in dit geval is het de houding
Franse president, die tot verstarring
aanleiding geeft en die een gezamenlijke
aanpak van gemeenschappelijke proble
men in de weg staat.
Terwijl het militaire doel van de Na-
vo-strategie, nl. de verhindering van
oorlog door middel van afschrikking en
verdediging, nog vrij duidelijk is voor
de meeste mensen, lijdt de politieke
strategie, die de opdrachten van de mi
litaire strategie tenslotte bepaalt, aan
een voortdurend gebrek aan gemeen
schappelijke definities en opvattingen.
De Navo streeft slechts een negatief
doel na, nl. het behoud van wat zij
heeft. Haar militaire strategie kan daar
door niet anders dan defensief zijn. De
moeilijkheden, die in de loop der jaren
tussen de bondgenoten zijn gegroeid,
vloeien voornamelijk uit deze instelling
voort. Een passieve politieke strategie
plaatst de Navoleiding dan* ook voor
enorme problemen. Het was totdusver
onmogelijk, de formule der militaire af
schrikking een hogere inhoud te geven
door een politieke formule.
In wezen Is dit niet een gevolg, maar
een der oorzaken van de misverstanden
tussen de Europese landen (en met na
me Frankrijk) enerzijds en Amerika en
Engeland anderzijds. De problemen be
stonden al voor 1958, toen De Gaulle
voor de tweede maal aan de macht
kwam. Sindsdien werd de kloof breder,
omdat geen der partpen een politieke
oplossing mogelijk wilde maken.
Conventioneel
Een andere vraag is, of de Navo-stra-
tegie de tegenstander in een veilige ze
kerheid laat, of tot de overtuiging
brengt, dat zijn belangen het meest ge
diend zijn met een regeling aan de con-
ferentietafel. Juist daarom is het van
groot belang, dat de Navo haar politie
ke strategie bepaalt. Totdusver heeft de
ze organisatie door haar bestaan alleen
reeds een oorlog erg onwaarschijnlijk
gemaakt. Dit houdt echter niet in. dat
de daarbij aangesloten landen nu op hun
lauweren kunnen gaan rusten. Er zijn
ook nog andere mogelijkheden voor de
communistische landen om de niet-com
munistische landen aan zich te onder
werpen. Nu de atoomoorlog alle
trekkelijkheid heeft verloren, krijgen de
conventionele strijdkrachten weer bete
kenis.
Sinds de Ver. Staten de verdediging
van de westelijke wereld voornamelijk
baseren op beveiliging van het eigen
grondgebied, verkeren de Europese le
den in een door De Gaulle aangewak-
kerde onzekerheid. Voor het eerst sinds
1949 doemt weer de mogelijkhe\l
van een conventioneel-militair conflict,
dat zich op Europees grondgebied zou
kunnen afspelen, zonder dat de Ver.
Staten met hun afschrikwekkende kern
macht tussenbeide zouden (kunnen) ko-
Drie punten
Er Is dus nu weer een streven om het
ook op het conventioneel-militaire ter
rein tegen de Russen te kunnen opne
men. Opnieuw blijkt het onmogelijk te
zijn, een politieke conceptie te ontwik
kelen, die de Russen tot nadenken
dwingt en wellicht eens tot toegeven.
Want zo ver is de Sowjetunie op het
ogenblik helemaal nog niet, ondanks het
conflict met China. Iffmark geeft i
Neue Zuercher Zeitung drie doelstellin
gen voor de Navo-strategie: 1. het
derwerpen van de tegenstander: 2. het
scheppen van een evenwichtstoestand,
waarbij men door een voor beide par
tijen bevredigend compromis tot rust
komt; en 3. het voorkomen "van verde
re verliezen, waarbij de spanning blijft
voortduren. De laatste doelstelling heeft
in de afgelopen vijftien jaren geen op
lossing kunnen brengen; de eerste komt
niet in aanmerking. Blijft de tweede
Om ook de Russen tot deze strategie
te dwingen heeft het Westen een poli
tiek gemeenschappelijke en bindende
doelstelling nodig op alle gebieden
en niet alleen op het militaire terrein.
Voorts is het naar zijn men'cig nodig,
dat het militaire apparaat van de Navo
wordt omgeschakeld op een andere ge-
vechtstaktiek, die een tegenstander zon
der wapengeweld bereid kan maken tot
een compromis.
Tijdens een plechtigheid op het
Witte Huis in verband met het feitj
dat vandaag de Noordatlantische ver
dragsorganisatie (NAVO) 15 jaar be
staat, heeft president Johnson giste
ren verklaard dat de Verenigde Sta
ten verlangend zijn met een nieuw,
verenigd Europa „op ieder niveau
van macht en verantwoordelijkheid"!
samen te werken. De president zei
dat de NAVO, in de 15 jaren vanj
haar bestaan, goed had gewerkt.
Maar alhoewel het gevaar is afge
nomen is het nog niet geheel ver
dwenen en de verleiding om de,waak
zaamheid te laten verslappen moet
volgens Johnson steeds worden weer
staan.
Hij zei verder onder meer dat in het
bijzonder de nieuwe geest van ver
deeldheid in Oost-Europa in het oog
moet worden gehouden.
De plechtigheid werd onder anderen
bijgewoond door de ambassadeurs var
de NAVO-landen, door de leiders var
de congrespartijen en door Dean Ache-
son, de vroegere minister van bui
tenlandse zaken die in 1949 na
Verenigde Staten het Atlantische pact
ondertekende.
(Van een onzer redacteuren)
Misschien heeft u het donder
dag jl. wel in deze krant gelezen,
dat bericht onder de kop „Gro
ningse fabriek neemt initiatief:
Werknemers worden als „men
sen" behandeld". Zo'n bericht
trekt de aandacht, ook al weet
iedereen drommels goed dat er
gelukkig in ons goede vaderland
geen enkel bedrijf kan zijn dat
z'n mensen als béésten zal be
handelen.
ders zouden de erkende vakorganisa
ties er in de jongste afleveringen van
haar respectieve organen waarvan
het betreffende krantebericht een sa
menvatting was niet zo nadrukkelijk
aandacht aan hebben besteed.
Commentaar van
ir. J. H. Kuiper
„De directie van de N.V.
Appingedammer Bronsmotoren-
fabriek (400 personeelsleden) die
dieselmotoren voor schepen ver-
vaardigt zoekt met succes naar
nieuwe wegen die moeten leiden
tot een eigentydse organisatie van
de onderneming.'* Deze zin uit
de krant van donderdag was voor
ons de aanleiding meer gegevens
over dit streven en zijn achter
gronden te weten te komen.
Uit het gesprek dat we met do
directeur, ir. J. H. Kuiper en
zün naaste medewerkers mochten
hebben ontstond bijgaand artikel.
Het geeft uiteraard hoofdlijnen,
maar o.i. toch genoeg om enige
indruk te krijgen van wat er zicli
in dit bedrijf in ons hoge noorden
afspeelt.
doen het onder woorden te brengen:
doordat het een zodanig klimaat binnen
de werkgemeenschap die ..het bedrijf"
heet tracht te scheppen, dat een ieder,
van hoog tot laag, zich medewerker of
medewerkster kan voelen. En dat be
tekent dan voor dit bedrijf onder meer:
begin met vertrouwen te schenken;
wéér elke vorm van discriminatie,
praat in en over het bedrijf zo breed
mogelijk, met andere woorden: betrek
zoveel mogelijk werknemers d.w.z. al
le direct- en indirect-betrokkenen bij
de besluitvorming, bij het mee-denken
over een probleem dat zich in het be
drijf voordoet. Kortom: laat het be
drijf heel breed functioneren.
Nu zijn
wil behan- worden ondernomen
i poging mogen omschrevi
kunnen komen.
Veel geschreven
bedrijf
noeg geschreven er
véél zelfs. Men
den, wijst er op, dat de gekleurde, hon
gerende volkeren der wereld op den
duur niet zullen begrijpen, dat de rijke
industrielanden der blanken (waartoe
ook de Sowjetunie behoort) elkaar met
massale vernietigingsmiddelen bedrei
gen en hun economisch potentieel in
zetten voor een vernietigingsoorlog. Zij
zullen zich steeds meer gaan afvragen,
waarom zij die mogelijkheden niet wil
len aanwenden voor een taak, die geen
enkel land alleen aan kan. De wereld
handelsconferentie te Genéve is er om
te bewijzen, welke gevoelens er onder
de zgn. onderontwikkelde volkeren leven.
De Sowjetunie zou er van overtuigd
moeten worden, dat haar ideologi
sche illusies niet verwezenlijkt kunnen
worden met realiseerbare belangen. En
daarom moet het Westen beginnen, een
gemeenschappelijke politiek te bepalen,
die iets anders is dan de vage en wel
luidende gemeenplaatsen, waarachter de
landen zich verschuilen om verder
maar te kunnen doen wat zij willen.
Zoals gezegd: het ziet er niet naar meer vemuiucn.
uit. dat zulks dit jaar zal gebeuren, het l..1Enerzi^,ds. heJ,.be? dezf ?.e" r.mnino»
vele werk v,n de aftredende mr. Stik. i 'U'; 4e klanken al, rodanir rijn
niet nieuw. Echter zijn misschien wel
ker ten spijt. Als er niettemin een be- nieuw de consequente pogingen die
gin mee zou worden gemaakt, zou ditdoor het Gr0ningse bedrijf in casu
het mooiste afscheidsgeschenk zijn, dat De jj.V. Appingedammer Bronsmoto-
men deze staatsman zou kunnen geven, renfabriek nu al gedurende tien jaar
(en vult u zelf nu maar verder
in). Dit is niets meer of minder dan
intermenselijk verraad, hetgeen zo on
geveer gelijk staat met de echtgenoot
die in groot publiek vertelt dat zijn
vrouw niets van haar hulshouding te
recht brengt en in de verste verte niet
met geld kan omgaan.
Kort en goed, in plaats van publieke
lijke ergernis over zijn medewerkers
te luchten zou een werkgever er in zijn
eigen belang veel beter aan doen zich
binnen zijn bedrijf te bezinnen op de
vraag: hoe kómt het eigenlijk dat veel
van mijn arbeiders zo weinig interesse
opbrengen en: wat zou ik daar aan
kunnen doen?
En nu komen we tot een voorwaar
de die in het begin reeds is genoemd,
waarop we eens nader in kunnen gaan,
want aan de hand van de praktijk in
Appingedam kan het best duidelijk ge
maakt worden waarover het hier gaat.
Gedoeld wordt dus op een zodanig kli
maat binnen bet bedrijf, dat i eder»
werknemer er zich in de ware beteke
nis van het woord medewerker kan
voelen.
Hoe kan zo'n ideaal klimaat ont
staan? Om te beginnen is voorwaarde
dat er een zo intens mogelijke com-
- municatie van hoog tot laag in het be-
ïdeale „bednjfskumaat te dr^ bestaat. Die communicatie is er
onder meer, doordat in beginsel iedere
werknemer altijd bij de personeelchef
binnen kan lopen; doordat er een zeer
actieve ondernemingsraad functioneert;
de intermenselijke verhoudingen doordat er daarnaast bij teer belang.
namelijk al
gezegd; bijzondi
het haast
rijke beslissingen met het hele perso
neel, in groepen van 15 (de alfabeti
sche volgorde der namen is bepalend
de samenstelling van elke groep)
xiu Z.1J11 wc una van bewust dat bo- =-
venstaande alinea velen nog bijzonder
weinig zal zeggen, omdat ze kunnen mn r
reageren: Waar heb ik die klanken
vernomen'"
de kunnen noemen, zó vaak wordt dit ™r, c"cr,r"i-on"3„"„„h
onderwerp aan de orde gesteld. Van d°0rdat
lieverlede zijn als gevolg daarvan ze- het pesnrek en dan to breed more-
kere opvattingen, zekere stellingen ge- „.J*11 «te*gJ5d? zSh od deS uTifze
meengoed geworden. Als daar rijnj De .^S^e .TsenuTbU
functioneren van dit bedrijf. Het heeft
niet het karakter van onderhandelen
tussen partijen, maar echt dat van pra
ten over een idee; dit samen trachten
te analyseren om bijvoorbeeld daarna
te zeggen: het lijkt niets, laten we het
gemiddelde werknemer heeft een hekel
aan werken. Het is hem alleen maar
om zoveel mogelijk geld te doen. Hij
heeft geen enkele belangstelling voor
het bedrijf waar hij werkt. Hij wil geen
verantwoordelijkheid dragen, enzovoort,
enzovoort.
Dit genre generaliserende gemeen-
het door
bedoelde Groningse bedrijf verre
zich. Simpel omdat de praktijk aldaar
Betekent dit dat men er vóór het
invoeren volledig „klaar" mee is? Zeer
zeker niet. Maar uit het toepassen
vloeit weer nieuwe kennis voort, waar-
Vrag
en
DE Amerikaanse president,
Johnson, heeft gisteren in
een boodschap aan de secretaris
generaal van de NAVO, mr. Dirk
Stikker, zijn „grote spijt" uitge
drukt over het besluit van de
secretaris-generaal om zijn ont
slag aan te bieden. Johnson zegt
in zijn boodschap dat mr. Stik
ker op doeltreffende wijze en met
verbeeldingskracht het werk
voor de ontwikkeling van de
Het Parthenon en de Navo (NATO
in het Engels): symbolen van twee
heel verschillende tijdperken. Hoog
boven deze tempelruïne op de Akro-
polis bij Athene vormen speelse
vliegers een gevleugeld woord...
I kracht van de NAVO heeft geleid,
'terwijl hij de rol van de organi
satie aan de veranderende we
reldsituatie trachtte aan te pas
sen.
Ook de Britse minister van binnen
landse zaken, Butler, betreurde het af
treden van mr. Stikker.
„Als alle regeringen van de landen,
die bij de NAVO zijn aangesloten, zijn
wij in Engeland waar hij eerder
heeft gewoond als ambassadeur van Ne
derland in staat om op de hoogte te
zijn van de toegewijde diensten die hij
heeft verleend, ongeacht zijn gezond
heidstoestand en de persoonlijke bijdra
ge die hij heeft geleverd aan de conso
lidatie van ons gemeenschappelijke
doel. Wij danken hem en wensen hem
het allerbeste", aldus minister Butler.
Zoals bekend kondigde mr. Stikker
gisteren zijn aftreden af als secretaris
generaal wegens een ernstige ziekte aan
de onderbuik.
Mr. Stikker richtte zich ter gelegen
heid van het 15-jarige bestaan van de
NAVO in een boodschap tot de Neder
landers overzee. Hij zei dat de samtn-
werking in de Noordatlantische raad
heeft bewezen dat het vasthouden aan
..onze beginselen aan de idealen, die
ons te zamen hebben gebracht en die
voor ons een waarborg voor de toe
komst zijn alle mogelijkheden kan
overwinnen. Aanpassing van ons beleid
aan politieke ontwikkelingen is doel van
ons dagelijks werk". Hij voegde er nog
De vooruitgang die wij
ken kan soms langzaam zijn,
zij
Géén prikklok
Daar was bijvoorbeeld de kwestie
m de prikklok. Op een gegeven ogen
blik werd die prikklok aan de orde ge
steld en er werd over gepraat, ook
onderling. De vraag
als volgt. Voor al deze opvattingen gebracht
zijn de bewijzen nimmer geleverd.
Natuurlijk, er zullen best werknemers
zijn die een hekel aan werken hebben,
die geen verantwoordelijkheid willen
dragen enz. Maar dat is dan een re
den temeer om je binnen het bedrijf
waar je werkt te bezinnen op wat je
daar dan aan zou kunnen doen, uit- w
gaande van de objectieve waarheid, dat tussen de
het in beginsel voor ieder mens juist waS: Wat willen we ermee? Wegen dë
een ingeschapen behoefte is om te kun- nadelen ervan eigenlijk niet veel zwaar-
nen werken of mogen werken en om der dan de voordelen, ja, zijn er wel
verantwoordelijkheid te dragen. duidelijke voordelen aan verbonden? Is
een prikklok eigenlijk geen vorm van
Het is eenvoudig absurd, onrecht- wantrouwen-bij-voorbaat? En: hoe kan
vaardig en trouwens ook ondoelmatig onderling vertrouwen daarbij groeien?
dus oneconomisch m het openbaar als Djt idee'van de afschaffing der prik-
werkgever te verkondigen zoals he- klokken heeft zo een hele tijd „gesud-
laas nog maar al te vaak gebeurt derd" tot de afschaffing inderdaad volg-
„dat dia arbeiders van tegenwoordig dc. Het bleek een goede maatregel die
5een enkel nadeel en alleen maar voor-
eel opleverde: een bijdrage tot ver
dieping van het onderlinge vertrouwen.
SS-ers weg uit
Duitse B.V.D.
De minister van binnenlandse zaken
van West-Duitsland Höcherl, heeft de
leiders van de drie fracties in de Bonds
dag laten weten dat er binnenkort bij
het „centrale bureau voor bescherming
van de grondwet" de binnenlandse
veiligheidsdienst geen SS-ers
zullen werken. Van de zestien ambte
naren om wie het volgens de minister
gaat, is het merendeel al overgeplaatst
naar een bestuursorgaan. De rest
elders in het staatsapparaat te werk
worden gesteld.
Minister Höcherl schreef dat van de
zestien oud-SS-ers niemand zich aan
strafbare handelingen schuldig heeft ge
maakt. De aanwezigheid van oud-SS-ers
bij de Westduitse B.V.D. kwam aan de
orde bij een parlementair onderzoek
naar de beschuldiging dat deze instan
tie onrechtmatig telefoongesprekken
hebben afgeluisterd.
I De Amsterdamse poli
tie werd gisternacht ge
alarmeerd omdat een
29-jarige dronken Noord
se zeeman in een café
aan de Zeedijk de café
houder met een pistool
zou bedreigen. De poli
tie was snel ter plaatse
en nam de zeeman het
wapen af. Toen bleek
het een onschuldig klap
perpistooltje te zijn.
I Mevr. Jean Richards
uit de Australische
stad Beecroft is op weg
naar Parijs om presi
dent De Gaulle te be
wegen af te zien van het
nemen van kernproeven
in het gebied van de
Stille Oceaan. Ruim
1.000 mensen van ver
schillende geloofsover
tuiging hebben haar
reis mogelijk gemaakt.
Mevrouw Richards is
lid van de Quakers. Bij
haar vertrek zei ze Dc
Gaulle te willen overre
den, het denkbeeld dat
Frankrijk een kernmo-
gendheid moet worden
op te geven en in plaats
daarvan een leidsman
in de wereld te worden
in moreel opzicht.
In verband met het
bezoek van koningin Ju
liana aan Mexico zal
dinsdag een tentoonstel
ling van Nederlandse
schilderijen uit de vijf
tiende, zestiende en ze
ventiende eeuw in de
hoofdstad, Mexico city,
worden geopend. De
vorstin hoopt woensdag
in Mexico aan te komen.
I De 29-jarige kleuter
leidster, Agna Verhoef,
uit Soest die nog nooit
in Amsterdam was ge
weest, nog nooit op
Schiphol, die nog nooit
had gevlogen en nog
nooit een prijs had ge
wonnen, is gistermiddag
tot haar verbazing in
het Nationaal lucht
vaartmuseum in
atoomgebouw op Schip
hol door directeur L. A.
de Lange als kwart mil
joenste bezoekster ge
huldigd. Hij liet de ver
bouwereerde kleuterleid
ster in de link-trainer
stappen (een imitatie
vliegtuig) en gaf haar
een echte vliegles.
Voorts kreeg Agna twee
retourbiljetten per KLM
naar Parijs. Een ste
wardess van Martin's
Air Charter bood de
kleuterleidster enkele
biljetten aan voor gratis
rondvluchten boven Am
sterdam.
CJ
1484) In de vroege middeleeuwen de daden van allerlei helden. Deze
werden de Ieren door Latijnse schrij- voorstelling overheerst vooral in een
vers algemeen als Scoten aange- groot middel-Iers raamverhaal, dat
duid. Deze naam werd overgedra- als het „Gesprek der Ouden" bekend
zelfstandig koninkrijk Ook in de talrijke Schotse balla-
neeit onwiKKeld. dat de naam Schot- den van Ossian, die in de Hooglan-
land droeg. Schotland is dus eigen- den zeer populair werden, verheer
lijk: Scotenland, d.i. Ierland. Om lijkt de oude held Ossian zijn gezel-
verwarring te voorkomen tussen de- len van weleer
ze Ierse kolonie en Ierland zelf, ten van een h
werd Ierland in dc middeleeuwen held Finn niet zou aantreffen. Om
als Scotia Major betiteld kort te zijn, ln deze balladen werd
We hebben deze gefixeerd het type
TOCH IS
HET ZO!
afgeleefde,
blinde zanger der
Gaelen, die ln
tUd van verral (het
opkomende Chris
tendom) de vergane
heldenglorie van
zijn jeugd beweent.
herinnering uit het
verleden opgediept,
om des te sterker
het verband te
doen uitkomen dat
omstreeks de 4e
eeuw na Chr. tus
sen de Ierse en
Schotse taal heeft
bestaan. Het
Schots-Gealisch is i. de Keltische Het is wellicht overbodig hieraan
taal die zich in Schotland heeft ont- toe te voegen dat deze heldenzangen
wikkeld nlt het oud-Iers dat daar in het leven van de Schotse Hoog-
gebracht werd door de Ieren die er landers eeuwenlang levende elemcn-
van 360 na Chr. af Invallen deden ten zijn geweest die van geslacht op
en aan het eind van de 5e eeuw een geslacht werden overgeleverd, waar-
staat stichtten, waarin de oorspron- door zij in verschillende streken wij.
kelijke bevolking van de Hooglanden zigingen ondergingen aangevuld met
tenslotte opging. plaatselijke overleveringen, zodat
Het is duidelijk, dat door deze een moeilijk te ontwarren kluwen on
nauwe verwantschap tussen belde ta- geschreven volksliteratuur ontstond,
len en volken er veel gemeenschap- Daarom veroorzaakte In de 18e
pelijks Ss in de sagen, balladen en eeuw James Macphcrson zo'n gcwel-
heldenliederen die in Ierland en dige opschudding, toen hij een oud
Schotland werden voorgedragen. Zo Keltisch gedicht voor de dag haal-
was Ossian in de Gaelische sagen en de. dat door de deskundigen als een
balladen van de Finn-cyclus een van literair monument uit de 13e eeuw
de voornaamste helden. Volgens de werd herkend. Deze Keltische poëzie
overleveringen zou hij de slag bij heeft op de Europese letterkunde
Baghar 150 jaar hebben overleefd grote invloed gehad, maar vóór we
en zou hij St. Patrlclus bij diens dit punt aansnijden, moeten we eerst
komst In 432 als gids hebben ge- iets vertellen over die geniale Mac-
diend bij het doorkruisen van Ier- pherson.
land en hij zou de belangstellende Daarover een volgende keer.
heilige volledig hebben ingelicht over H. Pétillon
Op dezelfde wijze is een nieuwe pen
sioenvoorziening in het bedrijf tot stand
gekomen waaraan ten grondslag ligt
dat hand- en hoofdarbeiders gelijke
rechten hebben, derhalve een man uit
de fabriek, die x gulden per maand
verdient en een man-met-de-witte-boord
(op kantoor) wiens inkomen even hoog
is, genieten beiden volkomen identieke
pensioenrechten. Datzelfde principe
blijkt ook uit een detail als de salaris
uitbetaling die voor allen vicrwekelijks
is; men wil het principe verder voor
alle sociale voorzieningen binnen het
(meer) tussen arbeiders en beambten.
Want die verschillen mogen dan in
historisch opzicht wellicht nog verklaar
baar zijn, de vraag is of we heden
ten dage niet zijn aangeland in een sa
menlevingspatroon dat ze niet meer
als logisch aanvaardt, waar dan cok
de dagelijkse praktijk mee in overeen
stemming dient te worden gebracht.
Van dat laatste geeft ook de in het
bedrijf op het geschetste brede niveau
overwogen en tenslotte toegepaste maat
regel van gelijke winstdeling blijk. Ieder
personeelslid van laag tot hoog krijgt
Indien mogelijk hetzelfde percentage
winstuitkering. Dus niet: de bedrijfslei
der 30 pet. van zijn salaris en het du-
velstoejagertje 2... Enig kriterium voor
de hoogte van de winstuitkering is of,
en zo ja hoeveel, winst er werd ge
maakt.
Presttatie belonen
Natuurlijk erkent me*- wel verschillen
op grond van de verantwoordelijkheid
die iedere medewerker in het bedrijf
draagt en op grond van de wijze waar
op iedere medewerker zijn taak ver
vult. Het woord prestatiebeloning wil
men bepaald niet uit de vocabulaire
schrappen. Een andere zaak hierbij is
echter de manier waarop: men wil
ieders prestaties niet wat zeer on
menselijk wordt geacht van karwei
■fi| ikarwei beoordelen (tarifiëring)
r over een periode van een heel
jaar.
Terdege is men er zich in Appinge
dam van bewust geen hemelbestor
mers te zijn. Men zegt daar eenvoudig
dat men eigen analyse van interne ar
beidsverhoudingen en omstand'/beden
even nodig, misschien nog wel tuttiger
acht dan de overal algemeen toegepas-
te, zeer uitgebreide research in het be
drijfsleven die aan het uitbrengen van
elk nieuw produkt vooraf pleegt te
gaan.
De in het bedoelde bedrijf gesigna
leerde ontwikkeling op het gebied van
intermenselijke werkverhoudingen is
ook niet iets nieuws in deze zin dat
het een initatief van de laatste maan
den of het laatste jaar zou zjn. Inte
gendeel: al verscheidene jaren is men
ui dit bedrijf bezig over deze dingen
samen te denken, samen te spreken,
«amen te handelen.
Niet ten onrechte wordt door mede
werkers meer dan eens het functioneren
van het bedrijf met het concerteren
van een orkest vergeleken: in beide ge
meenschappen moet alles met elkaar
in overeenstemming, in harmonie zijn,
w>> er iets moois, iets goeds uit tevoor
schijn komen.
Dat dit laatste het geval is,
blijkt onder meer uit het geringe
verloop; uit datgene wat de
werknemers over „hun" bedrijf
naar buiten brengen; uit de be
langstelling die met name de
vakbeweging speciaal voor dit
bedrijf is gaan koesteren, en last
but not least uit de cijfers inzake
arbeidsproduktivitelt
