IJzeren gordijn MOSKOU: Kinderen op 'n schopstoel têêm - NIET MEER ONBEREIKBAAR ZONDAGSBLAD ZATERDAG 4 APRIL 1964 Voor enkele honderden guldens „uil en thuis" (Van een onzer verslaggevers) QAAR STA je dan ineens op het Rode Plein, het weidse centrum avond. Kremlins Spasskaya-toren slaat elf. Dreunend galmen de zware slagen van de „Mos- kouse Big Ben" over de stad. Late wandelaars haasten zich langs de onverlichte etalages van de Goem. De kinderhoofdjes bij het Mausoleum weerkaatsen het floodlight, dat uit sterke schijnwer- rist, die pers de kantelen en de toren van het hart van de stad in gloed zet. Onbewogen staart Lenins do denwacht op de marmeren bordes-trappen over het plein. Het verlóten plein, want rva elven is de wereldstad Moskou, die overdag meer dan zeven storven metropool. In het luxueuze Moskwa-hotel een paar honderd meter verder op, houdt een strijkje de laatste gasten op de dansvloer. Buiten schittert nóg de neonverlichting, maar de vurige letters op het dak zullen spoedig uitdoven. Evenals de aan- en uitfloepende Aeroflot- Tupolev op een van de monumen tale gebouwen aan de Marx-pros- pekt. Moskou is naar bed. Slechts een enkeling is nog op. Het verliefde paartje, mijmerend over een muurtje langs de Moskwa bij het drijvende restaurant, waarvan het neon in vurige letters Pectopah restaurant tegen een donke- re avondhemel schrijft, een oude man, die hijgend de trappen van de metro-uitgang beklimt, een bezoeker van de laatste voorstel ling van de bioscoop, die de hele avond zonder ophouden heeft ge draaid, een jongen die een vijf kopeken-munt in de automaat laat glijden voor een laatste glas bes- sesap. Verder is Moskou verlaten. Wei nig is er meer over van het Mos kou van overdag, van de wereld stad met zijn druk verkeer, zijn duizenden en duizenden voetgan gers, op de brede boulevards of in eindeloze rijen voor het mau soleum, met zijn trollies, zijn trams, zijn bussen, zijn volle me trostations, zijn drukke parken en zijn leger van (goedkope) taxi's. Als de torenklok zijn elf slagen over het Kremlin en de stad heeft laten gaan, houdt het leven op. Of nee, toch niet helemaal. liljoen mensen op de been brengt, jitge- niet meer zo'n exclusief idee als het enkele jaren geleden nog was. Wat wil men? Slechts 2500 km scheiden Amsterdam van Mos- Het Rode Plci achtergrond, draal) hart i stad, die in de s waterstralen strietsen asfalt, waarop even later straat- Voor lantaarns gele lichtstrepen teke nen. Achter de wagens: vrouwen in boezeroen, een smoezelige sjaal om het hoofd. Elf uur in Moskou: het sein voor de grote schoonmaak, iede re dag opnieuw. Tot diep in de nacht zijn bezemende vrouwen de treinkaartje (retour), al ten vroeg. En in de meeste hotel- moet worden toegegeven dat men bars wordt maar tot een uur of er daarmee als privé-toerist nog ejf geserveerd. Trouwens ook De enigen in een verlaten wereld stad, die na elven slechts een ver zameling huizen, dode gebouwen, lijkt. Geen uitgaansleven in Mos kou, geen drukke binnenstad, geen gezellige terrasjes, geen ver keer. Alleen: stilte. Dèt is mid night in Moscow". Goedkoop Het is een van de impressies, die de vakantievierende buitenlan der in het Rusland van vandaag ondergaat. Een van de vele. Want mag het land dan sinds enkele jaren een groot deel van de sluier van geheimzinnigheid hebben op getrokken, tóch biedt deze metro pool de toerist vele belevenissen, die hij in geen enkel ander va kantieland zal vinden. de al be- Moskou en Le ningrad, de stad van de ..witte nachten". Deze reizen worden ge organiseerd door de Belgische Unitours, die per bus in enkele dagen van Ostende naar Moskou rijdt cn Nederlandse passagiers oppikt in Maastricht. Wil men het nog voordeliger doen, dan is daar het reisbureau Ver nu van de Vereniging Neder- land-U.S.S.R., een communisti sche mantelorganisatie Dit bu reau organiseert reizen per trein (Utrecht-Moskou: 50 uur) en zelfs per vliegtuig tegen prijzen, die zeer laag liggen, omdat de Rus sische Staat niet onaanzienlijke subsidies verleent. Tevens wordt men dan in de gelegenheid gesteld interessante steden als Warschau en Oost-Ber- lijn te bezoeken. Verder gaat men ook: naar de Krim, de Zwar te Zee, zelfs naar Oezbekistan de aan historie zo rijke republiek in Centraal Azië (voor een groot gedeelte per vliegtuig). Met visa en andere moeilijke documenten heeft men niets te maken. Dat wordt allemaal door het reisbu- geregeld. Voor velen geldt dag zoekt men na een lange wan deling meestal tevergeefs naar een verfrissing. Daarvoor zijn vrijwel alleen de automaten, waar men voor enke le dubbeltjes een glas rood slap vocht kan trekken. Een door velen op een „middag derdduizenden roebels omzettende staatswarenhuis Goem. Dikwijls echter zijn de artikelen ook de souvenirs te duur voor de toe voor elke roebel onge- 4,10 moet neertellen. Een fancy-koers, dat blijkt uit alles, maar voor de Russische staat vormt zij een aantrekkelijke de- viezenbron. De Russische staat is zeer ge brand op buitenlandse valuta en het is daarom ook streng verbo den roebels, die men in het wes ten aanzienlijk goedkoper op de zwarte markt krijgt, mee te ne men. Vaak moet men aan de grens door middel van kwitanties kunnen aantonen dat men de roe bels in Rusland heeft gekocht. Met fotograferen moet men op passen. Weliswaar kan men in steden als Moskou en Leningrad vrijwel onbelemmerd plaatjes schieten, maar zodra er militaire objecten in het geding zijn wordt de fotograaf een onverbiddelijk halt toegeroepen. Dat is trouwens ook het geval bij de grenssta tions. Zelfs een plaatje van een ezelwagentje in een grensdorp kan voor de politieman al aanleiding zijn de toerist te bevelen de film uit het toestel te halen. Globale indruk Dat wil echter niet zeggen dat Rusland een ..griezelig" land is. Het IJzeren Gordijn is lang niet meer zo gesloten als een tiental jaren geleden. En Intourist doet alles om bij de toerist ccn zo goed mogelijke indruk achter te laten. Alles is tot in de puntjes georga niseerd. Altijd en op elk moment van de dag staan er bussen klaar. Weliswaar krijgt men in de en kele dagen, die de doorsnee-toe rist er doorbrengt, slechts een zeer globale indruk van het Rus sische leven en is een kijkje ach ter de schermen vrijwel onmoge lijk, tóch ondergaat men een veel heid van onvergetelijke impres sies. En dat is de lange reis overigens in zeer comfortabele treinen met slaapwagens, waarin het tapijt en het schemerlampje niet ontbreekt ruimschoots Een schoolklas uit de provi Si' Tii; jgif Mt*j, ^1* h baande wegen" zal betreden. cijfers wijzen dat wel uit: vorig 0I jaar overschreden niet minder het echter als een bezwaar dan één miljoen vakantiegangers onder „communistische vlag" te uit het westen de Russische gren zen, een aantal dat nog steeds stijgt. Ieder reisbureau kan het bevestigen: de belangstelling voor de landen achter het „ijzeren gor dijn" neemt toe en een reis naar Moskou of Leningrad is allang Gevaarlijk „Een gevaarlijk land". Met dat motief zien velen, die er toch ook zo graag eens hadden willen rond kijken. af van een reis naar Rus land. Maar laten we diegenen dan direct geruststellen: men wordt niet geschaduwd en verborgen mi crofoontjes zal 'men evenmin aan treffen in de hotelkamer. Trou wens, het zou een onmogelijkheid zijn zo'n slordige een miljoen toe risten te schaduwen. Dat is ook eigenlijk niet nodig, want het kor te verblijf én het feit dat men aan strakke schema's vast zit, la ten de vakantieganger weinig „vrije tijd". Onder leiding van Intourist-gid- sen, meestal dames, die de taal van de toerist uitstekend spreken tzelfs zijn er Nederlands spreken de gidsen) worden excursies ge maakt naar alle bezienswaardig heden. Men, is niet verplicht aan deze excursies deel te nemen, maar de taalbarrière zal de toe rist weinig mogelijkheden laten er alleen op uit te gaan. Uiteraard krijgt men evenals trouwens in elke westerse stad alleen de fraaie bezienswaardighe den te zien. In Moskou om.: het Kremlin met zijn schat aan Tsa ren-rijkdom. het machtige Lenin- stadion, de Lomonosow-universi- teit en musea. Maar dat zijn dan ook wel de curiositeiten, die elke Rusland-reiziger geacht wordt ge zien te hebben. Propaganda, na tuurlijk. Maar het wordt de toe rist niet op hinderlijke wijze op- VOOR ^eel ze ook vakantie. Twintig procent van hen heeft geen eigen huis iar gaan ze, m'n vriendjes, fijn uil! Zou er mij ook ergens een plaatsje zijn? Wie kan vragende kinderogen teleurstellen. Zij heeft een flink eigen gezin. Ze maakt zich zorgen om de vakantie, net als u die zojuist ons Zondagsblad met al die pa gina's vol met vakantie-ideeën doorneemt. Echter niet om de va kantie van haar eigen kinderen, maar die van tientallen van haar pupillen. De frisse, kordate mevrouw dr. Lievegoed is (on- vakantie. Je weet ook wel, dat 1 y T we een klein kindje verwach- bezoldigd!) directrice van het Zonnehuis Veldheim te Zeist, en, ten en het deze keer niet kan moederlijk als ze is, draagt ze die zorgen op, aan u en mij. Maar ^e^hebben eeau^e^ £aab Want haar beschermelingen hebben het meer dan andere kin- komen we ^e^alen me^t deren nodig: vakantie. Zeist biedt ze voldoende frisse boslucht. de wagen, dan mag je hem be- kinderen huisves- internaten, liefde Grote zorg vervult een kinder hart: zal er voor mij ergens een plaatsje zijn, als i k straks vakantie krijg? :e van haar vakantie-gezin kreeg. „Lieve Reina, Je weet dat je altijd weer komen mag met de ting, onderdak, onderwijs op de scholen wat ze maar kunnen. Dat éne echter vragen ze aan ons: paar weken doorbrengen i stap en ontvangt straks met vreugde het vreemde eendje weer in hun midden, die bo vendien zélf avonturen heeft be leefd waarvan hij weer weken kan vertellen. „Of trots de kaart kon laten zien die hij later nog krijgt van zijn vakantie-gezin. Ze zijn gauw dankbaar,deze kinderen die in internaten opgroeien. Dat het „thuis" niet deugt, kunnen zij niet helpen. Hoe je leeft in een normaal gezin, weten ze niet, tenzij wij het ze laten zien.... Sommigen van hen hebben zo'n lotsverbondenheid gekregen met hun vakantie-adres, dat ze daar hun tweede thuis kregen. Een kinderloos echtpaar nam enige jaren geleden twee meis jes, zusjes van elf en dertien jaar. op. Ze schreven over en weer, bleven komen, kregen ca deautjes. „Het contact loopt al jaren", zegt mevrouw Lievegoed, „zo zelfs dat er dit jaar een briefje ging: jammer genoeg kan ik nu niet komen, want ik heb een vriend en daarom...." Het meiske is inmiddels acht tien jaar geworden". t gewoon gezin. de directri „De kerstvakantie, dat gaat wel", vertelt ze. „We maken het in ons tehuis gezellig. Zo omstreeks pasen worden ze on rustig en hangen ze als klitten aan mijn rokken." Twee kinder handjes, onzeker, zoeken bij haar houvast, twee hunkerende kinderogen vragen bevestiging van de dwingende vraag: „Mag ik óók met vakantie?" De pu pillen van het Zonnehuis zijn soms op drie of vierjarige leef tijd weggehaald bij de ouders, en mogen niet in hun geboorte stad terugkomen. Dan zijn ze eerst nog in een pleeggezin ge weest, worden van het éne te huis naar het andere gestuurd. Van het ouderhuis is weinig her innering meer gebleven. Blik semsnel gaan de gedachten van de directrice langs het leventje van deze verschopte kinderen als ze hunkerend vragen: „Mag ik hebbf!n- tk naar naar huis, als het vakantie is?" kantte. Hebben ze wel ergens een te- huis? Wat is thuis voor dit blon de joch met de sproetjes: het vakantiegezin dat hem liefderijk had eerst een kijkje genomen een paar weken opnam? Het in het ouderlijk gezin van dit pleeggezin waar hij een poosje joch, waar vader permanent vertoefde? Zijn éigen ouders, die dronk en de boel kort en klein hij sporadisch te zien krijgt? sloeg. „Het is er weer hopeloos mis, hij kan niet naar huis". Ja. hij woont in Veldheim, luidde het advies. En daarom maar zijn „thuis" is eigenlijk eaat hij naar een vakantie-ge- nergens. Soms heeft moeder het zin, dat hem liefderij op wil ne- nest verlaten. Kinderen werden men en hem iets wil vergoe- beschadigd door hen, die ze het den voor wat hij in zijn jonge naast moesten zijn: echtelijke leven tekort is gekomen. Vakan- ruzies, mishandeling thuis. Een tiegezinnen, goede gezinnen, dat kind is een kind: ze hebben al- is het wat deze kinderen zo lemaal liefde nodig, en worden broodnodig hebben, nu in inrichtingen beschermd tegen de trieste omgeving. Wilt De Raad voor de Kinderbe- u hem vakantie geven? Met scherming had perJJl dec. '60 zijn onzichtbare bagage van ne gatieve ervaringen? Wilt u kin derogen, eerst schuchter, zien met glimlichtjes van dankbaar- Je mag ook „Ja, dat heb ik er voor over", zegt u, „waar er vijf kunnen eten kunnen er ook zes eten n met slapen schikken we wel In." Wat verlicht u daarmee een zorg van een heleboel mensen! De kleine pupil krijgt de belof te: je mag ook! De leidsters kunnen van een welverdiende vakantie genieten en straks hun taak weer uitgerust opnemen. Of wel het pleeggezin, waar een pupil geplaatst werd (en een goed pleeggezin is ongelooflijk belangrijk voor voogdijkinderen) gaat met de eigen kinderen op Loze praal Hij zal misschien geweldig op scheppen over zijn vader, die al les kan, zoals alle jongens trots op hun vader plegen te zijn. zijn met die loze praal, U hebt jongens namelijk een rapport van uw dit jaai logé gekregen en daarin stond den is. niet veel moois. De maatschap pelijk werkster van het tehuis Het Verbond yan Algemene In stellingen voor Kinderbescher ming is drie maanden van het jaar bezig, plezierige adressen op te zoeken en de vakantie te regelen voor dit soort kinderen. Het Zonnehuis Veldheim is één van de tehuizen, dat van deze akantiebemiddeling gebruik Helaas schappij moeders, die hun gezin laten vervuilen. Ouders, die soms vol van goede wil maar gescheiden leven. Er zijn kinde ren, die uit de ouderlijke macht worden ontzet. heimkinderen heeft geen écht te huis. Ontstellende cijfers, maar werkelijkheid. Nu hebben wij een paar jaar geleden ook al een beroep op onze lezers gedaan, en zo'n beroep is nooit tever geefs. Ook nu weer rekenen 1 op u, uit naam van al die et., zame kinderen. U met uw gezel lige gezin, met die flinke tuinde rij of grote boerderij, maar ook op uw flat in Rotterdam en buiten in Utrecht. Het zijn verschillende kin deren uit deze groep, ze kunnen zwak begaafd zijn. Het is niet altijd makkelijk, maar als u ze op kunt vangen, wat ccn ontroerende dank baarheid zal uw deel zijn, want zijn weinig g wend. Eén ding hebben ze voor zijn gewend orde en regel, meer dan kinderen uit een gewoon ge zin. Op tijd binnen komen, eten en naar bed, handen wassen en spullen opruimen is e l de paplepel i goten. Het kan best zijn, dat uw logé geringschattend uw keuken bekijkt opmerkt: „Wat e< snertkeukentje dat", en geweldig op gaat scheppen, maar achter al die hart zal deernis maakt. Er zijn 250 een grote behc aan liefde warmte. zit neisjes, dit jaar nog geen adres gevon- moeder die je op schoot neemt om te troosten. Inrichtingskinderen andere kamergenootjes kinderen op een schopstoel. „Luchten" STEEDS MINDER DREMPELVREES (Van onze speciale verslaggever) De drempelvrees voor het IJzeren Gordijn wordt door vakantiegangers meer en meer overwonnen. Een stagend aantal Nederlanders bevindt zich onder de toeristen, die de Sovjet-Unie, Roemenië, Bulgarije, Hongarije en Tsjecho- slowakije bezoeken. Vergeleken met het vorige jaar kan van een verdriedubbeling worden gesproken. Voor het vol gende seizoen is waarschijnlijk een nieuwe verdrievoudi ging in de maak. Hotels bekende beeltenissen van Lenin zijn nu ook de „helden in de ruimte" in het straatbeeld erschenen: op grote metershoge borden prijken ze naast hun ruimtecapsules. Over het algemeen wordt de buitenlandse vakantieganger on dergebracht in goede hotels, met huistelefoon en radio-distributie, waaruit, beginnend om zes uur 's morgens, voor een groot gedeel te van de dag de bekende mar tiale muziek klinkt. Dikwijls zijn het enorme gebouwen. Een be kend toeristen hotel in Leningrad, het Oktober-hotel. telt niet min der dan een kleine duizend ka- Op vertier moet men als toerist niet teveel rekenen. Uitgaansge legenheden, zoals in het westen, kent men er vrijwel niet. Moskou telt slechts enkele bars en die slui- Dit vertelde ons de heer S. W. ten Cate, chef passage en reis bureau van Van Oppen en Co. te Amsterdam. Deze organisatie heeft steeds in de eerste rij ge staan, als het er om ging nieu we vakantiegebieden in het bui tenland te ontdekken. Vier jaar geleden werd de stoot naar Joe goslavië gegeven een initiatief dat tot een lawine lijkt uit te groeien. Nu zijn het reizen, zij 't nog nauwelijks met chartertoe stellen, naar Rusland, de Balkan- sta ten enzovoorts, die op het pro gramma staan. Het proces, dat er aan ten grond slag ligt, is er één van wederke righeid. Zoeken de Westeuropea nen aan de ene kant een wijde re toeristische horizon dan Italië. Spanje en Scandinavië, aan de andere kant is het zo dat de lan den achter het IJzeren Gordijn het grote profijt van toeristen uit de vrije wereld in zijn gaan zien. Uiteindelijk brengt dit nogal wat deviezen in het laatje, en daar bestaat een steeds groter wor dende behoefte aan. „Er zijn mensen, die op Euro pa uitgekeken raken," aldus de heer Ten Cate, „het Europa ten minste, dat vóór het IJzeren Gor dijn ligt. Ze willen eens wat an ders; ze willen bovendien wel eens met eigen ogen zien, hoe het in een staat aan de andere kant van de lijn toegaat. En de genen die er geweest zijn, voor hun vakantie dan, hebben er in 't algemeen alleen maar ent housiaste verhalen over." Visumproblemen zijn er thans zo goed als niet meer. Iedereen, die het IJzeren Gordijn wil pene treren om bijvoorbeeld aan de Zwarte Zee een vakantie door 'e brengen, krijgt zonder meer de nodige reispapieren. Kostenpeil recht als in Spanje. Italië, of Oostenrijk. Alleen moet er reke ning mee worden gehouden dat in sommige gevallen Roemenië, of Bulgarije bijvoorbeeld de bijkomende reiskosten hoger zijn. In verschillende landen achter het IJzeren Gordijn bestaan spe ciale loeristenkoersen. In Tsje- choslowakije is dit het geval, in de Sowjetunie. communistische staat, dan kan dit meestal bij vertrek tegen har de valuta worden omgewisseld. Hoewol er achter het IJzeren Gordijn beslist nog niet al te veel moderne hotels staan met uitzondering misschien van de typische toeristenplaatsen wordt aan Westerse toeristen nooit minderwaardige accommo datie aangeboden. Hier zit natuur lijk een propaganda-trekje in, minder politiek overigens dan toeristisch. Van „die eerste vo gels uit het Westen" moet men het daar hebben. Ze mogen niet naar het eigen land terugkeren met verhalen dat het er alle maal „nog maar niks" is. Nederland staat anders achter aan in de rijen van Westerse va kantiegangers, die het IJzeren yordijn penetreren. Het vorige l^ar gingen misschien duizend Nederlanders „over de streep", dit jaar zal hun aantal tot onge veer drieduizend stijgen. Het vorig jaar bezochten niet minder dan vijftigduizend Ame rikaanse toeristen de Sowjetunie. Van Engeland uit werden 150 chartervluchten naar Bulgarije verzorgd, van België uit ook en- 'ïïfrj* vfc ik V. V.5 -f Een modern hotelpaleis i, Drouzhba aan de Zwarte Zeek ut van Bulgarije. Nederlandse bril bekeken, duur. In Roemenië, Bulgarije, Hongarije en Tsjechoslowakije kan men on geveer voor het zelfde geld te- Stroompjes kele tientallen. In de naaste toekomst verwacht men van het Westerse toerisme achter het IJzeren Gordijn een komt thans elk jaar meer in trek en heus niet alleen bij mensen, die per auto naar Griekenland reizen. Volgens de statistieken werd Joegoslavië in 1963 door 45 procent meer vreemdelingen be zocht dan in 1962. verzorgster. We zager er jongens, die op het balkon een „hut" aan het bouwen waren van een oud tafelkleed, en meisjes die be hulpzaam waren bij de was ter wijl de leidster van het groepje vertelde van haar man-zieke pu pil van veertien jaar, voor ze toch een toekomst ziet: melijk als hulpleidster naast haar, waar de zieke driften slui meren. Zal er in die toekomst plaats zijn voor herinnering aan een gewoon gezin, dat woont in een huis met een bel bij de voor deur, waar een vader, moeder en kinderen met elkaar aan fel zitten? Daar ben je geen stukje van een groep maar een lid van een gezin. De heer Cas- tricum van het Verbond van Alg. Instellingen voor Kinderbescher ming wacht in de Willem Ba- rentszstraat 33 in Utrecht ver langend op uw aanmelding: „Ja. dat wil ik doen, veertien dagen zo'n kind in ons gezin, dat kan best!" U mag hem ook op bellen: tel. 030—20833. U mag hem uw wensen opgeven: een meisje van veertien jaar of: twee jongens die bij elkaar f sen Vóór de logé uw huis 1 nenstapt krijgt u een bezoekje van de maatschappelijke werk ster der inrichting waarin het zorgen-kind verblijft: ze geeft een beeld van het kind en zijn milieu. Het Verbond selecteert vakantiegezinnen én pleegkinde ren en houdt met beide partijen rekening. Als het gaat zoals enige jaren terug: na de oproep in krant kwamen er prachtige aanbiedingen van gezinnen. Het héérlijke voor de kinderen is, dat soms beste gezinnen pleeg gezinnen worden en de kinderen helemaal opnemen. Daarmee zit het Verbond nu in de knel: e weer een vakantie-adres afge vallen. Nog In de maand april willen ze graag al die 250 kin deren geruststellen: ook jij mag met vakantie .Wacht u niet te lang met uw briefje of telefoon tje naar Utrecht? Daarmee stelt u een kind gerust, dat al zo ontzaglijk veel moet missen!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1964 | | pagina 17