Geen illusies over politieke unie Weg open voor plan- Mansholt? Rode spionnen op VS-bureaus Weg nog vol voetangels en klemmen Dr. vanRoijen neemt\ afscheid van de V.S. Ontbrekende elementen 5 DINSDAG 3 MAART 1964 Het bezoek van bondskanselier Erhard (Van een onzer redacteuren) TTET bezoek, dat de West- Al duitse bondskanselier Er hard in de afgelopen dagen aan ons land heeft gebracht, was voor een belangrijk deel gewjjd aan besprekingen over de po litieke samenwerking in Euro. pa of (beter gezegd) het ont breken daarvan. Leefde aan vankelijk de verwachting, dat de kanselier met een plan zou komen, waarin de grote lijnen waren geschetst, waarlangs deze samenwerking nu reeds vorm zou kunnen krijgen, reeds voordat Erhard in Den Haag arriveerde was duidelijk ge worden, dat hiervan geen spra ke kon zyn. Dat bleek nl. enke le weken al na het routine-be zoek van Erhard aan de Gaulle en vor' week nog uit de re- devoe die onze minister van l ïlandse zaken, mr. Luns. in Londen heeft gehou den. Om te beginnen met deze toespraak: mr. Luns verklaarde onomwonden dat de zes leden van de Europese econo mische gemeenschap (de EEG) „nog nooit sedert de tweede wereldoorlog zo verschillend hebben gedacht over de grote politieke vraagstukken waarvoor ze staan, terwijl hun economie toch nauwer verweven is dan ooit". De mi nister kwam dan ook tot de zeer nuch tere conclusie, dat ,,de tijd niet rijp is voor het ontwerpen van een Euro pese politieke unie". Hij verduidelijkte zijn verklaring met de woorden: ,,De meningsverschillen zijn nog te groot, zowel ten aanzien van de supranatio nale basis er van, als ten aanzien van de positie, die de te vormen unie in de Navo zou innemen. En bovendien is er nog geen bevredigende band bereikt tussen de Zes en Engeland". Een eco nomische belangengemeenschap van de Zes is kennelijk op zichzelf niet vol doende om een gemeenschap van idee- en te doen ontstaan. Een wenk Aan deze toespraak van mr. Luns werd vorige week meer dan gewone aandacht besteed, omdat ze slechts en kele dagen voor Erhards bezoek aan Nederland werd gehouden. Het kon haast niet anders, of de woorden van de Nederlandse minister moesten worden uitgelegd als een vriendelijke wenk aan het adres van de Westduitse bondskan selier, zich vooral geen illusies te ma ken over de eventuele bereidheid van Nederland, zich in een door De Gaulle geïnspireerd Europees avontuur te stor ten. Mr. Luns gaf voet aan de veronder stelling, dat men in Den Haag aanvan kelijk niet bijzonder enthousiast was over het feit, dat Erhard zijn officiële bezoek aan Nederland wilde gebruiken om over de politieke samenwerking in Europa te spreken. Op zichzelf is er tegen zo'n gesprek helemaal geen be zwaar. Er mochten echter geen ver wachtingen aan worden verbonden. De Gaulle Na zijn bezoek aan Parijs, waar hij met de Franse president over de poli tieke samenwerking in Europa heeft gesproken, wist Erhard al dat het moei lijk zou zijn, een plan op te stellen, dat alle zes leden van de EEG zou kunnen bevredigen. Men zal zich herinneren, dat de Westduitse bondskanselier in januari een afspraakje met de Fran se president had gemaakt om de me ning van de andere EEG-landen te pei len wat de mogelijkheid van een nau were politieke samenwerking betreft. Er heeft van het begin af geen twijfel over bestaan, dat de gedachten van Er hard uitgingen naar een oplossing, die zo dicht als maar mogelijk is de ge- dachtengang van De Gaulle nadert. De Franse president was echter vol gens de berichten van die dagen niet erg geïmponeerd door het resultaat van Erhard's speurtocht. Frankrijk hand haaft zonder meer het plan van Fou- chet, dat destijds met name door het krachtige verzet van mr. Luns, werd getorpedeerd. Parlement voor de samensmelting van de drie Europese gemeenschappen. Daarbij wordt uitgegaan van de gedachte, dat de fusie van genoemde uitvoerende or ganen reeds op 1 januari a.s. een feit zal zijn. Maar dat betekent nog niets. Want de Zes zijn het nog helemaal niet eens over het aantal leden van het nieuwe college, dat alle drie de ge meenschappen moet omvatten. Een ne gen leden tellende commissie is gens Nederland te klein, omdat de neluxlanden daarin elk met slechts één afgevaardigde zouden worden vertegen woordigd. Bovendien liet de Nederlandse staats secretaris van buitenlandse zaken reeds de waarschuwing horen, dat Ne derland zich niet aan termijnen gebou den acht. Het wenst te voorkomen dat de gemeenschap weer zoals in d< cember jl. in tijdnood komt en 1 een marathon sfeer beslissingen zouden moeten nemen onder politiek minder ge wenste omstandigheden. Engeland vierde punt, dat het bereiken van overeenstemming een vorm van politieke samenwerking in de weg staat. Dat is het feit, dat in Engeland binnen afzienbare tijd par lementsverkiezingen gehouden moeten worden. Voor de Britten werking met Europa op het ogenblik helemaal niet opportuun. Men weet, dat er in Engeland groot verschil vatting bestaat ten aanzien van het al of niet meedoen van het land in EEG- verband. De socialistische oppositie staat er zonder meer (in meex-derheid althans) afwijzend tegenover. En gelederen van de Conservatieve partij vindt men twee kampen, die vrij scherp tegenover elkaar hebben gestaan. Premier Douglas Home Iaat de kwes. tie thans wijselijk rusten om een voort durende onenigheid in- het eigen kamp te vermijden en de oppositie geen pen in de hand te geven. Als de i kiezingen achter de rug zijn, valt pas weer iets zinnigs te zeggen o de toekomstige relatie tussen Engeland de landen van het Continent. VS-Polarisraketten kunnen 25 miljoen mensen doden Amerikaanse Polarisraketten die derzeeërs worden afgevuurd de dood 25 tot 35 miljoen mensen tot gevolg hebben, zo heeft de Amerikaanse mm ter van marine, Paul Nitze, meegedeeld in een brief die gisteren is gepubliceerd. Minister Nitze schrijft aan de voorzit ter van de subcommissie voor de defen siebegroting uit het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, George Mahon. dat de Polarisduikboten een zo grote vernie tiging kunnen veroorzaken, dat het voor een vijand van de Ver. Staten „irratio neel" zou zijn het initiatief tot een kern oorlog te nemen. Na 1 juli zullen de Ver. Staten 34 Po larisduikboten in de vaart hebben. Thans zijn dit er elf en op 1 juli van dit jaar zal Amerika over vijftien van deze sche pen beschikken. Op West-Java is een fabriek voor de vervaardiging van ballistische projec tielen in aanbouw, zo is gisteren in Dja karta vernomen. Het is niet bekend welk type. projectiel in deze fabriek zal wor den geconstrueerd. Indonesië heeft al de beschikking over een aantal njarine- projeetielen ter vernietiging van dpper- vlaktedoelen. Ze zijn van Russische ma kelij. Over die uitslag valt niets met ze kerheid te zeggen. Over het algemeen wordt aangenomen, dat de socialisten de meeste zetels in de wacht zullen slepen als gevolg van de liberale stem menwinst, die vrijwel uitsluitend ten koste van de Conservatieve partij zal worden geboekt. Als dat het geval is, zal het zeer de vraag zijn, of er in de eerstkomende jaren sprake kan zijn van toenadering op economisch of poli tiek terrein tussen Engeland en de Zes, laat staan van toetreding van Engeland tot de Europese gemeenschap van de Zes. Niet alleen omdat de socialisten blijk hebben gegeven, hier niets voor te voelen. Maar ook, omdat moet wor den aangenomen, dat De Gaulle nog meer bezwaren zal hebben tegen Enge- lands toetreding, wanneer het door so cialisten wordt geregeerd. Men ziet dus, dat de weg naar een Europese politieke unie, waarvan Enge land (zowel volgens kanselier Erhard als mr. Luns) deel behoort uit te ma ken, nog bezaaid ligt met vele voet angels en klemmen. Waarde Niettemin kan de Europese tournee van Erhard, die zal worden afgesloten met bezoeken aan België en Luxemburg, grote waarde hebben. Nadat hij de me ning heeft vernomen van de regeringen van de landen, die hij bezocht heeft, kan hij een conclusie trekken. Wellicht zal deze er op neerkomen, dat Frank rijk zich wat de politieke aspecten van de Europese samenwerking betreft in een geïsoleerde positie bevindt tegen over de andere EEG-landen en Enge land. Dit zou een belangrijk gegeven zijn in handen van Erhard, vooral van wege de uitzonderingspositie, die hij in neemt als kanselier van het land. dat bijzonder nauwe relaties met Frankrijk s de Liberi aanse tanker „Amphialos" tweeën gebroken. Twee Griekse zeelieden kwamen om het leven. Rechts op de foto is de reddings sloep te onderscheiden van de Canadese torpedobootjager Atha- baskan, waarmee 34 opvarenden werden gered. Wanneer de landen die het niet met de ideeën van De Gaulle eens zijn er in slagen, onder leiding van Erhard één lijn te trekken bij het zoeken naar nieuwe wegen om uit de al jaren du rende impasse te geraken, zou er al veel gewonnen zijn. De grote fout van het verleden is steeds geweest, dat de- ■ze landen zich tegen elkaar lieten uit spelen. De Gaulle naar de Sowjetunie? Nicolas Podgorny, lid van het pre sidium van het Centrale Comité van de Sowjetunie heeft gisteren een be zoek gebracht aan president De Gaul le in het Elysée en bijna een uur met hem geconfereerd. Bij zijn vertrek verklaarde Podgorny, tegenover de pers dat niet gesproken werd over een bezoek van de Gaulle de Sowjet-unie. Daarna voegde hij Proces tegen Savoy begonnen In het proces tegen de 59-jarige zenuw specialist dr. Gerard Savoy, die ervan wordt beschuldigd met voorbedachten rade in julj 1961 de 64-jarige Ameri kaanse miljonaire mevr. Marjorie Bird door toediening van opium en bella don na en het uitstellen van een bloedtrans fusie gedood te hebben, is gisteren met het horen van de getuigen a décharge begonnen. De Zwitserse verpleegster Alice Ser- vais, die de weduwe Bird in 1958 en in 1961 verzorgd had. verklaarde dat de Amerikaanse een abnormaal leven leid de en „handenvol" slaappillen gebruikte. Mevrouw Bird had volgens haar de men taliteit van een onvolwassen meisje. De verpleegster had, toen de weduwe steeds meer slaappillen wilde hebben, er na- maak-pillen tussen door gedaan omdat dokter Savoy zijn patiënte minder pillen wilde geven. De 49-jarige Roemeen Nicholas Sturd- za, die in dit proces terecht staat op be schuldiging van voor twee-en-een-half miljoen gulden aan juwelen van mevrouw Bird gestolen te hebben, leek volgens de verpleegster zeer aan de weduwe ge hecht te zijn. Enige tijd voor de dood van mevrouw Bird was dokter Savoy met een nieuwe behandeling begonnen waaraan morfine- injecties te pas kwamen die de ver pleegster op nauwkeurige instructies van de dokter toediende. Van een „hoog nodige bloedtransfusie" had zij nooit ge- Rus gaf geheimen prijs Infiltraties in ambassades Bij de Amerikaanse geheime dienst en het ministerie van bui tenlandse zaken zitten communis tische spionnen, die in Washing ton en in het buitenland werk zaam zijn. De man die dit vol gens de „New York journal Ame rican" heeft onthuld is een naar (iet Westen uitgeweken voormali ge hoge functionaris bij de Rus sische geheime dienst, Michal Goleniewski. een vroegere hoge ambtenaar bij het State Departement die gehei men aan de Sowjetunie uitleverde, zou overtreffen. Lekken Uit verklaringen vain Goleniewski zou voorts zijn gebleken dat ongeveer een n een kwart miljoen dollar van de Ame- ikaanse geheime dienst via lekken in Wenen in de zakken is gevloeid van de Russische geheime dienst en van de Ita- De datum zal van kracht, voor zijn (van De Gauile) later vastgesteld worden." De voormalige premier, Edgar Fau- wordt in de nabije toekomst naai de Sowjetunie gezonden met een niet bekendgemaakte missie voor De Gaulle In de dagbladen zinspeelt men er op dat de reis van Faure verband houdt bezoek van De Gaulle aan Rusland als tegenbezoek voor dat wat Chroesjtsjef in 1960 aan Frankrijk bracht. Ten slotte deelde Podgorny mee, dat lij en De Gaulle gesproken hebben ,over een aantal kwesties van gemeen- chappelijk belang voor onze beide lan den." DE Nederlandse ambassadeur in Washington, dr. J. H. van Roijen verlaat, na 13Vz jaar onze belangen in de Verenigde Staten te hebben gediend, dit land. Gis teren heeft hij officieel afscheid genomen van minister van bui tenlandse zaken Rusk. Morgen vertrekt dr. Van Roijen met de Maasdam uit New York. t/m zaterdag 7 maart Enorme verscheidenheid van tweewieler-produkten in een fleurige voorjaars-entourage van duizenden bloemen. De lente begint dit jaar in de RAI! Toeris tische inzendingen uit alle delen van het land, met daaraan verbonden een boeiende prijsvraag: iedere dag kans op f 500.-. Curieuze tweewieler-constructies, racemodelien, ve- teranenclub-, scooterclub- en kart-centra. Opvouw bare fietsen met een proef circuit. Uitgebreide ANWB- voorlichting. Openingstijden: 10-17 uur en van 19.30-22.30 uur. Zaterdag van 10-18 uur. Toegang: f2.- nieuwe amsterdam Jegft doftfce Kij, moge voorts zijn gebleken uit het re sultaat van de besprekingen, welke de ministerraad van de EEG vorige week in Brussel heeft gewijd aan de fusie1 van de uitvoerende organen van de verschillende Europese gemeenschap- j pen: de EEG, de KSG (Gemeenschap j voor kolen en staal) en de Euratom. In I die bijeenkomst liet Frankrijk er op-1 nieuw geen twijfel over bestaan, dati het Europese parlement in Straatsburg „een adviserende instantie zonder meer" moet blijven. Er waren voorstel len ingediend door Nederland, Duits land, Italië en Luxemburg. Zij hadden betrekking op ruimere be voegdheden voor het Europese parle ment bij de samenstelling van de ene Uitvoerende raad, die er nog slechts zou zijn na een eventuele fusie vai Europese commissie van de EEG, de Hoge autoriteit van de KSG en Euratom-commissie. De ministerraad heeft intussen 1 ja- puari 1967 vastgesteld als streefdatum I De voormalige koning van België, Leopold, en zijn echtgenote prinses de Réthy, hebben giste ren op rustige wijze doorgebracht in Cuerna- vaca, in Mexico. Zij hebben de dag besteed met het bezichtigen van het oude paleis van de Spaanse conquistador Cortez. Als straks tien Haar lemse bloemenmeisjes in München op de Hol land-week weer bloemen aan het publiek aanbie den, betekent dat het begin van een jubileum seizoen. Het is tien jaar geleden dat de Haar lemse bloemenmeisjes voor het eerst op straat kwamen. In de loop der jaren hebben zij in bin nen- en buitenland onge- l Algreen-Ussing, een jonge ambtenaar bij de Deense posterijen, heeft de tijdschriftenwereld verrast met iets, dat nog nooit vertoond is: een tijdschrift, dat niet voor het publick ver krijgbaar is, niets kost, geen advertenties op neemt en door zijn le zers wordt betaald voor het recht om er in te schrijven. De Deen zegt, dat men artikelen, be schouwingen of doodge wone ingezonden stuk ken mag insturen, die andere hoofdredacteu ren om de een of ande re reden niet hebben wil len publiceren. Maar er is een voorwaarde aan verbonden: de ingezon den stukken moeten fat soenlijk opgesteld zijn. De Spaanse politie te Madrid heeft een groep mannen gearresteerd die geknoeid heeft met etiketten op flessen met sterke drank. De man nen plakten op flessen, die champagne met in ferieure kwaliteit als in houd hadden, etiketten van wereldberoemde merken. De vervalsing ging aan de „lopende band". De ene Span jaard zorgde voor de flessen, de andere voor de kurken, een derde voor de etiketten en weer een ander vooi goedkope alcohol. „Jack, ik heb een voorstel, degene van ons tweeën die als president wordt gekozen, schaft de rok af", zo zei Ri chard Nixon tegen wij len Kennedy, vóór de laatste presidentiële verkiezingen in de V.S. Hoewel Kennedy Nixon nooit aan dit voorstel herinnerde, wekte Ken nedy wel verbazing toen hij tijdens zijn bewind bij verschillende gele genheden in plaats van de rok-kostuum, de smo king invoerde. President Johnson heeft nu een storm van verontwaar diging ontketend door nog een stap verder te gaan. Voor beide offi ciële diners die hij sirtds hij president is gewor den heeft aangeboden, was smoking de voorge schreven dracht. De rok is zonder veel ophef uit het Witte Huis verban nen. Dezer dagen heeft de Nederlandse am- basadeur van veel goede Amerikaanse vrienden en kennissen afscheid moeten nemen. Insiders beweren, dat er in Wash ington met zijn ruim 100 ambassades weinig hoofden van diplomatieke mis sies zijn, die zo worden gewaardeerd als de man, die Nederland in de Verenigde Staten vertegenwoordigde. Dr. Van Roijen heeft gedurende zijn verblijf in Washington vier presidenten meegemaakt: Harry S. Truman, Dwight Eisenhower, wijlen John F. Kennedy en president Johnson. „Ik had het voorrecht zowel president Eisenhower als president Kennedy vele malen te ontmoeten", zei dr. Van Roijen na zijn bezoek aan Rusk. „Vooral voor Kennedy heb ik een grote bewondering behouden." De scheidende ambassadeur heeft in Washington spannende dagen beleefd. Als hoofd van de Nederlandse delegatie moest hij een vreedzame regeling van de kwestie Nieuw-Guinea met Indonesië tot stand brengen. „Tenslotte besloten de Verenigde Staten en mijn land", zo licht te hij nader toe. „het niet eens te zijn over deze kwestie. Maar zo iets i3 alleen maar tussen vrienden mogelijk als er overeenstemming bestaat over belang rijke zaken op lange termijn". Dr. Van Roijen verlaat Washington als .immer twee op de Amerikaanse proto collaire lijst van voorrang van ambas sadeurs. Nummer één is Guillermo Evolla Sacasa van Nicaragua. D ealtijd de puntjes geklede Nederlander is sinds jaren een bekende figuur in het Witte Huis en op het departement van buitenlandse zaken. Hij is een goed spre ker in het openbaar, die de Engelse taal tot en met beheerst. Nog meer respect dwingt hij af als scherp debater achter de gesloten deuren. Gewoonlijk was hij woordvoerder van Europa's zeevarende naties, wanneer de moeilijke problemen van de koopvaardij met de Amerkanen besproken moesten worden. De laatste keer. dat hij in deze rol optrad, protes teerde hij tegen de Amerikaanse eis de tarwe, verkocht aan communistische landen, alleen met Amerikaanse schepen Wlodawa, Polen en Rusland. Sleeswijk-Holstein onder c«j valse naam gewerkt als veld- en bos wachter. Naast hem zullen in de be klaagdenbank zitten de rentenier Hu- bert Sehonborn (66). de arbeider Anton c k (55^' e onderwijzer Adolf ochaub (50), de voormalige luitenant der gendarmerie Luitpold Vormann (651 ie even oude gewezen commissaris politie Josef Schmidt. In het eerste gedeelte van de aanklacht gaat het om de vergassing van ongeveer zesduizend Na zijn aankomst met de Maasdam in Rotterdam zal dr. Van Roijen nog enkele dagen in Nederland blijven om 18 maart naar Londen te gaan. Tsjoe En-lai voor Britse televisie Premier Tsjoe En-lai tisch China heeft in een interview voor de Blitse commerciële televisie ver klaard, dat „de Chinese en Russische broedervolken zij aan zij zullen staan bij ^"^,e storm die in de wereld los- De Chinese leider gaf toe, dat er me ningsverschillen over belangrijke begin selkwesties zijn tussen de communisti sche partijen van beide landen, maar deze zullen volgens hem uiteindelijk zeer zeker worden opgelost op basis van het Marxisme-Leninisme. „De eenheid van de internationale communistische beweging zal als gevolg daarvan groter worden", zo zei hij. ..De pogingen van imperialisten en reactionairen om te profiteren van de meningsverschillen tussen ons en de Russische leiders zijn tot mislukken gedoemd". liaanse en Amerikaanse communisten. Voorts zouden, aldus het bericht in de „Journal American" alle Amerikaanse ambassades en andere diensten door com munistische agenten zijn geïnfiltreerd. Slechts de F.B.L, de federale recherche, was hiervoor gespaard gebleven. De geheime dienst en het ministerie van buitenlandse zaken wilden geen commentaar op het bericht leveren. Arrestaties Naar gisteren in Washington verluidde heeft Goleniewski, die van Poolse af komst is en in 1961 naar de Verenigde Staten kwam, inlichtingen verstrekt die leidden tot de arrestatie van belangrijke Seheime Russische agenten. Deze waren Westelijke landen, buiten de Verenigde Staten, gearresteerd. Goleniewski had van 1958 in verbinding gestaan met verbin- dingslieden van de Amerikaanse geheime dienst in Polen. Hij verschafte de Ame rikaanse agenten veel inlichtingen, die sommige gevallen leidden tot de am tatie van Russische agenten in 1 Westen. In voor j aar nieuw proces tegen Gestapo-mannen Met ruim honderd getuigen uit Duitsland, Oostenrijk, Israël en Ame rika begint 11 mei in Hannover een proces tegen zes voormalige ambte naren en politiemannen van de Ges tapo, die beschuldigd worden van medeplichtigheid aan moord op ruim zesduizend Joden in het getto Wloda wa bij de Poolse stad Lublin en in het vernietigingskamp Sobibor. Hoofdbeklaagde is de vroegere „Kri- mmalobersekretar" en „S.S.-Unter- scharführer" Richard Nitschke 65 jsar, die van november 1939 tot eind het hoofd van de politie stond stad op de grens van 1 Nitschke heeft tot Beginseldebat EEG-ministers DE MINISTERRAAD van de Europese economische gemeen schap (EEG) heeft gisteravond te Brussel besloten vandaag een „beginseldebat" te wijden aan het plan-Mansholt over het vaststellen van een gemeenschappelijke graan prijs in de EEG-landen. Alhoewel alleen een rapport van het speciale landbouwcomité van da ministerraad over een aantal tech nische aspecten van een Europese een heidsprijs voor granen aan de orde is, is een verdergaande discussie over de politieke wil van de „zes" om het plan te aanvaarden niet uitgesloten. De drie belangrijke vragen daarbij zijn, of de Euromarkt-landen inderdaad bereid zijn om naar een spoedige verwe zenlijking van deze eenheidsprijs te stre ven en op welke termijn en op welk» hoogte die zou moeten worden vastge steld. De standpunten van de zes landen, oorzover bekend, lopen nogal uiteen. Terwijl Italië het sterkst tegen het plan-Mansholt is gekant, wordt van Ne derland, met kritiek en wensen op on derdelen ervan, een positief standpunt verwacht. Frankrijk zou het invoeren van gemeenschappelijke graanprijs voor stellen in twee of drie etappes, omdat het enerzijds het plan voorstaat als voltooiing van het gemeenschappelijke landbouwbeleid, maar anderzijds een verhoging van de graanprijzen thans moeilijk past in de actie tegen de in flatoire tendenties in eigen land. West-Duitsland zou voorstander zijn n het ineens invoeren van de gemeen schappelijke graanprijs, maar dan pas op 1 januari 1967. België en Luxem burg hebben tot dusver een neutrale houding aangenomen. Het plan-Mansholt wil de gemeen schappelijke graanprijs invoeren op 1 juli 1964 op een niveau van 384,63 per voor zachte tarwe. De voormalige vice-premier van Irak Ali Saleh El Saadi is uit de Baas-partij [estoten, zo is gisteren door de partij leiding in Irak bekendgemaakt. Twee anderen, Hamdi Abdel Magid en Moch- sen Sjeik Radi zijn eveneens uit de par ten gezet. Alle drie zijn afgeweken van de partijlijn en hebben niet aan de lei ding gehoorzaamd. El Saadi was de leider van de uiterst linkse vleugel van de partij in Irak, Aan de andere kant staan de meer ge matigde Syriërs onder leiding van Mi chel Aflak, Salah Bitar en generaal Ami- el Hafez. -*~ Wlodawa. In het tweede gedeelte komt bet doodschieten van negentien Joden aan de orde en in een derde punt de 'erechtstelling van dertig tot veertig krijgsgevangenen van Joodse afkomst. Verwacht wordt, dat het proces tot sep- .emtoer zal duren. 1460) We zullen ons vandaag iriet laten verleiden tot een beschouwing over het periodieke systeem, waaron der we moeten verstaan het vernuf tige systeem waarin alle chemische elementen zijn gerangschikt naar hun aard en eigenschappen. Dit is mis schien wel een wat summiere om schrijving, maar we moeten daar mee maar genoegen nemen, want het is voor vandaag voldoende te weten, dat aard en eigenschappen van teder element bepaald wordt door de plaats die dat element in het periodieke systeem inneemt. In principe kan voorts worden gezegd, dat de eigenschappen van een chemi sche verbinding een functie zijn van de atoomnummers van de samenge stelde elementen. Ziei dat teem gevormd werd door waterstof en dat de rij gesloten werd door het in middels beroemd en berucht gewor den uranium, dat als 92ste de rij Tussen nummer 1 en nummer 92 la gen alle andere elementen, waarvan er uiteraard vele bekend waren, maar waarvan enkele uitsluitend en alleen op papier bestonden. Zo wa ren de elementen, die in het perio dieke systeem met de nummers 43. 61. 85 en 87 waren aangeduid, be slist zoek. Z\j bestonden niet en het vernuftige periodieke systeem ver toonde een paar lege plaatsen, die iedere onderzoeker liefst zo spoedig mogelijk door het aldaar behorende element zag ingenomen. (We laten buiten beschouwing, dat sommigen deze afwezige elementen, of de spo ren daarvan door fijnzinnige onder zoekersmethoden meenden te hebben gesignaleerd, want we willen ons, zo als gezegd, niet met futullteiten be zig houden). Kort en goed, er waren wat ele- TOCH IS OCT ZO! menten zoek, maar omdat de moder ne techniek in staat is aanzienlijke reorganisaties in het atoom te be werkstelligen, moest het in princi pe ook mogelijk zijn de bezetting van het periodieke systeem te com pleteren. Dit gelukte het eerst met nummer 43, dat in 1937 te voorschijn kwam doordat zijn buurman, num mer 42 (molybdeen), aan een sterke deutoroncnstraling werd blootgesteld. Omdat dit het eerste synthetisch vervaardigde clement was, werd het gedoopt met de naam technetium, een stof, waarvan op een congres In 1948 triomfantelijk 5 milligram kin worden getoond. Of men ook van op schieten weet! We zullen deze elemcntenfabrlca- ges niet op de voet volgen, maar ver klappen alleen dat sedert 1947 niet al leen alle plaatsen in het periodieke systeem volledig zijn bezet (61 promethum; 85 astatuum; 87 francium) maar dat men bovendien zó de smaak van het vervaardigen van nieuwe elementen te pakken heeft gekregen, dat er nog een fiks aantal is bijgekomen. U zult zeggen, dat dit onmogelijk is, omdat alle plaatsen nu immers bezet zijn. Maar in een zaal die vergroot is, kun nen óók meer bezoekers worden on dergebracht. Men is dus het perio dieke systeem gaan uitbreiden na nummer 92, zodat de hoge nummers een plaatsje konden krijgen. De na men van al die nieuwe elementen In teresseert dc buitenstaander niet, maar het element dat als 100 kan worden aangeduid mag U toch niet vergeten. Het is centurium, het twaalfde nieuwe clement. En het einde is nog niet in zicht! Maar nu springen we over wel licht volgens een heel bijzondere ge- dachtenassociatie naar een vraag van een lezer: „Waarom vinden te rechtstellingen meestal bij zonsop gang plaats?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1964 | | pagina 5