Vredes-
corps
Onmogelijke situatie voor
Nederlandse en Duitse Spijkers
fwm
FATERDAG 29 FEBRUARI 1964
werd een MONUMENT voor
JOHN FITZGERALD KENNEDY
Tijdens een van de crises,
die zich de laatste tijd hebben
voorgedaan in de Latijns-
Amerikaanse landen, zei de
ambassadeur van een van die
landen over de anti-Ameri
kaanse stemming: „Als u uw
ambassadeur zou terugtrek
ken, of uw economische hulp
zou stopzetten, zou dat zeker
indruk maken op de regering
van mijn land. Maar als u uw
vredescorps terug zou trekken,
zou dat grote onrust veroor
zaken onder de gewone men-
volulie kunnen veroorzaken.
Sargent Shriver (onder) is de mar
die gestalte gaf aan het Vredes
korps van president Kennedy.
massale aanval op de allesover
heersende lusteloosheid e.i traag
heid, die generaties lang de mas-
minder bevoorrechten
Shriver. ,,Ze willen er nog 400 bij
hebben. Als we daar 700 vrijwil
ligers zouden hebben, zou dat be
tekenen, dat iedereen in dat land.
soort semi-slavernij hebben die naar een middelbare school
gehouden". Deze aanval tegen ar- zou gaan, door een vrijwilliger
moede en ellende is niet slechts van het vredescorps zou worden
beperkt tot het platteland. onderwezen." Shriver vestigt ook
de aandacht op projecten, waar
in het najaar toen de com- voor zeer bekwame technici wor-
munisten in Peru eisten, dat de den vereist, zoals bijvoorbeeld
vrijwilligers van het vredes- Jïï0rl„d*..5h?'
-orPs onmiddellijk uit het laud 5T£
zouden worden gezet, nam een ternational development" wordt
i organisatie die 50.000 mensen ondernomen. Dit programma zal
uit achterbuurten in de grote 94 procent van de scholen in Co-
steden vertegenwoordigt, het op lombia kunnen bereiken. Dan zijn
voor de „nobele en humanitaire er leden van het corps in Afrika,
Ui taak van de Amerikanen". ivaar zij als juristen behulpzaam
zijn bij het opstellen van de wet
ten van nieuwe staten. Ook zijn
er geologen, sociale werkers en
leraren voor boekhouden en ad-
,,We hebben 400 leraren en on- ministratie. Zes leden van het
derwijzers in Ethiopië", zegt corps geven in Afghanistan les in
het bedienen van zetmachines.
Van alles
De leden van het Vredescorps t
de Verenigde Staten zijn geen
„dure jongens", die
een mooi gebouw acht
drukwekkend bureau zitten. Ze
zoeken de mensen op, naar die
werk zijn, zoals deze
rikac
(Van een onzer redacteuren)
A/TEEWARIG hebben ve-
len het hoofd geschud,
toen John Fitzgerald Ken
nedy kort na zijn vorming
van een Amerikaans Vre
descorps aankondigde. Som
migen beweerden, dat het
programma meer kwaad
dan goed zou doen. Slechts
weinigen geloofden, dat het
corps een succes zou wor
den. Hoe kon het ook? Voor
dat Kennedy aan het be
wind kwam hadden de Ver
enigde Staten reeds op aller
lei manieren geprobeerd, de
materiële en geestelijke
nood in de wereld te helpen
lenigen door middel van spe
ciale hulpprogramma's. En
wat hadden ze gekregen in
de landen, die zij met raad
en daad hadden bijgestaan?
Slank voor dank. Bijna over
al hadden de Amerikanen na
de tweede wereldoorlog er
varen, dat ondank het loon
van de wereld is.
Toch hebben de pessimisten
ongelijk gekregen. Het Vredes
corps wasniet zo maar een
hobby van president Kennedy
of van zijn familie. Het was een
weloverwogen plan, dat wezen
lijk verschilde van alles, wat de
Amerikanen in de loop der jaren
hadden ondernomen. Nu, na
drie jaren het werk van het
Engels voor kinderen in een
weeshuis in Teheran, Met veel
toewijding is mrs. Frederick
Sligh, wier echtgenoot eveneens
deel uitmaakt van het Vredes
corps, hier bezig met ,Jiaar
caanse republiek schreef de vol
gende typering over het werk
van het vredescorps in dit land:
..Door eenvoudige dingen, als
het fokken van pluimvee en het
mesten van varkens, ondernemen
de mensen van het corps een
k in Tanganjika werken leden
i het Vredescorps schouder
schouder" met de bevolking
i hel land om ze aanschouwe
lijk onderricht te geven. Deze
icgerjongen leert nu spelender-
vijs met het gereedschap om
gaan, dat bij de opbouw van zijn
land zo'n belangrijke rol moet
Politek
zich verre dienen te houden
alle politiek. Dat betreft zowel de
wereldpolitiek als de politiek van
het land waarin zij werken. Dit
heeft er toe bijgedragen, dat de
communistische kritiek weinig
jonge leden zijn onder de 20,
maar beslist niet jonger dan 18
jaar. Een derde deel van het
corps bestaat uit vrouwelijke le-
vat "krTj'gY'op'^het''werk vaThêt dm Tot dusverre heelt dit geen
Johnson en Shriver goede vrien- dat hij binnen niet al te lange
den. Er blijven hardnekkige ge- tijd het werk voor het Vredes-
ruchten de ronde doen, dat de dy- corps aan anderen zal moeten
namische zwager van de overle- overlaten,
den president Kennedy door John
son zal worden gekozen om sa- Dat zal dan waarschijnlijk zijn
men met hem als kandidaat voor aan Bill Moyers, een 29-jarige
het vice-presidentschap de ver- medewerker van Johnson uit Te-
kiezingen in te gaan. Shriver xas, die al geruime tijd met
heeft er onlangs nog een belang- Shriver heeft samengewerkt. Hij
rijk „baantje" bij gekregen: hij kan voortbouwen op hetgeen Shrt-
moet de door Johnson aangekon- ver en de werkers van het eer-
digde campagne tegen de armoe- ste uur hebben gepresteerd. Dank
de in de Ver. Staten op poten zij de vooruitziende blik van John
zetten. En het ziet er naar uit, Fitzgerald Kennedy.
Vredescorps, zij het op grote af
stand, te hebben gadegeslagen,
kunnen we deze gevolgtrekking
maken.
En we kunnen de mening on
derschrijven, dat als het op i
de huidige weg blijft voortgaan
het Vredescorps wel eens een
passender monument voor wij
len president Kennedy kan zijn,
dan alle naar hem genoemde
vliegvelden, stadions, straten
en pleinen bij elkaar.
Shriver
De directeur van het vredes
corps is Sargent Shriver, een
zwager van wijlen president Ken
nedy. In enkele interviews heeft
hij onlangs iets over het werk
van zijn corps verteld. Hij be
kende heel eerlijk, dat hij en zijn
medewerkers er hun verwonde
ring over hebben uitgesproken,
dat het corps zoveel succes heeft
geoogst. Zij hadden veel meer
mislukkingen verwacht en een
veel slechtere pers. En met eer
bied in zijn stem merki hij op,
dat er nu ongeveer 8.000 Ameri
kaanse vrijwilligers aan het werk
zijn in totaal 46 landen. Geen v*in
deze landen heeft ooit een enkele
vrijwilliger verzocht, het land te
Amerikaanse vredescorps. Shri
ver voegt er aan toe: ..Veel men-
se.n van mening, dat de vrij
willigers actief de Amerikaanse
ideeën dienen uit te dragen. Zij
zijn van mening, dat wij niet al
le politieke activiteit dienen te
verbieden. Maar onze vrijwilli
gers dragen de ideeën van Ame-
moeilijkheden opgeleverd. In de
afgelopen drie jaren werden er
45 huwelijken gesloten tussen le
den van het corps en achttien hu
welijken tussen vrijwilligers en
mensen van het land, waar als lid
van het Vredescorps zij hun werk
deden. Huwelijken tussen men-
verschillende huids-
rika juist uit door te zijn zoals kle"T hebben geldig Took ge<;n
zij zijn. En dat is de meest et- problemen opgeleverd. In Wash-
fectieve manier om het te doen." ington was men bang, dat er
moeilijkheden zouden ontstaan.
Toen een groep van 17 leden Maar toen het eerste „gemeng-
van het corps in Indonesië arri- de" huwelijk gesloten werd ge
veerde, hebben de communisten beurde er niets, tot grote opluch-
daar fel geprotesteerd. Een Indo
nesische autoriteit zei met een
glimlach naar aanleiding van dc
de leiding van het corps.
Een jongedame, die in het stad-
ohuis van Cali in Colombia werk-
demonstratie: „Als er zomaar 17 te- tracl in het huwelijk met de
Amerikanen gekomen zouden burgemeester van die stad. Zij
zijn, was er niets aan de hand K1"
geweest. Maar u vertegenwoor-
wilde deel blijven uitmaken van
het corps, maar dat kon Shriver
niet goedvinden.
Vrouwen
Andere taak?
Ook president Johnson draagt
de het vredescorps een goed hart
toe. Toen hij nog vice-president
c j W3S, trad hij op als voorzitter
boven de 40, 135 boven de 50 en van de advies-commissie inzake
boven de 70. Slechts 500 het Vredescorps. Bovendien zijn
De gemiddelde leeftijd
vrijwilligers is 25. Toch zijn I
geveer 300 leden van het corps
boven de 40. 135 boven
verlaten. Geen
de gevangenis terecht gekomen.
Slechts een hunner heeft zich
eens voor een rechter moeten ver
antwoorden, toen hij in India bij
een auto-ongeluk betrokken was
geweest.
Studie
Shriver heeft ervaren, dat de
meeste studenten het vredescorps
zijn gaan beschouwen als' een
soort programma voor verdere
studie voor afgestudeerden. Meer
dan de helft van de ongeveer 700
vrijwilligers, die gedurende het
vorig jaar uit het buitenland te
rugkeerden, hebben hun studies
voortgezet. Het enthousiasme,
waarmede Shriver aan de Ameri
kaanse universiteiten wordt be
groet is overweldigend. Hij zegt
daarover, dat „als ze daar meer
dan een uur of langer op je staan
te wachten en je dan meer dan
drie minuten toejuichen, voordat
je zelf een woord kunt uitbren
gen, dan geeft dat toch wel een
dankbaar gevoel". Maar enthou
siasme alleen is niet voldoende,
zegt Shriver, die de laatste maan
den naar een geringer aantal
vrijwilligers is gaan streven, dan
aanvankelijk in de bedoeling heeft
gelegen.
Zwaarder
De normen voor het vredes
corps zijn zwaarder geworden,
omdat de kwaliteit van de indivi
duele leden de grondslag is voor
het succes dat het corps tot dus
ver heeft gekend. Dit houdt in, dat
verscheidene landen, die graag
vrijwilligers zouden willen toela
ten, teleurgesteld moeten worden.
De vermindering heeft dan ook
niets te maken met een gebrek
aan vrijwilligers en zelfs niet met
moeilijkheden om geld van het
Congres los te krijgen. Integen
deel: er zyn vrijwilligers in over
vloed en geldgebrek heeft het
corps gelukkig ook niet. Shriver
wil alleen maar bereiken, dat de
juiste mensen op de juiste plaats
komen, zodat het succes van het
corps niet onnodig in de waag
schaal wordt gesteld. Dit jaar
verwacht Shriver 55.000 aannicl-
dingen van vrijwilligers. De mees
ten van hen zijn in de beste leef
tijdsgroep van 22 tot 27 jaar.
(Van onze speciale verslaggever)
Met het tvoord „Spijker"
duidde men in vroegere ja
ren een fraaie Nederlandse
automobiel aan. „Spijkers"
waren dus een aantal van de
ze wagens. Maar „Spijkers"
zijn ook sinds enkele eeuwen
dc inwoners van een buurt
schap onder Tolkamer aan
de Rijn. Tolkamer ligt weer
een paar kilometer van Lo-
bith vandaan. En Spijker,
Tolkamer en Lobith vallen
onder de gemeente Herwen
en Aerdt, die aan Zevenaar
grenst.
Het is een beetje vergeten
hoek, die streek tussen Zeve
naar en Emmerik. Het land
schap is vlak en grauw, en
wordt gemarkeerd door de slan
ke schoorstenen van steenfabrie
ken. Aan de smalle dijkweg
langs de Rijn staan wat schip-
perscafeetjes, die door betonnen
vloedranden tegen al te hoge
waterstanden worden be
schermd. Het scheepvaartver
keer is alles beheersend; auto's,
behalve de uit het Westen ko
mende combinaties voor het ver
voer van stenen, ziet men er
vrijwel niet.
Via de dijk langs de Rijn re
den we dezer dagen Spijk binnen.
En voor we er erg in hadden,
bevonden we ons in Duitsland:
op de Oude Kleefse Postweg al
thans, die bij de teruggave van
Elten op 1 augustus van het
vorige jaar tót Duits gebied is
verklaard.
Geen stap
Zonder meer een onmogelijke
situatie. In de eerste plaats wel
voor de „Spijkers", die aan de
linkerkant van de weg wonen en
die Nederlander zijn. Hun voor
tuintjes het zijn er zo'n twin
tig liggen net niet op Duits
grondgebied. Het trottoir echter
wel, wat betekent dat ze geen
stap buiten de deur kunnen zet
ten, zonder op vreemde bodem te
komen. Een redelijke toegang
tot Nederland is er namelijk niet.
Achter het rijtje huizen begint de
woestenij van een steenfabriek,
die doorsneden wordt door een
smalspoorlijntje, waarop kiepkar-
retjes met klei af en aan rijden.
in Ze-
Pasje
De Oude Kleefse Postweg, waar
om het gaat. Linies het rijtje Ne
derlandse huizen, dat uitsluitend
door Nederlandse leveranciers
mag worden bediend. De huizen,
die rechts staan, krijgen Duitse
bestelwagens langs de deur.
Een pasje voor het zogenaamde
kleine grensverkeer hebben de
tachtig bewoners van de huizen
natuurlijk wel. En degenen die
een auto bezitten, kregen van de
Duitse autoriteiten een speciale
„Ausweis" om voor hun deur.
op Duits grondgebied dus, te kun
nen parkeren. Maar lastig blijft
de situatie niettemin. Behalve
paspoorten zijn er voor auto- en
bromfietsbezitters „groene kaar
ten" nodig (anders dan in Neder
land moet elke deelnemer aan
gemotoriseerd verkeer een verze
kering tegen wettelijke aanspra
kelijkheid hebben afgesloten). En
de aankoop van zaken voor huis
houdelijk gebruik kunnen ook de
nodige moeilijkheden opleveren.
Wantrouwen
„Ik had gordijnen nodig", ver
telt één van de bewoners, een
steenbakker. „Ik kocht i
naar huis wilde, had ik
woordenschat nodig om
se douanier duidelijk te m
dat ze voor mezelf wa
stemd. Er bestaat nogal
trouwen bij de patrouilles,
die regelmatig door Spijk trek
ken. Men denkt vaak dat we voor
onze Duitse buren aan de over
kant inkopen doen in Neder
land zijn de meeste spullen ten
slotte goedkoper dan in Duits-
af voor de- smokkclhan-
het Duitse achterland".
land
Eenvoudig
Meedoen aan het werk van het
vredescorps betekent niet in een
onderontwikkeld land de oelang-
rijke jongen of het interessante
meisje uithangen. Een kenner
van de toestand in de Domini-
Mensen, die de bew<
van de Nederlandse huizen in
Spijk willen bezoeken, moeten
niet alleen in het bezit van de
nodige grenspapieren zijn, maar
lopen ook nog een vlotte kans te
worden aangehouden als rfo
buurtschap naderen. Na
gaat de kleine, tegen Elten
gedrukte douanepost namelijk
dicht, en ook op zaterdag na
venen en op 2ondag is hij geslo
ten Bevindt men zich na deze
sluitingstijden als vreemdeling in
Spijk, dan wordt men geacht de
grens illegaal te hebben over
schreden. wat. vooral als men
een auto bij zich heeft, een fikse
bekeuring kan opleveren.
Ook voor dc Duitse „Spijkers",
die aan de rechterkant van de
Oude Kleefse Postweg wonen, zijn
er moeilijkheden.
„Een paar dagen geleden", al
dus mevrouw Stockhorst, die aan
de Duitse kant van Spijk een
boerderij bewoont, „moest ik
naar de apotheek in Elten om
een doktersrecept te laten klaar
maken. Toen ik terugkwam, werd
ik door een Nederlandse douane
man aangehouden de weg naar
Elten loopt gedeeltelijk over Ne
derlands grondgebied die
me vroeg, of ik wat wilde mee
nemen. „Ja", zei ik, ..ik heb
medicijnen bij me". Toen hij
vroeg, of hij ze kon zien. maak
te ik me toch echt kwaad. Be
lachelijk gewoon dat je, in Duits
land wonend, dingen, die je in
Duitsland hebt gekocht, aan een
Nederlander moet tonen. De man
zelf kan er natuurlijk niets aan
doen, maar 't wordt toch wel
hoog tijd dat er een oplossing
Hoewel hun huis nog geen drie
kilometer van het mijne af
staat, moet ik gedurende week
ends twintig kilometer omrijden
om m'n vader en moeder tc
zien. Ik moet namelijk een
grenspost passeren, die niet, zo
als die bij Elten, van zaterdag
middag één uur af gesloten is.
's Avonds is het precies het
zelfde. Na zeven uur mag ik for
meel niet meer de kortste weg
kiezen".
Zelf hebben we ervaren dat
men, rijdend langs de Rijn naar
Spijk, op Duits grondgebied komt,
zonder dat dit prems cfn-it n-i„.
Bij dc Eltcnse grenspost, op Duits
grondgebied, slaat de buurtschap
Spijk duidelijk aangegeven. Er
staat echter niet bij dat de enige
weg in het gehucht Duits is.
gevonden wordt".
Omrijden
..Ik ben in Nederland, in
bith, geboren", vervolgt
vrouw Stockhorst, „en
ouders wonen daar nog a
zonder dat dit ergens staat
gegeven. Het nieuwe bord met
de Duitse adelaar, dat op de Rijn
oever is neergezet, laat men na
melijk rechts liggen, als men
links de Oude Kleefse Postweg
inslaat. Van een Nederlands waar
schuwingsbord is niets te beken-
Hoe liep de grenslijn vroeger?
..Veel gemakkelijker', zegt een
Vu"'J? S«li>l*erde ..Spijkers
„Het Nederlandse avontuur met
Elten niet meegerekend de
weg was toen uiteraard Neder
lands was er in vroegere ja
ren sprake van een zogenaamde
administratieve grens, die in het
land langs een niet meer ge
bruikte spoorlijn was getrokken.
De Oude Kleefse Postweg was
toen neutraal, maar dat schijnt
tegenwoordig niet meer te kun-
Wat is de oplossing?
„Gewoon een muur als in Ber
lijn over de hele lengte van de
weg', lacht een grappenmaker.
„Het betekent weliswaar grens
verlegging, maar misschien wil
Duitsland wel een paar vierkante
meter „dode grond" afstaan, nu
bet zoveel „levend" gebied van
Nederland heeft teruggekregen".
„Een nieuwe weg achter onze - -- uu
huizen", zeggen de Nederlnndz, per dïïïiftóSSrif
inwoners van Spijk. In een schrij
ven aan de Nederlandse minister
van binnen- en buitenlandse za
ken hebben ze reeds gesteld dat
een Nederlandse uitgangsweg
naar hun mening tot dc rechten
van de Nederlandse staatsburger
behoort.
Zelf zouden we willen suggere
ren dat er op de Rijndijk, vlak
voor het naderen van Spijk, een
verklarend bord wordt geplaatst,
of dat de Duitse grensborden, dié
thans aan de rivierkant staan, een
paar meter in Nederlandse rich
ting verhuizen. De problemen van
de „Spijkers" worden hier na
tuurlijk niet mee opgelost, maar
wel de problemen van hen, die
zonder dit te weten, Duitsland in
rijden, en daar een bekeuring
riskeren.
Een jonge ambtenaar van de
douane die bij de grenspost voor
Elten dienst deed, zegt nog:
ambtenaren.0 minder °eenvou<ffg
wel eens wordt gedacht. Wij
hebben, evenals de Duitse doua
niers, tot taak de smokkelhandel
tegen te gaan. In een zo vreemd
gebied als Spijk is dat uitermate
moeilijk, We moeten er bovendien
nog rekening mee houden dat de
eigenaardige grensloop in die
buurtschap reeds lang door han-
öige jongens is opgemerkt. Of
er nog gesmokkeld wordt? Nou
en of. Over artikelen als boter of
koffie zal ik het maar niet heb
ben. Maar wat denkt u van tele-
«"«•e-toestellen. die in Duitsland
paar honderd gulden goedko-
