bedrijfsauto's
Pers over
Irene-
debatten
Ook A.R. en V.V.D. hebben
lof voor regeringsbeleid
Openhartig Kamerdebat
over verloving
47e
tentoonstelling
Uitkering werkloosheid
naar een half jaar
Prinses trouwt in Nederland
Minister vraagt advies
van SER over PBO
WOENSDAG 12 FEBRUARI 1964
TJE MEESTE (ochtend)bladen heb
ben vandaag in hun commentaren
op de debatten in de Tweede Kamer
over de verloving van prinses Irene
begrip aan de dag gelegd
wijze waarop de fractieleiders het
kabinet tegemoet zijn getreden. Alleen
het V r ij e Volk (soc.) meent dat de
regering de kans heeft gemist opening
van zaken te geven over de voorge
schiedenis van de verloving.
De minister-president. 20 schrijft dit
oppositionele blad, heeft zich bepaald tot
het beantwoorden en het onbeantwoord
laten van de vragen die door de Kamer
waren gesteld. Veel liet hij onduidelijk
uit zijn brokkelig betoog is nog niet op
te maken wat er nu precies is gebeurd.
Uit politiek oogpunt gezien zat de rege
ring op rozen. Het hele parlement toonde
zich ingenomen met het besluit van de
regering om geen toestemming te vragen
voor het huwelijk van de Prinses. Want
niemand voelde ervoor ook maar
kleine kans te lopen hier een gemaal
de Koningin te krijgen die ambities heeft
koning van Spanje te worden. Deze ambi
ties waren op zichzelf een afdoend obsta
kel.
Bij de vele punten die niet goed uit
de verf zijn gekomen behoort volgens Het
Vrije Volk ook het punt of het rooms-
katholiek worden van de Prinses een be
letsel zou zijn geweest om haar huwelijk
ter goedkeuring voor te dragen als zij
met een man zou hebben willen trouwen
die geen politieke ambities had.
Aan het beantwoorden van die vraag is
de regering naar zij meedeelde niet toe
gekomen, omdat die vraag niet aan de
orde was. Nu jaen de protestantse
partijen, daartoe door dr. Vondeling uit
gedaagd, durfden op deze vraag geen
ondubbelzinnig antwoord te geven. Trou
wens, de twee grote protestantse partijen
hadden in tweede instantie helemaal niets
meer op te merken
De r.k. Volkskrant gaat op dit laat
ste punt uiteraard uitvoerig in. De heer
Vondeling sprak zich duidelijk tegen dis
criminatie uit en ook de heer Geertsema
(lib.) nam ogenschijnlijk een ruim stand
punt in, maar deze haastte zich om toch
allerlei opmerkelijke beperkingen en
reserves te maken.
De houding van de a.r. en c.h. noemt
het blad teleurstellend. Deze woordvoer
ders verscholen zich achter het argument,
dat zij niet verplicht waren op de vraag
van dr. Vondeling te antwoorden.
Dat waren zij ook niet maar nu het
in Nederland nog altijd de vraag is,
hoever protestanten en rooms-katho-
lieken elkaar zijn genaderd en in hoe
verre levensbeschouwelijke tegenstel
lingen werkelijk afgesleten zijn, zou
een protestantse verklaring, dat
Nederland ook een r.k. vosrt mogelijk
moet zijn, van grote waarde zijn ge
weest. Dat woord is van protestantse
Hide niet gesproken.
Hoewel er nu een uitzonderlijk gun-'
stige gelegenheid voor was. Wij
ten, zo schrijft De Volkskrant ten slot
te, afleiden dat de feitelijke verhou
dingen in dit land nog altijd zo zijn
dat de protestantse partijen voor
dergelijke verklaring geen vrijheid
kunnen vinden.
Het Algemeen Dagblad (onafh.)
heeft het Kamerdebat zeer kunnen
deren. Er is openhartig en wel-gedocu-
menteerd gesproken door een aantal
fractieleiders. Het antwoord van de pre
mier was zeker een poging tot open
hartigheid, maar op een aantal kardinale
punten is toch onvoldoende opening
kregen. Met name denken wij aar
plotselinge reis van het Koninklijk Paar
naar Parijs.
Overduidelijk is verder gebleken dat
aan de voorlichting over het Hof heel veel
hapert maar dat wisten we aL Duide
lijk ook is geworden dat
woord van dr. Vondeling aan te balen
het werkelijk persoonlijke deel van het
leven van Vorsten veel geringer is dan
men denkt. Men mag daaraan toevoegen
dat het, door de ontwikkeling der publi
citeitsmedia, ook veel geringer
nog 3
dag<*n
X-X-XvX'X'X-X-X-X'XvX*;*X*XvXvX'Xv9eopend van 10-17 en 19-22 uur. zaterdag en zondag van 10-17 uur. entree f 2.50;
(Van onze parlementsredactie)
In het wetsontwerp tot herziening
m de Werkloosheidswet zal wor
den voorgesteld om de loongrens te
doen vervallen en de maximale uit
keringsduur, die thans 21 weken is,
te brengen op 26 weken. Voorts
wordt in het wetsontwerp voorzien
in een verhoging van de uifckerin-
voor meerderjarige ongehuw-
den.
Dit is gistermiddag in de Eerste Ka
mer meegedeeld door minister Veld
kamp. Z'n twee uur durende rede was
hij begonnen met een woord van waar
dering voor de arbeid van oud-staats
secretaris Roolvink, die verleden week
dinsdag door de socialist Kloos was aan
gevallen. Met de heer Kloos kon hij wel
eind meegaan op de weg naar een
nieuwe maatschappelijke orde. Maar dan
kom ter, zo zei hij. een punt, dat de heer
Kloos links af wenst te gaan en ik nog
graag wat recht door wandel. We den
ken namelijk verschillend over de sprei
ding van de verantwoordelijkheid. De
heer De Geer van Ondegein (c.h.) zei hij
dat bij de totstandkoming van de
nieuwe maatschappij Gods Woord tot
gelding moet worden gebracht In dit
verband sdhorok hij ook aandacht aan
het door prof. De Gaay Fortman geme
moreerde werk van Talma ,.een inspire
rend voorbeeld voor ieder, die aan het
politieke en sociaal-politieke leven deel
neemt vanuit christelijke menselijke of
sociale bewogenheid".
Sprekende over de loonpolitiek zei
minister Veldkamp, dat de regering de
ontwikkeling op de voet blijft volgen.
Wanneer het college van rijksbemidde
laars zou adviseren tot onverbindendver-
klaring van bepaalde c.a.o.'s zal de minis
ter dit overwegen, maar hij hoopt, dat
dit niet zal behoeven te geschieden.
De gemeenteclassificatie vervult als
nog een functie en de regering wil het in
de eerste plaats aan de Stiahting van de
Arbeid overlaten om na te gaan of er
redenen zijn in de gemeenteclassificatie
nadere wijzigingen te brengen. De rege
ring zal spoedig een beslissing moeten
nemen over de vraag of een kostwinners
bijslag in het kader van de Nederlandse
verhoudingen acceptabel is.
Aandacht schenkende aan het vraag
stuk van de optrekking van de A.O.W.
en de A.W.W. tot een sociaal minimum,
zei de bewindsman nog steeds op het
standpunt te staan, dat premiebetaling
regel en betaling uit de algemene mid
delen uitzondering moet zijn. Wanneer
mede-financiering uit de schatkist nood
zakelijk blijkt, zal de minister met grote
zorg nagaan hoe een en ander moet wor
den gerealiseerd. Graag zou hy de A.O.W.
en A.W.W. vóór 1 januari 1965 optrekken,
maar dit is reeds technisch moeilijk. De
regering zal zo spoedig mogelijk nadat
de S.E.R. een advies heeft ingediend,
wetsvoorstellen uitwerken.
Antsson naar
een nieuw
wereldrecord
THIJDENS internationale schaats
wedstrijden in Oslo heeft Ants
Antsson het wereldrecord op de
3000 meter verbeterd. De Europese
kampioen 1964 en Olympisch kam
pioen reed de afstand in 4 minuten
en 27.3 seconden. Het oude record
stond met 4.27.6 sedert maart van
het vorig jaar op naam van Jonny
Nilsson (Zweden).
De voornaamste uitslagen luiden:
500 m sprintersklasse: 1. Suzuki (Japan)
19 sec; 2. Gjestvang (Noorw) 40.9; 3.
Elvenes (Noorw) 41.0; 4. Orlov (Rusl)
41.2; 5. Gray (VS) 41.5.
500 m: 1. Thomassen (Noorw) 42; 2.
Antsson (Rusl) 42.1; 3. Habibulin (Rusl)
42.5; 4. Moe (Noorw) 42.7: 5. Stiansen
(Noorw), Malkin (GB), Jumasjev (Rusl)
en Johannesen Noorw) allen 43; 9. Schenk
(Ned) 43.1; 12. Liebrechts (Ned) 43.3; 17
Nottet (Ned) 43.5; 20. Verkerk (Ned>
43.8.
3000 m: 1. Antsson 4.27.3 (nieuw wereld
record); 2. Johannesen 4.28.7; 3. Kositsjkin
4.29.6; 4. Maier z.t.; 5. Liebrechts 4.30.9;
6. Moe 4.32.0; vr Verkerk 4.33.1; 18. Nottet
4.40.4; 21. Schenk 4.43.4.
Klassement na twee afstanden: 1. Ants-
>n 86.650 pnt; 2. Thomassen 87.700: 3.
Johannesen 87.783; 8. Liebrechts 88.450;
13. Verkerk 89.317; 17. Nottet 90.233; 19.
Schenk 90.333.
Kamerdebat over verlovingsbrief
(Van onze parlementsredactie)
IK wil het kabinet gaarne dank
brengen voor zijn behartiging
van de belangen van onze constitu
tionele monarchie. Het kabinet heeft
zijn verantwoordelijkheid voor het
functioneren van deze monarchie
beseft. Voor allen die daarbij zijn
betrokken, is dit van overwegende
betekenis". Deze fraaie pluim stak
A.R.-fractieleider J. Smallenbroek
gistermiddag tijdens het Tweede-
Kamerdebat op de hoed van het ka-
binct-Marijnen. Vóór hem had
P.v.d.A.-fractieleider Vondeling ge
tracht enkele deukjes in die hoed ie
slaan en na hem probeerden woord
voerders van enkele kleinere par
tijen hetzelfde. De heer Smallen
broek had vooral lof voor het op
treden van de bekende vier minis
ters, die naar zijn mening de con
stitutionele monarchie hebben ge
diend-
Breuk bouwbedrijf
is hersteld
De Nederlandse christelijke aanne
mers- en bouwvakpaftroonsbond is 1
toegetreden tot de federatieve sar
werking binnen de Raad van bestuur
bouwbedrijf. Als reden wordt opgegeven
.de sterke behoefte aan nauwe samen
werking tussen de werkgeversorganisa
ties in het bouwbedrijf op zowel lande
lijk, regionaal als plaatselijk niveau".
Waar het belangrijke zaken betreft
was de samenwerking, zij het informeel,
reeds weer tot stand gekomen.
(Vervolg van pagina 1)
De minister-president stelde in het be
toog waarmee hij de Kamer antwoordde
voorop, dat het regeringsbeleid steeds
gericht is geweest en gericht zal blijven
op de belangen van de constitutionele
monarchie. De Koning is onschendbaar,
de ministers zijn verantwoordelijk
het zittend kabinet is zich deze (zware)
verantwoordelijkheid bewust. Maar bij
de verdediging van zaken als nu
de orde zijnde, wordt het kabinet ge
remd door zijn constitutionele positie.
Eenheid binnen de Kroon is een w<
lijk bestanddeel van onze constitutionele
monarchie en het enige bewijs, dat die
eenheid bestaat is het feit, dat het kabi
net hier zit
De verantwoordelijkheid van de
nisters richt zich rechtstreeks op het
doen en laten van de Koningin. Daar
naast is er een afgeleide ministeriële
verantwoordelijkheid voor handelingen
van leden van het koninklijk huis, ter
wijl in kwesties als waar het nu om gaat
ook nog een ander principe eer
speelt: de aandacht voor de menselijke,
persoonlijke belangen van de leden
ons vorstenhuis. In dit verband zei
Marijnen, dat het kabinet staat op
vrije keuze (ook voor koningskinderen)
ui religie en levenspartner.
Jlir. Van Panliuvs
Na deze constitutionele bespiegeling
ging de minister-president over tot de
beantwoording van de vragen over d(
voorgeschiedenis. Hij stelde nadrukke
lijk, dat onze ambassadeur in Madrid
jhr. Van Panlinys niet bevoegd was
beslissing te nemen over de vraag of
lid van het koninklijk huls zich kan
uitlaten over de interne zaken van
ander land. Dit geldt temeer waa
interne structuur van het betrokken land
(Spanje) door brede lagen van ons volk
wordt afgewezen. „Ook door het kabi
net?", interrumpeerde P.v.d.A.-fractie
leider Vondeling. „Wat die gesignaleerde
toestanden betreft, ja", antwoordde
Marijnen.
Hij deelde mee, dat jhr. Van Panhuys
heeft nagelaten de minister van buiten
landse zaken ervan te verwittigen dat
interview met de Prinses zou plaats
vinden. De regering betreurt deze nala
tigheid en minister Luns heeft van de
ambassadeur een uitvoerig rapport over
zijn beleid gevraagd. De regering meent
(Van onze parlementsredactie)
Minister Veldkamp en staatsse
cretaris De Meijer zijn voornemens
een adviesaanvraag over de struc
tuur van de publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie bij de S.EJl. in te
dienen. Wellicht is het wenselijk ze
kere belemmeringen weg te nemen,
waardoor de p.b.o. aantrekkelijker
wordt. Aldus heeft staatssecretaris
De Meijer gistermiddag in de Eerste
Kamer meegedeeld.
Het schip van de p.b.o. heeft een paar
lelijke deuken opgelopen en daarom
moeten er maar eens een paar deskun
digen bijkomen. „Straks zal het dan wel
licht nieuw in de verf en geheel met de
modernste middelen toegerust met ver
sterkte stuwkracht zijn vaart kunnen
voorzetten, wellicht zelfs onder nieuwe
vlag!" Ook het instituut van de onderne-
zou de staatssecretaris nog
eens nader door de S.EJR. willen laten
bezien, terwijl hij verder de vraag in
studie wil nemen of de arbeids- en vei
ligheidswetgeving niet verder dient te
worden uitgebreid. In elk geval dient zij
te worden gemoderniseerd. Op het de
partement van sociale zaken wordt reeds
studie gemaakt van het vraagstuk der
automatisering.
De staatssecretaris deelde verder mee,
dat binnenkort een raad voor de lucht
verontreiniging zal worden ingesteld en
dat hij spoedig de raad voor de beroeps
keuzevoorlichting hoopt te installeren.
Bij de behandeling van de begroting
van sociale zaken en volksgezondheid
werd voorts nog het woord gevoerd door
staatssecretaris Bartels, die o.a. inging
op het betoog van dr. Querido over het
roken. Het is de tabaksindustrie over de
gehele wereld een groot kapitaal waard
om de oplossing te vinden van het vraag
stuk hoe de schadelijke stoffen uit de
tabak kunnen worden verwijderd. Om
vangrijke onderzoekingen vinden dan
ook reeds plaats.
dat kan worden volstaan met
stige terechtwijzing aan deze functiona
ris, die begin volgend jaar de pensioen
gerechtigde leeftijd bereikt (gelach).
Mr. Marijnen herhaalde, dat voor wat
het aanvankelijk niet-doorgaan van de
verloving betreft, de regering gèen en
kele politieke druk heeft uitgeoefend.
:)De oorzaak lag in zuiver particuliere
omstandighedene niet in moeilijk
heden van politieke aard. Dat het
ten slotte toch tot een verloving kwam,
kan dan ook zeer zeker niet uit het weg
vallen van veronderstelde politieke druk
worden verklaard. Het was een zaak var
volkomen persoonlijke vrijheid. De re
gering wist van meet af aan wie de
huwelijkskandidaat was en welke ambi
ties hij er op na hield. Mr. Van der Hoe
ven is in opdracht van de Koningin en
met volledige instemming van de minis
ter-president naar Spanje vertrokken om
de communicatie met de Prinses te her
stellen, d.w.z. om informaties in te win
nen en haar te informeren over o.a. de
reacties in Nederland. Over de rol van
mej. Andrade kon mr. Marijnen niet
veel meer zeggen dan dat ze een vriendin
van de Prinses is, doch geen mandaat
had om als haar secretaresse op te tre
Ondanks de aandrang van verschillen
de sprekers bleek de premier niet bereid
opheldering te geven over het mysteri
euze bezoek, dat het koninklijk paar vo
rige week donderdag aan Parijs heeft ge
bracht. Hij bevestigde alleen wat ieder
een al wist, namelijk dat niet alleen de
Prins maar ook de Koningin de reis
heeft gemaakt en dat beiden op hetzelfde
ogenblik zijn teruggekeerd. Een aantal
vragen van de heer Harmsen (boeren
partij), die thuishoorden in de roddel
rubriek van een obscuur boulevardblad,
beantwoordde mr. Marijnen met een kort
krachtig „Nee". De vraag of de
Prinses door de regering is afgekocht
net een levenslang Jaargeld, noemde hij
.insinuerend".
Voorlichting
De minister-president had begrip voor
het gevoel van onbehagen over wat zich
afgelopen weken rond de voorlichting
heeft afgespeeld, maar niettemin wilde
hij nog eens nadrukkelijk zijn grote waar
dering voor de Rijksvoorlichtingsdienst
uitspreken. De voorlichting over het ko
ninklijk huis is een bijzonder precaire
zaak. De premier verklaarde met de
Koningin reeds een eerste gesprek te heb
ben gehad over de wenselijkheid
meer coördinatie tussen de verschillende
secretariaten van het hof. Op dit punt
zijndus al initiatieven genomen, maar
de verbetering van de voorlichting zal
daartoe niet beperkt blijven, zo verze
kerde mr. Marijnen in antwoord op na
dere vragen van de heer Geertsema (lib.).
Gevraagd naar een nadere toelichting
op de gronden voor het niet-lndienen
an een goedkeuringswet voor het hu-
elijk, herhaalde de premier, dat de drie
1 de brief opgesomde motleven in hun
totaliteit moeten worden beoordeeld,
omdat geen van de drie op zichzelf een
voldoende argument is. Wat b.v. de wens
de Prinses om geen parlementaire
toestemming te vragen betreft: de over
weging dat de kinderen, geboren uit een
zonder goedkeuring van de Staten-Ge-
neraal gesloten huwelijk, eveneens van
de erfopvolging zijn uitgesloten, kan
regering aanleiding zijn om,
tegen de wens van een erfopvolger (ster)
toch een goedkeurmgsontwerp in te
dienen.
Dat prins Don Carlos welbewust voor
;n eigen politieke carrière heeft geko-
•n, achtte mr. Marijnen volkomen z'n
goed recht, maar die levenstaak Is nu
eenmaal niet te verenigen met de positie
van een gemaal van een onzer erfopvolg-
sters. Dit gevoegd b(j de wens van de
Prins om In het buitenland te gaan wo-
(naast de persoonlijke wens van
de Prinses) voldoende om geen wette
lijke goedkeuring te vragen. Men moet
echter goed bedenken, dat hiermee geen
algemene normen voor de toekomst zijn
vastgelegd en geen precedent is gescha
pen. De beslissing In deze gevallen zal
steeds een beslissing ad hoe moeten zijn.
Replieken
Bij de replieken trachten enkele frac
tieleiders nog opheldering over een aan
tal punten te verkrijgen. Niet de heer
Schmelzer (kath. v.), die volkomen te
vreden leek en zich gedroeg als een
waakzaam schildwacht voor het rege-
ringskasteeL Het verheugde hem zeer
dat de huwelijksvoltrekking geheel in
Nederland zal plaatsvinden "en hij zag
daarin een ondersteuning van wat hij
noemde het kabinetsstandpunt inzake een
volkomen (religieuze) gelijkberechtigd-
heid.
De heren Vondeling (soc.) en Geertse
ma (lib.) daarentegen hadden nog geen
trek in bruidsuikers. „De minister-pre
sident heeft kardinale vragen laten lig
gen", constateerde de P.v.d.A.-fractielei
der. Hij hield vol, dat jhr. Van Panhuys
teruggeroepen en overgeplaatst moet
worden. Vooral in de komende maanden
zullen wij in Madrid over best mogelijke
verbindingen moeten beschikken, een eis
waaraan de huidige ambassadeur niet
kan voldoen. Wat doet de regering aan
dit probleem? Iemand handhaven omdat
hij straks toch met pensioen gaat.
„Heeft", zo wilde dr. Vondeling veTder
weten, ,,de regering mr, Van der Hoeven
niet de boodschap meegegeven, dat de
consequentie van het huwelijk zou zijn,
dat geen toestemming door de Staten-
Generaal zou kunnen worden verleend?
Zo ja, dan heeft de regering wél poli
tieke druk uitgeoefend. Zo neen. dan is
regering te laken". Het feit dat Don
Carlos politieke aspiraties heeft,
zichzelf al voldoende om het huwelijk
niet wettelijk te bekrachtigen. Daar
hoefde de regering niet nog twee motie-
"~n aan toe te voegen.
„Er Is", zo zei mr. Marijnen In z(jn
dupliek, „werkelijk geen politieke druk
uigeoefend en dat dit laakbaar zou zün
ontken ik ten stelligste. De vraag of al
dan niet een goedkeuringsontwerp moest,
worden ingediend, heeft helemaal geen
moeilijkheden gegeven". „Mag Ik", aldus
dr. Vondeling, „hlernlt de conclusie trek
ken, dat aan de regering de Prinses zó
tijdig de wens te kennen heeft gegeven
geen parlementaire toestemming vooi
haar huwelijk te bevorderen, dat hier
omtrent geen enkel probleem Is gere
zen?" „Dat Is inderdaad het geval", luid
de het antwoord van de premier.
Mr. Geertsema (lib.) drong er bij de
regering op aan zich nog een:
rust en kalmte te beraden over de vraag
wat er met jhr. Van Panhuys moet wor
den gedaan. Hij was het eens met dr.
Vondeling, dat Nederland in de naaste
toekomst in Madrid de beste ambassa
deur moet hebben die het kan opbren
gen. „Ik kan weinig toevoegen aan wat
ik in eerste termijn over deze zaak heb
gezegd", aldus de minister-president. ..Er
zijn maatregelen genomen om te voorko
men dat een geval als dit zich nog eens
zal voordoen". Op de vraag van de heer
Jongeling (gp.v) of de regering de Ko
ningin haar radioboodschap van vorige
week dinsdag, waarin het niet-doorgaan
van de verloving werd meegedeeld en
die nu zo'n vreemde indruk maakt, niet
had kunnen besparen, luidde mr. Ma-
rijnen's antwoord: „Aanleiding tot die
boodschap was juist de grote onrust die
op dat moment bestond. Die onrust
moest worden weggenomen. Dat de ver
loving ten slotte todh is doorgegaan, doet
aan de betekenis van wat de Koningin
die dinsdag heeft gezegd, niets af".
Katholiek op troon
De politieke ambitie van prins Don
Carlos is, zoals gezegd, het voornaamste
motief geweest om geen wettelijke goed
keuring voor het huwelijk te vragen.
Men is dus niet toegekomen aan de
vraag of het rooms-katholiek worden
de Prinses een beletsel had kunnen
zijn voor het indienen van een goed-
keuringsontwerp voor haar huwelijk als
zij met een politiek niet-ambltieuze man
hal willen trouwen en ziich in Nederland
hadden willen vestigen Men heeft dus,
algemener gezegd, niet hoeven te ant
woorden op de vraag of het aanvaard
baar is dat een rooms-ka1 hollek de Ne
derlandse troon kan bestijgen
Toch heeft Pv.d.A.-fractieleider dr.
Vondeling die vraag gisteren gesteld, zo
wel aan de regering als aan de andere
(grote) partijen. Over het standpunt van
zijn eigen fractie liet hy geen twijfel
bestaan: de P.v.dA. wijst elke discrimi
natie van welke godsdienstige of geeste
lijke stroming dan ook met betrekking
tot de bezetting van de troon van de
hand. Wat is de mening van het kabinet
hierover? ,Jk heb die mening helemaal
niet gevraagd, omdat het punt helemaal
niet aan de orde is geweest De over
gang van prinses Irene naar de R.K. Kerk
heeft bij de beleidsbepaling helemaal
geen rol gespeeld", antwoordde mr. Ma
rijnen. „Ik ben", zo vervolgde hij, „over
eenkomstig de Grondwet uiteraard tegen
elke discriminatie". Dr. Vondeling: „Zegt
u dit namens het kabinet?". Mr. Marii-
„Ik kan moeilijk namens het kabi
net spreken, omdat het punt in de minis
terraad buiten beschouwing is gebleven.
De vraag was niet actueel".
Een duidelijker antwoord gaf V.V.D
fractieleider mr. Geertsema. Hij deelde
principe) het standpunt van de
P.v.d A.-fractie. Geen antwoord kreeg
dr. Vondeling van de heren Smallen
broek (ar.) en Beernink (c.h.) De
Py.dA-fractieleider deed in derde ter
mijn nog een poging beide protestantse
fractieleiders uit hun tent te lokken. „Het
is tegen de regels van het huis on
gen van medeleden niet te beantwoor
den". zo schoolmeesterde hij. Geërgerd
beklom daarop de heer Smallenbroek het
spreekgestoelte „Het was", zo zei hij,
„mij niet bekend, dat i!k verplicht ben
te repliceren als ik daaraan geen be
hoefte heb. De beantwoording var
vraag van de heer Vondeling hangt
de tijdsomstandigheden, de casus af. Ik
wens niet aan zijn eis te voldoen". Mr.
Beernink sprak in dezelfde geest.
Drs. Schmelzer (kath.v.) mengde zich
niet in deze discussie. Hij had"tevoren
'er „gelijkberechtigheid'
kreeg toen van de pacifist Lankhorst de
vraag voorgelegd wat zijn oordeel over
de toestand in Spanje op dit pun
(waar de protestanten er niet aan te 1
het staatshoofd volgens
de wet r.k. moet zijn). „Ik wil daar wei
eens met u onder vier ogen over pra
ten", aldus de K.V.P,-fractieleider. „Nee.
nee, direct antwoorden", riep de socia-
Drs. Schmelzer weigerde
dat.
Het was een Kamerdebat waarin
ernstige zaken roerden besproken,
maar gelukkg brak af en toe de humor
door. Traditiegetrouw zorgde minister
Luns daar weer voor. Na een schor
sing van de avondvergadering, die hij
aanvankelijk niet had bijgewoond,
kwam hij plotseling in rok en behan
gen met kleurige onderscheidingste
kens de vergaderzaal binnenDe hila
riteit.. die daardoor ontstond, nam nog
toe toen Kamervoorzitter Van Thiel
de vergadering heropende met: ,.lk be
groet prins Carnaval". Kennelijk was
de minister weggelopen van een gala
diner.
Chroesjtsjef roept
op tot vrede aan
grens Somalië
Getrouw aan zijn oproep tot alle sta
ten territoriale twisten zonder gebruik
van geweld te regelen, heeft premier
Chroesjtsjef keizer Haile Selassie van
Ethiopië en president Osman van Soma
lië verzocht „al het mogelijke" te doen
om tot een onmiddellijk staken van de
strijd tussen beide landen te komen. De
Russische minister wees er nogmaals op
dat naar de overtuiging van de Russische
regering in onze tijd geen grenskwesties
zijn die niet zonder vreedzame onder
handelingen kunnen worden opgelost.
De regering van Somalië heeft onge
ler terzelfdertijd zijn troepen opdracht
gegeven het vuren te staken. Het was
dan ook gisteren voor de eerste maal
sinds verleden week donderdag de ge
vechten uitbraken rustig aan de grens
tussen Ethiopië en Somalië. Zoals bekend
houdt de organisatie van Afrikaanse een
heid zich met deze zaak bezig, en heeft
Somalië de Veiligheidsraad gevraagd het
conflict in behandeling te nemen.
Namens zijn fractie zei de A.R.-spre
ker, dat hij zich verheugt in het per
soonlijk geluk van prinses Irene. Over
haar overgang naar het rooms-katholi-
cisme wilde hij niet veel meer zeggen.
De persoonlijke beslissing van de prin
ses dientt zijns inziens te worden geres
pecteerd- Zij heeft gebruik gemaakt var
de vrijheid van geloof en kerkkeuze. die
voortvloeit uit het reformatorisch chris
ten-zijn. Voor die vrijheid heeft de Va
der des Vaderlands zijn leven gegeven
en daarin is koningin Wilhelmina
voorgegaan. Iets anders is. dat deze ker
kelijke overgang brede kringen
volk toch wel heeft geschokt, temeer
daar het zo laat en op zo ongelukkige
wijze bekend is gemaakt Voor de posi
tie van ons vorstenhuis
houding van Oranje en volk achtte de
heer Smallenbroek de o m. door de Her
vormde Synode gestelde vragen
lang.
De AR-fraetieleider was er
dat geen parlementaire toestemming
voor het huwelijk wordt gevraagd
dat hierover eenheid van gevoelen be
staat. De motieven die de regering tot
haar beslissing hebben geleid, zijn dui
delijk en voldoende. De aanstaande ge
maal van prinses Irene heeft blijkbaar
aspiraties en hij is een actief troonpre
tendent. Dit alles is niet te verenigen
met de positie van een mogelijke troon
opvolgster in Nederland.
De heer Smallenbroek achtte het be
grijpelijk. dat de kritiek van de afgelo-
eken zich voornamelijk heeft toe
gespitst op de voorlichting. De medede
lingen waarmee de publiciteitsmedia het
doen. waren verwarrend,
soms ook overrompelend,
iedereen. Ook het kabinet is voor
ingen gesteld, mogelijk ook de rege
ring (d.w.z. inclusief de Koningin). Be
langrijke mededelingen bereikten het
st vanuit Spanje. Wij stonden
1 voor voldongen feiten-
heer Smallenbroek was het van harte
st wat de minister-president
maandagavond in zijn radio- en televisie
rede hierover had gezegd.
Gelet op de situatie behoort
mening van de heer Smallenbroek de
kritiek op de Rijksvoorlichtingsdienst
mild te zijn. Spreken over de voorlich
ting heeft alleen zin indien men bereid
het gebeurde lering te trekken.
Indien de onbevredigende situatie
voorlichtingsorganisatie ligt aan ee
brek aan coördinatie, dient dit te
den gewijzigd. Is de voorlichting v
Soestdijkse secretariaten voldoende ge
coördineerd met de R.V.D. Centralisa
tie in de verantwoordelijkheid is nood
zakelijk. zo vond de AR-spreker met
VVD-fractieleider mr. Geertsema.
instemming citeerde voorts een commen
taar in onze bladen van 7 februari jl.
waarin wordt betoogd dat juist doos-
gebrek aan openheid geruchten w
kunnen tieren en waarin de vraag wordit
gesteld of het niet de voorkeur verdien 1
van overheidswege een betere informatie
te geven aan de publiciteitsmedia, opdat
die in eik geval gerucht van waarheid
weten te onderscheiden.
Tenslotte betreurde de heer Smallen
broek het, dat met de bespreking van
de kwestie-Irene praktisch de gehele
zondag gemoeid is geweest. Het kon
moeilijk anders, omdat de dramatische
ontwikkeling ertoe leidde, maar velen
onder ons volk hebben het toch moeilijk
kunnen verwerken.
Mr. Geertsema
Vóót
de heer Smallenbroek was
oord gevoerd door de voorzitter
de VVD-fractie, mr. Geertsema. Deze
noemde de bekende grondwettelijke be
paling, dat de koning(in) onschendbsar
is, maar de ministers verantwoordelijk
«Ün, een staatsrechtelijke fictie, zü het
noodzakelijke. Soms kan een minis
ter die verantwoordelijkheid eenvoudig
niet waarmaken- Volledige ministeriële
verantwoordelijkheid voor al het doen
en laten van leden van het koninklijk
huis is nu eenmaal niet mogelijk. De
uiterste consequentie zon dan moeten
zijn, dat een kabinet, dat die verantwoor
delijkheid niet kan waarmaken, aftreedt,
met als gevolg: een constitntionele cri
sis, die in het kader van onze constitn
tionele monarchie wel eens onoplosbaar
»u kunnen blijken te zijn.
Gezien de omstandigheden wilde de li
berale woordvoerder de regering met
grote mildheid en veel begrip voor de
moeilijkheden tegemoettreden.
Er zijn fouten gemaakt, maar het zou
onmenselijk zijn geweest volmaaktheid
te verlangen. Men moet de regering
dankbaar zijn dat het de problemen
heeft welen op te lossen met voorkoming
in een constitutionele crisis.
Over het feit van de verloving kon mr.
Geertsema zich slechts verhengen,
de verwikkelingen die eraan vooraf zUn
gegaan, betreurde hü om meer dan één
reden. De voornaamste oorzaak van die
verwikkelingen zocht hü in het feit, dat
Nederlandse belangen ondergeschikt zün
gemaakt aan buitenlandse belangen, die
ons volk slecht aanspreken. De grootste
bewondering had hü voor de wüze,
waarop mr. Marünen c.s. de Koningin
met raad en daad terzüde hebben ge
staan. Zij zün in de ware zin des woords
raadslieden van de Kroon geweest. Had
het echter geen aanbeveling verdiend
In het betrokken geval ook de ministers
-an staat te laten adviseren
De drie overwegingen die zijn aange
voerd ter motivering van het niet-indie-
nen van eert goedkeuringswet voor het
huwelijk, achtte hy in hun onderlinge
samenhang overtuigend.
De liberale woordvoerder drong büde
regering aan op opening van zaken over
het mysterieuze bezoek, dat het konink-
lük paar vorige week aan Parijs heeft
gebracht
De bestaande regeling voor de
voorlichting over hot koninklyk huis is
volgens mr. Geertsema zo, dat de rege
ring daarvoor in feite niet de verant-
woorlijkheid kan dragen. De regeling
moet dan ook drastisch worden herzien.
Alle inlichtingen over het koninklijk
huis zouden voortaan uitsluitend via de waren: 6—3, 2—6
direoteur van de R.V.D. moeten worden
gegeven (en niet meer door b.v. de se
cretariaten vain Soestdyk), onder volle
dige verantwoordelijkheid van de minis
ter-president. De vraag rijst of de amb
telijke status van de directeur van de
R.V.D. daarvoor wel hoog genoeg is-
Kleine fracties
Namens de kleinere Kamerfracties
werd achtereenvolgens het woord ge
voerd door de heren Lankhorst (pac.
soc.). Bakker (comm.). Jongeling (gpv).
Van Dis (sg) en Harmsen (boerenpartij)
Geen van hen is betrokken geweest bü
het besloten overleg tussen regering en
parlement in het seniorenconvent. Dit
werd vooral door de heren Jongeling en
Van Dis betreurd. Het sou volgens de
heer Jongeling „democratisch en Juister"
zijn geweest als ook voorzitters van klei
nere fracties geraadpleegd waren.
De GPV-woordvoerder stak niet onde,
stoelen of banken dat hij tegenover de
verloving en de voorgeschiedenis daar
van met zeer gemengde gevoelens had
kennisgenomen. Hij begon met zijn „be
vreemding en droefenis" uit te spreken
over het feit, dat de overgang van prin
ses Irene naar de RX Kerk eerst drie
kwart jaar na dato (als het ware per
ongeluk) bekend is geworden. Dat geldt
ook voor het bezoek van de prinses aan
de Paus. De voorlichting in de kwestie- -
Irene noemde hij erbarmelijk, al had hij-
wel begrip voor de positie van de direc
teur van de R.VD, dr Lammers na de
minister-president de meest-geplaagde
man in het Nederland van de afgelopen
weken Na gevraagd te hebben of de
adloboodschap van de Koningin, waarin
het niet-doorgaan van de verloving be
kend werd gemaakt, niet had kunnen
worden voorkomen, ging de heer Jonge
ling in op heden en verleden van de
Carlistische beweging. De krachten waar
op deze groep heeft gesteund en nog
steunt, vond hij bedenkelijk en hij be
treurde het dat door het komend huwe
lijk ons vorstenhuis aan de beweging
wordt geparenteerd Evenzeer betreurde
hij het. dat vanuit Spanje bUjk is gege
ven van onvoldoende respect voor ons
Koninklyk huis De heer Jongeling dachj„
dit verband niet in de eerste plaats
t de Opus Dei, maar aan de „opera"
1 mej Andrade Dat d^ verloving eerst.
Madrid werd afgekondigd, getuigde.
1 een gebrek aan hoffelijkheid jegens»^
de ouders van prinses Irene De GPV-
woordvoerder wees er verder op, dat de
Carlistische beweging de verloving poli
tiek op grote schaal uitbuit, tot zelfs op
de Nederlandse vliegvelden, waar pro
pagandamateriaal is uitgereikt Ten
slotte sprak de heer Jongeling de hoop
uit, dat nog een reeds van verlovingen
In de Koninklijke familie zullen volgen,
echter met voorkoming van de ontspo
ringen die zich nu hebben voorgedaan
Ir. Van Dis
SGP-fractieleider ir- Van Dis zei met,
stemverheffing, dat allen die in de
Reformatie een werk Gods zien. de
stap van prinses Irene naar de R.K.
Kerk ten diepste betreuren. De over
gang staat in nauw verband met de
•erloving. Was de regering er al eer-
'*r van op de hoogte en zo ja, waarom
heeft ze dit dan niet meegedeeld? Be
staan er bij andere leden van het 1.*
Koninklijk huis ook plannen om't
rooms-katholiek te worden. Als de
diplomatke vertegenwoordiger bij het
Vaticaan heeft geweten van het be
zoek van de prinses aan het hoofd van
de Vaticaanse staat doch geweigerd
heeft de regering hiervan in kennis
te stelten, ligt het dan nie op de weg
van de regering deze functionaris terug
te roepen? De heer Van Dis besloot
met het uitspreken van de wens. dat
God almachtig, die alleen toegang
heeft tot het hart, het verloofde paar
in Zijn bijzondere genade zal doen
delen en hen de weg naar het enig 1
ware geloof zal doen vinden.
De voorzitter van de PSP-fractie. de
heer Lankhorst constateerde dat de ont
wikkeling van de laatste weken de vraag
nieuw leven heeft ingeblazen of de mo- -1
narchie nog wel past in deze tüd. De
communist Bakker had er geen behoefte
aan het gebeurde van de afgelopen we
ken nog eens uitvoerig te gaan herkau
wen. Het is geen nationale zaak. maar
nationale bijzaak. Om politieke en
religieuze redenen staan velen gereser
veerd tegenover deze verloving maar
met het scheppen van een nieuwe ko
ningskwestie is Nederland niet gediend.
Het heeft andere dingen aan het hoofde
zoals lonen en prüzen. „Moge het prinses
Irene m haar persoonlük leven wélgaan
Laat zü trouwen en Nederland overgaan
tot de orde van de dag", aldus de heer -
Bakker. Ten slotte stelde de heer Harm-
sen (boerenpartij) minister-president
Marijnen de vraag wat er waar Is van de
geruchten dat ook prins Bernhard al
jarenlang rooms-katholiek zou zijn dat
de prins met Franco zou onderhandelen
over de bestijging van de Spaanse troon
door z(jn as. schoonzoon en dat prinses
Irene een jarenlang Jaargeld van de
regering zou hebben gekregen ter com
pensatie van het niet-indienen van een
goedkeuringswet voor hear huwelijk.
Tom Okker heeft
geen succes
In de derde ronde van een internatio
naal tennistoernooi in Kaapstad heeft
Tom Okker gisteren in drie sets verloren
de Australiër Alan Lane. De cijfers
