Twee prinsenkinderen
over drie vonden elkaar toch
DE WARE TOEDRACHT
Carlos wilde rechten
op troon behouden
Persconferentie bij het ochtendgloren
Huwelijk
maanden
Het „hoe" blijft
een geheim
s
MAANDAG 10 FEBRUARI 1964
Vervolg van pagina 12 ^ns Carlos diende de Nederlandse
Wat waren deae consequenties? In- nationaliteit te aanvaarden,
dien prinses Irene haar rechten op de ^r'ns Carlos diende zich, na zijn hu-
troon wilde behouden iets wat de Ko- welyk, in Nederland te vestigen,
ningin voorstond de volgende: Alleen als deze drie voorwaarden wer-
1Prins Carlos, die politieke aspiraties den vervuld, zou de regering vrede met
X heeft diende zijn rechten op de de situatie kunnen hebben. Het kabinet
Spaanse troon op te geven. wenste niet dat Nederland nog r~~
Persconferentie in de vroege uren
van de zondag: de ministers die
zojuist op Soestdijk hebben over
legd en met prins Carlos kennis
hebben gemaakt, verschijnen voor
honderden journalisten in de Rol
zaal op het Haagse Binnenhof.
i situatie i
worden geplaatst, i
t eventuele Koningin door haar hu
welijk aan in het buitenland bedreven
politiek gelieerd zou zijn.
Prins Carlos wenste dit niet. Hij wilde
de taak, die hij van z'n vader had over
genomen titulair is deze nog altijd de
carlistasche troonpretendent voortzet
ten. Het belang van z'n eigen Huis stelde
hij boven dat van prinses Irene, wat ove
rigens niet onbegrijpelijk is
Drama
(Vervolg van pagina 1)
In de Rolzaal van het Haagse Bin
nenhof werd zondagmorgen van vier
tot tegen half zes een persconferentie
gehouden, die door premier Marijnen
werd geleid. Zeker tweehonderd jour
nalisten uit binnen- en buitenland on
dernamen met een spervuur van vra
gen een stormaanval op hem.
De minister-president, die door de mi
nisters Biesheuvel, Scholten en Toxopeus
gesecundeerd werd, was niet in staat veel
werkelijk nieuws aan de dagen gesudderd
hebbende verloving toe te voegen. Dui
delijk was hij verontschuldigde zich
hiervoor herhaaldelijk dat hij op het
punt van bepaalde delicate zaken onder
geheimhouding stond.
Niet minder dan vijfeneenhalf uur wa
ren de vier ministers zaterdagavond en
zondagnacht op paleis Soestdijk geweest.
toadrlen daar de gelegenheid gehad
langdurig met prins Carlos kennis te
maken („in het Frans en in het Engels",
zoals vice-premier Biesheuvel zei) en de
nodige staatszaken af te handelen.
Brief aan Kamers
Het resultaat was o.a. de opstelling van
een schrijven aan beide Kamers van de
Staten-Generaal, waarin premier Marij
nen aankondigt dat prinses Irene het
voornemen heeft officieel haar verloving
bekend te maken met prins Carlos. Tege
lijkertijd wordt gesteld dat de Prinses de
regering heeft doen weten dat het haar
wens is dat geen wetsvoorstel tot het
verlenen van toestemming voor het door
haar aan te gane huwelijk bij de Staten-
Generaal zal worden ingediend.
Ongeveer gelijktijdig kondigde de
Prinses haar verloving aan. De brief, de
aankondiging, zomede een daaraan toe
gevoegde bekrachtiging van Koningin en
Prins werden iets over drieën zondag
nacht voor de televisie in Nederland voor
gelezen.
Op dit moment had heel Nederland ge
wacht. In Den Haag waren zeker twee
honderd journalisten bijeen, die, na al die
dagen van geheimzinnigheid en span
ning. zo goed als geen geduld meer over
hadden. De mobiele televisie-eenheden op
het Binnenhof trokken tot de vroege
morgen toe veel bekijks. Voor de Rolzaal
had de politie hekken laten plaatsen om
de vier ministers, die op dat moment van
Soestdijk naar Den Haag onderweg wa
ren, vlot toegang tot de plaats te ver
schaffen, waar de lang verwachte pers
conferentie toch eindelijk gehouden werd.
Eerst elders
Merkwaardig was dat het nieuws over
de verloving reeds meer dan twaalf uur
voor de officiële aankondiging in alle
details bekend was. In Parijs zou de
Spaanse ambassadeur het aan een pers
bureau hebben gegeven. Een Spaans pers
agentschap had het reeds in kleuren en
geuren gebracht, terwijl én prins Carlos,
én prinses Irene, het om drie uur zater
dagmiddag bevestigd hadden tegenover
journalisten, die hen op het vliegveld van
Madrid opwachtten. Ook de familie van
prins Carlos had de verloving uren van
tevoren door een woordvoerder laten be
kend maken. Deze sprak van „onze
koning" en „onze koningin", als hij het
over prins Xavier cn prinses Magdalene
had.
De Rijksvoorlichtingsdienst had in dat
halve etmaal slechts een klein tipje van
de sluier opgelicht Het deelde mee ge
machtigd te zijn te bevestigen dat „de
thans in verband met prinses Irene ge
noemde persoon de juiste is".
Iets over half vier zaterdagmiddag
steeg van de Madrileense luchthaven
Barajas de regerings-Friendship op,
waarmee prins Bernhard die morgen van
Soesterberg was vertrokken. Behalve de
Prins, bevond zich het verloofde paar aan
boord, zomede de zuster van prins Carlos,
prinses Cecilia. Prins Bernhard had an
derhalf uur op dc komst van prinses
Irene gewacht die per auto uit Barcelona
was gekomen. In het toestel ontving hij
jhr. mr. W. E. van Panhuys, de Neder
landse ambassadeur in Madrid, alsmede
diens vrouw. Vlak voor het vertrek
maakten ook prins Xavier en prinses
Magdalene hun opwachting.
Bij de aankomst op Soesterberg iets
voor achten zaterdagavond waren
koningin Juliana en de prinsessen Beatrix.
Margriet en Christine aanwezig. Om half
acht waren de laatstcn per auto de paleis
hekken uitgereden.
Van twee uur tot kwart over drie
zaterdagmiddag is in Den Haag de
ministerraad bijeen geweest. Om vier
uur kwamen de vier ministers, die
reeds een week lang bij de affaire
prinses Irene zijn betrokken, naar het
Tweede Kamergebouw om met het
Seniorenconvent (dc leiders van de
vijf grote fracties) te vergaderen. De
beraadslagingen duurden tweeënhaJi
uur. Na afloop wenste niemand der
aanwezigen enig commentaar te geven-
Verleden week dinsdag moest de
Koningin de teleurstellende medede
ling doen. dat de verloving van prin
ses Irene geen doorgang zou vinden.
En vier dagen later komt het offi
ciële bericht, dat de prinses wèl ver
loofd is. Wat is er tussen dinsdag en
zaterdag gebeurd? Welke beletselen
zijn er weggenomen? Op deze bij het
Nederlandse volk levende vraag komt
géén antwoord. Alleen dit: ze hebben
elkaar gevonden. Zo formuleerde
premier Marijnen het tijdens de pers
conferentie, die in de nacht van za
terdag op zondag in de Rolzaal op
het Binnenhof werd gehouden.
Anderhalf uur lang, van vier uur
tot half zes, vuurde een grote schare
binnen- en buitenlandse journalisten
een serie indringende vragen af op
de ministers Marijnen, Biesheuvel,
Scholten en Toxopeus, die manmoe
dig poogden hun vermoeidheid de
baas te blijven. Hoewel het onder
houd op paleis Soestdijk tot drie uur
had geduurd, lieten zij zich in hun
snelle, grote auto's langs de kortste
weg naar het regeringscentrum rij
den, omdat zij begrepen voor tal van
zaken een verklai-ing schuldig te zijn,
nadat zij er zoveel dagen het zwij
gen hadden toegedaan.
Op tal van punten moesten zjj zich
echter ook nu in nevelen hullen. „Ik
begrijp heel goed. dat er bjj u een
gevoel van onbehagen groeit, maar
als het gaat om zaken van particulie
re aard, zwijgen we", aldus minister
Biesheuvel. En daarom komt er geen
opheldering over het feit, dat de ver
loving eerst niet zou doorgaan, maar
kort daarop toch werkelijkheid werd.
De moeilijkheden, die er klaarblijkelijk
waren, waren van paricullerc aard en
liet zou niet juist zijn daarover iets te
zeggen, aldus de minister-president.
Die moeilijkheden zijn nu opgelost.
De premier, die een hoogrode kleur
had, terwijl zijn collega's van het „Ire-
ne-kwartet" steeds bleker werden,
opende de persconferentie met de ver
klaring. dat de regering verheugd is
over de verloving. Daarna was het
woord aan de vertegenwoordigers van
pers, radio en televisie, die zo'n grote
lawine van opgekropte vragen over
de hoofden van de bewindslieden uit
stortten, dat zij er soms onder dreig
den te worden bedolven. Het moet met
name voor de minister-president een
dodelijk vermoeiende bijeenkomst zijn
geweest: staande voor de noodzaak on
middellijk van repliek te dienen, moest
hij zich voortdurend afvragen wat hij
wel en wat hij niet kon zeggen en wel
ke formulering hij diende te kiezen.
Enkele malen moest hij het er bij la
ten zitten en de beantwoording overla
ten aan de uitermate rustige vices-pre
mier Biesheuvel, die vaak op het juis
te moment een „bon mot" weet te
spreken, aan de gewiekste minister
Toxopeus of aan de scherp-juridisch
denkende minister Scholten.
Waarom, zo luidden dc eerste vra
gen. is de verloving eerst in Spanje en
pas veel later in Nederland bekend
gemaakt? Was het soms van Spaanse
zijde de bedoeling om de procedure tc
versnellen? Waarom was het prinses
Irene zelf. die hier haar verloving be
kend maakte en waren het niet haar
ouders? Koningin Juliana heeft ook
officieel door middel van de radio de
mededeling gedaan, dat de verloving
niet zou doorgaan. Haar eigen verlo
ving met de prins von Lippc Biester-
feld is destijds eveneens door haar
moeder aan het Nederlandse volk mee
gedeeld. En dezelfde gedragslijn volg
den thans ook de ouders van prins
Carlos Hugo. -
Antwoord: Aan het feit, dat dc eer
ste bekendmaking in Madrid plaats
had. mag geen politieke betekenis wor
den gehecht. Pressie is niet uitgeoefend.
Vrijdag bestond al het voornemen, dat
zaterdag de afkondiging zou geschieden
en wel door prinses Irene zelf, na aan
komst in Nederland. Het is byna al
gemeen geworden, dat een jongen cn
een meisje zelf het heuglijke feit van
ccn verloving meedelen en aangeno
men was, dat in Spanje door de Prins
zou gebeuren. Met dat laatste hebben
wc hier echter niets te maken. Wan
neer men tegenwerpt, dat de Koningin
zelf voor de radio sprak toen de ver
loving niet door scheen te gaan. moet
men bedenken, dat baar dochter toen
niet in het land was.
Over de rol. dieM ej. Rosario Andra-
de in de affaire heeft gespeeld, wilden
de ministers geen mededelingen doen.
Minister Marijnen volstond met toe te
geven, dat haar optreden „verrassend"
was geweest Hij moest het antwoord
op de vraag hoe het te verklaren is,
dat dc Prinses nog maar zo kort ge
leden alle geruchten over een op han
den zijnde verloving ongegrond had ge
noemd, schuldig blijven.
Prinselijke rechten
Kennelijk hadden de meeste journa
listen er moeite mee om voetstoots aan
te nemen, dat het slechts strikt-parti-
cullere redenën waren geweest waai*-
door de verloving aanvankelijk niet door
(Van onze pa riemen tsredact ie)
leek te kunnen gaan. Hun gedachten
gingen veeleer uit naar moeilijkheden
van staatsrechtelijke aard. waarin zij
zich gesterkt voelden door de medede
ling, dat „de Prins de Bourbon ieder
beroep, dat op hem als prins van zijn
Huis zal worden gedaan, zal opvolgen
met alle consequenties vandien". Heeft
de regering wellicht een poging gedaan
om de Prins er toe te bewegen zich
als Nederlander te laten naturaliseren?
Een poging, die tot moeilijkheden aan
leiding gaf omdat de Prins daarvoor
niet voelde?
Min. Marijnen: Ik moet herhalen wat
ik op de vorige persconferentie heb ge
zegd en wat ik ook in de Tweede Ka
mer heb verklaard, namelijk dat de
oorzaak van het aanvankelijk niet door
gaan van de verloving niet heeft ge
legen in politieke bemoeienis van de
kant van het kabinet. Het waren over
wegingen van louter particuliere aard.
Overigens zo vulde mr. Biesheuvel
aan zijn de verhoudingen complex
en is nooit volledig uit elkaar te houden
wat particulier is en wat niet. Ik zie,
aldus mr. Marijnen. geen moeilijkheden
■in de tweede alinea van de brief aan
de voorzitters van de beide Kamers.
De Prins de Bourbon heeft te kennen
gegeven, dat hij zijn levensdoel elders
zoekt en dat hy zijn politieke activi
teiten op een ander land wil richten.
Daarmee hangt samen wat in de der
de alinea van de brief staat, namelijk
dat prinses Irene zich na haar huwe
lijk met haar echtgenoot in het buiten
land zal vestigen. Op grond van deze
omstandigheden heeft zij de wens geuit,
dat geen wetsvoorstel tot het verlenen
van toestemming voor haar huwelijk bij
heeft gekregen. Wy hebben elkaar voor
al in Madrid en in Catalonië ontmoet
en kortgeleden op de berg Montseny,
waar het zo mooi en afgelegen ls.")
Voorlichting
Ten slotte zijn aan het ministersteam
een aantal kritische vragen over de
voorlichting gesteld. De premier was
echter niet bereid om te erkennen dat
op voorlichtingsgebied is gefaald. In
een situatie als deze is het haast on
menselijk om te eisen dat geen enkel
foutje wordt gemaakt. Als ik naga wat
er allemaal is gedaan, houd ik vol
dat er geen fouten zijn gemaakt Ge
zien de moeilijke omstandigheden is er
goed gehandeld."
De minister-president zag geen re
den om aan te nemen, dat de ont
stane onrust zou voortbestaan en ge
loofde ook niet, dat de gegeven voor
lichting schadelijk heeft gewerkt.
Wel betreurde hij het aan het slot
van de persconferentie, dat hij de
persvertegenwoordigers op een aantal
punten met een kluitje in het riet
had moeten sturen
Geschiedenis
Het Amerikaanse blad New York Times
tonafh meent, dat de geschiedenis een
grote rol speelde in de crisis, die bijna
is ontstaan rond de verloving van prinses
Irene. Dit was een Romeo cn Julia-ver-
haal met een happy ending. Het dateert
uit de zestiende eeuw toen Spanje met
zijn inquisitie en zijn leger voor het
rooms-katholicisme vocht tegen de re
formatie. De liefde tastte de geschiedenis,
de godsdienst, de tradities en de diepste
gevoelens van het Nederlandse volk aan.
De liefde heeft in deze strijd gezegevierd,
doch niemand heeft verloren. Prinses
Irene heeft haar godsdienst, haar rechten
op de troon en zelfs haar land opgegeven,
waardoor zij voortaan in ballingschap zal
moeten leven, aldus de New York Times.
Toen ontwikkelde zich een zuiver men
selijk drama. Hoewel prinses Irene aan
vankelijk bereid was af te zien van een
.aanvrage voor de indiening van een
goedkeuringswet bij de Staten-Generaal
wat thans is gebeurd en wat automa
tisch het afstand doen van de rechten
op de troon inhoudt bleek de last
hiervan haar toch even te zwaar te zijn.
Hierbij kwam nog dat prins Carlos haar
dit niet wilde aandoen.
In overleg met elkaar werd dan ook
besloten af te zien van het voorgenomen
huwelijk. De heer Van der Hoeven werd
dit medegedeeld, terwijl de Prinses haar
moeder ook nog telefonisch inlichtte.
Op grond hiervan deed koningin Ju
liana dinsdag j.l. de mededeling dat de
verloving van prinses Irene niet door
zou gaan. Op aandrang van het kabinet
waren de vorstin en prins Bernhard uit
Innsbruck naar Nederlad teruggekeerd
om juist die verloving aan te kondigen
Tot de terugkomst van de heer Van der
Hoeven toe leek deze namelijk onontko-
melijk. En de geruchten moesten de we
reld uit vandaar dat een Koninklijke
boodschap over de afgelasting van een
verloving haast net zo belangrijk was als
een Koninklijke aankondiging van een op
handen zyn verloving.
Geen vrede
Het hart ging knagen: noch prinses
Irene, noch prins Carlos hadden vrede
met hun besluit. Toen ze elkaar opnieuw
zagen wisten ze het zeker. Ze waren voor
elkaar voorbestemd en geen macht ter
wereld zou hen nog kunnen scheiden.
Daarom kwamen ze terug op hun mede
deling dat de verloving uit was. Daarom
telefoneerde prinses Irene opnieuw haar
moeder om mee te delen dat prins Carlos
tóch de man van haar keuze was.
Een telefoon is voor dit soort en in el
ke familie voorkomende zaken nu niet
bepaald een geëigend apparaat. Vandaar
da! koningin Juliana en prins Bernhard
besloten alle twijfel weg te nemen door
donderdag j.l. persoonlijk naar Spanje te
gaan. Eerst zou naar Parijs worden ge
vlogen. ten einde de familie van prins
Carlos te ontmoeten: daarna verder naar
Barcelona om zowel met prinses Irene
als met haar aanstaande verloofde een
onderhoud te hebben. En omdat de reis
als een zuivere privé-reis werd gezien,
werd hij in het diepste geheim voorbe-
Ingrijpen
Beeld van het Binnenhof, zater
dagnacht: wachlen op de terug
keer van de ministers.en op
de Staten-Generaal zal worden inge
diend. Het zou echter wel eens e en
Nederlands belang kunnen zijn, dat een
Nederlandse prinses haar rechten op
de troon behoudt
Onze verantwoordelijkheid betreft de
constitutionele monarchie. De rege
ring heeft evenwel voorop gesteld,
dat de prinsessen vrij moeten zijn in
hun huwelijkskeus en eigen taak en le
vensroeping moeten kunnen volbrengen.
Deze overwegingen hebben geleid tot
het regeringsbesluit om de indiening
van een goedkeuringswet niet te bevor
deren. Van onder druk stellen is geen
sprake geweest aldus de premier. die
bereid was om toe te geven, dat het
„in zekere zin jammer is een moge
lijke troonopvolgster te verliezen".
Eerder in Nederland
Wanneer het verloofde paar daar
over zelf niets loslaat zal het een
vraag blijven wanneer zij elkaar voor
het eerst hebben ontmoet en wanneer
de romance is ontstaan. Volgens
iemand uit de omgeving van de Prins
was het in juli van het vorige jaar.
tijdens een stierengevecht te Pamplona
Minister Marijnen kon slechts zeggen,
dat de Prins Nederland al verschillen
de malen heeft bezocht Aangenomen
mag worden, dat hij bij die gelegen
heden ook de ouders van zijn uitverko
rene heeft ontmoet Het is het kabi
net gebleken, dat dc Koningin en de
Prins zich hartelijk over de verloving
verheugen.
(De vraag naar het ontstaan van
de romance is ook door een verslag
gever van het A.N.P. in Madrid ge
steld. Prins Carlos antwoordde hem:
„WU kennen elkaar al vele jaren cn
hebben elkaar op verschillende plaat
sen in Europa ontmoet. Maar het is
nog slechts kort geleden in Spanje ge
weest, dat de kwestie haar be?'
De regering kwam er achter cn greep
in. Zy kon dit doen omdat de Koningin
geen voorkennis had gegeven het land te
willen verlaten, waardoor de vereiste
toestemming ontbrak. Een formaliteit
Nee, integendeel. Gezien de politieke
verhoudingen kon niet worden toege
staan dat koningin Juliana, ook al reisde
zy Incognito, een bezoek aan het Spanje
van Franco bracht. De regering, die vol
gens de grondwet verantwoordelijk is
voor het doen en laten van de monarch,
zou voor deze zaak in de volksvertegen
woordiging op het matje kunnen worden
geroepen. Er zou een motie van wan
trouwen voor kunnen worden ingediend.
Het kabinet zou er door kunnen vallen.
Het vliegtuig met het Koninklijk paar
keerde uit Parijs naar Nederland terug,
maar er was een conflictsituatie. Nog die
zelfde middag en avond was er spoedbe
raad tussen de vier bewindslieden, die
nauw bij constitutionele zaken zijn be
trokken. Menselijk was het verlangen
van de Koningin haar dochter te zien, zo
Zo'n chaos was het, toen de auto
met de Koningin, prins Bernhard,
prinses Irene en prins Carlos voor
het paleis arriveerde.
goed te begrijpen. In het wijdere ver
band van ons staatsbestel kon het onder
de gegeven omstandigheden niet
Toch
Vrijdagavond werd en slotte ten palei-
ze door Koningin en regering besloten
dat de verloving van prinses Irene zou
kunnen doorgaan met inachtneming van
de eerder gestelde voorwaarden. De Prin
ses zou echter eerst moeten terugkomen,
wat ze 's middags, alweer telefonisch, had
toegezegd. Toen diezelfde avond Rosario
de Andrade vriendin van prinses Irené
zich plotseling uitgevend voor haar se
cretaresse in Madrid verklaarde dat
er binnenkort een ..vreugdevolle familie
gebeurtenis" zou worden afgekondigd,
besloot, prins Bernhard z'n dochter zelf
te ,gaan halen. Met de mogelijkheid werd
namelijk rekening gehouden dat het ver
trek van de Prinses uit Spanje nog en
kele dagen zou uitblijven.
Er volgde een duidelijke doorkruising
van het door Hof en regering uitgestip
pelde beleid. Terwijl hier te lande met
verdere mededelingen zou worden ge
wacht tot prinses Irene op Paleis Soest
dijk zou zijn teruggekeerd, werd in Span
je van verschillende kanten bekend ge
maakt dat de verloving tussen dc Prinses
en de Spaanse Prins al een feit was
Noch het Hof noch de regering, waren
voorts op de hoogte van de begeleiding
van prinses Irene door prins Carlos
Ontstemming
By alle vreugde over het voorgenomen
huwelUk van twee, elkaar lief hebbende
prinsekinderen, heerst er in officiële
kringen ernstige ontstemming over de
voldongen feiten, voor welke het ver
loofde paar Nederland heeft geplaatst.
Men spreekt van weinig respect voor de
constitutie, het Hof en de regering. Aan
wijzingen in Spanje dat de carlisten
prinses Irene als ecu „goede iuzet" voor
hun politieke strevingen zien, maken dit
or niet beter door.
In al deze ontwikkelingen speelt de ln
Spanje militane rooms-katholieke leken-
'fv organisatie Opus Del een voorname rol.
Prinses Irene is enkele dagen onderge-
doken geweest in een retraitehuis van
deze organisatie. Het Spaanse persbu
reau, waaraan het verloofde paar zijn
eerste interview toestond. Is op het Ibe
risch schiereiland het mondstuk van Opus
Dei. Eveneens onder invloed van Opus
Dei Ls Actualidad: het Spaar u blad. dat
over zes pagina's een foto-reportage
bracht van de kerkgang van de Prinses,
aarbjj zelfs het nemen van de hostie
werd
wigd.
Bourbonse lelie
(Van
redacteuren
Op alle foto's die de laatste dagen
van prinses Irene zijn gemaakt en
dat zijn er uiteraard nogal wat ziet
men haar getooid met ren fraai ju
weel tn de vorm van de Bourbonse
lelie. Kennelijk is hier sprake van een
geschenk van haar verloofde, prins
Hugo, hoewel hiervan nog geen ge
wag is gemaakt. De lelie treft men
ook aan op vroegere foto's van dc
Prins, daar zij tevens geldt als sym
bool van de Spaanse carlistische be
weging.
