Oude orgelmuziek
GEORGE
MOORDHOF
brengt wetenschappelijk vermaak
Zeeuwse schaapherder (59) het zwerven niet moe
ZATERDAG 8 FEBRUARI 1964
tv-programma
van allure
pEORGE NOORDHOF liet
Dick van Ruler een „Schaf-
felaar-sprong" van de Utrecht
se Domtoren maken.
George Noordhof waste z'n
handen in gloeiend lood. zon
der brandwonden te krijgen.
George Noordhof gaf het ver
haal van koorddansers en vuur
vreters door met hun even
wichtsorganen en/of hun frat
sen te experimenteren.
George Noordhof, schrijver
en regisseur van het maande
lijkse, NCRV-televisieprogram-
ma „Hoe bestaat 't", gaat het
Nederlandse, beeldscherm-kij
kende publiek nog veel meer
brengen. De trampoline en de
fakir staan op z'n lijstje, het
vlooientheater, de trompettist,
de leeuwentemmer en de slan
genbezweerder. En dat z'n suc
ces reeds na vier uitzendingen
groeiende is, blijkt wel uit het
feit, dat fabrieken en univer
siteiten de komende uitzendda
ta hebben opgevraagd. Een le
raar in de natuurkunde van
een Amsterdamse middelbare
school heeft de leerlingen zelfs
opgedragen de programma's
van deze Nederlandse Brit met
grote aandacht te volgen.
Ja, George Noordhof is Neder-
lander van geboorte en Brit door
naturalisatie. Men kan horen, als
men met hem praat, dat het En
gels hem in de tongval is gaan
zitten. Niet dat hij z'n Nederlands
vergeten is, maar hij spreekt het
uit als een naar Canada of Aus
tralië geëmigreerde vaderlander,
die na tien jaar een familieroa-
de in z'n geboorteland maakt.
Wij spraken met George Noord
hof in de Haagse Dierentuin,
waar hij bezig was opnamen te
maken. Bij hem was z'n in Ne
derland haast onafscheidelijke
partner. NCRV-tv-producer Bruin
Noordam. De laatste is de orga
nisator. ..de man op de achter
grond" van het programma. Hij
heeft bepaald geen gemakkelijke
taak, daar voor de experimenten
van tekstschrijver-regisseur de
beste arties^fti éh'de méést fhge-
wikkelde apparaten nodig zijn.
„M'n programma's", zegt Noord
hof, „kunnen het beste als po-
puiair-wetenschappelijk worden
aangeduid. Men heeft ze wel eens
natuurkunde-lessen uit de show
en variété-wereld genoemd. Ik
breng wetenschappelijk vermaak,
maar zo dat de massa er iets
van opsteekt. Datgene wat ik pre
senteer, moet én voor het grote
publiek én voor' academici aan
vaardbaar zijn".
Dat de Nederlandse Brit weet
waarover hij praat, blijkt niet al
leen uit z'n opleiding, maar ook
uit de ervaringen, welke hij bij
het Britse televisie-medium heeft
opgedaan. Eigenlijk is „Hoe be
staat *t!een replica van You'd
never believe it!", dat Noordhof
voor de Engelse tv presenteert.
Niet minder dan vijftig uitzendin
gen zijn reeds in deze serie ge
bracht. En er staan er nog zes
entwintig op stapel, waarvoor het
contract al getekend is.
„In India", verduidelijkt Noord
hof in dit verband, „waar het in
slikken van alle mogelijke voor
werpen een soort volksvermaak is,
gaat men wel eens over tot ver
minkingen. Door middel van alle
mogelijke kunstgrepen worden bij
kleine kinderen die organen ge
rekt. welke bij het slikken be
langrijk zijn."
Suggestie
Waar de regisseur niet in ge
looft, is de zogenaamde rope-
trick: het laten staan in de lucht
van een naar boven geworpen
touw, waar dan een man in klimt
De mensen, die hiervan gewagen,
zijn volgens hem onder sugges
tie gebracht. Voor de Britse tele
visie heeft hij eens een geldsom
van vijftigduizend .gulden uitge
loofd voor degenen, die de (ook
weer in India bedreven) rope-
trick op het televisie-scherm wil
de brengen.
In z'n vrije tijd en men kan
het aan de afrondingen van hoofd
en lichaam zien! beoefent
George Noordhof de gastronomie.
Uit de landen, of landstreken, die
hij bereist, neemt hij de meest
exquise lekkernijen mee. Thuis in
z'n keuken gaat hij hiermee ex
perimenteren. Want experimente
ren schijnt hij toch niet te kun
nen laten, ook als hij niet voor
de televisie werkt.
wil George Noordhof i
Geen kans
„Ze hebben me gewoon uit een
laboratorium weggehaald", brengt
Noordhof naar voren. „Ik heb aan
de universiteit van Cambridge
physische chemie gestudeerd,
waarna ik in loondienst met ex
perimenten ben begonnen. Van
jongsaf aan heb ik me voor de
film als expressiemiddel geïnte
resseerd. Ik bracht zelfs m'n
schoolvakanties in de omgeving
van filmstudio's door om te er
varen wat er zich allemaal in de
wereld van celluloid kan afspe
len. Dat ik niet meteen de film
richting ben uitgegaan, komt door
de malaise in de filmindustrie en
de Tweede Wereldoorlog. Ik kreeg
er gewoon de kans niet voor".
Al van z'n echtste jaar af woont
de thans eenenveertig-jarige
Noordhof in Engeland. In de oor
log was hij verbindingsofficier,
terwijl hij de bevrijding van Ne
derland ter plaatse meemaakte. In
1950 stapte hij de televisie-wereld
binnen, eerst als producer, later
als regisseur van door de BBC
gebrachte populair-wetenschap-
pelijke programma's. Na twee
jaar in Amerika de in Canada
en de Verenigde Staten geldende
v-spelregels" te hebben bestu-
„The Movers", trampoline
werkers uit Den Haag, die in
de komende televisie-uitzending
Hoe bestaat 't!" een rol spe
len. Rechts Bruin Noordam,
producer van het programma.
ri men teel zijn als die, welke reeds
werden uitgezonden.
.iNeem nou de trompettist",
verklaart Noordhof. „Wie van het
grote publiek weet dat een man,
die hoge tonen uit een trompet
tovert een black-out" van een
seconde of vijftien riskeert? Als
hij te lang onder grote druk
blaast, stroomt het bloed uit de
hersens, terwijl de hartslag min
der wordt. Bij de uitvoering van
stukken, waar lange trompetpar
tijen in voorkomen Wagner
bijvoorbeeld moet dan ook al
tijd een invaller-trompettist aan
wezig zijn om eventuele valse
noten van z'n collega te corri
geren. Ik ga dat allemaal laten ho
ren en zien. En ik laat er ook
een hogedruk-kostuum aan te pas
komen, want de toestand van be
wusteloosheid, waarin piloten van
supersnelle vliegtuigen soms ge
durende korte tijd kunnen verke
ren, is analoog met die van de
trompettist".
„En dan de zangeres", vervolgt
Noordhof. „Er zijn er, die twee-
eneenhalf octaaf kunnen „bestrij
ken". De Peruviaanse Yma Su
mac bijvoorbeeld, ook in Neder
land niet onbekend. Waar haalt
zo'n vrouw die tonen vandaan?
Waarom klinken ze, als ze goed
zingt tenminste, niet vals? Toch
kan ik de beste zangeres toon
hoogte laten verliezen. Ik doe dat
met een koptelefoon, die ik op
het hoofd plaats, en waar ik dat
gene wat ze zingt een fractie van
een seconde later laat weerklin
ken. Het oor heeft ten slotte de
zelfde functie als een monitor'
Messengooiers
van Noordhof. Beide categorieën
showwerkers nemen veel risico,
degenslikkers wat tot in detail op de beeldbuis
hebben ook al de belangstelling zal zijn te zien. Het zelfde zal
VOOR BOUDEWIJN IS DE WERELD GROOT
In April is hij in Rotterdam
(Van een onzer verslaggevers)
Boudewijn Guiljan is wat ons betreft een
der tien merkwaardigste mensen in Neder
land. Hij is zwervend schaapherder en dat
betekent, dat hij haast geen dag zeker is van
de plaats waar hij 's avonds slapen zal. Maar
het komt altijd goed met Boudewijn. Al der
tig jaar loopt hij langs de wegen met zijn
kleine kudde en er zijn weinig dagen ge
weest, dat hy geen onderdak vond bij een
gastvrije boer. Onlangs spraken wij hem, uit
Middelburg, helemaal in Friesland.
Negentien schapen heeft hij, ne
gentien grote zwangere Zeeuwse
wollemijntjes, die perfect reage
ren op Guiljans bevelen. In april
vertrok hij uit Middelburg met
het plan het noorden van het
land te gaan bekijken. „Daar was
ik nog nooit geweest", "ertelt de
59-jarige Boudewijn. „De wereld
is groot, jong. Héél groot. Ik was
wel veel in Zeeland en in Brabant
en ook in België en in Duitsland
kom ik wel, maar niet hier".
Omdat hij nogal doof is valt
het gesprek ietwat moeilijk, maar
dat betekent niet, dat hij niet wil
vertellen. „Mijn vader
en mijn grootvader en mijn over
grootvader waren het. Die zwier
ven niet. Dat ben ik gaan doen
toen ons moeder stierf. Ik had
een goede moeder. Toen zij er
niet meer was ben ik gaan zwer
ven. Mijn vader had wel drie
honderd schapen. Ik heb er vele
minder, dat heb je gezien. Met
teveel kun je niet trekken, dat is
te lastig. Al zal ik er in het voor
jaar straks wel zo'n veertig heb
ben. De lammetjes verkoop ik.
Dat is mijn handel".
Hij zal niet vet worden van dde
handel en dat is niet nodig. Bou-
Philipsland, is met weinig te
vreden. „Ik vind altijd wel een
boer waar ik mag slapen en die
een stukje grond voor de schapen
^oudewyix^
uilja
herder heeft Mijn kostje scharrel ik ook
makkelijk op. Een stukje brood
mü genoeg en een bosje stro
n op te slapen vind ik ook wel".
„Hij wil niet op een bed", zegt
zijn gastvrouw met enige verba
zing in haar stem. Boudewijn
Guiljan glimlacht wat
iedereen hem he -ft
schreeuwd, dat hij geen bed wil.
ten op een bed geslapen. Maar
pert zijn portefeuille leeg op ta
fel. Het kleed is bezaaid met fo
to's en briefkaarten, verklarin
gen en brieven van mensen
waar hij heeft verbleven. Veel
boeren geven hem een fotoo1"»
mee met achterop een kort ho.
richt je ter introductie
jan bij hun collega's.
aparte kerel vindt.
heeft ook haast geen cent op
zak. „Dat is te riskant als man
bij de weg."
Terwijl tegenwoordig iedere
burger zorgen heeft over lonen
en prijzen, zijn televisie, zijn
ijskast, zijn nauwelijks haalbare
autootje, zijn vakantie, zijn sta
tus, zijn bond, zijn directeur,
zijn gezondheid, zijn huwelijk,
zijn toekomst of de politiek loopt
Boudewijn Guiljan daar volsla
gen vrij van. Tientallen proble
men van de man in de atraat
kunnen hem niet raken.
Wat is vrijdag
„En wanneer gaat u nu weer
verder?" Boudewijn Guiljan
haalt zijn schouders op Wat is
vrijdag, wat is zaterdag? Wat
is een datum? „Ik wilde over
de Afsluitdijk maar ze zeggen,
dat ddt moeilijk zal gaan". Men
knikt ernstig. „Hij haalt de dijk
niet in één dag. En onderweg
is nergens een plaatsje waar hU
een onderkomen kan vinden",
merkt men op. Dat is een kwes
tie waar Boudewijn nog eens
diep over moet nadenken, want
de Afsluitdijk is iets nieuws voor
j hem. Geen bopren, geen wei
landjes, geen stro, geen boter
hammen, geen warme prak,
geen pijpje tabak. Alleen mair
dertig kilometer beton met gras
achter hekken.
..Nn In de eerste Kerstnacht
slaapt hij altijd bij de schapen",
vertelt men. Boudewijn Guiljan,
erg edola of me* overjas aan, das om en pet
i G'jI-
dewijn^ Guiljan, geboortig uit St liever stro, liever ait«".
Papieren
Hij is een papier kwijt
Het is verheugend te kunnen Hcltfci*
constateren, dat door de gram
mofoonplatenmaatschappijen
meer en meer aandacht be-
Steun
Zowel de BBC als de ABC (de
Britse commerciële televisie)
maakt thans gebruik van z'n
diensten. Behalve You'd never
believe it!", waar „Hoe bestaat
't!" op is geënt, maakte hij
meer dan tachtig schooltelevi
sie-programma's, zomede tien
tallen uitzendingen op weten
schappelijk gebied. Z'n serie
„Dawn University" letterlijk
vertaald: „Morgenstond Univer
siteit" maakt op 't ogenblik
in Groot-Britannië veel opgang.
Hij bereikt er die mensen mee,
die wetenschappelijk zijn geïn
teresseerd, doch geen academi
sche graad bezitten. Verschei
dene bekende Britse geleerden
van de universiteit van Cam
bridge werken er aan mee.
steed wordt aan de orgellite- platen
ries verschenen, waarin b.v. al
le orgelwerken van Bacli opge
nomen zijn en het zou bijzon
der interessant zijn tussen de vloed. Deel 3
verschillende uitvoeringen een aan direct<
vergelijking te trekken. Deze
benaderingswijze kan vaak tot nrao
verrassende conclusies aanlei-
Daar is dan de serie „Antholo
gie dc la musique d'orguc" van
het merk Cycnus,
liggen. Deel 1 en
in de Noord-Duit-
an J. S. Bach:
Buxtehude, Tunder en anderen.
te merken. Toch bekoort mij per
soonlijk dit spel niet
zangerige,
die eerst v
op zoveel andere
vooral bij Buxtehude tot
wonderlijke eenheid werd
zuidelijke klankzin en noordelijke
Hij is kennelijk gepikeerd over
een zinsnede in een krant waar
Iets wordt gezegd over zijn ver
sleten jas en zijn stoppelbaard.
„Mijn Jas is niet versleten en
ik laat me iedere week sche
ren", zegt hij. ,,Ik heb trouwens
een schecrapparaat gekregen
laatst". Het zit ergens in
in Friesland ergens twee nach- heel knap gefotografeerd, wat krochten van een binnenzak. HIJ
watlj met schaars lamplicht diept ook een kammetje op et
bulten bij zijn kudde, en er een oen spiegeltje. Verder taeft hU
verhaal bij geschreven, dat ia geen bagage,
de tranen in de ogen brengt
maar wij geloven niet, dat Gull- Nooit llddSt*
„Als wij gaan reizen nemen
we van ailes mee", schreeuwen
we in Boudewijns oor. „Ja, ja.
fk niet, ik niet", antwoordt hij.
„Ik heb ook nooit haast. In apr:'
hoop ik in Ro'terdam te zijn.
Daar woont een ouaere z-wter
Als het gesprek op wonen en
op huizen komt deelt hij ernstig
mee, dat de huizen in Belgit
uiterst duur zijn. „Een miljoen
honderdduizend franken. Dat
gaat daar in franken, weet J«.
Ik heb zelf ook een huls. In St.
?failipsland. Het is een oud huis,
~"»1 honderd jaar en er woont
een vrijgezellenkerel in. 'k Zou
die kerel niet eens kennen, zeg.
Ik heb hem in vijftien jaar niet
gezien, misschien wel in twintig
op, achter de tafel in de warm-
gestookte huiskamer, knikt. Ja,
dat is zo. Dan slaapt hij bij de
■chapen.
gels in Europa. Deze maal wilde thousiast zijn. Zijn tempi zijn wel
snel, waardoor
Allen dus organisten, die min of mystiek men spreekt
directe leerlingen van Swee- smaak wat
dus aan de Noord-Duitse
orgelschool, die geconcentreerd
was in de Hanzesteden Hamburg
Lübeck, maar uitstralingen
sterk. De ik de aandacht vestigen op enke-
zuidelijke invloeden, le historische Zwitserse orgels, zekere onrust ontstaat, die niet
Sweelinck en daar- bespeeld door Siegfried Hilden- past bij deze majestueuze instru-
en de brand. Het zijn bijzonder goed menten. Voor velen zullen dan
Noordelijke orgelstijl beïnvloedde gedocumenteerde uitgaven, waar- ook de orgels de voornaamste re-
1 x.:: in V€ei gegevens en illustraties den zijn zich deze uitgaven aan
staan van deze instrumenten en te schaffen,
de prachtige kerken, wa;
dit zijn staan opgesteld. Voor de
van Oostzee lyriek gelliefhebber, die meer wil
zowel bij orgel als alleen luisteren, zullen de aandui-
mijn dingen van de gebruikte registra- de
geheel gewijd organist. Alles klinkt
nuchter-zakelijk. ties heel veel kunnen meehelpen doen uitkomen
betere indruk te krijgen
Supraphon heeft al sedert enige
r nej0r" tijd als zesde uitgave in de serie
wil dan „Musica Antiqua Bohemica" in
i ook weer prachtig uitgevoer-
langspeelplaat
Tsjechische
orgelwerken uit de 18de
1813-'15
Ons Koninkrijk geboren
1813'15 Ons Koninkrijk ge
boren, door D. H. Couvce cn
dr. G. Pikkemaat. Uitgave N.
Samson N.V., Alphen aan den
Rijn.
Over de gebeurtenis die vorig
jaar op initiatief van prinses Bea
trix op verschillende manieren is
herdacht, hebben de heren Couvée
en Pikkemaat een aardig boekje
geschreven. De viering van de ge
boorte van ons koninkrijk is aan
velen vrijwel geheel voorbijge
gaan. Wellicht was dat mulder het
geval geweest, wanneer dit boek
je eerder was verschenen en in
breder kring was gelezen. Dit on
derdeel van onze nationale ge-
schiedenis is van groot belang ge
weest voor de ontwikkeling van
ons huidige Nederland en de
schrijvers wisten dit voldoende
duidelijk te maken.
De auteurs zijn er vooral in ge
slaagd de persoonlijkheden van het
„driemanschap" en de figuur van
koning Willem I levend te maken.
Zij accentueren de kwaliteiten
die de vorst bezat en die hij in
dienst stelde van het koninkrijk:
objectief belichten zij ook de geest
van die tijd, de tegenstand en de
kritiek die de koning ondervond.
Het boekje is verlucht met il
lustraties uit de jaren 1813—'15
en is voorzien van een voorwoord
van de burgemeesters Kolfscho
ten en Van Hall, respectievelijk
van Den Haag en Amsterdam.
„gewone" liefhebber, die zo- gevoerd door de Deense organist
doende uit vele mogelijkheden fnVP,
een goede keuze kan maken.
V1A::«AALÖ:;:W
ÉN KAAI
dendaags orgel
Deense orgelbouwer Frobenius in
de St. Andreas-kerk te Kopenha- Maar voo
gen. Frobenius bouwt zijn orgels deze seri<
dezelfde stijl als zijn landge- ien_ jrn
intensief.
^OpDeccaATO^ (mono),
SAWD 9926B (stereo) bespeelt stelling tot hun 19de
Dagboek van Nina Kostjerina
Nog interessanter wordt dit
„vergelijkenderwijs" als men op-
namen van de nog overgebleven noot Marcussen, van wie in ons met zeer belaneriike en ien on
historische orgels onder handen ]and het orgel in de Nicolaikerk rechte weinig bekende oreelcom-
ilipvpr oren) krnst. Immers, de utrecht wel het meest bekend posities elk glval
Hildenbrand het fraaie, groten-
deels uit de 1ste helft van de staan
daterende orgel
genoten nog weinig bekend zijn,
in het album te lezen. En
men maakt hier kennis met zeer
hoogstaande orgelmuziek van een
wheel eigen, nationaal karakter,
G). Froberger, Pachelbel die in haar melodieusheid, zonder
18de
U11W1 aail l/cvc. Kloosterkerk te Fischmgen
maakt hier kennis ^fr^fn^Xan e'gen,
Uitgave Heijnis N.V., Amster- tische jeugdbeweging. Haar
„Elke maand wip ik een paar
keer naar Nedei'land over", al
dus Noordhof. „Ik zit tot over de
oren in het werk, maar ik ver
drink er gelukkig niet in, dank zij
de materiële steun, die m'n vrouw
me biedt. Ze kent het métier door
en door. Vroeger was ze m'n pro-
duktie-assistente.
Wat de komende programma's
(liever oren) krijgt. Immers, de
oude orgels zijn, voorzover zij in
goede staat zijn (en daaraan ont- 00fc
breekt nog wel eens wat, óók op men
de grammofoonplaat) veel beter S(ar
geschikt de oudere muziek
ficvai CCI1 uitga- ---
eau. Wij geven hier koororgel
Cycnus „Anthologie 9 £n
de la musique d'orgue"-Vol. 1 en de,
2 „Les précurseurs Nord-Alle- fobaldi
mand de Bach". Vol. 3 „L'école ken
op Decca AWD 9925C
oppervlakkig te zijn.
SAWD 9925B (stereo) het aanspreekt. Jammer, dat de drie document
de omslag,
orgel, dat
k is en in het volle
>r wat te snel ver-
de solostemmen Nord-AÏlemand de Sweelinck'
o vermeldt de i„ -
,een aangrijpend tie. valt in ongenade. Dat bete-
Stalins terreur, kent niet alleen gevangenschap
j... r jje vader, maar ook ontering
■i uaurcauaoici - het gezin, dat immers een
Fuga), Fres- Jiri Ropek en Milan Slechta, dié re tijdschift Nowy Mir kon wor- „verrader" gekoesterd heeft. Ni-
r, zangrijker én beïnvloeden
het spel van de organist ook ten
Bij de bespreking van onder
staande orgelplaten gaat het dan
ook hoofdzakelijk over de oude karakter
orgels of over de op de oude prin- les klinkt
cipes gebouwde moderne orgels, technisch is er nauwelijks iets
008).'
Goede uitgaven
In de reeks „Das alte Werk'
t-, .--.interessante stuk- hier op deze plaat bijeenstaan, den gepubliceerd". Het dagboek
,-abx t-\ Fridolin Sicher (1490— niet gebruik hebben gemaakt van werd °P 20 JU"» 1936 door de toen
1546). Deze laatste stukken zijn, nog bewaard gebleven historische vijftienjarige Nina begonnen
moet dat probleem verwerken
en als zij tijd over heeft na haar
studie, haar uitgangetjes cn lief
stereo als mono: 006,'007, evenals enkele anderen, ook af- orgels in hun land. De hier ge- eindigt op 14 november 1941. Een deszorgen, dan is
zonderlijk op
ie verkrijgbar
en SVD 703 (stereo)
45-toeren plaat- bruikte hedendaagse instrumenten maand later sneuvelt de schrljf-
VD 70 (mono) zijn weinig representatief en zo- ster, die als partizane heeft dienst- cument over Stalins terreur kun-
bezig. Een aangrijpend do-
het orgel aan. Al- brengt Decca onder de titel „Die
exact en duidelijk, alte Orgel" een respectabel aan
tal opnamen van historische or-
wel de composities als de uitvoe- genomen. Op de eerste bladzijde
ringen zouden daardoor nog beter J~~~
tot hun recht zijn gekomen.
(Supraphon A 19024). het ook, maar daarbij komen nog derland (lees liever partij)
enige factoren, waardoor het boek toch kennelijk intelligent denkend
- het echter beslist niet \„.-
i dit dagboek zegt zij: „Ik ben "en. Eerder een beangstigend ge
heel gewoon meisje". Zo is tuigenis hoezeer het begrip va-
WILLEM TALSMA. interessant wordt. Nina is i
ie- jong mensenkind kan verblinden.
