Uw probleem is het onze
Een kanttekening
Geen innerlijke kracht
meer in Joodse volk
Scap
Paus wil ontmoeting
met medechristenen
Een woord voor vandaag
BOEKENHOEK
Patrimonium-geschrift
over arbeid en loon
Overheid
betoging
gekant tegen
onderwijzers
2
MAANDAG 6 JANUARI 1964
DS. KING SCHRIJFT
De Amerikaanse negerpredi
kant, ós. Martin Luther King
werd vorig jaar april opgesloten
in de gevangenis in uerband met
zijn verzet tegen de rassenschei
ding in de Verenigde Staten. Op
stukjes w.c.-papier, randjes van
kranten en andere snippers
schrezf hij vanuit zijn cel een
brief aan zijn collegae predikan
ten. Pr ze week publiceert het
weekblad Time stukken uit deze
brief. Ds. King schreef aan pre
dikanten die hem opriepen om
geduld te oefenen:
We hebben meer dan 340 jaar
gewacht op onze constitutionele en
ons door God geschonken rechten.
De volkeren van Azië en Afrika be
wegen zich met de snelheid van een
straaljager naar hun doel, de poli
tieke onafhankelijkheid, en wij
kruipen nog steeds met de snel
heid van een postkoets in de rich
ting van het recht om een kop kof
fie te mogen drinken in een cafe
taria. Ik vermoed dat hpt gemak
kelijk is voor hen, die nimmer de
stekende pijl van de apartheid ge
voeld hebben, om ons toe te roe
pen dat we geduld moeten hebben.
Maar als u had meegemaakt hoe
de wrede massa uw vaders en moe
ders gelyncht heeft zonder reden
en uw zusters en broers verdron
ken heeft zonder oorzaak; als u
de van haat vervulde politieagenten
hebt horen vloeken, hebt zien schop
pen en uw zwarte broeders en
zusters hebt zien mishandelen en
doden: als u plotseling met een
mond vol tanden staat en begint
te stotteren, omdat u uw eigen zes
jarige dochtertje moet uitleggen,
waarom zij niet naar het Luna
park kan gaan. dat juist reclame
maakte over de televisie en u de
tranen in haar oogjes ziet opwel
len. omdat ze moet horen dat zij
niet naar ..Pretstad" mag gaan
omdat het gesloten is voor gekleur
de kinderen, en u merkt hoe de
naargeestige wolken van een infe
rioriteitscomplex haar kleine men
tale hemel beginnen te bedekken,
en haar kleine persoonlijkheid mis
vormd wordt door een onbewust
opgroeiende bitterheid tegen da
blanken; als u dag in dag uit ver
nederd wordt door schrille borden
met de woorden ..blanken" en
„kleurlingen": als uw voornaam
..nikker" wordt en uw tweede
naam „joh" <hoe oud u ook bent)
en uw achternaam wordt ,,John"
en als uw vrouw nooit wordt aan-
5esproken met „mevrouw"; als u
ag aan dag gesard en nacht na
nacht vervolgd wordt door het feit
dat u een neger bent; als u voort
durend leeft met de vraag, wat
hangt me nu weer boven het hoofd;
als u geplaagd wordt door inner
lijke angsten en uiterlijke weerzin;
met dat innerlijke gevoel dat u
eigenlijk maar een „niemand' bent
als u voortdurend moet vechten
dan beseft u dat wij het moei-
-*-J— Zegt dat we ge-
In uw uitspraak veroordeelde u
ons vreedzaam verzet, omdat het
tot wilde tonelen aanleiding geeft.
Lijkt het er niet op of zo de be
roofde veroordeeld wordt, omdat hij
Lijkt het er niet op of zo Socrates
veroordeeld wordt, omdat hij trouw
bleef aan de waarheid en zijn filoso
fische onderzoek de aanleiding
werd dat de verkeerd gerichte pu
blieke opinie hem dwong de gif
beker te drinken? Lijkt het er niet
op dat zo Jezus veroordeeld wordt,
omdat Zijn diepe besef God te zijn,
en Zijn nimmer eindigende toewij
ding aan de wil van God de men
sen er toe bracht Hem wreed te
kruisigen?
De vraag is niet of wij extre
misten willen zijn of niet, maar
wat voor soort extremisten we wil
len zijn. Willen we extremisten
van de haat zijn of extremisten van
liefde? Willen wij extremisten
zijn van de ongerechtigheid of wil
len we de zaak van het recht ex
treem dienen? In dat dramatische
gebeuren op de heuvel Golgotha
werden drie mensen gedood voor
dezelfde misdaad... de misdaad
van het extremisme. Twee waren
extremisten van het onrecht en ble
ven zo ver onder de gerechtigheid
van hun omgeving. De Ander, Je
zus Christus, was een extremist van
liefde, waarheid en goedheid, en
steeg dagrtJij ver boven Zijn om
geving uit. En juist daarom is het
heel goed mogelijk dat het zuiden,
de natie, de wereld een schreeuwen
de behoefte heeft aan scheppende
extremisten.
Eer de Pelgrims landden bij
Plymouth Rock, waren wij reeds
hier. Eer de pen van Jefferson op
het perkament van de geschiedenis
de majestueuze woorden van de De
claratie van Onafhankelijkheid
kraste, waren wij hier. Meer dan
twee eeuwen lang werkten onze
voorvaders zonder er ooit een cent
arbeidsloon voor te ontvangen; zij
maakten de katoen „koning" en zij
bouwden huizen voor hun mees
ters midden onder bruut onrecht en
schandelijke vernedering en
toch, uit een bodemloze vitaliteit
putten zij kracht om te groeien en
zich te vermenigvuldigen. Als de
onuitsprekelijke wreedheden van
de slavernij ons niet konden tegen
houden is het zeker dat de oppositie
waar wij nu tegenover staan zeker
zal falen. We zullen onze vrijheid
verkrijgen, omdat de heilige erfe
nis van onze natie en de eeuwige
wil van onze God belichaamd zijn in
onze eisen.
IN HET NEDERLANDS
Juist toen w\j deze gedeelten uif de brief vertaald hadden, ontvingen
wij een Nederlandse uitgave waarin niet alleen de brief van Martin
Luther King is opgenomen, maar ook de brief geschreven door de acht
geestelijken en predikanten van Alabama waarin hij werd opgeroepen
om geduld te oefenen. Het geschrift verscheen onder de naam: „Martin
Luther King schrijft uit de gevangenis in Birmingham". Het is een
gezamenlijke uitgave van de Algemene nederlandse vredesactie, het
Convent nieuw politiek ethos, de Doopsgezinde vredesgroep, het Ge
nootschap der vrienden, Kerk en Vrede, de Pax Christibeweging. en de
r.k. Pleingroep. Het is verschenen by het Quakercentrum, Vossiusstraat
20 te Amsterdam.
Dr. Goldmann op Joods congres:
Bindend element
ontbreekt
(Van een onze medewerkers)
„Niet door de externe explo
sies zoals het eeuwen is geweest
wordt het Jodendom bedreigd
maar door interne ontwikkelin
gen. Er is geen tijd geweest dat
het er voor het Jodendom zo don
ker uitzag. De fagade toont een
hechte Joodse wereld goed geor
ganiseerd en die meer gelden be
schikbaar stelt voor het Joodse
volk als ooit voordien, maar wie
door deze fagade heenkijkt ziet
een Joodse wereld waarin geen
innerlijke kracht schuilt." Dit
zei dr. Nachum Goldmann, de
voorzittér van de Zionistische
Wereldorganisatie en van het
World Jewish congress op het
te Egmond aan Zee gehouden in
ternationale congres voor joodse
studenten dat als thema had
„Crisis in het Jodendom?"
Dit congres waarvoor 120 studenten
waren gekomen uit verschillende Euro
pese landen werd georganiseerd in sa
menwerking met de World Union of
Jewish Students ter gelegenheid van het
zaterdagavond besloten elfde lustrum
van de Nederlands Zionistische Studen
ten Organisatie. Uit verschillende Euro
pese landen en uit Israël waren Joodse
deskundigen naar Egmond aan Zee ge
komen om een inleiding op het congres
uit te spreken.
Deze inleidingen gaven aanleiding tot
hevige discussies. De belangrijkste inlei
dingen werden gehouden door dr. Na
chum Goldmann en de Jeruzalemse pro
fessor dr. J. Leibowitz, die beide uit een
andere gezichtshock dc situatie binnen
het Jodendom beschouwden.
Volgens dr. Goldmann bestaat er geen
openlyk anti-semitlsme meer. Het anti
semitisme was overigens toch niet in
staat het Joodse volk van de aarde te
doen verdwijnen hoeveel slachtoffers het
ook heeft gekost. Een volk verdwijnt niet
door moord maar door zelfmoord. Het
zijn thans innerlijke gevaren die het
Joodse volk bedreigen nu de religie geen
bindend element meer is. Uit de religie
kwam een grote innerlijke kracht. De
staat Israël kan haar niet vervangen.
Door haar bestaan is zelfs het Joodse
nationalisme omgeslagen in een staats-
natlonalisme. Er bestaat een verafgoding
Deze verafgoding is ook de oorzaak
ervan dat in verschillende landen met
gemengde gevoelens naar de Joodse min
derheid wordt gekeken. Als echter de
band met de staat Israël verdwijnt dan
is de laatste binding met het Jodendom
verbroken. Ieder mens moet het recht
hebben op een dubbele loyaliteit. Een
waarlijke democratie manifesteert zich
door toe te staan dat de mensen verschil
len en niet door te pogen allen een te
maken.
Prof. Leibowitz sprak in het bijzonder
over de geestelijke vraagstukken binnen
het Jodendom, waarbij hy ruim
dacht besteedde aan de verhoud:
dendom-christendom omdat de ir
beschaving geheel door het christendom
wordt beheerst. Hij ontkende dat er eer
band tussen het Jodendom en het chris
tendom bestaat. Wie werkelijk als Jood
wil blijven bestaan zal zich volkomen
los moeten maken van de christelijke
invloeden die de wereld kenmerken
Het Joodse volk streeft er echter voor
een groot deel naar in de huidige wereld
te worden geïntegreerd.
ino terug uit
Amerika
Zichtbaar blij over het geweldige su
ces. dat het Scapino ballet met zijn o
treden in New York heeft behaald,
balletleidster mevrouw Hans Snoek met
haar groep van 25 dansers en danseres
sen uit New York op Schiphol terugge
keerd.
Namens de stad Amsterdam, die in
samenwerking met het ANW en het
Prins Bernhardfonds de trip van dit Ne
derlandse ballet naar Amerika mogelijk
heeft gemaakt, was ter verwelkoming
aanwezig mr. P. J. Mijksenaar, die me
vrouw Snoek een grote bos bloemen aan
bood.
De balletgroep, die gedurende twee
weken in New York 14 voorstellingen
heeft gegeven en eenmaal is opgetre
den in het Witte Huis te Washington,
heeft in Amerika veel bijval geoogst.
Mevrouw Snoek was zeer verheugd
over de geweldige belangstelling van de
zijde van de Amerikaanse pers.
R.k. zendingsblad
Eind januari krijgen de rooms-katho-
Heken hun eigen algemeen zendingsblad
dat in het bijzonder aandacht zal schen
ken aan de nationale en internationale
problemen waarmee de Nederlandse
missie in haar geheel te maken heeft.
Het blad wordt uitgegeven door het
Centraal Missie Commissariaat in Den
Haag en zal de titel dragen: „Missie
integraal". Het verschijnt met daad
werkelijke steun van de Stichting Ne
derlandse Priester Religieuzen, de Ver
enigde Missionarissen en Stichting Ne
derlandse Vrouwelijke Religieuzen en
de Stichting Broedercongregaties in Ne
derland.
Tot dusver bestond er ln Nederland
geen r.k. blad dat voorlichting, informa
tie en documentatie verstrekt over de
algemene problematiek der missionaire
werkzaamheden.
Klacht wegens het
uitroeien van
Indianen
Dr. Noel Jutels, directeur van de
dienst tot bescherming van Indianen in
Brazilië, heeft bij de procureur-gene
raal van de republiek een klacht inge
diend tegen een rubberonderneming. De
ze zou in november vijf mannen hebben
gehuurd om een Indianendorp in de deel
staat Mato Grosso uit te roeien. Het
dorp lag in het gebied waar de onder
neming rubberbomen aftapt en de aan
wezigheid van de Indianen werd gevaar
lijk voor het personeel geacht. Als de
overheid geen maatregelen neemt, al
dus dr. Jutels, valt te verwachten dat
er nog meer Indianen worden omge-
Maleisië op voet van
oorlog met Indonesië
Toenkoe Abdoel Rahman, de eerste-
minister van de federatie Maleisië,
heeft gisteren verklaard, dat de toe
stand in het Borneose deel van de fe
deratie zich heeft ontwikkeld tot een
,.niet-verklaarde oorlog" met Indone
sië De premier zei dit nij zijn t-rug-
keer van een bezoek van een dag aan
Sarawak en Sabah. de twee gebieden
op Borneo waar strijd wordt gevoerd te-
i door Indonesië gesteunde opstande-
!£e!
Alles doen om weg te effenen
In zijn belangrijkste rede die:
paus Paulus in het Heilige Land
heeft gehouden, vanmorgen in
Betlehem, heeft hij een beroep op
zowel de rooms-katholieken als
De rooms-katholieken riep hij
op om al het mogelijke te doen
om hun kerk in het streven
naar christelijke eenheid te
vernieuwen.
Tot de niet-roomsen zei hij:
,,In deze dagen rust de wil
van Christus op ons en ver
plicht ons met liefde en wijs
heid alles te doen wat in ons
vermogen ligt om alle chris
tenen de opperste zegen en eer
van een verenigde kerk te
brengen."
Chr. geref. predikant
bij verkeersongeval
zwaar gewond
Doordat hij plotseling, op een glad-
geworden weg, met zijn auto slipte is ds
d. van Zwoll, christelijk gereformeerd
predikant te Eindhoven, zondagmorgen
op de Leusderweg in Amersfoort tegen
een boom gereden. Ds. Van Zwoll werd
hierbij, evenals vier inzittenden ernstig
gewond Ds Van Zwoll liep een schedel-
basisfractuur en beenbreuken op.
De vijf zwaar gewonden zijn opgeno
men in het ziekenhuis De Lichtenberg te
Amersfoort Ds. Van Zwoll. die het
weekeinde op het conferentieoord De
Koppel te Doorn doorbracht was op weg
naar de christelijke gereformeerde kerk
te Amersfoort om daar de dienst te
leiden.
Theoloog Weigel
overleden
Gustave A. Weigel van de orde der
Jezuïeten, een der voornaamste rooms-
katholieke theologen van de Verenigde
Staten, is gisteren aan een hartaanval
overleden. Hij werd 57 jaar.
Onlangs keerde hij in de Ver. Staten
terug uit Rome, waar hij optrad als
de verbindingsman van de protestantse
waarnemers op het concilie. Hij was
ook een der voornaamste zegslieden,
die de pers over het concilie te woord
Hij behoorde tot de leidende Ameri
kaanse rooms-katholieken in het oecu
menisch streven. Men had overal grote
eerbied voor ziin kennis van het pro
testantisme en net jodendom. In Rome
trad hij op als adviseur van fc
tariaat voor de bevordering
heid der christenen, aan het hoofd
kardinaal Bea staat
Hij hield deze rede nadat hij gister
avond met een „vredeskus" afscheid ge
nomen had van de patriarch van de
Oosters-Ortbodoxe Kerken, Athenagoras.
Letterlijk zei hij onder meer vanmorgen:
„Dit is het historische uur. waarin de
kerk haar diepgevoelde en zichtbare
de praktijk moet brengen.
JUr waarin wij moeten vol
doen aan de wens van Jezus Christus,
„dat zij zij volmaakt tot één, opdat de
wereld erkenne, dat Gij mij (zei Jezus)
gezonden hebt."
WAARHEID
Maar, zo voegde hU er aan toe, deze
eenheid mag niet tot stand komen ten
koste van de waarheid. WU mogen de
erfenis van Christus niet ontrouw wor
den. Deze erfenis behoort niet ons, maar
Hem. Wij zUn slechts hoeders, leraren,
uitleggers.
De paus zei bereid te zijn „alle rede
lijke mogelijkheden te overwegen om
weg te effenen voor begrip, eerbied,
Liefde, voor een toekomstige en God
geve een spoedige ontmoeting met de
christelijke broeders, die nog van ons
gescheiden zijn. De deur der schaaps
stal staat open. De verwachting is op
recht en hartelijk. De uitnodiging ge
schiedt vol eerbied en geduld. De be
schikbare plaate is geriefelijk en groot."
De paus zei tevens dat zijn kerk zich
zal onthouden iets te eisen, dat niet uit
Ijheid en overtuiging geschiedt, d.w.z.
niet ingegeven ls door de Geest van de
Heer, die waait wanneer en waar HU
wil.
Thans, zo vervolgde paus Paulus. vra-
«n wij de innigst geliefde gescheiden
•roeders slechts datgene, wat wij ons
zelf voornemen: Moge het steeds de lief
de tot Chistus en Zijn kerk zijn, die ieder
mogelijk gebaar tot toenadering en ge
sprek inspireert. Wij zullen ervoor zorg
dragen, dat de wens naar eensgezindheid
eenheid wakker en rusteloos blijft
WERELD
In het derde en laatste gedeelte van
zijn rede richtte paus Paulus zich tot
de wereld. Hij zei: Wij verlangen
niets dan de vrijheid deze godsdienst
te belijden en aan diegenen aan te
bieden die hem vrijwillig aanvaarden.
Volgens de paus kan de mens veel
maar alles maakt hem niet gelukki
ger. De menselijke problemen worden
er niet door opgelost. „Wij willen,
zei Paulus, hier een verlossend woord
spreken, namelijk van de Goede Her
der, die als Godsmens tot de mens
heeft gesproken.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Bedankt voor Haarlem ftoez.) W.
Hoekstra, te Noordwijk aan Zee.
GEREF KERKEN
Beroepen te Amsterdam-W (vac. J.
Wiersema)- P. Joosse. te Barendrecht
Aangenomen naar Aalten (vac. dr. J.
Rinzema) C- H v d. Berg, te Lollum,
die bedankte voor Beilen.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Standpunt
Tot zelfs in Israël blijkt bij het bezoek
an de paus hoe moeilijk het is zich op
:n Joods standpunt te stellen. Volgens
prof. Leibowitz is er geen enkele c
eenkomst tussen het Jodendom en
christendom. Het christendom is zelfs
anti-Joods. Dat het het Oude Testament
van het Jodendom heeft overgenomen
heeft geen betekenis, het is zelfs een
anti-Joodse daad. De bijbel is eerst
waardevol omdat de mondelinge leer
haar heilig verklaart. Deze mondelinge
leer heeft het christendom verworpen.
De mondelinge leer. de Joodse wetten
zijn de basis van het Jodendom. Wie
zich buiten deze wetten stelt plaatst zich
buiten het Jodendom.
Het christendom heeft dit reeds van
het prille begin gedaan. Als enige religie
pretendeert het christendom dat het het
nieuwe Israël vormt. Het Oude Testa
ment is echter zonder de mondelinge
een dode letter en het Jodendom
:n religie van het leven. De enige
waarde die het Jodendom heeft kunnen
schenken is de houding tot God. Wie
zijn plichten tegenover de mens verzaakt
zondigt tegenover God. God en niet de
mens staat in het Jodendom echter cen-
Voor het christendom is de mens echter
het eind. Het kruis neemt de plaats van
het offer in. Voor het Jodendom is dit
onaanvaardbaar. De wereld heeft de
Joodse waarden niet overgenomen. Het
is zelfs de vraag, zo stelde prof. Leibo
witz of er werkelijk iets wezenlijks in
de wereld zou zijn veranderd, als het
Jodendom in de Balylonische balling
schap was opgelost In het westen is de
wereld een christelijke wereld. Het is
voor de Joden moeilijk daarin staande
te blijven om hun Joodse identiteit te
bewaren. Het elfde lustrum van de Ne
derlands Zionistische Studenten Organi
satie is zaterdagavond met een feest
avond te Amsterdam besloten.
Paus verdedigt de
Stellvertreter-paus
Heel even is in Israël gisteren ook het
toneelstuk van Hochhut ter sprake ge
komen: Der Stellvertreter. In dat toneel
stuk wordt een aanklacht geuit tegen
paus Pius XII dat hij niet gesproken
zou hebben tegen het vermoorden van
de Joden toen hij had moeten en kunnen
spréken.
In zijn antwoord tot de president
de staat Israël Sjazar zei paus Paulus
onder meer dat zijn voorganger Pius in
de tweede wereldoorlog zijn uiterste best
gedaan heeft om de mensen voor ellende
te behoeden.
Paus Paulus kon spreken uit ervaring
want hij bekleedde onder Pius een van
de hoogste posten in het Vaticaan. Hij
had een functie waar hij zich in het bij
zonder bezig moest houden met de poli
tieke situatie in de wereld.
In zijn rede tot Sjazar zei de paus dat
hij verontwaardigd was over de laster
waaraan de naam van deze grote paus
is blootgesteld. „Niets is onrechtvaardi
ger", zei hij, „ten aanzien van het me
delijden, de moed en zachtmoedigheid
van pius XII".
•Oecumenische' bijbel
voor gemeenteraad
Als dank voor de goede samenwer
king hebben vandaag een dominee en
een pastoor samen namens de Stichting
Oecumenisch Contact het gemeentebe
stuur van Zandvoort een bijbel aange
boden. De oecumenische gedachte i*
volgens pastoor Cleophas en gerefor
meerd predikant ds. P J. O. de Bruijne
ln de gemeente een begrip geworden.
Burgemeester H. M. van Fenema
vond de aanbieding een treffend gebaar
en zei verheugd te zijn over de bijzon
dere wijze waarop de oecumenische ge
dachte in Zandvoort wordt gepropageerd.
Hij beloofde de bijbel een ereplaatsje
in de raadszaal te zullen geven.
„De tijd is vervuld. Het Koninkrijk Gods is nabijgekomen",
predikte de Heiland. We zijn wat geneigd nu er onze schouders
over op te halen. Nabij! Was dat niet wat eufemistisch ge
sproken? Het koninkrijk lijkt nog even ver weg als ooit. En
toch is dat niet waar. Want wij leven nu in dezelfde tijd als
van Christus' omwandeling. De boodschap die de Heiland
predikte is nog de boodschap voor onze tijd. Het koninkrijk
is nabij, want het is waar Christus is. Het is slechts één stap
van ons vandaan, de stap van het geloof. Wie zich in geloof-
aan Christus overgeeft is in dat koninkrijk. Hij is dan een
onderdaan geworden van een ander rijk. Hij is, zoals Paulus
schrijft in zijn brief aan de Epheziërs, gezet in hemelse ge
westen. Hij is tegelijkertijd een vreemdeling geworden op
aarde, iemand die op doorreis is. Het koninkrijk is nabijHet
is even ver van ons vandaan als Christus. En Christus is tot
ons gekomen ook als wij dat niet willen weten. Christus steekt
Zijn handen naar ons uit en zegt: „Komt allen tot Mij die
vermoeid en beladen zijt en Ik zal u rust geven."
Ds. A. J. Bosman
overleden
Op 89-jarige leeftijd is zaterdag te
Rijswijk overleden ds. A. J. Bosman,
sinds 1942 emeritus predikant van de
hervormde gemeente te Maassluis.
Ds. Bosman werd in 1899 predikant
te 't Woud. Daarna vertrok hij in 1908
naar 's-Gravendeel. Van 1926 tot 1942
diende hij de gemeente te Maassluis.
Ook na zijn emeritering was ds. Bosman
actief in de gemeente werkzaam.
Honkie en Ponkie in toverland, door
Jac. Linders. Uitgave Lannoo, Tielt/
Den Haag. Een bundel kabouterverha
len in aardige uitgave. Omslag en te
keningen van Lie.
Prinses Clementina, een bundel van
Jules Leroy. naverteld door Lieve Si-
moens. Uitgave Lannoo, Tielt/Den Haag.
Het omslag van het fraai uitgegeven
boek is van Lie en de tekeningen zijn
in Hugo de Reymaeker.
Klein Teilhard-album, door George
Magloire. Uitgave Lannoo. Tielt/Den
Haag. Korte inleiding in het leven van
de boeiende denker. Vertaling Johan
an Os, omslag Luc Verstraete.
Caius ls een ezel, door Henry Win-
terfeld. Uitgave Lannoo, Tielt/Den Haag.
Een vrolijk en spannend detective-ver
haal uit het oude Rome voor de jeugd.
De vertaling uit het Duits is van Louis
Thijssen. Omslag en tekeningen Char
lotte Kleinert. Derde druk.
De twee prinsjes, en Dat luie Bartje,
beide door J. Retera. Uitgaven Spruyt,
Van Mantgem De Does N.V., Lei
den. De tekeningen in deze aardige kin
derboekjes zijn van de schrijver zelf.
Een snufje van dag. door Ina van
der Beugel. Uitgave Elsevier. Amster
dam. Elsevier-pocket. tweede druk. Om
slag J. Mader, tekeningen A. Siegen-
beek van Heukelom.
Logboek van de Gratias, door Piet
Bakker. Uitgave Elsev er, Amsterdam.
Elsevier-pocket, zevende druk. Omslag
i tekeningen Peter Spier.
Praetvaeria. door mi*. E. Elias. Uit
gave Elsevier, Amsterdam. Elsevier-
pocket, tweede druk. Omslag J. de Ha-
Antwoord aan deze tijd (II)
(Va
redacteuren)
We zijn van mening, dat het zeker
terecht is om over beginselen te
spreken. Maar de wijzetvaarop
„Patrimonium" beginselen poneert,
maakt ons huiverig. Naar ons besef
worden vrij willekeurig enkele
ma's aangenomen en als eeuwige be
ginselen hoekstenenvoorgesteld,
waaruit dan al te gemakkelijk aller
lei andere beginselen worden afge
leid. Hoeseer willekeurigheid kan
leiden tot eenzijdigheid, moge uit
het volgende blijken.
inhoudt de band met God door het kind
schap, de dienst van God, eredienst, ar
beid, eigendom en huwelijk, wat dan
inhoudt gezag in het huwelijk, in het
gezin, in de staat." Vervolgens: „Men
zou het nog verder kunnen bekorten:
godsdienst, eigendom, huwelijk en ge
zag." Vraag: waar is bij deze bekor
ting de arbeid gebleven? Ligt hij mis
schien maar daarvan blijkt dan niets
de hoeksteen „godsdienst" opgeslo-
De arbeid is in de Bijbel immers
dienst van God en dienst aan de naas
te. „De Bijbel heeft er open oog voor'
schreven prof. dr. J. H. Bavinck en ds.
G. v. Veldhuizen Azn. in „Mens of ro
bot", „dat arbeid niet alleen betekent
dat de mens samenwerkt met God, maar
ook dat de ene mens samenarbeidt met
andere mens. Arbeid heeft krachtens
zijn aard een sociale functie; hij drijft
tensen naar elkaar toe en doet de
mens genieten van wat andere
sen tot stand gebracht hebben.
Arbeid
tweede artikel zagen we. dat
de gerichtheid op God en op de naaste
het kenmerkende is van het beeld Gods,
_zqals dat volmaakt in de tweede Adam
voor ons staat. Juist in de arbeid
veel meer dan in het eigendom i
gen wij het beeld dragen van Hem.
wie Jezus heeft gezegd: „Mijn Vader
werkt tot nu toe. „En", voegde Hij c -
als beeld Gods aan toe. „Ik werk ook'
dat
de
JJET hoofdbestuur van de NOV
heeft uit verschillende plaat
sen berichten ontvangen, dat de
overheid de onderwijzers tegen
werkt, die volgende week woens
dag willen deelnemen aan de
demonstratieve bijeenkomst van
de ANOF in Utrecht, gericht
tegen het salarisbeleid van de
regering.
Dit deelde de nieuwe voorzitter van
de N.O.V., de heer W. van der Gevel,
zaterdagmiddag tijdens de sluiting van
de jaarvergadering van de N.O.V. in
Hotel Krasnapolsky te Amsterdam in
aanwezigheid van talrijke overheidsfunc
tionarissen mede. De heer Van der Gevel
vond het treurig dat op deze wijze het
democratische recht van de onderwijzers
wordt beknot.
Om het onderwijs zo min mogelijk
te schaden, hebben wy het aanvangs-
uur van de demonstratieve bijeen
komst in de Julianahal in Utrecht juist
gesteld op 5 uur 's middags, aldus de
heer Van der Gevel, die met name
de derde hoofdinspectie van het onder
wijs in het noorden des lands noemde.
Deze inspectie heeft op advies van de
hoofdinspecteur geweigerd op 8 janu
ari af te wijken van het werkrooster,
hetgeen in dit geval betekende dat een
paar lesuren zouden moeten vervallen.
„Dit is een verkeerde wijze om een
organisatie tegemoet te treden, die
zich van haar verantwoordelijkheid
bewust is en slechts noodgedwongen
heeft gemeend tegen de regering te
moeten demonstreren", aldus de nieu
we voorzitter.
Exit
De heer W. van der Gevel vervangt
als voorzitter van de N.O.V. de heer
Jac. Lootsma, die de pensioengerechtigde
leeftijd heeft bereikt. De heer Lootsma
is vanaf 1950 af voorzitter van de N.O/-V.
geweest.
Het hoofdbestuurslid E. Steenbergen
schetste de grote'verdienste van de heer
Lootsma. die onderwijzer bij het GLO en
ULO was in IJsselmuiden, Kampen en
Amsterdam. In de oorlogsjaren speelde
hij een belangrijke rol in het verzet.
De heer Van der Gevel, de nieuwe
voorzitter, is Rotterdammer van geboorte
doch groeide op in Den Haag, waar hij
eerst onderwijzer en van 1952 tot 1959
hoofd van een openbare school was. In
1957 werd hij lid van het NOV-bestuur
en in 1959 algemeen secretaris.
In de onder meer door de Amster
damse wethouder van onderwijs en
volksgezondheid dr. P. J. Koets bijge
woonde afscheidsbijeenkomst richtten 12
sprekers vriendelijke woorden tot de
scheidende voorzitter, onder wie mr. J.
G. Broekman, directeur-generaal van het
ministerie van onderwijs kunsten en
wetenschappen. De NOV leden boden de
heer Lootsma een televisietoestel en een
Gods vrijwel elimineert. Zonder een bij
belse beschouwing over de betekenis
van de arbeid kan geen ehristelljk-so-
ciaal program worden ontworpen.
In „Anti-revolutionaire staatkunde"
heeft drs. B. Goudzwaard er zeer te
recht op gewezen, dat tal van prakti
sche voorstellen in de studie er anders
zouden hebben uitgezien als ook de ar
beid tot afzonderlijke hoeksteen zou zijn
gepromoveerd. Dan zou ..Patrimonium"
niet alleen tot de conclusie zijn geko
men. dat de overheid het eigendom,
maar ook de werkgelegenheid heeft te
handhaven en te beschermen.
In een beschouwing over de monetai
re politiek bij werkloosheid verzetten
de rapporteurs zich scherp tegen waar
devermindering van het geld, vooral om
dat inflatie onrecht is tegenover de be
zitters en de spaarders. En men mag,
zo luidt de redenering, geen on-recht
plegen om on-heil te voorkomen. Gaar
ne wordt erkend dat werkloosheid een
ramp is en het beste middel daarom
nog niet goed genoeg is om deze ramp
te voorkomen. Maar uit heel deze rede
nering komt toch duidelijk naar voren,
dat ten aanzien van de werkgelegen
heid niet in termen van recht en ge
rechtigheid wordt gedacht.
Ontspoord
In de engere kring, die „Patrimonium"
representeert, wordt er vaak op gewe
zen hoe groot de betekenis van de be
ginselen voor het praktische handelen
is. Verkeerde beginselen hebben een fu
neste uitwerking. Tot onze spijt menen
we te moeten constateren, dat ook „Pa
trimonium" bij het formuleren der be
ginselen is ontspoord. En hoe werkt dit
door. In dit artikel wordt slechts op één
punt gewezen: de arbeid als schep
pingsordinantie, om de terminologie van
het verbond te gebruiken.
Waartoe een tekort aan bijbelse visie
op dit punt kan lelden, is ons pijnlijk
gebleken in de korte beschouwing over
arbeid en koopwaar. Volgens de studie
zijn deze gelijkwaardig. De uitdrukking
„arbeid is geen koopwaar" wordt beti-
teld als een slogan, geïnspireerd door
de marxistische gedachte, dat alleen
h-vienarbeid iets edels is en de rest uit-
S; lug. Daarom moeten we volgens „Pa- i
trimonium met dit „slagwoord" einde
lijk eens ophouden-
heeft als een arbeider, laat men dan
koopwaar en arbeid gelijkwaardig stel
len". Zoals een winkelier arbeid levert
en daarvoor een prijs berekent, zo doen
ook de fabrikant en de arbeider, de on
derwijzer, de tandarts en de advocaat.
Loonslaaf
Het is zeker geen patrimonium, geen
vaderlijk erfdeel, wat ons hier wordt
voorgehouden! We behoeven er maar
aan te herinneren hoe Kuyper er te
gen fulmineerde dat de arbeider slechts
werd gezien als de leverancier van ar
beidsmacht, waarvan de prijs werd be
paald door de wet van vraag en aanbod.
Deze visie maakt de mens tot loonslaaf,
met dien verstande, zo voegde Kuyper
er aan toe, dat de slaven in de oudheid
het beter hadden dan de loonslaven van
de negentiende eeuw.
Tegenover een vercommercialiseerde
beschouwingswijze van de arbeid houden
we er aar, vast, dat de arbeid een eco
nomisch goed is van zeer bijzondere
aard omdat het onlosmakelijk verbon
den is aaL de mens, die naar Gods beeld
is geschapen. Niet de arbeid is volgens
het evangelie loon waard, maar de D<
arbeider! Daarom mag de bijzondere gent
waarde van de arbeid niet aan de wer- men
king van vraag en aanbod worden over- apot
gelaten. van
een zaak van sociale gerechtig- bur,
■aardoor het behoefte-element in
de loonvorming wordt ingebracht, met
alle consequenties (bijvoorbeeld de door
j-.ij- kinder-
„Patrimonium" heeft daarvoor geen
oog. „De gehele Bijbel is zo doortrok-
van de gedachte „loon naar wer-
dat het opnoemen van teksten
ei zon voeren". Het zou toch wel
aanbeveling verdienen de Heilige Schrift
er nog eens voor op te slaan. Met alle
risico, dat „Patrimonium" inderdaad
erg ver wordt afgevoerd van de thans
Ingenomen standpunten. Gaat het de ar
beid In het juiste licht zien, dan kun-
we misschien zelfs wel gaan praten
een rechtsorde van de arbeid.
Vraag: We wonen in een alleenstaand
huis midden in een grote tuin en boom
gaard. Aan onze grond grenst gemeente
grond. waarop thans woningen zijn ge
bouwd. De gemeente wil B
grond onteigenen voor wc
tuin ligt aan de voorzijde
ning. Dientengevolge komen we dan vol
komen klem te zitten tussen de nieuwt
woningen en het wonen wordt dan ui
oude krant vond ik water in de zeeën blijft vrij constant
iar het aangevoerde zout blijft daar-
grotendeels aanwezig. Het i
Vraag:
;en stukje over het 75-jarig bestaan
de Amsterdamse boekverkopers-
vereniging. Ter gelegenheid daarvan kend feit. dat zeeën in subtropische c
boek versche en, genaamd: Am
woningbouw. Die sterdam omstreek- 1900". Het is een
herdruk met pentekeningen van W
R. Wenckebach van een boek. dat rond
om de eeuwwisseling was verschenen
ik heb navraag gedaan, maar niemand
terst onaangenaam Daar komt nog bij wist of het bestond.
dat die nieuwe woningen vrij hoog v
den gebouwd Ons huis komt dus in eer
laagte te staan. Hierdoor wordt de wo
ning uit financieel oogpunt bijna waar
deloos. Is deze stap van de gemeente ge
SÉ -} tilin-
tropische streken zouter zijn
het koudere noorden. Het zout in bin
nenmeren, die niet met de open zee in
verbinding staan, is eveneens aange
voerd door de rivieren.
Vraag: Gaarne zou ik de naam we
ten van bijgaand plantje.
Antwoord: Het toegezonden plantje
Brieven, die niet sj)n voorzien
van naam en adres, kunnen niet in
behandeling worden genomen Ge
heimhouding Is verzekerd Vragen,
die niet onderling met elkaar tn
verband staan, moeten In afzonder
lijke brieven worden resteld Per
brief dient een gulden aan post-
«egels te worden Ingesloten
Antwoord: Het boekje „Amsterdam
omstreeks 1900" is samengesteld door
A M. van de Waal en L. W. R
Wenckebach en wordt thans uitg ge- of in de huiskamer gekweekt
ven door De Bezige Bij. Het is te De Nederlandse
bestellen in de boekhandel.
Antwoord: Het spaarbankboekje van
de vele so-„rte„ coll.. die
Z ^1^5°nlf,L!.Snd" fia„! beschikken zonder toestemming
straa
tot 5
1 tot
Antwoord: Als de tuingrond inderdaao
onteigend wordt, zal u deze moeten af
staan Voor de onteigening echter krijgt
u gelegenheid uw bezwaren in te dienen
de kroon Als
mindei wordt verkleind of tot 10
mindei kan u vorderen dat het geheel
Vraag: Hoe komt het dat het zee
ater zout bevat?
Antwoord: Het zeewater bevat zout
i vele andere mineralen, die er in
deze opgelost zijn. Deze zouten zijn rin ge
daarna komen door afslijping van gesteente
kan ook met raadsleden
zaak spreken. De raad beslist i
erf tot een vierde of worden door alle rivieren aangevoerd
wordt overgenomen. U kunt ook schade- ping ontstaat; zult
vergoeding vorderen wegens de waarde
vermindering van uw huis.
uitgestort.
de zeeën grote verdam-
u begrijpen dat er
water een grotere bankboekje
of geluksklaver. De meest voorkomen
de is de o. deppei. die roserood ge
kleurd is. Ook komt er wel een witte
variëteit voor: de o deppei alba. Voorts
is er de karmijnkleurige o lasiandra
In kassen, enz heeft men wel o ro
sea. een eenjarig gewas, en o ort-
giesii met bruinrode bladeren en gele
bloemen. Het is niet mogelijk alle
400 soorten te noemen.
KweeKt worden kinderen. De spaarbank zal trouwens
is klaverzuring een verklaring van erfrecht eisen.
Vraag: Als een man overlijdt, kan
dan het geld van het spaar-
halen zonder
zouten ontstaat. Het toestemming van de kinderen?
dinsc
tot 8.
Obre
Zojuist zijn de acta (in het Engels)
verschenen van de Gereformeerde Oe
cumenische Synode die in augustus van uu
het vorig jaar werd gehouden in Grand tot 5
Rapids. In 236 pagina's worden de be- maaE
die artikelgewijs
worden gegeven bevat het boek 22 sup- van
plementen. Zo zijn onder meer op1 vo"
men het rapport over eschatologie, over
christelijke organisaties, over rassen
scheiding, over de grenzen van de kerk,
over zending etc.
van i
Pad,
tot 5.
