In Praag wordt de Westerling
niet langer geweerd
HET GORDIJN SCHEURT (1
4—=$4
Boswachter De Bree
(weer hersteld):
„Nog dagen zag ik
die os voor me"
DAT IS DAN Tsjechoslowakije: het land van Thomas en Jan
Masaryk, van Benesj, die niet tegen de rode vloedgolf op
kon, van Gottwald, Zapotocky, Novotny De KLM-vogel, die
de afstand AmsterdamPraag in ongeveer twee uur over
brugt, strijkt vleugelvast op de luchthaven Ruzyne neer. Lang
rolt de Viscount op het grauwe beton uit om op het platform
in een internationaal gezelschap van andere verkeerstoestellen
te belanden. Daar is de haai-achtige Toepolev, de moddervette
Uyushin, de Cornet met z'ri snoekenkop, de „fluisterende-
reus", die Bristol Brittannia heet.
Na ongeluk in
Arnhems
slachthuis
Somber en
triest nog -
maar de
glimlach
is er
„GASBEL" OP
AMELAND
AFGESLOTEN
mm
DINSDAG 24 DECEMBER 1963
(Van onze spec, verslaggever Link van Bruggen)
PRAAG, december
dagelijkse dank-
Vlaggen bekronen het luchthaven
gebouw Tsjechoslowaakse vlag
gen, in kleur geheel gelijk aan de
onze, zomede bloedrode Russische wakije Wenen, waar velen i
dundoeken met de gekruiste hamer vakantie naar toe rijden, ligt a
en sikkel in de rechterbovenhoek. Ze
derland hebben,
baarheid waard.
Hier, in Bohemen, Moravië
Amsterdam vandaan dan
vliegveld behoren. Bij navraag blijkt kledingstukken herinneren
bezettingsjaren, de winkels
uitingen.
Ik sta in het kleine, maar als een
schatkamer ingerichte kantoortje, Zo somber
waar buitenlandse valuta in kronen weinig
worden omgezet. Het is een lang-
durige procedure, waar drie men
sen tegelijk mee bezig zijn. Ik er
ken het: 't zijn er beslist niet te
veel. Het is allemaal nogal ingewik
keld door de papieren, die er aan
te pas komen, en, niet te vergeten,
door een tweede betaalmiddel, dat
kan worden verstrekt, de zogenaam
de Tuzex-coupon.
gekochte presentje kost twee gulden.
Somber en triest dus allemaal?
triest dat ik slechts
blij zie lachen. Was
het bij ons in de oorlog ook niet
zo? De lach bleef bewaard voor be
tere tijden. Men moest zwoegen en
.later lachen tve weer99
l naar dat opval-
onbevangenheid.
De Praagse Burcht, het hart van Tsjechoslowakiji
(Van onze correspondent)
Het zal je gebeuren, dat je lan
ge tijd in het ziekenhuis moet lig
gen en dat je, hersteld en met
voorzichtigheid weer aan het
werk gegaan, na veertien dagen
in het ziekenhuis wordt terugge
worpen zwaar gewond. Door
horensteken van een wilde os. De
oud-Amsterdamse boswachter
J. de Bree kan ervan meepraten!
Bree van zijn ziekenhuisvrijheid toen
hij door de os onder de voet werd gelo
pen. Aan het lijntje van de huisarts liep
hij nog, om zo te zeggen.
dokter had gezegd: halve dagen.
En hij had richtlijnen gegev
in het slachthuis", had hij iedereen en
vooral zichzelf elke dag voorgehouden,
hoewel hem bekend was dat hij door
zijn rugwervelkwetsuur grote moeite
zou hebben in korte tiid weer te leren
De pas enkele maanden in het slacht
huis te Arnhem werkende ex-boswach
ter wist dat hij voorlopig niet in het
slachthuis zou kunnen terugkomen,
maar zijn collega's lieten hem niet in
de steek: ze spraken hem moed in en
ze zoeken hem nu net vaste regelmaat
op. In de korte tijd van zijn slachthuis,
tijd leerden ze hem kennen als een jo
viale Amsterdammer net een merk-
waardig-sympathieke liefde voor het
dier.
Als bedrijver van een hard, door
bloed gekleurd beroep, huldigt hij de
opvatting „het lijden van de dieren
kort te houden". Zolang mensen vlees
eten, zal er geslacht worden en als er
toch geslacht moet worden, kan dat het
beste door een dierenvriend worden ge
daan. Dat is een garantie voor een eer
lijke, pijnloze behandeling.
In de slachthuiswereld wordt daarvan
wel eens afgeweken, getuige de bepa
ling in sommige slachthuizen dat slacnt-
huisknechten boete krijgen wanneer ze
zich aan wreedheden of onsportiviteit te-
pe- genover de dieren schuldig maken.
zelf reeds veel van de door Marx karakter. Lachen wordt dikwijls als
een vorm van onhoffelijkheid uit
gelegd. Misschien hebben we ook
wel weinig om ons vrolijk over te
maken. Later het komt allemaal
wel weer".
De woorden klinken vermoeid. De
Ai,
Tuzex-hronen
i in Praha of Praag krijg
het land, of In de mijnen te gaan
werften".
Commentaar van een derde:
„Het kerkelijk leven is onder-
Er is nog veel meer dat Tsjecho
slowakije alles behalve rijk doet
zijn. In Slowakije, sinds de Hon
gaarse tijd arm aan industrie
mijnd. Als je voor je geloof uit- rijk aan werklozen, moeten enorme
ik even later m'n eerste, geestelijke ogen.
koude douche. Voor de Tuzex-v
kels daar zie ik lange rijen men
sen staan, die er net zo buitenlands
uitzien als een file Amsterdammers
in Amsterdam. Ook de Tsjechoslo-
waken beschikken
dus over Tuzex-
kronen; ook zij
kunnen zich thee
uit Nederland,
koffie uit Brazi
lië en fruit juice
uit Californië aan
schaffen.
Was dit maar
zo! In het land,
dat bij een sy
steem leeft, waar
in de klasse
loze maatschappij
wordt gepredikt,
kan men helaas op
elk niveau be
voorrechten vin
den. Deviezen uit
het Westen zijn
schaars achter het
IJzeren Gordijn.
Het eigen voedsel-
ik kijk, staan ook
moeid. Wat wil ik? Wat verwacht ik voorbeeld, of je kinderen, of jezelf, lingsgebieden, of worden gebruikt
eigenlijk na vijfentwintig jaar van wordt een carrière afgesneden. Ik om Russen, Cubanen. Roemenen,
afstompende dictatuur? geef gaarne toe dat er de laatste ja- Chinezen en vele andere buiten-
Eerst kwam^Hitler. die, dankzij ren enige verlichting is opgetreden, landers uit. het communistische
Bohemen en Moravië Maar nog steeds ga ik in een ande- blok te laten studeren.
stadswijk naar de kerk, omdat
me daar niet kennen".
Bij een bezoek aan Tsjechoslowa-
kije vraagt men zich steeds weer af,
Toen kwam Be- boe het toch komt dat men er zo
protectoraat
maken
Slowakije
volksrepubliek.
Zelfs de meest verstokte commu
nist kan deze belasting te veel zijn,
,,Ze leven goed op onze smalle
beurs", brengt een partijlid n
,Ze reizen en trekken
nig welvaart vindt. Het land is rijk krijgen een behoorlijk zakgeld en al-
aan grondstoffen: steenkolen, ijzer- le mogelijke faciliteiten",
erts, mangaan, goud. zilver, koper. Men hoeft niet eens zo diep te
lood. pyriet. Er zijn topkwaliteit le- graven in Tsjechoslowakije om al
nitiacrori/i Tpn verende machine- en automobielfa- deze geluiden te kunnen opvangen.
v>T-ioiror> da Aa tioioinfhtmntnr van Anders dan in de Sovjet-Unie is er
overal passieve kritiek, die, in ge
distilleerde vorm, weinig anders be
nesj even terug,
als wraakgod drie
miljoen Sudeten-
Duitsers voor zich
laatste het is al
xvppr vpprtipn isar voiKswagen iue; een vmuing v
Tatra?). Er zijn wereldbekende
geleden dat dicht
trekken van hi
IJzeren Gordijn.
Pilsner bier.
Ik weet het.: Tsjechoslowakije
„We kennen de j>«" n°°« d? zeeen vzn Marshall-
dictatuur" zeet hulp «ehad- Aan ae a»dere kant
dictatuur zegt hpf hphalvp mpnspni(
wat oudere
heer, „maar we
zijn er nog altijd
niet aan gewend.
De omkering van
alle waarden heeft
dat het, behalve mensenle
vens, weinig als gevolg van oor
logsgeweld heeft verloren.
Vijfjarenplan gefaald
„De Joden, die hier woonden",
pakket bij uitbreiding: alles wat ons sprakeloos doen staan. En dat J™en. ene
voor het dagelijks bestaai nodig is - in een land. dal eens bekend heeft «et. iemand, die
is schamel, zowel in kwantitatieve als
kwalitatieve zin.
De vensters
opengeschoven
Het regime weet dit. President An-
tonin Novotny, die als de sterke man
moet worden gezien, houdt hier dan
ook herhaaldelijk rekening mee
daarbij gebruik makend van de
ook in Tsjechoslowakije merkbare
gastaan als de enige, waarachtige ^^t Jlgeven.^ijn door fc»
democratie in Centraal Europa!'
verklaring destalinisatie. Men kan hier ten
Daarom heeft de almachtige, com
munistische staat een stukje puur
kapitalisme ingevoerd, zo men dit
soort zaken tenminste ideologisch
beziet.
Daarom kunnen alle Tsjechoslo-
waken, die buitenlandse valuta uit
het Westen kunnen bemachtigen in
het bezit van Tuzexcoupons komen.
Daarom bloeit en groeit er een
zwarte handel, die enigszins door de
vingers moet worden gezien.
Daarom zijn zo veel mensen re
delijk tevreden.
Daarom zijn nóg meer mensen
bitter ontevreden.
De kleine man hij valt er
vooral in „het arbeidersparadijs"
naast. Als hij geen familieleden
of vrienden heeft in de zo ge
schuwde kapitalistische wereld,
als hij niet in kronen zwelgt
wat overigens zeer weinigen in
Tsjechoslowakije doen of als
hij zich niet op andere wijze een
bevoorrechte positie heeft kunnen
veroveren, weerspiegelt alles wat
hij in huis of op tafel heeft het
Oostblok met z'n weinig gediffe
rentieerde mogelijkheden. Niet het
Westen dus met de in zijn ogev
zo begeerlijke heerlijkheden.
„Ik roei me een snob"
Begeerlijk heerlijk. Het zijn
voor ons met ons bijna niet meer
te overzien keuze-gamma overbodige
Sinterklaasleuzen en misschien we?
materialistische termen geworden.
In Tsjechoslowakije, slechts een
paar honderd kilometer van ons van
daan, echter niet. Ik draag beslist
geen costuums. die op de laatste
mode van Parijs of Londen zijn ge
ïnspireerd. Toch word ik hier. in
Praag, steeds weer van top tot teen
bekeken. Men informeert naar de
prijs van m'n jas. m'n schoenen en
m'n das. Men vergaapt zich aan
m'n gasaansteker, die in de Tuzex-
winkels voor een kapitale prijs in
een vitrine ligt. Men vingert op kwa-
if il. Men wil bovenal de relatie
?n lonen en prijzen weten om
koopkracht vergelijkenderwijs te
nnen bepalen.
ik wil het eerlijk bekennen: ik
oei me vaak een OW-er, een snob.
z,'n ik wil het gaarne doorgeven:
wat wij, ondanks alle kritiek, in Ne-
vergeten9'
sers vermoord. De Duitsers, die hier
zaten, hebben we er na de oorlog
uitgetrapt. Beide categorieën bevol
kingsgroepen hebben helaas veel
voor onze industrieën betekent. Ver-
Een ander zegt. m:
hij me angstig bezw
naam te vergeten:
slotte alle kanten mee uit. Vreedza
me coëxistentie, zoals deze thans
door Rusland beleden wordt,
wel heel iets anders dan wereld
revolutie
Het gordijn scheurt in Tsjechoslo-
(Van een i
verslaggevers)
Bree kon zich er niet aan houden. Nau
welijks gewend aan de buitenlucht, lag
hij weer op een brancard en de volgen
de dag berichtten de kranten wat er
was gebeurd.
In het Arnhemse gemeentelijk slacht
huis was deze ex-Amsterdamse bos
wachter, 6inds korte tijd uit Amster
dam naar Arnhem verhuisd (veel bos-
lueht, veel natuur, veel dieren in het
wild: Veluwe, Hoge Veluwe, Schaars-
bergen), door een os aangevallen toen
hij met een kolenkit op weg was naar
het kolenhok op het slachthuisterrein.
Hij stak juist de binnenplaats over op
het moment dat een os ontsnapte aan
dc handen van een aantal slachthuis
knechten die het beest naar de slacht-
hal moesten brengen.
aan de omgang met de in feite al
tijd onberekenbare slachtbankdieren
(„als ze door hebben dat je een die
renvriend bent, heb je er geen iast
van"), was niet bedacht op de ca-
Sriolen van het beest, dat de avond
ïvoren al een keer bleek te zijn
uitgebroken. Hij dacht dat de os
zich gedwee om zijn slaehtersvin-
ger zou laten winden, maar daarin
vergiste hij zich. De os liep recht in
op de dierenvriend De Bree, die in
de algemene jacht op het aan zijn
touw wrikkende en dol springende
os. struikelde en even op zijn rug
kwam te liggen.
slachthuis en aan het werk daar.
zou het voor geen goud willen missen",
heeft hij vanonder de lakens gezegd.
Het waarom daarvan vat hij voor zich
zelf heel kort samen: omdat ik van de
dieren houd.
SPOOKBEELD
Zelfs na het incident is die liefde
voor de dieren niet bekoeldook niet
voor ossen. De enige nare associatie
die hij gewaar wordt als hij over os
sen spreekt, is het spookbeeld van het
worden aangevallen. Zich in de eerste
dagen van zijn ziekenhuistijd afvra-
GEWOND
De gasbel, die de Caltex, zoals
wij meldden, gisteren op Ame
land heeft aangetroffen, is voor
lopig afgesloten, omdat men
eerst grond- en gasmonsters wil
nemen teneinde de samenstelling
van het gas te kunnen bepalen.
Op het ogenblik is men druk
bezig de boorput te versterken..
Over de omvang van de „gasbel"
is op het ogenblik nog niets te
zeggen, aldus een woordvoerder
van de Caltex. Maar wel staat
vast dat de „bel" geheel los T
staat van die. welke in het siusziekenhuis in Nijmegen, waar men den. Aanvankelijk dacht" men "dat het
GroninoQp qwhtoron v. J?ver €?n specialist beschikt die Arn-1 een geval was met ..een luchtje" er-
V-rronin^se blocnteren en het hem niet bezit. De heer De Bree, pasaan. Was er nalatigheid in het spel ge-
frriese Blija zijn aangetroffen ontslagen uit het ziekenhuis, lag weer weest? Was De Bree het slachtoffer ge-
het dier zijn horens in de borst
heer De Bree. Op talrijke plaatsen werd
hij geraakt en zwaar gewond. De hor
de van slachthuiscollega's stond ver
bijsterd toe te kijken, stijf van schrik.
Enkele uren later vertelde de slacht
huisdirecteur aan de politie, dat het do
eerste keer was geweest dat in zijn
slachthuis een uitbrekende os mensen
had aangevallen met ernstige gevolgen.
Dat de gevolgen ernstig waren bleek
spoedig. De schutter van het Arnhem
se slachthuis werd in levensge
vaarlijke toestand naar een Arn
hems ziekenhuis gebracht en korte tijd
Boswachter De Bree.
gend hoe hij daar in bed gekomen
was, kwam. .zijn" os weer in het
beeld van de herinnering en dat gaf,
stelt hij nu vast, zulke helse voorstel
lingen dat hij het er benauwd van
kreeg. „In de eerste tijd zag ik steeds
die os weer naast me". Hij wijst naar
de hoek van zijn bed, rechts van zich
en zegt: „Daar kwam hij steeds van
daan. Ik zag hem steeds uit de hoek
komen, recht op mij af."
gericht. Zelfs onze'kroon
de schoven. Men heeft toeristen en de-
„In de vooroorlogse jaren, die
toch bepaald niet rooskleurig wa
ren, hadden we een hoger wel
vaartspeil dan nu. Velen verloren
alles wat ze bezaten. Ik was in
genieur en leidde een fabriek. Om-
nodig, door de macht
mighty dollar" liefst uit het Wes-
maand kunnen de
eer op een onmid
dellijk uit te schrijven visum
Praag. Ook ten aanzien vat
dere Westeuropese landen zijn de
Russische roebel geparenteerd. We
hebben het twijfelachtige genoegen
Rusland machinerieën te mogen le- ten. Sinds
veren, wat onder meer betekent dat Oostenrijkers
we een schreeuwend tekort aan
tractoren hebben. Ach, en dan heeft
natuurlijk ons Vijfjarenplan gefaald.
dat ik tot de kapitalisten gerekend Waar lukken economische opbouw- belemmerende bepalingen verlicht,
werd, raakte ik m'n baan kwijt, plannen eigenlijk wel achter het
terwijl m'n kinderen niet moch- IJzeren Gordijn?"
ten studeren. Studeren betekent
hier alles. Het klassificeert al bij
voorbaat. Als een hogere opleiding
je wordt ontzegd, blijft er niet veel Drukte voor een luzex-zaak,
anders over dan in de fabriek, op ™aar de staat alle mogelijke goe
deren utt het Westen verkoopt.
Goed, er is nog strijd. Behou
dende groepen staan tegenover
vooruitstrevende groepen; dogma
tici tegenover verlichten. Ondanks
de somberheid en de triestheid
echter is de glimlach naar het
Westen duidelijk te onderkennen.
Dat hij niet verkille, laat staan
besterve. Het is zowel het belang
van de Tsjechoslowaken, die naar
uitzicht snakken, als dat van vre
de en vrijheid.
Groter overschot op
betalingsbalans
1963 heeft het overschot
rekening van de betalingsba-
er deze periode 404
jeleken met het derde
ït overschot 207 min.
oeruitgaven en de uit-
-esp. 9 procent en lOtfc
het tekort in het gce-
min. daalde. De net-
tenverkeer stegen met
tin. tengevolge van bijzondere fac
ie het derde kwartaal 1963 een gun-
sug beeld gaven in tegenstelling met hun
effect op hetzelfde kwartaal 1962 Het saldo
Kapitaalopbrengsten steeg met 55 min. in
noofdzaak door hogere opbrengsten van deel
nemingen in buitenlandse ondernemingen.
Het overschot op de lopende rekening op
kasbasis bedroeg In de eerste drie kwarta-
1963 752 min. (vorig Jaar 531
lo op de lopende rekening op trans-
was in liet derde kwartaal 1963
min. (vorig laar ƒ411 min.). Het
de eerste drie kwartalen naar ra- I
290 min. (vorig Jaar 111 min.).
Wanneer met de produktie kan wor
den begonnen, is nog niet bekend. Vol
gens de Caltex hangt dit af van de
vraag of de maatschappij concessie
krijgt. Zoals bekend, heeft de Caltex
e ven als BP en Mobiloil enkele maanden
geleden een aanvraag ingediend, maar
hierop is nog steeds geen antwoord bin
nen gekomen. De NAM heeft, zoals be
kend, bezwaar aangetekend tegen deze
aanvraag omdat zij van mening is. dat
alleen zij voor concessie in aanmerking
Half februari hoopt de Caltex met bo
ren te kunnen beginnen in de Duitse
Bocht ter hoogte van het eiland Bor-
kum. De zeesleper Zwarte Zee ii
het ogenblik van^ Texas onderweg
als patiënt tussen de lakens en was in worden van slordigheid van de i
het dagelijks politierapport een van de andere onverantwoordelijke slachthuis-
vele ..gevallen" die elke dag in politie- i jongen? De politie sprak geen verden-
bureaus met routinehand op ae onge- i kingen uit, maar ze onderzocht de zaak
vallenlijst worden bijgeschreven. I wel en probeerde onder meer aan de
weet te komen of het, zoals het gerucht
ging. wel eens was voorgekomen dat
jonge, onervaren slachthuisknechten de
dieren vrij lieten rondspringen om een
- 'ontuurtje uit te lokken? De politie
Zes weken lag de heer De Bree in,
het Nijmeegse ziekenhuis, bijna dage- jonge,
lljks gecontroleerd door een hooglerr
specialist, toen zijn toestand een cr
bereikte. Zijn rugwervel bleek ernstig
te zijn beschadigd door de steken
de ossehorens en dat hij er erg aan
dat (had zich van de eerste dag j Een krant schreef i
i het
booreiland. Op het eiland Texel
de Caltex nog bezig met seismisch on
derzoek. De resultaten van dit onder
zoek zijn niet bekendgemaakt.
Duidelijk is wel dat de Caltex de
ice om het gas op Ameland heeft ge
wonnen.
De maatschappij ligt aanzienlijk voor
op de NAM. die veel eerder met het
onderzoek startte, maar nog met boren
moet beginnen. Op het ogenblik is de-
ze. maatscllaPPij bezig met de voorbe
reidingen voor de boring, die waarschijn
lijk over enkele weken zal kunnen be
ginnen.
„Houen die os
i het incident in
het slachthuis: „Dat sommigen hebben
j gedacht aan opzet of aan Spielerei be-
j hoeft niet als overdrijving van de hand
I.M op het incident hid. "'"'"f f.?'?""'.
den gestaan toen schutter De Bree door j mse slachthuis zijn al heel wat die-
de os werd geramd, verlieten verslagen ren uitgebroken. Te veel dieren zelfs".
het ziekenhuis toen zij. op het bezoek-
Maar niemand hield het voor w
schijnlijk. dat hij er niet bovenop
op j komen. De collega'.- van het slachthuis
hoorden dat de rooms-katholieke
slachter door een geestelijke bediend
was. De artsén haaden de geestelijke
ontboden.
VITAAL
Slachter-schutter J. de Bree was juist
in al zijn onverschrokkenheid uit rede
lijke overwegingen op het dier afgegaan,
in de hoop het te kunnen vangen. „Zo
lang het op het terrein van het slacht
huis liep, bleef het gevaar beperkt,
maar als het buiten de poort was ge-
komen, op de Nieuwe Havenweg, dan
Dat dreigde een rampzalig slot van was de misère niet te voorspellen ge-
;n op zichzelf al ontstellend incident weest."
te worden. Maar ;De Bree herstelde. In Kort na het ongeluk maakte het slacht-
een week was hij de oude weer. De huis bekend, dat er een automatische
artsen schreven een stuk van zijn op- poortafsluiting zou worden geconstru-
leving toe aan zijn geweldige vitaliteit, eerd, waardoor geen enkel dier meer
„Ik loop binnen enkele maanden weer I naar buiten kan uitbreken
