liefste Clementine"
Onze (huishoud)
portemonnee l
BEBBO
0pen bri&l
I
ZATERDAG 14 DECEMBER 1963
Het kan fel en boos waaien om hoge bomen, weliswaar vangen zij het licht
vian publiciteit en populariteit het eerst in hun toppen, maar het vangen van
veel wind kan ook dodelijk zijn, zoals de wereld met een schok nog onlangs tot
de ontdekking kwam. Onbedoeld, is daarom het boek van de journalist Jack
Fishman over de vrouw van Winston Churchill: „Mijn liefste Clementine" de
levensgeschiedenis van lady Churchill uiterst actueel geworden. De schrijver
verzamelde in d« loop der jaren verslagen, verhalen, feiten en anekdoten over
Clementine Churchill, de diplomate die slechts weinigen kennen. Haar echtge
noot is de meest beschreven persoon van deze tijd: Clementine, die de schijn
werpers heeft vermeden, vindt in dit eerste boek, dat over haar verscheen, een
huldeblijk aan de grote rol die zij achter en tussen de coulissen van het wereld
toneel speelde.
Jack Fishman
putte voor dit
boek uit zijn „Cle-
mentine"-archief,
maar hij had ook
gesprekken met
velen die in de
nabijheid van de
Churchill's leef
den. Daarom is
ling van indrukken geworden,
die niets lijkt op een „levens
roman". Toch, doordat velen
poogden Clementine's rol, ka
rakter en capaciteiten te be
schrijven, ziet de lezer haar
het lezen
boeiende
levensgeschiedenis
van Lady Churchill
die gescheiden waren, en een kin
derjuffrouw die de vier kinderen
Hozier aan het werk zette door
een klap tegen hun blote benen
met een rotanstok. Over de verlo
ving met Winston was men scep
tisch: ..Niemand kan met Winston
het boek voor leven zonder dat er rampen 1
zich: beminnelijk, actief, edel- komen."
moedig, tot in de puntjes ver- v
zorgd, met een groot gevoel voor jaar
humor en dat moest ook wel. leden dat "clementine
want „ze moest leven met
man, die het ene moment
brullende leeuw kon zijn, het po^sen afgezet met oude^kant
volgende een vrolijke fox-ter 1
piekerende teddy-
Harde jeugd
bij
Clementine Hozier was drie-e
twintig jaar oud toen ze werd ogen
voorgesteld aan Winston Churchill, ding
Ze had een harde jeugd achter de
rug met ouders (vader vijf en
twintig jaar ouder dan moeder)
sluier van Brussels kant
een bruidsboeket van witte lelies
en mirte, op haar hoofd een een
voudig kroontje van oranjebloe
sem. Een societyblad schreef: ,,ze
heeft snoezig bruin haar en fijne,
scherpe trekken, mooie grijze
een verrukkelijke hou-
het hoofd.
Haar schouders en hals hebben
iets van de gretie, distinctie en
zachte' kracht van de vroeg-Griek-
se kunst; bovendien is ze zeer rij
zig." De bleke bruidegom met een
krachtig, hoewel lelijk gezicht
droeg een trouwpak dat inde Tail
or and Cutter beschreven werd
als ,,een van de grootste misluk
kingen die we ooit gezien hebben,
daar het de drager deed gelijken,
op een opgedofte koetsier". In de
Vijftig jaar getrouwd Cle
mentine werd overstelpt met ro
zen haar lievelingsbloemin
Lord Beaverbrooks villa in Cap
d'Ail aan de Riviera.
isnaar de voieende ernstiee kend; Mgt hem getrouwd te zi^n
kon niet eenvoudig zijn". Haar bij- v,ail UC1„,
zien redevoeringen werden eerst
liefde, het begrip, het grote me- met ?oor nen? te
genblik
log die Winston onontkoombaar
achtte. Toen hij eenmaal uitge
broken was, verhuisde Clementine
naar kamers in Whitehall, in het
gebouw van de admiraliteit. Haar
echtgenoot verordende, dat hij op
elk uur van de dag of de nacht
gewaarschuwd diende te worden
als dat nodig was: zijn opzichti
ge kamerjas, gestreepte pyama,
pantoffels en sigaar waren een
zijn ontzag inboezemend schouwspel.
cepten van zijn beroemde
„Wat is Uw mening
over I
ZORGEN: 115 per week,
waarmee een moeder van
een gezin met zeven perso
nen alles moet doen.
DANKBAARHEID: 1085
per maand voor een gezin
van vier personen. En daar
tussen a.o.w.-problemen, hoe-
leer-ik-bezuinigen, een alleen*
staande vrouw kan het moei
lijk hebben, vooral weer veel
wijze raadwat een af
wisselende post! We zullen er
maar gauw mee beginnen en
dan gaan we eerst de zorgen
delen van:
Geen klaagzang
Mevr. O. te O. met de hier
boven genoemde 115. Wat mij
met name opviel, was dat deze
lezeres geen klaagzang wilde
aanheffen, want ,,je kunt gaan
zitten kniesoren zo hard je wilt.
je moet er toch door heen.
steeds uitkijken en extra goed
ook". Hoe zij het toch allemaal
rooit het gezin (vijf kinderen
van ongeveer zeventien tot een
jaar of vijf) draaiende te hou
den zonder ooit een cent schuld
te maken, zelfs niet tijdens een
vrij langdurige ziekte van haar
man? ..Door gewoon van elke
luxe af te zien. Ik heb bijvoor
beeld een heel oude fiets ,.ge-
erfd". maar het ding rijdt nog,
dus vooruit maar. Ik draag
schrikt u niet mijn winter
mantel nu het achtste jaar,
dan denk ik: zo veel ga
ik
uit
dat's nog
ook. 'k Ben namelijk
me koulak, dus verder geen ge
zeur. Dan koop ik mijn bood
schappen 'niet hier in het dorp.
maar haal ik ze in een grote
zelfbedieningszaak verderop in
een grotere plaats. Dat scheelt
behoorlijk en met de zegeltjes
doe ik nog heel wat. Verder han
teer ik zelf de verfkwast als het
nodig is. enz. enz. kortom, ik
pas altijd terdege op m'n tellen.
Natuurlijk kan ik er soms wel
écht naar verlangen er eens wat
ruimer bij te zitten, maar dan
denk ik weer: voorlopig
geen kijk op, dus zuinig
vooral geen schulden maken.
Dat' ik de \a-ensen van mijn kin
deren met Sinterklaas niet in
vervulling kon laten gaan, zult
u wel begrijpen, 't Ging een
voudig niet."
Tócht beschouwt deze lezeres
het als een vreugde elke keer
weer te kunnen ontdekken, dat
het allemaal marcheert en zij
hoe dan ook steeds iede
re week uitkomt, zo haal ik ver
der nog uit de (veel langere)
brief. Iets, dat vast wel te ma
ken heeft met een opmerking
uit de brief van mevr. M. L. te
B„ die schrijft dat bij deze
zaak het karakter zeker ook
mee spreekt. Een waar woord
én een compliment voor mevr.
O., knoop ik er maar op eigen
houtje aan vast.
Verschil
Het is niet om de tegenstel
ling groter te maken als we nu
het huishoudboekje van mevr.
V. te M. even onder de loep
(mogen) nemen. Het salaris van
haar echtgenoot (de reeds ge
noemde ruim duizend gulden)
laat haar natuurlijk veel meer
mogelijkheden dan mevr. O.
momenteel heeft, maar eigen
lijk is het me hier niet om be
gonnen. In heel wat brieven
van wat oudere lezeressen kwam
het verschil tussen de vooroor
logse jaren en de situatie van
het ogenblik namelijk duidelijk
naar voren. Zinnen In de geest
van „wat had ik het „schraal"
toen we begonnen en wat ben
ik dankbaar dat ik toen heb ge
leerd zuinig te moeten zijn"
kwam ik n.l. in legio brieven
Dit wordt onderstreept in de
brief van déze mevrouw. Zeven
kinderen laten studeren dus
tot hun twintigste en nog langer
soms, helemaal verzorgen
van een „gewoon" salaris bete
kende een enorme opgaaf. Dus
was het parool: zelf naaien,
zelf bakken, veel wecken en de
kinderen in de vakantie aan de
slag (bonen plukken e.d.). En
natuurlijk de dubbeltjes om
draaien. meestal meer dan één
keer. Het getij keerde echter,
want: „nu zijn we nog met ons
vieren en is de situatie in een
paar jaar tijds veranderd. Het
vakantiegeld kan nu tenslotte
i blik in dit
financiële boekje:
beheren hier samen de zaak.
De heer des huizes geeft zijn
vrouw maandelijks 450. daar
komt bij kostgeld van de kin
deren en een bedrag door eigen
activiteit, samen ƒ670. De ver
deling: huishoudgeld ƒ312, vas
te lasten 37, sparen voor de
kinderen (uitzet, bruiloft) 100,
zélf sparen 130 en dan blijft
er voor kleding, kapper, ver
nieuwing huis, grote stukken,
verjaardagen, enfin, de hele
lijst aan „extra's" 91 over.
Van wat de echtgenoot over
houdt als hij 160 belasting,
30 a.o.w. en 60 huur heeft
betaald, worden de kolen, aller
lei rekeningen (tandarts i tuin
onderhoud, bijdragen, contribu
ties betaald.
Tot zover dit overzicht (met
dank voor de inzage!).
Voordeeltjes
Niet 411e brieven, waarin
huisvrouwen schrijven over het
benutten van aanbiedingen e.d.
met een zuiniger beheer als ge
volg kannen worden aangehaald.
Toch wil ik er. gezien het bij
zonder grote gebruik van juist
deze vorm van reclame, een
paar aanhalen.
Zo neemt mevr. R. te K. al
tijd een dubbele portie van de
reclame-aanbiedingen (koffie,
jam. margarine, enz. enz.) zo
dat zij deze artikelen niet no
dig heeft als ze „gewoon" ge
prijsd zijn. Mevr. Z. te N. heeft
altijd een voorraadje: „bij ons
merk je niet als het eind van
de maand is"; mevr. J. N. te
N. koopt zelfs haar kerstbout
vooruit, want „juist in die da
gen is bout zo duur. Koop je
het nu als het voordelig is en
weck je het, dan heb je met
Kerst geen uitgaven meer".
Door steeds wat versleten is
aan te vullen, te sparen vóór
er wat gekocht wordt, goede
spullen te kopen (goedkoop is
duurkoop!) en wat over is trouw
in een spaarpot te stoppen „heb
ben we nooit zorgen, al hebben
we geen geld". Over een pot
gesproken:
r. G. P.
t zal
wil-
satie,,
j. J.
VS
e houding van het hoofd
i zijn
vrouw". Hoe profetisch bleken ze!
Winston had een spraakgebrek:
een opvallend sissende s-klank en
zijn toespraken in het Lagerhuis
werden een krampachtig gesta
mel. Clementine die hem altijd
vergezelde, lachte hem bemoedi
gend toe vanaf de tribune en mpe-
digde hem aan bij zijn strijd, om
zijn standpunt helder en duidelijk
uiteen te zetten.
Niet eenvoudig
Clementine bekende haar vrien
dinnen over de man die zij ge
trouwd had, slordig
rloofd paar:
ivoudig zijn".
em te laten overdonde- voorgeteld "'zij'
het regelen van zijn huishou- es. j
den en het enigszins orde schep
pen in zijn wervelend bestaan.
Voor hij haar liefhad, was hij een
ruziemaker, een doordrijver; on
gedisciplineerd en dikwijls grof
haar invloed veranderde hem. Cle
mentine verschafte Winston een
achtergrond waarop hij kon terug
vallen in tegenspoed en succes.
Zij was het die hem aanmoedig
de (in een periode dat hij ver
slagen en wanhopig voor zijl
genstanders moest wijken)
gaan schilderen door hem
oude verfdoos van de kinderen
handen te stoppen en nu chter
vragen: „Heb jij
Churchill uas in a
parlementslid. Zijn
Haar idee
Het was haar idee, om bij
thuiskomst van de bemanning van
de overwinnende kruisers de Ajax
en de Exeter, een afgesloten
ruimte te laten reserveren voor
de familie van de gevallenen. Zij
ging tussen het puin en de ro
kende bouwvallen in de -tijden van
de Blitz, ze sprak met daklozen
en sprak de vrouwen toe; „Naar
mate de oorlog wint aan kracht
en verschrikking kijken wij vrou-
bloemen ócUaaró...
dan een droogboeket
Er komt een ogenblik, dat
zelfs het wekelijkse bosje chry
santen een te grote bres in
onze portemonnee slaat en we
het tijdelijk zonder snijbloe
men moeten stellen. Dan ont
staat de belangstelling voor
strobloemen en siergrassen.
die door een goed droogpro-
ces weinig aan kleurigheid
hebben ingeboet en best in
staat zijn de periode van te
dure snijbloemen te overbrug
gen.
Door zijn houdbaarheid be
staat evenwel het gevaar dat
we het droogboeket achteloos
laten staan, tot hij uiteinde
lijk als een stoffig hoopje el
lende in het vuilnisvat be
landt. Beter hem, als we de
de lente ruiken, in vloei te
pakken en weg te leggen, om
hem het volgend jaar, gedeel
telijk gesloopt en aangevuld
met frisse kleuren, weer op
nieuw als versiering te waar-
Schikken
persoonlij- die spullen? Misschien kun je je
er wat mee bezig houden." De
kunstenaar Churchill was gebo
ren! Zij heeft altijd in hem ge
loofd, ook toen hij zonder ambt,
zonder zetel, zonder partij en zo
als hij zelf zéi, zonder blinde
darm was... Het viel hem zwaar
dat hij, na vijf en twintig jaar
politiek, niéts meer in de parle
mentsgebouwen te maken had.
„Dat komt wel weer", zei Clem-
mie Churchill. Later, toen de ster
van haar man opnieuw rees, was
ze op haar best als gastvrouw
van de minister van financiën. Ze
stond altijd klaar het gesprek in
goede banen te leiden als het
dreigde mis te gaan zij was de
enige die Churchill goed kon han
teren. mapr nooit trachtte ze hem
te domineren.
Met gevaar
Zij ontzag zichzelf evenmin om
redevoeringen te houden, kon kei
stenen. rotte eieren en tomaten
stergi
Het schikken van droog ma
teriaal is niet ieders werk.
En wie met verse bloemen
aardig overweg kan, ondervindt ken we de meer ronde
moeilijkheden met de kwets- rizontale bloeiwijzen,
bare strobloemen, de brosheid ^e d0r>kerste
bestemd hebben. Op een hoek
van een kast of schoorsteen
zal een driehoekig arrange
ment altijd beter voldoen. De
contouren houden we dus luch-
het midden toe
i ho-
de stelen en het geven
Om te beginnen plaatst u
een droogboeket ergens, waar
hij niet dagelijks verzet be
hoeft te worden, dus liever
niet op de eettafel of een
plaats, waar er steeds langs
gelopen wordt.
De keuze van de vaas is
heel belangrijk, omdat we naar
de combinatie van vaas en bloe-
i enige maanden lang
ier moeten kijken. K
i beschikken over veel droog
bloemen en siergrassen. dan
vormen alle koperen en tin- >>w
voorwerpen dankbare ob- bruikt. die. als
geopende bloemen aan de voet
te eindigen. Is de vaas of kom
wijd, dan kunnen we eerst
gipskruid of statice rondom
langs de rand steken, waar
door de andere bloemen beter
op hun plaats blijven staan.
Nadeel
Zand heeft het nadeel dat
ils men later per ongeluk aan
i der bloemen raakt, de ge-
t de
jecten om te vullen. In koper
voldoen vooral alle gele,
je en rode kleuren, in tin
namelijk pasteltinten
lichtblauw
met grijs.
lila, aangevuld
Hulpmiddel
Als hulpmiddel bij het schik-
ken gebruiken we wel droog kras"doór~ elkaar,
wit zand of vogeltjeszand. bij bosjes van één soort
een vogelwinkel verkrijgbaar.
Daarin laten zich de droge
Daarom wordt
wijde vazen en schalen ook
ochtige boetseerklei ge-
die. als ze aan de lucht
blootgesteld, spoedig hard
wordt. Ook vochtig gemaakt
florapak, een schuimplastic,
kan de dunne steeltjes steun
geven, maar een voorwaarde
bij dergelijk hulpmateriaal is.
dat het een droge warme
plaats krijgt, anders gaan de
bloemen schimmelen.
Steek nooit alle soorten kris
de kleureffecten.
Wie de smaak eenmaal te
stelen met het meeste gemak pakken heeft, kan
steken. We geven met gras-
pluimen of ijle bloeiwijzen van
astilbe. riddersporen en limo-
nium de vorm aan. hetzij
rond, hetzij driehoekig, al
naar de plaats die we er voor
droogboeketjes allerleukste ca
deautjes maken, die zeker wel
kom zijn in de donkerste tijd
van het jaai*.
A. C. MULLER-IDZERDA
wen steeds meer achterom naar
die kleine, eenvoudige vreugden
van het verleden naar een ge
zinsleven dat niet meer bestaat,
naar afwezige vrienden en pret
tige vrijetijdsbesteding. Maar ook
richten we het oog op de toe
komst wanneer, door de kracht
en moed van ons volk, die zege
ningen van de vrede weer ons
deel zullen zijn. „Ze wist een
ijzige lunch met de Gaulle te ont
dooien door haar charme, einde
lijk lachte Winston, de Gauile, en
Clementine lachte het meest van
allemaal.
Zij verwachtte dat haar man
zou sterven, als de oorlog voor
bij was; „zie je, hij is zeventig
en ik zestig en we steken al onze
krachten in deze oorlog". Haar
voorgevoelen werd niet bewaar
heid: veertien dagen geleden
werd Winston 89 jaar. Het boek
staat vol met kleine trekjes van
deze bewonderenswaardige vrouw.
Geen nerts
We lezen van haar werk voor
de YWCA, de jonge christelijke
vrouwen organisatie, hoe zij
streed voor wat privacy voor de
meisjes, van haar reizen naar
Amerika, haar werk voor het
Russische Rode Kruis, hoe ze na
de oorlog zélf een bezoek bracht
aan Rusland. In plaats van een
nertsjas, haar aangeboden door
een Canadese bewonderaar, vroeg
ze een cheque, voor het werk
van de YWCA. Toen geen nerts-
jas. maar een bedrag van
10.000 arriveerde, en zij de voor
zitter hoorde zeggen dat „haar
bewonderaar geld in plaats van
nerts" had gezonden. bedekte
Clementine haar gezicht met
lachen.
Hoe ze haar kinderen instrueer
de voor vader te zorgen, de
kiezingsstrijd ook nè de oorlog
leidde, de Nobelprijs in ontvangst
nam voor haar man, haar doch
ter Marygold moest afstaan
de dood, haar zelfbeheersing
„weidt nimmer uit over je n
lijkheden, tenzij tegen een oude
vertrouwde vriendin" het staat
allemaal in.
Een boek om cadeau te geven,
te ontvangen, te lezen en te her
lezen; je wordt erin herinnerd
wat een vrouw kén. wat een
log kostte, welk een verantwoor
ding de vrije wereld draagt, hoe
een huwelijk lang en gelukkig kan
zijn. Helaas kan dit niet vai
huwelijken der kinderen Chur
chill gezegd worden: drie van hen
trouwden voor de tweede keer.
Eleanor Roosevelt, die een inlei
ding tot het boek schreef zegt van
Clementine Churchill: „In vele
gevallen zal de pure noodzaak
dingen te doen, het vermogen ont
wikkelen óm ze te doen. Het is
mogelijk dat je dit vermogen niet
van nature bezit, maar het ont
staat omdat het moet. Het is
dat wellicht in elke vrouw
wezlg is. hoewel het altijd latent
kan blijven als het niet naar t
ten treedt omdat aan speciale
tuaties het hoofd geboden moet
worden. Het is, denk ik, te
gelijken met een man die zijn
eigen moed of kracht niet kent."
En daarmee kan iedere vrouw
het doen!
Mijn liefste Clementine, door
Jack Fishman (vertaald door
mevrouw M. de Haas-Toblaa)
Uitgave Hollandia, Baarn.
het hoofd krijgen, gezeten metgezel. Of luchthartigheid
als
in de open auto. „Clementine
eraan gewend geraakt met ge
vaar te leven nooit gaf ze blijk
van angst, maar ze lette erop dat dat je
elke denkbare voorzorgsmaatregel schrijv
voor zijn veiligheid werd geno
men. Een veiligheidsmaatregel
was onder meer de stalen plaat,
aangebracht in de rug van de
slaapkamerstoel waarin Winston
het liefst zat. Clementine liet hem
bedekken met een fleurig creton-
Een gast beschrijft Clemmie:
„de lange, elegante vrouw met dig
het zilvergrijze haar staat je glim- kan de
misschien moet je lichtvaardig
heid zeggen. Of vreesloosheid, ik
weet het niet; ik zoek er maar
In ieder geval is het zo
brief eenvoudig moet
en in de bus doen zon
der al te veel gepieker over de
inhoud, zonder al te veel wikken
en wegen. Want als je je te veel
In de nuances gaat verdiepen, die
van de stelligheid, die van de
haast dogmatische „waarheid",
dan is het geen brief meer.
Een brief, heeft eens iemand ge
zegd, moet geschreven zijn „sans
peur et sans retour", zonder vrees
en zonder een terug", zonder om
zien. En daarmee ben ik het gron-
Maar door dat spontane
ie brief wel eens het te-
doordringen, zullen we
wonderlijk vinden dat
lief, serieus iemand uit
riendinnen-kring
het niet
een heel
>nze brief-
kleren zijn perfect. Achteraf her- die eigenlijk elk moment
inner je je haar elegance". Was voeten gooien met het ver
haar echtgenoot onberekenbaar in tegenstrijdigheid, van
zijn buien, zij was de diplomate, ':-
die zonder veel ophef voor een
goed maal zorgde als hij thuis
kwam van het bestrijden der on
gezonde ambities van dictatoren.
Ze maakt er een gewoonte van,
zich van te voren op de hoogte te
stellen
Dat ligt in de onmiddellijkheid
besloten. Dat zit er in. als je je
uitlevert. Want briefschrijven is:
een stukje van jezelf uit handen
geven en er niet weer op terug
komen.
Je ziet dan ook altijd dat echte
haar gasten. Clementine ontving briefschrijfsters
in haar huis buitenlandse journa- dat er langzamerhand al veel in
listen allen hadden inlichtingen deze rubriek bij de keuze tus-
Winston, het
deel van het voeren van
log in de dertiger jaren.
Vrees overwinnen
merd verder gaan.
ïengsel
KERSTRECEPT VAN JUSTINE
Franse konijneschotel
Smeer een tam konijn van binnen en van buiten in
gemaakt van: 1 klein blik tomatenpuree; 1 eetlepel
eetlepels olie. Laat in een grote vleespan 150 g boter zt
en bak hierin het konijn aan alle kanten bruin. Strooi er zout en peper
naar smaak op en leg In de jus: 1 in stukjes gesneden prei (wit en
groen); 2 in blokjes gesneden plakken knolselderij met 1 laurierblad
en 2 kruidnagelen.
Giet er 1 dl water of witte wijn bij of van belde de helft. Laat in
gesloten pan gaarstoven.
Maak jus af met room en citroensap of rode port.
Met aardappelpuree en witte bonen.
Prettige kerstdagen!
persoonlijk schrijven aan haar, de
opmerking heeft ontlokt dat ik
heus niet zo best en ernstig ben
als ik in de krant lijk. In de krant,
heb ik zo ongeveer gezegd, willen
ze me zo, en dan schrijf ik daar
onwillekeurig naar toe. Dat is
waar. Als ik een ernstige kwestie
voor me krijg, kan ik niet een
reeks kwinkslagen ten beste geven
en zeggen: ziezo, jij hebt weer een
antwoord. Maar daarom is het
niet zo dat ik huichel als ik ernstig
ben. Mijn briefschrijfster: „dat
moet je toch menen, als je zegt
dat wij. als wij onze naaste zien,
in de ogen van onze Heiland zien
Dat gooi je er toch maar niet
neer. Want door jou zie ik het in
eens ook dat die twee mispunten
die ik elke week moet wassen en
die zuchten als ik een drup mors
en zich op allerlei manieren te
gen me afzetten, eigenlijk stak
kers zijn die niets hebben en die
al hun grieven en teleurstellingen
aan mij kwijt moeten raken. Ik
kan me niet indenken dat je dit
aan mij in volle ernst zegt en er
voor jezelf overheen dartelt of er
de gek mee steekt."
"VTEE. dat behoef je ook niet te
It denken. Het is juist omdat dit
maar al te waar is in mijn le
ven, dat ik vrolijk en een deug
niet kan zijn. Als je echt hoort,
onder je werk, dat het ook is. dat
zachte: „wat je aan de minste
onder al die al te menselijke men
sen hebt gedaan, dat heb je Mij
gedaan", hoe kan dan de wereld
klein zijn, wat kan je dén nog over-
Ik schreef je al dat ik mensen
ken die onder fabrieksjeugd wer
ken, evangelie-verkondigend wer
ken, om het met het ernstige
woord te zeggen. Maar die de he
le avond, tot doodmoe-wordens
toe. geen orde hebben om Chris
tus' wil. Omdat die meisjes en
jongens elkaar de hele dag dwars
zitten of dwars gezeten worden
door cheffin of baas. Ze moeten
voort, de band loopt, de ander
kijkt, je moet maar opzouten wat
je op je hart hebt. De ruzies
thuis, de dingen die je met je
„vriend" uithaalt, alle spanningen
omdat je toch óók wilt leven en
gelukkig zijn, die moeten er
's avonds uit. En dat mag. Je
bent welkom. Je bent welkom bij
de mens die als een gebrekkige
schaduw van zijn Heer. maar in
diens voetstappen, zijn rug buigt
en je uitnodigt al het gemok erop
te leggen. Raas maar en joel maar
en maak maar lawaai ik zie
in de ogen van mijn Heiland. En
voor jou: sputter maar en mok
maar. ik wil het, in navolging van
mijn Heer, op mij nemen. En als
dat moeilijke zó wordt, zo blij en
vrij, wat kan er dan nog erg zijn.
Dan wordt het ernstige vrolijk.
TK weet wel ongeveer waar je in
A de war raakte. Toen ik je
schreef dat ik heus niet zo best
en ernstig ben heb je gedacht
aan wat veel mensen die deze
krant lezen denken. Veel meer
mensen dan ik vermoedde, maar
ik kom ze hier tegen en moet dus
wel aannemen dat ze er nog in
grote getale zijn. Zij stellen
gen worden dan ook hoog aange
slagen. Bepaalde dingen behoren
binnen de kring van wat gelo
ven voor hen is, andere niet. Ze
beleven m.i. een werkelijkheid die
kleiner is dan de werkelijkheid
Gods. God heeft je b.v. lief als Hij
je iets ontneemt, je kind, je ou
ders, iemand die je niet missen
kunt. Heeft je lief als Hij je een
zo op het oog moeilijk leven geeft,
je op de weg zet van je lastige
naaste, je kruis dragen leert. God
stelt je voor raadsels. Voor ont
zaglijke opgaven met betrekking
tot de samenleving. Voor wan
hoop ten aanzien van tekort en
wanbegrip. Dat alles, onnoemelijk
veel, ligj binnen de werkelijkheid
Gods.
En als ik nu ernstig ben, dan is
het altijd omdat de briefschrijf
ster mij daartoe wel dwingt. Heeft
ze het over gebedsverhoring, over
tongentaai. dan moet ik die biina
aanvallen, niet omdat ik ze niet
binnen de werkelijkheid Gods wil
hebben unieke ervaringen mo
gen wel bestaan maar omdat ik
van hen niet DE werkelijkheid wil
laten maken. De werkelijkheid van
mijn briefschrijfsters breekt maar
al te vaak op de lach van de
atheist, van de hormonen-meneer.
Echter als ik Gods werkelijk
heid leer geloven, dan behoef ik
God niet meer te verklaren en dan
kan ik vrolijk telkens weer zeg
gen: wat dan nog! En dan is er
nergens ter wereld een plek waar
ik niet zijn kan. Of om het anders
te teggen: laatst hadden een
vriend en ik het over een echt
paar, reuze aardige oppassende
kerkmensen. „Heb jij dat ook" zei
mijn vriend, „dat gevoel dat er
iets aan die mensen ontbreekt?
Ze zijn zo keurig, zo precies goed,
wat is het?" Ik voelde het net zo.
„Ze hebben geen streken" zei ik
ineens, en .ja" riep hij, dat is
het". Het was alsof je ze maar
in één situatie christenen zag
zijn: in de kerk. Maar niet over
al ter wereld. Christendom ver
binden zij met zichzelf, niet met
het fuivende stelletje aan de over
kant; op wie toch Christus' blik
rust, voor wie toch Zijn rug zich
kromde... als Zijn kerkmensen
maar de straat oversteken. En in
alle ernst vrólijk zijn.
CHRISTINE
spaart door er allerlei „meeval
lertjes" in te doen. Voorbeeld:
een lift. die 1.50 aan busgeld
uitspaarde, een vergeten en in
eens teruggekregen geleend be
drag van 3,50 enfin, u kent
zulke gevalletjes wel. „Let op
de dubbeltjes, de guldens pas
sen wel op zichzelf" haakt
mevr. L. van D. te R. in, dial
er vooral op wil wijzen, dat het
juist de kleine en vaak aan
prullen uitgegeven bedragen
zijn, die het hardst oplopen.
Ook zij „koopt liever iets goeds,
omdat je daaraan veel meer
hebt dan aan ogenschijnlijk
voordelige aankopen". Op de re
clame-aanbiedingen van de krui
denier na dan. Ten slotte nog
even in dit verband de reactie
van mevr. De W. te 's G. ge
noemd, die soms zelfs thuis
komt met... achttien pakjes pud
ding of twintig pakken wasmid
del als die „in de reclame
zijn". Wat haar ook aanzienlijk
in haar portemonnee met 65
per week er in, scheelt ls de
aankoop van groenten en fruit
op de markt, zo schrijft ze.
„Wil je nog iets bijzonders doen
(luxe noemt men dat...) zoals
b.v. dia's maken, dan moet ja
het zo wel uitkienen".
Bejaarden
Voor we gaan besluiten met
enkele brieven, door bejaarde
hand geschreven, een noodkreet-
je opgenomen van een alleen
staande, niet getrouwde lezeree
van 63 jaar.
„Ik kan nog wel gedeeltelijk
in mijn opderhoud voorzien,
maar voor het verdere nodige
moet ik bij wijze van spreken
mijn hand ophouden. Dat heeft
me altijd wat gekost en dat
doet het me nog. Ik wil niet
zeggen, dat ik wat te kort kom,
maar wat nieuws voor m'n huis
houding kan er eigenlijk niet
af; ik doe fret maar met twee
dehands spullen van mijn ou
ders. Nu had ik gehoopt, dat
toen de weduwen ondersteuning
kregen, ook wij als alleenstaan
den daaronder zouden vallen,
maar dat is in de doofpot te
recht gekomen. Ik kan het echt
geen rechtvaardige verdeling
vinden zoals het nu gaat. Nu
het over de portemonnee gaat
wilde ik dat toch eens naar vo
ren brengen, al is het gelukkig
mijn aard niet om ondankbaar
of ontevreden te zijn" aldus een
gedeelte uit deze brief.
De (reeds oudere) mevr. J.
te V. schreef hoe moeilijk zij
en haar man het vroeger soms
hadden, maar „sémen hebben
wij het gedragen, samen heb
ben we vroeger vrijdags zitten
rekenen en rekenen. Nu al on
ze zeven kinderen getrouwd' zijn
doen we het nog samen. Wji
moeten leven van a.o.w. en
50.25 per maand van de be
drijfsvereniging. De laatste Jaren
hebben we ons een huishoud
boekje aangeschaft, want dat
was wel nodig. Het is wel een
gepuzzel, mijn man moet
een (duur) dieet houden, i
niettegenstaande zijn we geluk
kig samen en dankbaar met oj
ze kinderen en kleinkinderen".
moeilijker
Mevr. De W. te B. heeft het
er moeilijker mee. „Hoe kunnen
we rondkomen van 40 huis
houdgeld? Visite durf en kan ik
niet vragen. Ik moet echt wel
eens bidden om berusting", lees
ik.
Met de belofte, dat de andere
door ouderen geschreven post
een volgend keer nog bekeken
zal worden, ten slotte de brief
van Mevr. de weduwe X nlt een
Zuidhollands dorp. AI ls de
Sint al weer achter de rug: het
volgende wil ik a toch niet ont
houden.
„Ik heb elf kleinkinderen van
twaalf jaar tot een paar weken.
Nou, als ze jarig zijn moet er
natuurlijk van Oma ook iets ko
men, terwijl ze met Sinterklaas
al weken van te voren vragen of
ze hun schoen ook bij oma mo
gen zetten.
Wat weten die kleine schatten
van verdriet of een A.O.W.-por-
temonnee? Zeg nu eens: mijn
kind. Sinterklaas kan oma's huis
je niet meer vinden? Oma's
hart klopt nog net zo warm voor
vijf december als toen de (ei
gen) kinderen klein waren. Wc
hadden het niet breed maar ieder
kreeg in het klompje twee sin
terklaasjes, een paar suikerbeest
jes en enkele pepernoten en ze
waren tevreden en dankbaar.
Zie je nu de mensen gepakt en
gezakt voorbij gaan, dan denk
ik wel eens, ook als ik de kin
deren op straat zo vaak zie
snoepen: je zou niet zeggen, dat
het in heel wat gezinnen soms
krap aan de meet is. Zouden die
weelde-kinderen nóg zo dank
baar kunnen zijn? Ik geef mijn
kleinkinderen een suikeren hart;
ik heb er wat suiker voor ge
spaard en wat cacao, dus kan
ik toch wat geven, als 't luk
ken wil tenminste...."
Wat deze mevrouw, die ove
rigens van het standpunt uitgaat:
niet te hard klagen, iedereen
moet zijn eigen pak maar dra
gen, wél zwaar ligt, zoals ze
zegt, is het feit, dat zij haar
laatste uit huis gaande dochter
niets mee kan geven. „Dat is
wel eens schrijnend. TV. troos*
me maar met de gedachte, dat
als de Heer voor de een zorgt,
Hii het ook wel voor de ander
zal doen".
Eigenlijk ben ik al over de
beschikbare ruimte heen, dus
besluiten we nu maar gauw met:
tot wederhorens in de volgende
Bij plaatsing van uw
mening ontvangt u naar
wens het boek Tip Para
de. De dokter zegt 1 of
De dokter zegt 2.
Wilt u uw naam en
adres óók vermelden In
de brief, die u hunt stu
ren naar de redactie
„Blad-Zij" met op de en
veloppe „Uw mening",
Zo nodig zal de redac
tie een keus maken uit de
binnengekomen brieven
en deze bekorten. Over
deze beslissing wordt
niet gecorrespondeerd.
