Nieuwe Leiclse Courant Vandaag is het de dag van Oranje 0 DC-8 stort neer: 118 doden RUSSEN UATEN BINNENKORT REYDON EN DE JAGER VRIJ 1 t u Honderdvijftig jaar Koninkrijk plechtig en feestelijk herdacht Koningin ziet landing in Scheveningen Toegarinof verrast minister Luns: Glasschaarste schuld van Hollandse bouwers BONT Commentaren CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD Zaterdag 30 november 1963, 44ste jaargang Leiden Steenstraat 37 Postbus 76 Telefoon 31441 rm Klachtendienst bezorging 18 Prinses Margriet heeft gister avond in het Haarlemse con certgebouw een galaconcert gewoond ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van het Noordhollands Philharmo- nisch Orkest'. De foto de diri gent H. Arends overhandigt de Prinses het herdenkingsbi „Van harmonie tot phïlharmo- (Van een onzer verslaggevers) Op deze „dag van Oranje" hebben honderden en honderden zich met hart en ziel bezig gehouden om een historisch feit, dat 150 jaar geleden plaats vond, niet alleen te herdenken, maar ook te doen herleven. Ander halve eeuw geleden, ook op een felle koude novemberdag landde een Prins op het strand van Scheveningen. Een Prins, die later voor Nederland de Koning is geworden, de eerste Oranje Koning, de zoon van de in 1795 ont vluchte Prins Willem V. In Den Haag op het Plein 1813 en in het Vredespaleis viel vandaag het accent op de herdenking van deze 150 jaar Koninkrijk. In Schevenin gen herleefde een brok historie: stroomden honderden in bonte kledij o 1813 geklede Scheveningers en Hagenaars door de Keizerstraat naar het strand om hun Prins zingend en joelend te verwelkomen, danste men om de Oranjeboom en hield de stok oude Berkenbosch Blok in de pasto rie van ds. Faassen de Heer zijn toe spraak, die indertijd zelfs de aan wezige Engelsen moet hebben ont roerd. Reeds vroeg in de mistige ochtend heerste er een voor de vrije zaterdag opvallende drukte op het weidse Plein 1813, waar politiemannen de afzettin gen verzorgden en minstens veertig man van de televisie hun apparatuur in stelling brachten voor de life-uit- zending. Om kwart voor tien reden koningin Juliana, prins Bernhard er prinses Beatrix en het Koninklijk ge volg voor. Bij het monument werden de leden Dertig kilometer van Montreal heeft zich gisteravond het grootste luchtdrama in de geschiedenis van de Canadese luchtvaart afgespeeld. Een DC-8 straal vliegtuig van de trans-Canada Airlines stortte bij Ste Therese de Blainville neer, Van de 111 passagiers en zeven beman ningsleden overleefde niemand de ramp, Nadat het toestel met een harde klap op de grond was terecht gekomen, niet ver van enkele huizen, ontstond eer enorme vlammenzee. Er viel een dichte regen, doch het toe stel brandde twee uur. Aan alle omlig gende plaatsen had men om ambulances verzocht. Omdat men echter niets bij het wrak kon uitrichten, is dit verzoek later weer ingetrokken. Pas veel later zijn ongeveer 150 militairen er in gesl~ de doden te bergen. Op de plaats van de ramp was krater ontstaan van 27 meter in vierkant en 1,80 meter diepte. De DC-8 was vier minuten eerder op gestegen van het vliegveld Dorval voor een pendelvlucht naar Toronto. De oor zaak van de rartip is moeilijk na te gaan. Niettemin heeft de Canadese regering opdracht gegeven een onderzoek i stellen. De grootste ramp in de geschiedenis van de luchtvaart deed zich in juni 1962 voor. Toen stortte bij Parijs een st vliegtuig van de Air France neer, wa 130 inzittenden omkwamen. In deze maand stortte nog een st vliegtuig van de Air France neer oi eiland Guadeloupe. Deze ramp eiste 113 doden. De Canadese premier Lester B. Pearson betuigde vanmorgen zijn deelneming aar de getroffen gezinnen. In de diepe krater hebben politie agenten, toen de brand was uitgewoed, nog iets geborgen wat op het logboek 1 het vliegtuig lijkt. van de Koninklijke familie begroet door de minister-president mr. V. Marijnen, de minister-president riname, de heer J. A. Pengel, de burge meester van Den Haag. mr. H. A. M. T. Kolfschoten, de commissaris van de Koningin in de provincie Zuid-Holland, mr. J. Klaasesz. de vice-voorzitter van het comité Nationale Herdenking 1813 - 1963. dr. L. J. M. Beel en de voorzitter van het algemeen werkcomité, prof. dr. P. J. Bouman. Nadat de leden van de Koninklijke familie hun plaatsen hadden ingenomen, zetten de deputaties van scholen, sport en jeugdorganisaties, die tevoren in de Willemskerk hun laatste repetitie had den, ondersteund door Die Haghe San. en met begeleiding van de Konink lijke Militaire Kapel o.l.v. luitenant- kolonel R. van Yperen het lied „Helden uit het verleden" in. Daarna schreden koningin Julian prins Bernhard met de krans naa: monument, waar zij die neerlegden het statige beeld van de in 1813 gelande Prins, de latere Koning Willem I. .Domine, salvam fac Reginam („Heer behoedt onze Koningin") zongen afloop van de plechtigheid de „Die Haghe Sangers". Zij stonden aan de voet het hoge monument, dat, omzoomd door vele tientallen kinderen, bedekt onder rood-wit-blauwe oranjevlaggen een feestelijk gezicht. Aandeel leveren ..Wat is de plaats van ons land huidige wereld?" vroeg prinses Beatrix zich af in haar korte toespraak, waarbij zij zich in het bijzonder tot de jeugd richtte. Zij meende dat „wij niet n zelfzuchtig ons eigenbelang moesten >en" nu men steeds meer toewerkt samenwerking en begrip medemens. Ook door wat in de laatste 150 jaar in ons land tot stand kon den gebracht is Nederland immers thans staat zijn aandeel in een vruchtbare opbouw van Europa te leveren." Met aan weerskanten een ha enthousiaste toeschouwers reed het Koninklijk gezelschap vervolgens naar het Vredespaleis, waar het werd ont vangen door Z.E. I. H. Winiarski, pre sident van het Internationale Hof van Justitie, prof. dr. J. E. de Quay, v zitter van 't bestuur van de Carn< Stichting en prof. mr. dr. J. P. A. Francois, secretaris-generaal va Permanente Hof van Arbitrage. Een keur van bloemen werden de Koningin en prinses Beatrix aangebo den respectievelijk door de heer G. H. O. van Maanen, president en mej. M. Hoette, bestuurslid van de Nederlandse Studenten Raad. Vredespaleis In de grote rechtszaal van het Inter nationale Hof van Justitie, waar de eigen lyke bijeenkomst onder voorzitterschap In één oogopslag Groot tekort aan huisartsen dreigt; ingrijpen noodzake lijk pag. 5 Adviseur van Adenauer een spion? pag. 5 Grijpt Frankrijk mis in Sahara? pag. 5 Burgemeester van Marseille dingt naar presidentschap pag. 5 G.S. doen hun licht schijnen over bevolkingsgroei, ver keer, luchtverontreiniging pag. en zes pagina's ZONDAGSBLAD. In het gebouw van de Hoge Raad heeft mr. P. H. Smits af scheid genomen als president. Foto v.l.n.r.: mr. Y. Scholten, minister van justitie; de vice- president van de Hoge Raad mr. dr. G. H. H. Feber, die de scheidende president zal opvol gen; mr. P. H. Smits en de pro cureur-generaal mr. G. L. Lan- gemeijer. prinses Beatrix werd gehouden, hield de minister-president, mr. Marij- en, een toespraak. Hij stópte aan hoe belangrijk het was oor Nederland dat in 1813 de eenheids staat tot stand kwam. het jaar waarin ook de basis werd gelegd voor heit ko ningschap. Over de toekomst zei mr. Marijnen at in de encycliek „Pacem in terris" an paus Johannes XXII naar zijn me ning juist getekend wordt hoe de mens aan het beglin van een geheel nieuw tijdperk. Na een lang citaat uit de ency cliek zei hij ten slotte, dat wij allen. vooral onze jeugd, de enorme uit daging ondergaan om de laatste tiental len jaren van deze eeuw vorm te geven de eenheid in Europa in een samen gaan met het westelijk halfrond en een oplossing te brengen voor de ontwikke lingsgebieden. „De jeugd van thans." al dus minister Marijnen. ..moet de pro blemen op wereldniveau zien en daarom geheel anders worden opgevoed dan vroeger gebeurde." Historische ontwikkeling „Men meent zelf te schuiven, doch in werkelijkheid wordt men geschoven, aldus, vrijelijk verdietst, de verzuchting de Duitse dichter. Vermoedelijk geldt deze waarheid ook wel eens voor Staten en regeringen", zo zei jhr. prof. H F. van Panhuys, hoogleraar in het Volkenrecht te Leiden in zijn toespraak het Vredespaleis. (Voor vervolg zie pagina 4) DE TWEE NEDERLANDERS E. B. Reydon en L. de Jager, die sinds augustus 1961 in de Sowjetunie gevangen worden gehouden, zullen spoedig worden vrijgelaten. De Russische regering heeft dit gebaar ge maakt om te komen tot verbetering van de betrekkingen met Nederland. De ambassadeur van de Sowjetunie in Nederland, I. I. Toegarinov bracht minister Luns gistermiddag deze boodschap. Van Nederlandse zijde was herhaaldelijk op de vrijlating aangedrongen, laatstelijk nog in september te New York, toen minister Luns besprekingen voerde met zijn Russische collega Gromiko. De twee Nederlanders zijn op 20 augustus 1961 te Oezjgorod nabij de Tsjechoslowaakse grens aangehou den onder verdenking geheime objec ten te hebben gefotografeerd. De ar restanten zouden bij ondervraging te kennen hebben gegeven in opdracht van „De Nederlandse inlichtingen dienst te Amsterdam" ten behoeve van de Noordatlantische verdrags organisatie te hebben gehandeld. De Nederlandse tijdelijke zaakge- lasde protesteerde op 23 september met klem zowel tegen de aanhouding van de twee toeristen als tegen hel feit dat de ambassade pas op 20 sep tember werd ingelicht over de arres- Het rechtsgeding voor het tribunaal van het militaire district Kief werd op 4 en 5 oktober gehouden. De toen 29- jarige Reydon bekende zonder merkbaar 'oorbehoud schuld en zei berouw te heb ben. De bekentenissen van de toen 25- jarige De Jager waren niet spontaan. Nadat de maximum gevangenisstraf van 15 jaar was geëist, werd op 5 oktober ;n straf van 13 jaar opgelegd. De eerste zes Jaar zouden in een ge vangenis moeten worden doorgebracht, de laatste zeven in een strafkamp. De twee Nederlanders gingen in hoger beroep maar daarvan werd toen geen officiële mededeling aan de Nederlandse ambassade gedaan. Op 17 november 1961 werd de zaak in hoger beroep behandeld waarbij de vonnissen werden bekrachtigd Drie dagen daarna heeft het militair college van het Opperste gerechtshof de ambassade in antwoord op een vraag daarvan op de hoogte gesteld. Tegen dit feit heeft de ambassade een schriftelijk protest ingediend. tevoren thuisgekomen van zijn werk bij aardappelselectiebedrijf in Emmel- oord en het gezin zat net aan de warme maaltijd. „Louw is nooit uit onze gedachten geweest", zo vertelde zijn moeder. „Deze week nog zei ik tegen mijn man: Wat zou het mooi zijn als Louw eens thuiskwamWaarop Louws vader had geantwoord, dat ze De Russische regering heeft be sloten de Nederlanders E. B. Reydon (links) en L. de Jager (rechts), die sinds augustus 1961 gevangen worden gehouden, vrij te laten. W W- zèÊBÊËS&ÈtÊÊÊL Reydon was scheepsmachinist en De Jager was leerling van een zeevaartschool de eerste jaren daarop maar moest rekenen. In mei van dit jaar hadden zij Louw, die gevangen zit de stad Wladimir een bezoek mogen brengen in Moskou. Inmiddels was het gehele gezin op de hoogte. Een broer van Louw, die op bank in Amsterdam werkt, belde dadelijk op. Twee jongere zusters en een andere broer vernamen het bericht in de ouder lijke woning. Het gezin De Jager heeft totaal acht kinderen. Mevrouw De Jager had het nieuws, naar zij verklaarde, nog niet helemaal kunnen verwerken en vader De Jager zei: „Het is best mogelijk we vannacht geen oog dicht doen". Wanneer Louw in Nederland zal komen is nog niet bekend. Die dag pas zal de vreugde van het gezin De Jager volkomen zijn. Onverwacht Burgemeester Sytsma van Oostdon- geradeel. de pleegvader van Evert Reydon. hoorde het grote nieuws gis teren kort voor zes uur van het minis terie van buitenlandse zaken. Tele fonisch zei hij dat het nieuws volko men onverwacht kwam. „Het is haast niet te verwerken. Wij zijn er stil van", zo zei de heer Sytsma. De 75-jarige mevrouw M C. Ru-wet* te die gistermorgen op het Damrak na onvoorzichtig te zijn overgestoken door een tram is aangereden, is gistermid dag in het Binnengasthuis aan haar ver wondingen bezweken. Vreugde De ouders, broers en zusters van Louw de Jager, die in het dorpje Bant in de Noordoostpolder wonen, hoorden het grote nieuws om 18.00 uur aan het begin van de radionieuwsberichten van het A.N.P. Zij konden hun oren nauwelijks geloven. Vader O. de Jager was even Belgen gaan straks sneller leveren: IA OOR het ingebruik stellen van nieuwe produktie-eenheden zal vanaf januari een versnelde bevoor rading van de glashandel mogelijk zijn, zo heeft de vertegenwoordiger van de gezamenlijke Belgische glas fabrieken in Nederland meegedeeld. Zoals bekend, ondervindt de nieuw bouw in Nederland hier en daar moeilijkheden daar de huizen niet glasdicht gemaakt kunnen worden door gebrek aan vensterglas. Dit glas wordt voor het grootste deel betrok ken uit België. De Belgische glasfabrieken wijzen de schuld voor de ontstane situatie af. Zij hebben, zo zeggen zij, zowel nu vroeger steeds de grootste aandacht aan de leveringen op de Nederlandse glasmarkt besteed. De oorzaak vai huidige krapte ligt volgens hen bij de Nederlandse bouwbedrijven en impor teurs, die in de winter 1962-1963, toen de bouwnijverheid in geheel Europa stil lag, zeer weinig orders plaatsten. In die periode hadden de fabrikanten vol doende glas ter beschikking. Toen de bouw weer op gang kwam steeg de vraag naar glas zeer sterk. In oktober van dit jaar was de vraag zelfs vervijfvoudigd. De Belgische fabrikan ten staan dan ook voor een vloed bestellingen, waarvan, een deel volgens hen misschien een speculatief karakter heeft met het oog op de volgend jaar te verwachten prijsverhogingen. De lange levertijden betekenen o gens niet. dat de verkopen van Belgisch vlakglas in Nederland zijn achtergeble ven. In augustus en september 1962 be droeg de invoer van glas uit België 1.234.000, resp. 1.211.000 m2. tegen 1.139.000. rösp. 1.273.000 m2 in de eenkomstige maanden van 1963. Stola's, colliers, hoeden zowel voor dames als heren. BONTMANTELS. van Egmond /^EHEEL onverwacht is van Rus- sische zijde de mededeling: ge komen dat de Nederlanders Reydon en De Jager worden vrijgelaten. Het is een verheugend bericht, geheel passend in de wat ontspannen ver houdingen tussen Oost en West. De beschuldigingen tegen de beide man nen zijn niet ingetrokken; vrijlating moet worden gezien als een vrien delijk gebaar van de Sowjet-autori- teiten. Zij past in het kader van de verbetering der betrekkingen met Nederland. Wie zich herinnert hoe destijds de procesvoering is geweest in de zaak van de twee Nederlanders, heeft 70 zijn eigen gedachten over het Rus sische gebaar. De bekentenissen van onze landgenoten lieten nogal wat vragen onbeantwoord. Het proces had een duidelijke politieke achter grond. Bij alle vreugde over de vrijlating van Reydon en De Jager mag niet worden vergeten dat zij als slacht offers van de koude oorlog enkele jaren van hun leven in Russische kerkers hebben moeten zuchten. ly/TINISTER Andriessen heeft er geen gras over laten groeien. Verklaarde hij pas vorige week in de Tweede Kamer, dat niemand zicli in paniek moest laten brengen door de prijsstijgingen, die nogal meevie len. een week later reeds zag hij zieh genoodzaakt enkele prijsbe- schikkingen af te kondigen- Hij heeft deze ingrijpende maatregelen gemo tiveerd en is blijkens zijn toelichting niet over ijs van één nacht gegaan Wij betreuren dat het zo ver moest komen en dat men in de betrokken bedrijfstakken blijkbaar niet vol doende zelfdiscipline heeft kunnen opbrengen. De prijzenwet geeft de minister van economische zaken de bevoegdheid tot ingrijpen, maar dit mag eerst gebeuren nadat de minis ter met de betrokken organisaties de nodige besprekingen heeft ge voerd. Men kan dus niet zeggen dal de minisetr overrompelend te werk is gegaan. Het dringend beroep dat de Federa tie voor de Nederlandse brandstof- fenhandel op haar leden heeft ge daan om zich aan de overeengeko men prijzen te houden, heeft niet overal het gewenste resultaat opge leverd. Blijkbaar heeft deze federa tie niet voldoende vat op al haar leden gehad. Men ziet: het nogal eens gehoorde verwijt dat sommige leden van de werkneincrsvakbondeu zich, als het zo uitkomt, van hun besturen weinig aantrekken, sloot blijkbaar ook op andere categorlën Laten we tot troost hieraan toevoe gen dat besprekingen van de mi nister met andere organisaties wél effect hebben gesorteerd: de koffie melk wordt maandag in ieder geval iets goedkoper. Mr. dr. Van Rooij commissaris in Limburg Zoais reeds word verwacht is de burgemeester van Heerlen, mr. dr. C. J. M. A. van Rooij, benoemd tot com missaris van de Koningin in Limburg als opvolger van mr. dr. F. J. M. A. H. Ilouben. wien met ingang van 1 januari 1964 wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd eervol ontslag is verleend. Mr. Van Rooij is van 1959 tot 1961 minister van sociale zaken en volksgezondheid geweest Om persoonlijke redenen zag hij zich genoodzaakt ontslag te nemen. O har les Joan Marie Aidriaan van Rooy wend op 23 januari 1912 in Rot terdam geboren. Hij studeerde rechten achtereenvolgens in Amsterdam cn Utrecht, waarna hij in Amsterdam in 1938 promoveerde. Na een jaar als vo lontair te hebben gewerkt op de ge meentesecretarie van Castri cum werd de heer Van Rooij in 1939 burgemees ter van de Zeeuwse gemeente Hon te- rtósse. Daarna vervulde hü dit amb: in Etten en Leur. Od zUn initiatie' werd een ..Industrialisatieraad" inge steld. waarmee een grondslag wem ge legd voor een naeuwe weivaart m die streek. Op 1 mei 1952 werd hü burge meester van Venlo en o© 5 april 1957 burgemeester van Eindhoven. In 1959 werd dr. Van Rooij benoemd tot minister van sociale zaken en volks gezondheid in het kabinet De Quay. De ontslagaanvrage op 2 juli 1961 hield verband met het verloop van de bespre kingen over het wetsontwerp algemene k.indert>ijslag verzekering. Met ingang van 16 Januari 1962 werd dr. Van Rooij burgemeester van Heer len. Hij is voorts om. voorzitter van de commissie inzake de luchtverontrei-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 1