Nieuwe Leiclse Courant
Vandaag is het de dag van Oranje
0
DC-8 stort
neer: 118
doden
RUSSEN UATEN BINNENKORT
REYDON EN DE JAGER VRIJ
1 t u
Honderdvijftig jaar Koninkrijk plechtig en feestelijk herdacht
Koningin ziet landing
in Scheveningen
Toegarinof verrast minister Luns:
Glasschaarste schuld van
Hollandse bouwers
BONT
Commentaren
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Zaterdag 30 november 1963, 44ste jaargang
Leiden Steenstraat 37 Postbus 76 Telefoon 31441
rm
Klachtendienst bezorging 18
Prinses Margriet heeft gister
avond in het Haarlemse con
certgebouw een galaconcert
gewoond ter gelegenheid
van het 150-jarig bestaan van
het Noordhollands Philharmo-
nisch Orkest'. De foto de diri
gent H. Arends overhandigt de
Prinses het herdenkingsbi
„Van harmonie tot phïlharmo-
(Van een onzer verslaggevers)
Op deze „dag van Oranje" hebben honderden en honderden zich met
hart en ziel bezig gehouden om een historisch feit, dat 150 jaar geleden
plaats vond, niet alleen te herdenken, maar ook te doen herleven. Ander
halve eeuw geleden, ook op een felle koude novemberdag landde een Prins
op het strand van Scheveningen. Een Prins, die later voor Nederland de
Koning is geworden, de eerste Oranje Koning, de zoon van de in 1795 ont
vluchte Prins Willem V.
In Den Haag op het Plein 1813 en
in het Vredespaleis viel vandaag het
accent op de herdenking van deze
150 jaar Koninkrijk. In Schevenin
gen herleefde een brok historie:
stroomden honderden in bonte kledij
o 1813 geklede Scheveningers en
Hagenaars door de Keizerstraat naar
het strand om hun Prins zingend en
joelend te verwelkomen, danste men
om de Oranjeboom en hield de stok
oude Berkenbosch Blok in de pasto
rie van ds. Faassen de Heer zijn toe
spraak, die indertijd zelfs de aan
wezige Engelsen moet hebben ont
roerd.
Reeds vroeg in de mistige ochtend
heerste er een voor de vrije zaterdag
opvallende drukte op het weidse Plein
1813, waar politiemannen de afzettin
gen verzorgden en minstens veertig
man van de televisie hun apparatuur
in stelling brachten voor de life-uit-
zending. Om kwart voor tien reden
koningin Juliana, prins Bernhard er
prinses Beatrix en het Koninklijk ge
volg voor.
Bij het monument werden de leden
Dertig kilometer van Montreal heeft
zich gisteravond het grootste luchtdrama
in de geschiedenis van de Canadese
luchtvaart afgespeeld. Een DC-8 straal
vliegtuig van de trans-Canada Airlines
stortte bij Ste Therese de Blainville neer,
Van de 111 passagiers en zeven beman
ningsleden overleefde niemand de ramp,
Nadat het toestel met een harde klap
op de grond was terecht gekomen, niet
ver van enkele huizen, ontstond eer
enorme vlammenzee.
Er viel een dichte regen, doch het toe
stel brandde twee uur. Aan alle omlig
gende plaatsen had men om ambulances
verzocht. Omdat men echter niets bij het
wrak kon uitrichten, is dit verzoek later
weer ingetrokken. Pas veel later zijn
ongeveer 150 militairen er in gesl~
de doden te bergen.
Op de plaats van de ramp was
krater ontstaan van 27 meter in
vierkant en 1,80 meter diepte.
De DC-8 was vier minuten eerder op
gestegen van het vliegveld Dorval voor
een pendelvlucht naar Toronto. De oor
zaak van de rartip is moeilijk na te gaan.
Niettemin heeft de Canadese regering
opdracht gegeven een onderzoek i
stellen.
De grootste ramp in de geschiedenis
van de luchtvaart deed zich in juni 1962
voor. Toen stortte bij Parijs een st
vliegtuig van de Air France neer, wa
130 inzittenden omkwamen.
In deze maand stortte nog een st
vliegtuig van de Air France neer oi
eiland Guadeloupe. Deze ramp eiste
113 doden.
De Canadese premier Lester B. Pearson
betuigde vanmorgen zijn deelneming aar
de getroffen gezinnen.
In de diepe krater hebben politie
agenten, toen de brand was uitgewoed,
nog iets geborgen wat op het logboek
1 het vliegtuig lijkt.
van de Koninklijke familie begroet door
de minister-president mr. V.
Marijnen, de minister-president
riname, de heer J. A. Pengel, de burge
meester van Den Haag. mr. H. A. M. T.
Kolfschoten, de commissaris van de
Koningin in de provincie Zuid-Holland,
mr. J. Klaasesz. de vice-voorzitter van
het comité Nationale Herdenking 1813 -
1963. dr. L. J. M. Beel en de voorzitter
van het algemeen werkcomité, prof. dr.
P. J. Bouman.
Nadat de leden van de Koninklijke
familie hun plaatsen hadden ingenomen,
zetten de deputaties van scholen, sport
en jeugdorganisaties, die tevoren in de
Willemskerk hun laatste repetitie had
den, ondersteund door Die Haghe San.
en met begeleiding van de Konink
lijke Militaire Kapel o.l.v. luitenant-
kolonel R. van Yperen het lied „Helden
uit het verleden" in.
Daarna schreden koningin Julian
prins Bernhard met de krans naa:
monument, waar zij die neerlegden
het statige beeld van de in 1813 gelande
Prins, de latere Koning Willem I.
.Domine, salvam fac Reginam
(„Heer behoedt onze Koningin") zongen
afloop van de plechtigheid de „Die
Haghe Sangers". Zij stonden aan de voet
het hoge monument, dat, omzoomd
door vele tientallen kinderen, bedekt
onder rood-wit-blauwe
oranjevlaggen een feestelijk gezicht.
Aandeel leveren
..Wat is de plaats van ons land
huidige wereld?" vroeg prinses Beatrix
zich af in haar korte toespraak, waarbij
zij zich in het bijzonder tot de jeugd
richtte. Zij meende dat „wij niet n
zelfzuchtig ons eigenbelang moesten
>en" nu men steeds meer toewerkt
samenwerking en begrip
medemens. Ook door wat in de laatste
150 jaar in ons land tot stand kon
den gebracht is Nederland immers thans
staat zijn aandeel in een vruchtbare
opbouw van Europa te leveren."
Met aan weerskanten een ha
enthousiaste toeschouwers reed het
Koninklijk gezelschap vervolgens naar
het Vredespaleis, waar het werd ont
vangen door Z.E. I. H. Winiarski, pre
sident van het Internationale Hof van
Justitie, prof. dr. J. E. de Quay, v
zitter van 't bestuur van de Carn<
Stichting en prof. mr. dr. J. P. A.
Francois, secretaris-generaal va
Permanente Hof van Arbitrage.
Een keur van bloemen werden de
Koningin en prinses Beatrix aangebo
den respectievelijk door de heer G. H.
O. van Maanen, president en mej. M.
Hoette, bestuurslid van de Nederlandse
Studenten Raad.
Vredespaleis
In de grote rechtszaal van het Inter
nationale Hof van Justitie, waar de eigen
lyke bijeenkomst onder voorzitterschap
In één
oogopslag
Groot tekort aan huisartsen
dreigt; ingrijpen noodzake
lijk pag. 5
Adviseur van Adenauer een
spion? pag. 5
Grijpt Frankrijk mis in
Sahara? pag. 5
Burgemeester van Marseille
dingt naar presidentschap
pag. 5
G.S. doen hun licht schijnen
over bevolkingsgroei, ver
keer, luchtverontreiniging
pag.
en zes pagina's
ZONDAGSBLAD.
In het gebouw van de Hoge
Raad heeft mr. P. H. Smits af
scheid genomen als president.
Foto v.l.n.r.: mr. Y. Scholten,
minister van justitie; de vice-
president van de Hoge Raad
mr. dr. G. H. H. Feber, die de
scheidende president zal opvol
gen; mr. P. H. Smits en de pro
cureur-generaal mr. G. L. Lan-
gemeijer.
prinses Beatrix werd gehouden,
hield de minister-president, mr. Marij-
en, een toespraak.
Hij stópte aan hoe belangrijk het was
oor Nederland dat in 1813 de eenheids
staat tot stand kwam. het jaar waarin
ook de basis werd gelegd voor heit ko
ningschap.
Over de toekomst zei mr. Marijnen
at in de encycliek „Pacem in terris"
an paus Johannes XXII naar zijn me
ning juist getekend wordt hoe de mens
aan het beglin van een geheel nieuw
tijdperk. Na een lang citaat uit de ency
cliek zei hij ten slotte, dat wij allen.
vooral onze jeugd, de enorme uit
daging ondergaan om de laatste tiental
len jaren van deze eeuw vorm te geven
de eenheid in Europa in een samen
gaan met het westelijk halfrond en een
oplossing te brengen voor de ontwikke
lingsgebieden. „De jeugd van thans." al
dus minister Marijnen. ..moet de pro
blemen op wereldniveau zien en daarom
geheel anders worden opgevoed dan
vroeger gebeurde."
Historische ontwikkeling
„Men meent zelf te schuiven, doch in
werkelijkheid wordt men geschoven,
aldus, vrijelijk verdietst, de verzuchting
de Duitse dichter. Vermoedelijk
geldt deze waarheid ook wel eens voor
Staten en regeringen", zo zei jhr. prof.
H F. van Panhuys, hoogleraar in het
Volkenrecht te Leiden in zijn toespraak
het Vredespaleis.
(Voor vervolg zie pagina 4)
DE TWEE NEDERLANDERS E. B. Reydon en L. de Jager, die sinds
augustus 1961 in de Sowjetunie gevangen worden gehouden, zullen
spoedig worden vrijgelaten. De Russische regering heeft dit gebaar ge
maakt om te komen tot verbetering van de betrekkingen met Nederland.
De ambassadeur van de Sowjetunie in Nederland, I. I. Toegarinov bracht
minister Luns gistermiddag deze boodschap. Van Nederlandse zijde was
herhaaldelijk op de vrijlating aangedrongen, laatstelijk nog in september
te New York, toen minister Luns besprekingen voerde met zijn Russische
collega Gromiko.
De twee Nederlanders zijn op 20
augustus 1961 te Oezjgorod nabij de
Tsjechoslowaakse grens aangehou
den onder verdenking geheime objec
ten te hebben gefotografeerd. De ar
restanten zouden bij ondervraging te
kennen hebben gegeven in opdracht
van „De Nederlandse inlichtingen
dienst te Amsterdam" ten behoeve
van de Noordatlantische verdrags
organisatie te hebben gehandeld.
De Nederlandse tijdelijke zaakge-
lasde protesteerde op 23 september
met klem zowel tegen de aanhouding
van de twee toeristen als tegen hel
feit dat de ambassade pas op 20 sep
tember werd ingelicht over de arres-
Het rechtsgeding voor het tribunaal
van het militaire district Kief werd op
4 en 5 oktober gehouden. De toen 29-
jarige Reydon bekende zonder merkbaar
'oorbehoud schuld en zei berouw te heb
ben. De bekentenissen van de toen 25-
jarige De Jager waren niet spontaan.
Nadat de maximum gevangenisstraf van
15 jaar was geëist, werd op 5 oktober
;n straf van 13 jaar opgelegd.
De eerste zes Jaar zouden in een ge
vangenis moeten worden doorgebracht, de
laatste zeven in een strafkamp.
De twee Nederlanders gingen in hoger
beroep maar daarvan werd toen geen
officiële mededeling aan de Nederlandse
ambassade gedaan. Op 17 november 1961
werd de zaak in hoger beroep behandeld
waarbij de vonnissen werden bekrachtigd
Drie dagen daarna heeft het militair
college van het Opperste gerechtshof de
ambassade in antwoord op een vraag
daarvan op de hoogte gesteld.
Tegen dit feit heeft de ambassade een
schriftelijk protest ingediend.
tevoren thuisgekomen van zijn werk bij
aardappelselectiebedrijf in Emmel-
oord en het gezin zat net aan de warme
maaltijd.
„Louw is nooit uit onze gedachten
geweest", zo vertelde zijn moeder.
„Deze week nog zei ik tegen mijn
man: Wat zou het mooi zijn als
Louw eens thuiskwamWaarop
Louws vader had geantwoord, dat ze
De Russische regering heeft be
sloten de Nederlanders E. B.
Reydon (links) en L. de Jager
(rechts), die sinds augustus 1961
gevangen worden gehouden, vrij
te laten.
W W- zèÊBÊËS&ÈtÊÊÊL
Reydon was scheepsmachinist en De
Jager was leerling van een zeevaartschool
de eerste jaren daarop maar
moest rekenen. In mei van dit jaar
hadden zij Louw, die gevangen zit
de stad Wladimir een bezoek mogen
brengen in Moskou.
Inmiddels was het gehele gezin op de
hoogte. Een broer van Louw, die op
bank in Amsterdam werkt, belde dadelijk
op. Twee jongere zusters en een andere
broer vernamen het bericht in de ouder
lijke woning. Het gezin De Jager heeft
totaal acht kinderen. Mevrouw De
Jager had het nieuws, naar zij verklaarde,
nog niet helemaal kunnen verwerken en
vader De Jager zei: „Het is best mogelijk
we vannacht geen oog dicht doen".
Wanneer Louw in Nederland zal
komen is nog niet bekend. Die dag pas
zal de vreugde van het gezin De Jager
volkomen zijn.
Onverwacht
Burgemeester Sytsma van Oostdon-
geradeel. de pleegvader van Evert
Reydon. hoorde het grote nieuws gis
teren kort voor zes uur van het minis
terie van buitenlandse zaken. Tele
fonisch zei hij dat het nieuws volko
men onverwacht kwam. „Het is haast
niet te verwerken. Wij zijn er stil van",
zo zei de heer Sytsma.
De 75-jarige mevrouw M C. Ru-wet*
te die gistermorgen op het Damrak na
onvoorzichtig te zijn overgestoken door
een tram is aangereden, is gistermid
dag in het Binnengasthuis aan haar ver
wondingen bezweken.
Vreugde
De ouders, broers en zusters van Louw
de Jager, die in het dorpje Bant in de
Noordoostpolder wonen, hoorden het
grote nieuws om 18.00 uur aan het begin
van de radionieuwsberichten van het
A.N.P. Zij konden hun oren nauwelijks
geloven. Vader O. de Jager was even
Belgen gaan straks sneller leveren:
IA OOR het ingebruik stellen van
nieuwe produktie-eenheden zal
vanaf januari een versnelde bevoor
rading van de glashandel mogelijk
zijn, zo heeft de vertegenwoordiger
van de gezamenlijke Belgische glas
fabrieken in Nederland meegedeeld.
Zoals bekend, ondervindt de nieuw
bouw in Nederland hier en daar
moeilijkheden daar de huizen niet
glasdicht gemaakt kunnen worden
door gebrek aan vensterglas. Dit glas
wordt voor het grootste deel betrok
ken uit België.
De Belgische glasfabrieken wijzen de
schuld voor de ontstane situatie af. Zij
hebben, zo zeggen zij, zowel nu
vroeger steeds de grootste aandacht
aan de leveringen op de Nederlandse
glasmarkt besteed. De oorzaak vai
huidige krapte ligt volgens hen bij de
Nederlandse bouwbedrijven en impor
teurs, die in de winter 1962-1963, toen
de bouwnijverheid in geheel Europa stil
lag, zeer weinig orders plaatsten. In
die periode hadden de fabrikanten vol
doende glas ter beschikking.
Toen de bouw weer op gang kwam
steeg de vraag naar glas zeer sterk. In
oktober van dit jaar was de vraag zelfs
vervijfvoudigd. De Belgische fabrikan
ten staan dan ook voor een vloed
bestellingen, waarvan, een deel volgens
hen misschien een speculatief karakter
heeft met het oog op de volgend jaar
te verwachten prijsverhogingen.
De lange levertijden betekenen o
gens niet. dat de verkopen van Belgisch
vlakglas in Nederland zijn achtergeble
ven. In augustus en september 1962 be
droeg de invoer van glas uit België
1.234.000, resp. 1.211.000 m2. tegen
1.139.000. rösp. 1.273.000 m2 in de
eenkomstige maanden van 1963.
Stola's, colliers, hoeden
zowel voor dames als heren.
BONTMANTELS.
van Egmond
/^EHEEL onverwacht is van Rus-
sische zijde de mededeling: ge
komen dat de Nederlanders Reydon
en De Jager worden vrijgelaten. Het
is een verheugend bericht, geheel
passend in de wat ontspannen ver
houdingen tussen Oost en West. De
beschuldigingen tegen de beide man
nen zijn niet ingetrokken; vrijlating
moet worden gezien als een vrien
delijk gebaar van de Sowjet-autori-
teiten. Zij past in het kader van de
verbetering der betrekkingen met
Nederland.
Wie zich herinnert hoe destijds de
procesvoering is geweest in de zaak
van de twee Nederlanders, heeft 70
zijn eigen gedachten over het Rus
sische gebaar. De bekentenissen van
onze landgenoten lieten nogal wat
vragen onbeantwoord. Het proces
had een duidelijke politieke achter
grond.
Bij alle vreugde over de vrijlating
van Reydon en De Jager mag niet
worden vergeten dat zij als slacht
offers van de koude oorlog enkele
jaren van hun leven in Russische
kerkers hebben moeten zuchten.
ly/TINISTER Andriessen heeft er
geen gras over laten groeien.
Verklaarde hij pas vorige week in
de Tweede Kamer, dat niemand zicli
in paniek moest laten brengen door
de prijsstijgingen, die nogal meevie
len. een week later reeds zag hij
zieh genoodzaakt enkele prijsbe-
schikkingen af te kondigen- Hij heeft
deze ingrijpende maatregelen gemo
tiveerd en is blijkens zijn toelichting
niet over ijs van één nacht gegaan
Wij betreuren dat het zo ver moest
komen en dat men in de betrokken
bedrijfstakken blijkbaar niet vol
doende zelfdiscipline heeft kunnen
opbrengen. De prijzenwet geeft de
minister van economische zaken de
bevoegdheid tot ingrijpen, maar dit
mag eerst gebeuren nadat de minis
ter met de betrokken organisaties
de nodige besprekingen heeft ge
voerd. Men kan dus niet zeggen dal
de minisetr overrompelend te werk
is gegaan.
Het dringend beroep dat de Federa
tie voor de Nederlandse brandstof-
fenhandel op haar leden heeft ge
daan om zich aan de overeengeko
men prijzen te houden, heeft niet
overal het gewenste resultaat opge
leverd. Blijkbaar heeft deze federa
tie niet voldoende vat op al haar
leden gehad. Men ziet: het nogal
eens gehoorde verwijt dat sommige
leden van de werkneincrsvakbondeu
zich, als het zo uitkomt, van hun
besturen weinig aantrekken, sloot
blijkbaar ook op andere categorlën
Laten we tot troost hieraan toevoe
gen dat besprekingen van de mi
nister met andere organisaties wél
effect hebben gesorteerd: de koffie
melk wordt maandag in ieder geval
iets goedkoper.
Mr. dr. Van Rooij
commissaris in
Limburg
Zoais reeds word verwacht is de
burgemeester van Heerlen, mr. dr. C.
J. M. A. van Rooij, benoemd tot com
missaris van de Koningin in Limburg
als opvolger van mr. dr. F. J. M. A.
H. Ilouben. wien met ingang van 1
januari 1964 wegens het bereiken van
de pensioengerechtigde leeftijd eervol
ontslag is verleend. Mr. Van Rooij is
van 1959 tot 1961 minister van sociale
zaken en volksgezondheid geweest
Om persoonlijke redenen zag hij zich
genoodzaakt ontslag te nemen.
O har les Joan Marie Aidriaan van
Rooy wend op 23 januari 1912 in Rot
terdam geboren. Hij studeerde rechten
achtereenvolgens in Amsterdam cn
Utrecht, waarna hij in Amsterdam in
1938 promoveerde. Na een jaar als vo
lontair te hebben gewerkt op de ge
meentesecretarie van Castri cum werd
de heer Van Rooij in 1939 burgemees
ter van de Zeeuwse gemeente Hon te-
rtósse. Daarna vervulde hü dit amb:
in Etten en Leur. Od zUn initiatie'
werd een ..Industrialisatieraad" inge
steld. waarmee een grondslag wem ge
legd voor een naeuwe weivaart m die
streek. Op 1 mei 1952 werd hü burge
meester van Venlo en o© 5 april 1957
burgemeester van Eindhoven.
In 1959 werd dr. Van Rooij benoemd
tot minister van sociale zaken en volks
gezondheid in het kabinet De Quay. De
ontslagaanvrage op 2 juli 1961 hield
verband met het verloop van de bespre
kingen over het wetsontwerp algemene
k.indert>ijslag verzekering.
Met ingang van 16 Januari 1962 werd
dr. Van Rooij burgemeester van Heer
len. Hij is voorts om. voorzitter van
de commissie inzake de luchtverontrei-