STREEKVERVOER
ONTWRICHT
Na 1
van
januari korte tijd
„prij saanpassing"
s
I
CHAUFFEURS STAKEN WEGENS
fCwart miljoen forensen
ook morgen geen bus
Bonden: eerst
overleg
Formule minister Andriessen aanvaard
K.L.M.-vliegers geloven
niet in directie-eenheid
Commentaren
Leidt forse prijsstijging
tot soort bouwstop?
Donderdag 14 novemlier 1963,44sto Jaargang
Koude nacht
Koude nacht met hier en daar mist
Morgen overdag zonnige perioden, slcchU
enkele verspreid voorkomende buien.
Zwakke tot matige aan de kust vrij
krachtige wind tussen zuidwest en west
CKRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Kantoren Leiden Steenstraat 37 Postbus 76 Telefoon 31441 Giro 58936 Abonnementsprijze
Voor vervolg zie pagina 7)
p.m. 3,15, p.kw. 9,45 J<,lachtendienst bezorging 18
JAAR schatting ruim een kwart miljoen reizigers zijn vanochtend ge-
dupeerd door een wilde staking die onder de chauffeurs van de streek-
'ervoe rsond er nemingen in ons land is uitgebroken. Dit aantal, zo werd
erwacht, zou oplopen naarmate aan het vanochtend in Utrecht-gegeven
takingsparool meer bekendheid werd gegeven. Het actiecomité, bestaan-
uit chauffeurs van de tVestlandse Stoomtramwegmaatschappij, ver
dacht dat het gehele streekvervoer in ons land morgen plat ligt. Dat niet
11e autobusbedrijven vandaag staakten, is volgens dit comité het gevolg
an de nog onvoldoende bekendheid van besluiten die in een door 1500
uschauffeurs bezochte protestvergadering werden genomen. Besluiten
lie neerkomen op een staking van 48 uur én een continuering hiervan
ranneer aan de eisen van de chauffeurs niet wordt tegemoetgekomen.
De grieven van het personeel van
e streekvervoersondernemingen zijn
ekend. Men voelt zich achtergesteld
de chauffeurs van gemeentelijke
ervoerbedrijven in de grote steden,
ie ongeveer veertig gulden per week
leer verdienen dan hun collega's in
et streekvervoer. Men wil nu gelijk-
hakeling bij tenminste gelijk werk.
e streekvervoerschauffeurs menen
elfs, dat aan hun vaardigheid en hun
erantwoardelijkheid hogere eisen
orden gesteld. In dit verband voeren
j aan, dat in de winters maanden
un stedelijke collega's kunnen rijden
par met zand en pekel bestrooide
egen, .terwijl zij overvolle bussen
loeten voeren langs spiegelgladde
ovinciale wegen.
De nachtvergadcring die aan de sta
ing onder het buspersoneel voorafging,
een van grote bewogenheid maar
olgcns het ANP ook van grote ordeljjk-
eid. Men verweet met circulaires
itspraken van de erkende vakbonden
de hand. dat deze vakbonden te wei-
i robleem van achterstelling. Men voelde
Ich gegriefd, omdat de vakbonden
t erdcn in te gaan op het verzoek va:
Ireekvervoerschau/feurs om een nach-
slijke vergadering te organiseren v,
i de leden hun grieven naar v
Dnden brengen. Deze weigering vai
kbonden was er de oorzaak van
i chauffeurs zelf zo'n nachtelijke
Ldering organieseerden. Men heeft
- larin volgens het actiecomité recht ge
in aan de vakbonden door het voor-
en van de circulaire die deze bon-
hadden opgesteld en waarin ongeor-
e voorzitter van de Protestants-chri-s-
tlijke bond van vervoerspersoneel, de
L. C van Dalen noemt de busstaking
oorbarig. Het overleg over de vernieu-
'an de c.a.o. moet nog beginnen
dit overleg zullen de bonden ervan
itgaan. dat het verschil in beloning tus-
de chauffeurs van de gemeentelijke
ervoersbedrijven en die van de autobus-
ndernemingcn moet worden overbrugd.
Volgende week belegt de P.C.B. een
mdelijke vergadering in Utrecht in ver
and met de onderhandelingen. Daar
unnen de leden hun wensen kenbaar
laken.
De plannen voor de oprichting van
en chauffeursvakbond vindt de heer
fan Dalen heilloos. Een speciale ehauf.
Jrarsbond zou een wig drijven tussen de
n" erschillende groepen van vervoersper-
anegl en de belangen van slechts één
ategorie zouden gaan overheersen Op
lanier sticht men onnodige ver-
'arring en dat juist in een tijd waarin
e Stichting van de Arbeid de werk-
emers heeft gevraagd achter hun vak-
onden te blijven staan.
De secretaris van de bij het NW aan-
esloten Nederlandse bond van vervoers-
ersoneel. de heer W. A. Kieboom wenste
een commentaar te geven.
Het commentaar van de heer A. W
lolenaar. voorzitter van de bedrijfs-
roep wegvervoer van St. Raphael, op de
laking luidde: Wij keuren deze wilde
laking natuurlijk af. wij staan hier niet
De normale wegen van overleg
ite
In één
oogopslag
Bartimeus' springplank ge
opend pag. 2
•Ned. Hervormde Kerk en het
humanisme pag. 2.
Voorspel tot dé Amerikaan
se verkiezingen pag. 5.
Rustiger in Irak pag. 5.
Gratiebeleid in de Kamer
pag. 7.
„Vrije boeren" dwingen
melkfabriek tot overtreding
pag. 7.
Om een nieuwe „c.h.o."
vandaag: drie Pieten
bonden steken de koppen
bij elkaar pag. 9.
Spartak-PSV: 0-1 pag. 9.
Kwartaaloverzicht Philips
pag. 9.
ganiseerde acties en ongeorganiseerde
vergaderingen ten scherpste werden af
gekeurd.
Het antwoord van de honderden bus
chauffeurs uit alle delen van het land
was vannacht: WU zullen onze eigen
boontjes doppen, wij willen niets meer
met de vakbonden te maken hebben. We
gaan een eigen buschauffeursbond op
richten en we leggen de zaak achten
veertig uur plat, een beslissing die door
de 1500 aanwezigen om precies half vier
vanochtend genomen werd. De chauf
feurs die zelfs vanuit het verre noorden
en zuiden na hun late dienst nog naar
Utrecht waren gekomen, reden terug
naar hun standplaats om het stakings
parool aa» hun 11.000 collega's door te
geven.
Niet allen kwamen op -tijd en dat is er
tde oorzaak van, zo meent het actie
comité, dat chauffeurs die vroege dienst
hadden, uitreden; zij waren van de be
sluiten nog niet op de hoogte.'
Bijna overal
De chef van de afdeling vervoerscoör-
dinatie van de Nederlandse spoorwegen,
drs. G. Pasman, die tevens verantwoorde
lijk is voor het contact met de talrijke
dochterondernemingen, heeft met
autobusdiensten waarin de N.S. finan
cieel is geïnteresseerd om tien uur
ochtend contact gehad. Het bleek, dat het
merendeel van deze ondernemingen niet
rijdt, waaronder de twee grootste, de
Noord-Zuidhollandse Vervoermaatschap
pij gevestigd te Haarlem en de Neder
landse buurtvervoermaatschappij geves
tigd te Zeist.
Ook drs. Pasman trok de conclusie
dat het stakingsparool nog niet overal
doorgedrongen. Zo rijdt de N.O.F. in
Noordoost-Friesland wel, evenals de
Marnedienst in de provincie Groningen
de E.D.S. en de Drentse vervoermaat
schappij in Drenthe. Bij de Groninger
autobusdienstondernemlngen staakte om
uur vanochtend alleen het rayon
Winschoten. Voor.ts werd op ditzelfde
tijdstip bij het streekvervoer Walcheren,
stoommaatschappij Brenskens. de
ïburgse tramwegmaatschappij en de
obusdienst van de K.L.M. gereden.
Hoewel de R.T.M. staakt, wordt wel de
dienst op Schouwen-Duiveland door
deze maatschappij onderhouden. De
dochterondernemingen van de Neder
landse Spoorwegen die wel staken zijn
de N.B.M. in Zeist, de W.S.M. in Loos
duinen, de N.T.M. In Heerenveen. de
V.A.D .in Apeldoorn, de N.A.C.O. ln
Alkmaar, de N.Z.H.V.M. in Haarlem, de
R.T.M. in Rotterdam (behalve het
Zeeuwsche stukje) een gedeelte van de
Zuid-Oosterbusdienst ln Gennep, de Ci-
sosa in Boskoop, de Salland in Deven
ter, de Bergen-Binnenlijn en de N.V.
Velox in And eist
Drs. Pasman zei ook. dat men reeds
geruime tijd op de hoogte was van de
ontevredenheid bij een groot deel van
het streekvervoerspersoneel over de ach
terstelling bij het gemeentelijk vervoers
personeel. De autobusondernemingen
van de Nederlandse Spoorwegen hebben
samen met de particuliere autobusdienst-
ondernemingen voor het personeel een
uniforme collectieve arbeidsovereen
komst. Deze werd in 1962 aanzienlijk
verbeterd en in aipril 1963 werden we
derom verbeteringen aangebracht. Het
rond de tafel
komende ajar zal t
gaan zitten om te trachten aan de ver
langens van het personeel tegemoet te
komen.
De heer Pasman acht het begrijpelijk,
dat de streekvervoers-chauffeurs zich
achtergesteld voelen. Maar een gemeente,
zo zei hij. is niet gebonden aan een c.a.o.
en kan zijn eigen salarisschalen bepalen.
Deze schalen wijken inderdaad aanzien
lijk af van die welke voor de andere
busondernemingen gelden.
De Nederlandse Spoorwegen hebben
tengevolge van de staking extra drukte
gehad op de lijn ErtkhuizenAmsterdam
en de lijn Apeldoorn: Op de andere lij
nen was de drukte niet opvallend.
Bedrijven die tevergeefs op hun werk
nemers zaten te wachtten, dirigeerden
oharterbussen, bestelauto's en zelfs
vrachtwagens naar de bushaltes om het
personeel op te halen. Er was een grote
drukte op de talrijke busstations waar
geen bussen, maar wel auto's af en aan
Hoe al hel personeel vanavond terug
moest, was een probleem waarover men
vandaag heel wat zorgen had.
Vanmorgen reden van de particuliere
busondernemingen niet: de firma De
Haas in Veenenldaal, Van Gog in Rot
terdam. de V.A.G.U. dn Oudewater, de
B.B.A. in Breda, imet uitzondering van
het rayon Bergen op Zoom, de goederen
dienst naar Roosendaal en de lijn Reusel-
Beigische grens. De Twee Provinciën in
Rotterdam, met uitzondering van de lijn
Utrecht, d'e V.A.V.O. met uitzondering
van de dienst UtrechtIJsselstein.
(Voor vervolg zie pag. 7)
Min. Andriessen:
Verscherping van
concurrentie
noodzakelijk
(Van onze parlementsredactie)
De minister van economische za
ken en zijn staatssecretaris hebben be
sloten over te gaan tot een gefleriekc on-
verbindendverklaring van de collectieve
vormen van verticale prijsbinding,
het kabinet spoedig overleg worden
gepleegd over een generieke onver-
bindendverklaring van bepaalde ex-
elusief-verkeersregelingen en prijs-
en kortingsdicriminatieregelingen.
Hierbij gaat het eensdeels over rege
lingen, waarbij de leveranciers de ver
plichting op zich hebben genomen het
systeem van verticale prijsbinding toe te
passen. Anderdeels betreft het regelin
gen, waarbij wordt voorzien in collectie
ve handhaving van verticaal gebonden
prijzen. Aldus is gisteravond door minis
ter Andriessen na afloop van het „prij-
meegedeeld.
Honderden chauffeurs bij tien
tallen streekvervoerbedrijven
hebben er voor tenminste 48
uur de brui van gegeven: na
een nachtvergadering in Utrecht
besloten zij in staking te gaan.
Overal bij garages en eindpun
ten zoals hier bij de NZHVM-
garage naast het Leidse station
bespraken zij de situatie.
Soms bemoeiden ook reizigers
zich ermee, doch van hen had-
den de meesten een andere zorg:
hoe op een redelijke tijd toch
nog op het werk te komen?
Regeling, werkgevers- en werkne
mersorganisaties, het Consumenten
Contact Orgaan en de Nederlandse
Huishoudraad hebben elkaar gister
avond kunnen vinden op de al eer
der bekendgemaakte „prij zenformu
le" van de minister van economische
zaken, prof. dr. J. E. Andriessen, dat
er tot 1 januari rust moet heersen
Motie van wantrouwen gehandhaafd
(Van een onzer verslaggevers)
De verenigingen van vliegend per
soneel en de vereniging van hoger
personeel (samen 3000 leden van de
totaal 16.000 K.L.M.-personeelsleden
tellend) handhaven hun motie van
wantrouwen aan de directie van de
maatschappij. Een zegsman van de
verenigingen verklaarde gister
avond, dat zolang geen nadere di
rectionele verklaring is verkregen,
men geen aanleiding ziet zijn stand
punt te wijzigen. Door het dinsdag
door de directie uitgegeven commu
niqué zijn de verenigingen geens
zins gerustgesteld, zo werd gezegd.
Van de zijde van de directie schijnt
men echter niet van plan te zijn nog
nader op dit communiqué terug te
komen.
Wat dit voor gevolgen zal hebben voor
het overleg tussen partijen is nu nog
moeilijk te zeggen (zoals gemeld weige
ren de verenigingen al het verdere over
leg). Een woordvoerder van de directie
deelde gisteravond echter mee, dat de
directie de normale kanalen voor dit
overleg wenst open te houden. Sociale
vraagstukken zullen op de gebruikelijke
wijze in discussie worden gebracht met
de daarvoor ln aanmerking komende
groepen, zo zei hij,
De woordvoerder wilde hierbij met
nadruk aantekenen, dat het alleen de
genoemde categorale verenigingen
(waarvan die van hoger personeel niet
als gesprekspartner is erkend) zijn. die
de contacten hebben verbroken. De re
laties met de erkende vakbonden zijn
nog steeds normaal.
Intussen is er aan de geruchten over
onenigheid in de top nog geen einde ge
komen. Hoewel bemiddelaar mr. A. H.
C. Gdeben gisteren verklaarde, dat er een
streep is gezet onder de ruzie tussen
Bij het slachthuis in Nijmegen is
deze week een kalfje aangevoerd,
dat bij nadere beschouwing even
veel op een hert bleek te gelijken
als op een koe. Het beestje bleek
door de veehandelaar F. In Den
Bosch in Nijmegen te zijn gekocht
op de veemarkt in Doetinchem. De
vroegere eigenaar, een boer in de
buurt, had een roodbonte koe (de
moeder van net vreemde kalf) die
nogal eens een uitstapje in de om
geving maakte en die nu wordt
verdacht van een romance met een
reebok. Vooral de aanzet van de
horens, welke aan een uitlopend
gewei doet denken, de lichtere huid
van het kalf en de vorm van de
uitwerpselen sterken deskundigen
in deze overtuiging. Het diertje, dat
aanvankelijk geslacht zou worden,
is voor wetenschappelijk onder
zoek verkocht
president-directeur mr. H. Albarda en
directeur E. TI. Larive. wordt in brede
kringen betwijfeld of de eenheid in de
directie nu werkelijk is teruggekeerd.
Geruchten willen dat het geruststellende
communiqué is uitgegeven onder zware
druk van minister mr. J. van Aartsen
(verkeer), die zoals bekend.een
gesprek heeft gehad met mr. Albarda.
In feite zouden, volgens deze geruchten,
mr. Albarda en directeur Larive geen
stap nader tot elkaar zijn gekomen.
Voor vervolg zie pagina 7
Stok achter
de deur
(Van onze soc.-
redactie)
aan het prijzenfront, dat er daarna
gedurende korte tijd een zekere prijs
aanpassing noodzakelijk is, waarna
dan ten slotte de rust in.de prijzen-
sector geheel moet terugkeren.
Daarbij heeft minister Andriessen
gisteravond, naar wij vernamen, de
waarschuwing laten horen, dat hij
met het toestaan van prijsaanpassin
gen in januari rekening zal houden
met clandestiene verhogingen, die nog
dti jaar worden doorgevoerd. „Als
men zich tegenover mij onredelijk op
stelt, dan zou ik ook wel eens moei
lijk kunnen zijn", zo verklaarde hij
(een beetje dreigend) op een na af
loop van het beraad over de te voeren
prijspolitiek gehouden persconferen
tie. Ook deelde de bewindsman mee,
dat hij in principe besloten heeft tot
een generieke onverbindendverklaring
van collectieve vormen van verticale
prijsbinding. (Men zie daarvoor el
ders in dit blad).
Nogmaals zette de minister van eco
nomische zaken uiteen dat in het al
gemeen alleen de eerste loonsverho
ging van vijf pot. consequenties voor
de prijzen mag hebben, die echter af
hankelijk zullen moeten zijn van de
loonkostenstijgingen in de verschil
lende bedrijfstakken. Wat de tweede
loonsverhoging betreft, deze zal in het
algemeen niet mogen worden doorbe
rekend, hoewel de minister bereid is
t.a.v. bepaalde „moeilijke bedrijven"
soepelheid te betrachten, waarbij met
de kostenpositie ernstig rekening zaJ
worden gehouden, alsmede met een
redelijk rendement, die „hier en daal
wllicht nog hoger 'zal zijn dan in het
verleden".
I ilslel mogelijk
Op vragen van Journalisten verklaarde
minister Andriessen voorts, dat de prijs
aanpassingen kort na 1 jan. moeten zijn
voltooid, doch dat het voor bepaalde be
drijven (seizoenbedrjjven bij voorbeeld)
mogelijk is om de prijsverhogingen op
een later tijdstip (bijv. 1 april) te reali
seren, mits daartoe het voornemen uiter
lijk begin januari kenbaar wordt ge
maakt. Gebeurt dit nie.t dan kan op
verzoeken tot prijsverhoging in het al
gemeen niet meer worden ingegaan. Dan
geldt de regel „Niet op 1 januari? Dan
af'.", aldus de bewindsman.
De minister zei nogmaals, dat geen
concreet antwoord te geven is op de
vraag, hoeveel er van de loonsverho
ging aan prijsstijgingen „weg" zal gaan.
Daarvoor zijn nog teveel factoren onbe
kend. zoals bijv. de uitwerking van het
'mum-inkomen op de loonkosten
stijging. Hij deelde mee. dat het gebrui
kelijke overleg-vooraf t.a.v. eventuele
prijsverhogingen voor brood en melk ge
handhaafd blijft. Minister Andriessen
onmogelijk feitelijk te kunnen in
gaan op berichten als zouden reeds ver
schillende bedrijven een „voorschot" bp
de komende prijsstijgingen hebben geno
men. Hij noemde het wel ongelukkig,
dat de sterke verhogingen van grond
stoffen- en vrachtenprijzen juist nu in
een aantal prijzen, o.a. van landbouw-
produkten moeten doorwerken.' In dit
verband verklaarde de bewindsman ook,
dat het „witten" van z.g. zwarte lonen
niet in de prijzen zal mogen woxden
doorberekend.
Voor vervolg zie pagina 7
TF/IE als consument kennis neemt
van de prijsverhogingen van
de officiële, maar ook van de onof
ficiële heeft allerminst het ge
voel, dat de klant koning is.
Wanneer er wordt gedecreteerd, is
het in elk geval niet door de con
sument. Bij hem leeft veeleer de ge
dachte, dat hij alleen maar te beta
len heeft, zonder tegenwerpingen.
Wie z'n oor te luisteren legt, kan
overal de vraag horen stellen: „Zal
de overheid de zaak wel in de hand
kunnen houden, zodat er aan reële
loonstijging iets overblijft, dat de
moeite waard is?" Men Is er niet
gerust op.
Alleen al om psychologische redenen
heeft de minister van economische
zaken er goed aan gedaan, de con
sument in het prijsoverleg van gis
teravond te betrekken. Door het
consument-contact-orgaan en de Ne
derlandse Huishoudraad uit te nodi
gen, heeft hij ernst gemaakt met de
„medezeggenschap van de consu
ment".
Al eerder heeft hij er blijk van ge
geven voor de georganiseerde con
sument een willig oor te hebben.
Er is hem veel aan gelegen, dat de
klant niet het slachtoffer worói van
kartellering reden waarom hij in
principe besloten heeft tot zoge
naamde generieke onverbindendver
klaring van de collectieve vormen
van verticale prijsbinding.
Voorts zijn de consumenten betrok
ken in het overleg over de uitwas
sen, die zich op reclamegebied kun
nen voordoen.
Het moet de consumentenorganisaties
deugd doen. dat minister Andriessen
rekent op hun medewerking bij het
signaleren van prijsverhogingen, die
vooruitlopen op de aanpassing, die
in januari onvermijdelijk is. Wie
daartoe in de verleiding komt, moge
beseffen dat er op hem wordt gelet.
Over het treffen van tegenmaatre
gelen heeft de bewindsman zich gis
teravond in het openbaar niet uit
gelaten, maar de veronderstelling
ligt voor de hand, dat hij bij het han
teren van de nieuwe prijspelregels
ernstig rekening zal houden met zicli
thans voltrekkende clandestiene ver
hogingen. Volgens de consumenten
organisaties zijn er aanwijzingen,
dat er op prijzengebied wel degelijk
van een vooruitgrijpen sprake is.
De prijsstijgingen, waaraan prof.
Andriessen de afgelopen weken zijn
fiat heeft gegeven, wekken wellicht
de indruk, dat hij het met de prijs-
stabilisatie minder nauw neemt dan
zijn voorganger. We geloven, dat
deze schijn bedriegt. De prijsstijgin
gen zijn een gevolg van de oplopen
de grondstoffenprijzen alsmede van
de omhoog gaande tarieven op de
vrachtenm arkten. Als zodanig pas
sen de officiële prijsstijgingen in het
beleidskader.
De minister van economische zaken
is er beslist de man niet naar, de
zaken op haar beloop te laten. In
het kabinet heeft hij zich al doen
kennen als een man die op zijn stuk
staat. Te grote meegaandheid be
hoeft niet te worden gevreesd. Daar
om wachten we met vertrouwen de
ontwikkeling af.
NU 'N ARIST0NA
KOPEN EN
GENIETEN VAN..
rechtstreekse reportage
INTOCHT
SINTNIC0LAAS
IN
AMSTERDAM
zaterdag 16 november 13.40-14.40
Onzekerheid in bouwwereld
TN de bouwwereld dreigt een soorl
bouwstop vanwege de onzeker
heid welke in die kringen heerst over
de komende loonontwikkeling van
bouwvakkers, nu minister Bogaers te
kennen heeft gegeven dat er voor die
categorie werknemers „iets extra's"
zal moeten worden gedaan. In sommi
ge gevallen zijn prijsopgaven voor
bouwprojecten door aannemers weer
ingetrokken, ook al vanwege het feit
dat tal van leveranciers van bouw
materialen zich to.v. de aannemers op
hun beurt ook niet aan prijsopgaven
willen vastleggen.
In aannemerskringen kan men ho
ren, dat. het er niet aantrekkelijker
op is geworden in de woningsector
bezig te zyn. De voornaamste reden
is dat in bouwcontracten voor wo
ningen geen z.g. risicoclausule meer
voor mag komen sinds enkele jaren,
een clausule, waardoor stijgingen in
de loonsector een mogelijkheid van
doorberekening kregen.
Die clausule bestaat nog wel in de
particuliere bouw. vandaar dat het door
sommige bouwers aantrekkelijker wordt
geacht in laatstgenoemde bouwsector
emplooi te zoeken, of te hebben. De
laatste tijd zijn er opnieuw forse stij
gingen in de bouwprijzen te constateren,
die met name de overheid, die goed
keuringen moet geven, met grote zorg
vervult.
Het zijn naar deskundigen menen
overigens niet alleen de lonen die thans
zo prijsverhogend werken in de bouw,
ook de arbeidsproduktiviteit die volgens
velen laag is te noemen mist zijn uit
werking niet. Wat dat laatste betreft
wordt door velen in de aannemerswe
reld een systeem van „loon naar werken"
voorgestaan, waardoor huns inziens de
arbeidsproduktiviteit belangrijk zou
worden verhoogd.
Tot nu toe hebben de moeilijkheden
geen aanleiding gegeven tot stagnatie in
de woningbouw. Anderzijds is het wel
tekenend dat in de woningsector het
aantal „uit te geven woningen" over de
lopende periode nog niet is gehaald.
