MIJNEN AARDGAS Afbrokkelende pijlers voor Limburgs bestaan U2-vliegtuig boven China neergehaald Verhaal Toplitzschat moet verzonnen zijn r 1 In Spanje is Silver Match even bekend (en populair!) als 'fiesta en siesta' SILVERMATCHgas Geen concurrent Hanusch: „Natuurlijk ga ik weer in de mijn' Voor het eerst weer daglicht Toekomst vraagt nieuwe industrie 9 ZATERDAG 2 NOVEMBER 196S Een woordvoerder van het Oosten rijkse ministerie van binnenlandse zaken heeft meegedeeld dat een zekere Karl Gruiber heeft bekend bepaalde verzonnen verhalen over schatten en andere zaken, die zich in het bergmeer Overwegend bezwaar tegen residentiekeuze staatssecretarissen Welke principiële tekortkomingen kle- ven aan de door de minister van defensie, ten departemente aangetroffen organi satie die een ingrijpende wijziging wet tigen als de bewindsman voorstaat? zo wordt de minister gevraagd naar aanlei ding van het Voorlopig Verslag van de Tweede Kamer inzake de defensiebe groting 1964. Meent de minister dat iedere nieuw optredende bewindsman al naar zijn persoonlijk inzicht tot zulk een dras tische reorganisatie zou kunnen over gaan, zodat bij elke kabinetswisseling tenzij het punt bij de formatie reeds be slist is slechts kan worden afgewacht aan welke structuur de nieuwe minister Van defensie de voorkeur zal blijken te gjpven? Voorts worden vele vragen gesteld over de nieuwe verhoudingen, over de verantwoordelijkheden van politieke en militaire functionarissen, over de gevol gen voor het georganiseerd overleg en over de opheffing van het directoraat- generaal van defensie Van vele zijden wordt verder ge ïnformeerd naar de redenen waarom het noodzakelijk c.q. wenselijk wordt geacht de staatssecretarissen te huis vesten bij de chefs van staven der k-rijgmachtsonderdelen en de financiële consequenties daarvan. Waarom de staatssecretarissen niet op hun natuurlijke plaats ten departemente naast de minister geplaatst? zo vroegen sommige leden, die zeiden uit 'n oogpunt van politieke vormgeving in ons demo cratisch bestel, ernstig, zelfs overwegend bezwaar te koesteren tegen deze residen tiekeuze. V ergunningstelse] gevraagd voor luchtbuksen Het Tweede-Kamerlid mevrouw G Brautigram (soc.) heeft schriftelijk aai I de minister van justitie gevraagd of het waar ie, dat een zesjarige jongen kei kerk ernstig gewond is door geitje uit een luchtdrukbuks. Zijn al eerder kinderen gewond door kogeltjes uil dergelijk luchtdruk- (of gasdruk) schietgerei, dat als speelgoed in de handel is, zo vraagt zij. Voorts vraagt zü of de minister niet van mening is, dat de verkoop eri het bezit van zulk schietgerei en ook -die van stiletto's, waarmee no-g ernstiger ongelukken ge beurd zijn gebonden dienen te zijn aan een vergunningstelsel en of hij, indien dit zo is, 'bereid is maatregelen te ne men. die kunnen leiden tot ccn ver gunniij-gstelsel. van Toplitz zouden bevinden, in om loop te hebben gebracht. Gruber, die nimmer tot de S.S heeft behoord en die ook niet aanwezig is geweest bij het tot zinken brengen van kisten met schatten en documenten, (wat door SS'ers zou zijn geschied), I heef onder meer bekend dat hij volstrekt verhalen heeft verteld over bac teriologische wapens, welke onder meer cholera-bacillen zouden hebben bevat. Deze zouden in verpakking, door S.S.'ers i het meer zijn geworpen. Als motief voor zyn daad gaf Gruber d ..Ik wilde de aandacht van de auto riteiten trekken en ertoe bijdragen dat •fficiële zijde zou worden opge treden tegen de gedragingen van be paalde personen, die zich in de omge- het meer van Toplitz ophiel den". Het onderzoek wordt intussen voort gezet. Televisie-camera's hebben een oot voorwerp waargenomen bij de plek. aar deze week het lijk van een duiker gevonden. Wat het voorwerp was kon en niet zien Er is ook een bom uit de Tweede Wereldoorlog op de bodem van hel meer gevonden. Eerst zullen de voor werpen worden gelokaliseerd en dan pas worden er duikers heengestuurd. Waardering voor minister De Jong Van verschillende zijden is in de com missie uit de Tweede Kamer voor de defensie waardering uitgesproken voor oortvarende wijze waarop minister De Jong een aantal uit de Staten-Gene- r voren gekomen wensen tege moet is gekomen. In dit verband worden in de inleiding in het voorlopig verslag op de begro- ng voor defensie 1964 genoemd de afhandeling van de zaak Van der Putten, het verlenen van uitstel aan dienstplich tige bouwvakkers en het opheffen van de tijdelijke verlenging van de dienst- Wervingsactiviteiten voor defensie De vaste commissie voor defensie uit de Tweede Kamer heeft in het voorlopig verslag op de begroting 1964 gevraagd naar het resultaat van de wervingsactivi teiten en naar de daarbij toegepaste thoden. Herinnerd wordt aan de werfkracht, die op de arbeidsmarkt wordt ontleend aan gunstige rechtspo'c en hoge be loning Hoe ziet de minister de positie van de drie krijgsmachtdelen in dit geheel en op welke wijze denkt hy op die markt te concurreren. Kan niet, aldus verschillende leden van de vaste commissie, bij de werving de aandacht gevestigd worden op „de sportieve, recreatieve en andere vele jongelui aantrekkelijke aspecten «zwemmen, autosport, buitenleven, varia- tHr' van standplaats)". BIJ deZe suggestie staat evenwel de opmerking of niet po gingen in deze1 richting reeds bij baat tot mislukking zijn gedoemd, indien „de sfeer in de krijgsmacht niet sterk verandert in deze zin, dat er betere derlinge menselijke verhoudingen v den geschapen?" Vanzelfsprekend eigenlijk: Silver Match gasaanstekers zijn elegant en bovendien onbeperkt bedrijfszeker! Repareren is nooit nodig: als één van de mechanische onderdelen niet feilloos in orde is, kunt u dat gratis laten vervangen. Meteen. U hebt op Silver Match een levenslange 'waar u ook bent'- garantie! Altijd safe - onbeperkt gegarandeerd. A .SILVER MATCH GEEFT VUUR AAN DE HELE WERELD!. De mijnwerkers zijn verontrust. Niet in het minst door de stroom van pessimistische geluiden van gezaghebbende instanties. De bonden hebben die verontrusting al dikwijls duidelijk uitgesproken. En men kwam met argumenten op tafel. Want het waren toch sprekende feiten, dat de mijn Beatrix gesloten moest worden en dat in de mijnen Emma en Hendrik saneringsmaatregelen worden uitgevoerd. Men vroeg zich af: bieden de mijnen nog toekomst Zijn zij niet ten dode gedoemd De toestand is kritiek, weten de mijn- directies. Het uitblijven van overheids bescherming heeft het Nederlandse mijn wezen in een moeilijke positie geplaatst ten opziohte van buitenlandse concur rentie. Het buitenland biedt zijn mijnen protectie, contingenteert de «goedkope) ihvder en subsidieert in vëel gevallen de produktie Verliezen Het Nederlandse mijnwezen moet het nog stééds zonder deze overheidssteun doen en vecht alleen met een nieuwe vijand in het vizier: het aardgas. En wat saldo als gevolg van de verliezen onder de grond, steeds meer terug. Maar. zo verzekeren de myndirecties, dit betekent niet dat de kolenmijnindus trie in Limburg er zo slecht aan toe is. e geheel of gedeeltelijk zou moeten verdwijnen. Het behoud van qen veilige basis voor de vootzièrting in de sterk stijgende energiebehoefte is van zo groot belang dat dit ondenkbabar is. Wel wordt óegegéven dat de twaalf miljoen ton. die thans jaarlijks wordt gedolven, een Optimale hoeveelheid is en dat niet op uibbreiding hoeft te worden gerekend. Wanneer de huidige mankracht-tekor ten zullen zijn aangevuld, zal men niét méér personeel in de toekomst nodig hebben. Integendeel: door verdergaande mechanisering en rationalisatie zal men het personeelskorps nog enigszins kun- inkrimpen. Volgens een bericht van het Chinese persbureau Nieuw-China heeft dc Chi nese luchtmacht, zoals we gisteren in een deel onzer edities reeds meldden, een U-2-vliegtuig van de nationalistisch- Chinese luchtmacht, dat boven het oos telijk deel van het Chinese vasteland op grote hoogte een verkenningsvlucht maakte, neergeschoten Dit zou de tweede „U-2" zijn, die bo ven communistisch China werd neerge schoten. In september 1962 hebben de commu nisten ook beweerd, dat zij' een U-2 van nationalistisch China hadden neer geschoten en de V.S. hebben later er kend, dat zij twee U-2's aan de natio nalisten hadden verkocht. De Amerikaanse regering nam toen het standpunt in, dat de operaties van de verkochte vliegtuigen een zuiver na- tionalistisch-Chinese aangelegenheid wa ren. In december heeft Noord-Korea de beschuldiging geuit, dat een Amerikaan se U-2 over zijn gebied had gevlogen De regering van nationalistisch China heeft toegegeven dat een van haar vlieg tuigen wordt vermist na een verken ningsvlucht boven communistisch China. Men weigerde echter te zeggen van welk type dit toestel was. Auto tegen boom: twee doden By een ongeluk in Hoogeveen zyn twee personen om liet leven gekomen en twee gewond. Een kleine personen wagen raakte by een inhaalmanoeuvre aan het slippen en botste tegen een boom aan de linker kant van de weg. De heer C. Winkelmolen (74) en zyn 87-jarige echtgenote uit Nederwcert in Limburg kwamen om het leven. Hun dochter, mej. H. M. Winkelmolen uit Horst en de bestuurder van de wagen, de heer T. J. Bos uit Utrecht werden zwaar gewond. daa-rvan het gevolg is tonen de jaarver slagen. Dat van de Staatsmanen liet rig jaar een verlies van een slordige veertig miljoen gulden op de cokes- en kolen-produktie zien. Slechts aan het andere been, waarop de N.V. staal: het chemische bedrijf, was het te danken dat het totaal saldo nog een winst van ruim 17 miljoen den te zien gaf. al loopt dit voordelig T rekpleister iet is dit toekomstbeeld, dat Lim burg verontrust Immers, vele jaren lang vormden de mynen een trekpleister, die duizenden werk bezorgde en arbeiders uit alle delen van het land en van de grens naar ons zuiden trok. Het inwonertal van de mynstreek liep in 70.000 aan het begin van deze eeuw snel op tot 400.000 thans (bevolkings dichtheid: 1000 inwoners per vierkante kilometer). In het oosteüjk myngébied was de groei het sterkst; daar nar bavolking toe van 40.000 tot 260.000 (een kwart van de totale provinole-bevolking) waardoor deze streek een van de dichtst bevolkte van Nederland is geworden. En nu zit men met al deze mense samengepakt op een klein stukje grond, wetend dat er straks voor de elk jaar sterk groeiende beroepsbevolking geen plaats genoeg meer zal zijn in de mijnen. Hoe klemmend dit probleem is, wórdt des te duidelqker als men wéét dat in het oostelijk müngebled thans 52 pro cent van de mannelijke beroepsbevol king in de mijnen werkzaam is. Noodklok Groei bevolking niet meer op te vangen (Van een onzer verslaggevers) Limburg dreigt mank te gaan. Mank, omdat één van zijn pijlers, u-aarop het sinds jaar en dag steunt, langzaam lijkt af te brok- kelen en niet meer stevig genoeg >m voldoende draagkracht to en aan een steeds in aantal toenemende bevolking. De mij- n, al vele jaren de belangrijk- ste levensader voor de Limbur- gers, bieden niet meer dat per- spertief, dat tot voor kort nog j duizenden mannen onder de grond trok. Sterker nog: er lopen I er honderden weg en alle moge- lijke moeite moét worden gedaan Jj om mensen tot zelfs van over de landsgrenzen aan te trekken om de tekorten aan te vullen. Daarom luidt Limburg de noodklok: ..geef ons industrie om werkgelegen heid te scheppen voor onze mensen. Ook voor de toekomst, over enkele tientallen jaren, als de mijnen zullen zijn uitgeput". Met Heerlens burgemeester, mr. dr. Ch. J. M. A. van Rooy (tevens voorzitter van het in 1961 opgerichte Industriesohap voor het oostelijk mijngebied) voorop, wordt actie gevoerd om de industrie at tent te maken op de mogelUkheden. die Limburg biedt. Acht gemeenten werken er nauw in samen: naast Heerlen ook Brunssum. Eygelshoven, Hoensbroek, Kerkrade. Nieuwenhagen, Schaesberg en Ubach over Worms. Acht gemeenten, die sa men een stadsgewest vormen en die midden in een groots opgezet streek plan liggen. Zegt mr. dr. Van Re>oy: de ligging van Limburg is geografisch zeer gun stig in het economisch één-wordend Europa. Grote industriële en bevolkings agglomeraties liggen op korte afstand van Limburg. Het Ruhrgebied ligt op een kleine 40 km van Venlo en 75 km van Heerlen. Het Luiker bokken grenst aan Zuid-Limburg. In beide gebieden is een staalindustrie gevestigd, die de meest gevarieerde grondstoffen kan leveren. Ook toelcveringabedriiven voor andere Industrieën liggen in het myngebied gunstig. De driehoek Brussel, Gent, Ant werpen ligt 100 km ten westen van het Limburgs mijngebied. De afstand tot de Randstad Holland bedraagt ongeveer 150 km. Binnen een afstand van 200 km om Limburg wonen rond 42 miljoen mensen, potentiële afnemers van in Limburg ge vestigde industrie. niet. Dat besefte het schap terdege en het is dan ook daadwerkelijk gestart met de voorbereidingen om bedrijven, die zich eventueel willen vestigen, zo goed mogelijk te ontvangen. Op het ogenblik wordt hard gewerkt in de aanlog van een aantal terreinen ais een intergemeentelijk geheel. Te ramen meten die terreinen niet minder dan 340 ha. Daarnaast wijdt het Industrieschap, zegt mr. dr. Van Rooy. zijn aandacht aan verbetering van de infrastructuur. gaan verbin den. De Duitsers hebben deze weg al ge reed tot Akien. hi Nfede'rlbbd'iS";Zij klaar in Heerlen tot bij Beek. Wens: het op korte termyn doortrek- ?n van deze weg tot over de grens, zodat de mynstreek een rechtstreekse weg krygt naar Keulen. Deze weg is trouwens ook van groot bélang voor het westen van Nederland, snelle verbinding met dé Duitse „Autobahnen" bij krijgt daardoor het zwaarbelaste en tijd rovende sluk „Autobahn" van Duisburg tot Düsseldorf kan vermijden. Voorts wordt gewezen op de weg, die geprojecteerd is van Nuth naar Düssel dorf en de oostelyke mijnstreek direct met het Ruhr-gebied zal moeten gaan verbinden en die bovendien de industrie terreinen van Brunssum en Schinveld zal aansluiten' aan de E-39. En dan zijn er ook nog een aantal nieuwe wegen in de provincie zelf in het streekplan opge nomen. Wat de waterwegen betreft; er iUn twee plannen voor het graven van een kanaal dat Limburg moet verbinden met Duisburg. Het ene plan beoogt een ka naal dat van Venlo naar Duisburg loopt, het andere voorziet in een kanaal van Born via Gellenkirchen naar de Ruhr- stad. Keus en verwerkellng van deze plannen zullen echter nog wel geruime tUd vergen. Vestiging van meer industrie in Lim burg is van belang voor heel Neder land. zegt mr. dr. Van Rooy. Zij zal een wezenlijke bedrage leveren ter ont lasting van ongewenste concentratie in ht westen vnn hpt land. bovendien zal zij het tot stand komen van een even wichtiger industriespreidingspatroon be vorderen. De plannen van Limburg van de oostelijke mijnstreek zyn plannen voor de toekomst. Want vooralsnog le vert de provincie voldoende werkgele genheid in de industrie Naast de 56 000 mensen werk biedende mijnbouw (die voor de eerste decennia nog als hoofd motief van het industriële patroon wordt gezien) zyn er nog tal van an dere industrieën in het Limburgse. mijnbouw deed toeleveringsindus- (Van een onzer verslaggevers) Zuilen de 1100 miljard kubieke meter aardgas onder Groninger grond te steenkoolindustrie gaan verdringen? Het is een vj-aag, die thans nog niet volledig kan worden beantwoord. Wel staat vast, dat de kolendelving normaal zal doorgaan, al zal jets voorzichtiger te werk worden gegaan. Lagen die wy tien jaar geleden nog wel aanboorden laten we nu rusten, zegt ir. P. A. Wirtz, voorzitter van de Kamer van Koophandel voor de mynstreek, te vens directeur van de Oranje-Nas- sau-mUn. Maar er zijn geen plan nen voor sluiting van mynen. Een mijn die eenmaal gesloten is zal im mers nooit meer tot produktie kun nen worden gebracht. Volgens de heer Wirtz zal het gas het eerst zyn invloed doen gelden in de huisbrandsector. In deze sec tor leveren de Limburgse echter slechts de helft van de totale be hoefte. De andere helft moet wor den ingevoerd, o.m. uit Duitsland en Engeland zodat men zich kan afvragen of deze invloed wel zo ernstig zal zijn. En wat de industrie betreft: er wordt niet verwacht dat het aardgas op korte termijn de co kes zal gaan verdringen. Overigens ziet ir. Wirbz hét ko- len-gasprobleem liever in een wat wijder verband en niet alleen als een nationale zaak. In de tóekomst nameiyk zal het gas geen concur- iar een welkome aanvulling blijken te zyn in de totale energie behoefte. Verbruikt Nederland thans 37 mil joen ton kolen-energie (aan kolen. olie en gas) per jaar. de zes E.E.G.- lapden verbruiken tezamen jaar lijks 450 miljoen ton. En deze ener giebehoefte stygt ieder jaar. In 1975 wordt zelfs een behoefte van 800 miljoen verwacht. We zullen dan blij moeten zyn dat we over zo rijke gas-schat beschikken. Met de bodemschatten zal zuinig moeten worden omgesprongen, de mening van ir Wirtz Vooral als men weet dat over veertig jaar de energiebehoefte van de hele reld zal zyn verviervoudigd. En de ondergrondse energiebronnen heb- ben niet het eeuwige leven. Des- kundigen hebben voorspeld dat de olieproduktie in het jaar 2000 haar top zal hebben bereikt om daarna weer te dalen. De wereld soupeert haar voórra- den snel- Binnen enkele honderden jaren zullen alle kolen-, olie- gasbremnen „droog" staan. Nieuwe bronnen zullen dan moeten worden gevonden Atoomenergie? (die overigens 1980 nog maar enkele procenten van de totale energiebehoefte zal kunnen dekken). Zonne-energie? Het zyn vraagstukken, waarvan de geleerden al geruime tijd diepgaan de studie maken. Studie voor de toekomst, als kolen, gas en olie his- torie zyn geworden. Terreinen een handjevol argumen- het Industrieschap de in dustrie naar Limburg wil trekken. Maar met die propaganda alléén komt men er De reddingsaotie in de mijn Ma- childe in Broistedt is een van de wonderbaarlijkste en meest groot scheepse geweest die ooit hebben plaats gehad. Toen verleden week mee echter zal zijn afgelopen is nog een vraag. Limburg zal alles doen om zijn mensen binnen de grenzen te hou den, Maar de Duitse lonen lokken. En dat weten ook de ondernemers achter onze oostgrens. Er ls al een sterke trek van Duitse industrieën naar de grens waar ie ne men. Men vestigt zich by voorkeur vlak bU dc grens, waardoor met de hoge Duit se Ionen de Nederlandse arbeidsmarkt kan worden leeggezogen. Welke vormen deze grensindustrialisa- tie bij de oosterburen gaat aannemen i» nu nog moeilijk te zeggen. Vestigings- trieën, voornamelyk in de metaalsec- plannen worden tot het laatzte moment tor, ontstaan (er zUn nu in de myn streek een honderdtal metaalverwer kende bedrijven). Vele vrouwen konden t werk worden gesteld in de textiel-in- dustrie, die de laatste tientallen jaren en grote vlucht heeft genomen. En dit zijn maar enkele voorbeelden, er zyn nog tal van andere kleinere industrieën, die duizenden werk bieden. Maar als men weet dat do bevolkings groei in Limburg tweemaal zo groot is als het Nederlands gemiddelde, zal dul- delyk worden dat in dc naaste toekomst meer zal moeten worden geïndustriali seerd. Er zal ook meer variatie moeten komen als straks de mynbouw als be langrijkste pijler zal instorten. Arbeidsintensieve bedryven zullen ei moeten komen, bedryven die met name mannen zullen kunnen gebruiken. Ook voor volgende generaties (en zó ver be hoeft men nog niet eens te kijken) zal er werk moeten zijn- Werk dat de arbeider dicht bü huis zal moeten kunnen vinden. Of het pendelen over de grens daar-' geheim gehouden. Onderlinge strijd tus sen de gemeenten die de industrieën graag binnen hun grenzen hebben (van wege opbrengst der venootschapsbelas- ting) speelt daarbij een belangrijke rol: tijdens de onderhandelingen wordt aan de buitenwereld niets bekend gemaakt Maar nu al staat vast dat dit pen del-werk een moeilijk te voorkomen complicatie zal blyven. Overheidssteun Zegt mr. dr. van Rooy: wy als Industrie schap en gemeenten doen alles om de toekomst voor de Limburger veilig te stellen. Maar ónontbeeriyk daarbij u steun van de overheid. En wel op twee belangrijke gebieden: bij het scheppen van gunstige voor waarden voor Industrievestiging door maatregelen, gericht op die vestiging zelf en by het verbeteren van dt In frastructuur (hoogste prioriteit doortrekking van de Rijksweg É-: donderdag een half miljoen kubieke meter water en modder uit een re servoir in de buurt van de mijn stroomde en zich in de hoofd schacht stortte, wonnen negen van de 129 mijnwerkers onder de grond op eigen kracht de wedloop met de dood. Van de 50 nog vermiste mijnwerkers kwamen er een dag later nog zeven aan de oppervlakte. Voor de gisteren ge redde mijnwerkers was het een gelukkig toeval dat zich een luchtzak had gevormd waardoor het water tot staan werd ge bracht. Het be=te materiaal en de beste mensen werden met de grootste spoed naar de plaats van de ramp gebracht Meer dan 200 mensen, die elkaar nog nooit hadden gezien, streden zy aan zij voor het leven van de drie mannen in de ondergelopen myn. En de reddingsactie verliep prachtig. Zelfs het gevaar dat de lucht uit de ondergrondse gevangenis zou ontsnappen en de drie toch zouden verdrinken, werd bedwongen. Lachend Lachend en wuivend konden Hanusch, Leder en Pohlay gietermiddag dan ook de hogedrukkamer verlaten. Voor het eerst sinds lange tyd zagen zy weer het daglicht. Stormachtig werden zy door de samengestroomde menigte begroet. De mijnbaas Syska die zijn leven waagde door af te dalen om hen te helpen, was al eerder uit de hogedrukkamer gegaan. Volgens de dokter is hun lichamelijke toestand uitstekend en zy leken ook by- zonder opgewekt Op het korte stuk naar de Rode Kruistent waar hun vrouwen waren, moesten zij steeds weer handen schudden. Ontroerend was het om te zien hoe dankbaar zij hun redders steeds weer omhelsden. Zij liepen wat onzeker, maar zagen er overigens goed uit. Weerzien de Duitse grens). In de Rode Kruistent wu het weer zien met hun echtgenotes. Daar ook werden z»j pas op de hoogte gesteld van de omvang van de ramp en van het lot van hun kameraden. Nadat zij in de tent onderzocht wa- t ren werden de drie mannen, ieder af- zonderlyk, in een ziekenauto onder toe- zicht van een arts naar het ziekenhuis van Peine gebracht. Hanusch zei tege» I" journalisten „natuurlijk weer in de mijn te zullen gaan werken". De anderen onthielden zich van commentaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 9