Bminnminii
HUI
Een atoomoorlog
ontoelaatbaar
is
nu
ANTE IDA
Spaanse regering sprak
met protestanten
Lustrum-studieconferentie
van het blindenwezen
Een woord voor vandaag
Ds. W. L. M. le Cointre
neemt afscheid
BOEKENHOEK
I
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1963
ANDERZIJDS
KERNWAPENCONSEQUENTIE?
In het Kerkblaadje, een uitga
ve van de ring van vrienden
van Kohlbrugge" haalt ds. W. A.
Hoek uit Rheden een ingezonden
stukje van prof. H. Jonker aan.
Prof. Jonker schrijft daarin dat
„wanneer prof. Berkhof in het
convent voor een nieuw politiek
ethos beweert dat men zich
slechts aan het synodale schrij
ven der Ned. herv. kerk over de
kernwapenen kan onderwerpen of
de kerk verlaten, ook prof. Berk
hof en zijn anti-militaristishe
vrienden de hervormde kerk die
nen te verlaten, omdat het onder
havige stuk de conventionele be
wapening handhaaft. Ds Hoek
schrijft dan:
Wat moeten wij op deze korte,
doch belangrijke kreet van prof.
Jonker zeggen? Heeft hij zijn Leid-
se collega wel goed begrepen? Hier
staat kerkelijk hoogleraar tegen
over kerkelijk hoogleraar, en hier
geldt wat eens prof. Van der Leeuw
uit de mond van een Roomse ambt
genoot hoorde: ,Als wij het met
elkaar oneens zijn, zeggen we het
in het Latijn; maar jullie Protes
tanten bevechten elkaar in het Ne
derlands." Indien de inzender ge
lijk heeft, dan staan we hier voor
een verbijsterend feit. We worden
ineens tegenover de leertucht ge
steld. Het gaat hier echter dan niet
als in de dagen van Nicea over de
vraag: ,,Wat dunkt u van de Chris
tus?", en evenmin als in Dordrecht
over de uitverkiezing, maar over
een synodaal geschrift, waar we
het mee eens kunnen zijn, of niet
mee eens. Neen als de ene hoog
leraar de andere goed begreep en
weergaf over een geschrift, waar
we het mee eens moeten zijn, wil
len we niet moreel (en misschien
ook door kerkrechtelijk geweld) ge
dwongen zijn, onze eigen kerk
waarin we géboren en getogen
zijn, geademd en gearbeid hebben,
te verlaten.
„Roma locuta, causa finita est".
Dat zou nu dan mogen luiden:
„Den Haag (of was het Woudscho-
ten?) heeft gesproken; de zaak is
beslist".
Dit geval wekte een vage herin
nering bij mij op. Waar en hoe
had ik zo iets meer beleefd? De
herinnering verdichtte zich en be
gon omlijnd te worden. Daar was
het! Ik dacht aan sommige geheel
onthouders in vroeger dagen, die
kort en krachtig verklaarden: „Als
je geen geheelonthouder bent, ben
je geen christen". Een synode met
het dreigement uit de kerk gedron
gen te worden, kwam er niet aan
te pas, maar ook hier had toch
een klein-menselijk Rome gespro
ken. en het geval was in beginsel
Een brochure zou dus het cri
terium of, in ouderwets Nederlands
gezegd, de toetssteen voor onze al
dan niet gerechtigde positie in on
ze kerk zijn. Persoonlijk kan ik de
ze brochure tot op zekere hoogte
waarderen, omdat het de kerk is,
die in haar openlijk tot ons en me
de tot de wereld spreekt, en die
ook eerlijk worstelt met de zware
vragen van onze tijd. Het is dus
een in de beste zin van het woord
actuele brochure.
Doch vergun mij een gelijkenis.
Zij doet mij denken aan een edel.
solied gebouwd zeeschip, waardig
„de baren te klieven", gelijk wij
vroeger zeiden.
Een zeewaardig schip dus?
Het spijt mij, dat ik het zeggen
moet, maar ik heb toch in dat
schip een lelijk gebrek ontdekt.
Het lijkt in het dok wel
dig.
op de oceaan begeven! De bo
dem heeft namelijk een zwakke
plaats. Het schip met al zijn pracht
en kracht is in feite reeds lek. Wij
Beeldspraak is altijd gebrekkig.
Daarom moeten wij haar op tijd
weten te verlaten. Zo ook hier. Dus
onbeeldsprakig gezegd: de synoda
le brochure is mijns inziens on
aanvaardbaar om haar tweeslach
tigheid. Van tweeën één: óf wij zijn
voor weerloosheid, maar dan ook
volstrekte weerloosheid, gruwend
van alle wapengebruik. ook van het
„ouderwetse" of „conventionele",
óf wij aanvaarden gewapende ver
dediging van vrijheid en recht,
maar dan ook met de technisch
beste (dus verschrikkelijkste) wa
penen, die er nu bestaan. Even
min als we met een achterlader
kunnen vechten tegen een machine
geweer, of met De Ruyter's „Ze
ven Provinciën" tegen een duik
boot of een vliegtuig, kunnen we
met „conventionele" wapenen ons
verweren tegen de allermodernste.
Dan kunnen we ons beter met één
slag overgeven. Een middenweg be
staat hier niet. Dat de synodale
verklaring dit niet beleden heeft,
maakt haar zwak. En zou zij dan
als toetssteen kunnen dienen voor
de zuiverheid van onze Hervormde
gezindheid?
Hoezeer ik prof. Jonker ook ver
trouw het wil er niet bij mij in, dat
een man als prof. Berkhof zich zó
onbesuisd en maniakaal zou hebben
uitgelaten.
Christian Reformed Church zegt:
De kerk kan niet zeggen of een
beperkt en locaal gebruik van
atoomwapens geheel onmogelijk
is, heeft de Amerikaanse Chris
tian Reformed Church uitgespro
ken in een nieuw rapport over
kernbewapening. Maar tegelij
kertijd wordt uitgesproken dat in
kernwapens een vernietigende
kracht is gelegen, te verschrikke
lijk om haar in gemoede te over
denken en te sinister om haar
maar één ogenblik toe te laten.
Het algemeen en onbeperkte ge
bruik van atoomwapens in de
loop van een oorlog is moreel ver
werpelijk en van een christelijk
gezichtspunt ontoelaatbaar.
Uitspraak
over
kernwapens
(Van onze kerkredactie)
Deze uitspraak komt nadat de syno
de Groningen van de Gereformeerde
kerken in ons land had uitgesproken dat
een nieuwe uitspraak niet nodig was.
Deze uitspraak komt tevens, hoewel de
gereformeerde oecumenische synode
Grand Rapids gezegd had dat er
de synode van Potchefstroom niet
veel nieuws meer valt te zeggen.
Bij de Amerikanen heerste verzet
tegen deze gedachtengang. De studie
commissie die de zeventien punten
van deze uitspraak opstelde, heeft zelfs
uitgesproken dat de verklaring van
Potchefstroom „in zijn tegenwoordige
m" nauwelijks voor een aanbeveling
i de synode in aanmerking komt.
Rechtvaardige oorlog
weinig
Pracht handen
en nimmer ruw of schraal
Hamea-Oelei
,Rode Pimpernel'
van het Vaticaan
overleden
Hugh O'Flaherty, de priester die
beroemd is geworden als de „Rode
Pimpernel" van het Vaticaan van de
Tweede Wereldoorlog, is gisteren in
Cahirciveen in de Ierse Republiek op
65-jarige leeftijd overleden.
Pater O'Flaherty heeft in de oorlogs
jaren duizenden geallieerde krijgsge
vangenen uit bezet Rome helpen ont
snappen. Daarbij werden sommigen op
nieuw aangehouden, gemarteld of neer
geschoten, maar geen van hen heeft
pater O'Flaherty ooit verraden.
Zijn ondergrondse heeft tien maanden
bestaan. Hij vermomde de ontsnapte
gevangenen als nonnen of monniken,
buschauffeurs of groentemannen en ver
borg hen over heel Rome in kamers. In
1045 werd hij door Engeland onderschei
den met het commandeurschap van de
„most excellent order of the British
Empire (C.B.E.)", De Verenigde Staten
verleenden hem de vrijheidsmedaille.
Een van zijn gedurfde staaltjes be
stond uit het „lenen" van de auto van
de Ierse gezant bij het Vaticaan, zonder
diens voorkennis, waarmee hij een an
dere priester, Spike Buckley, een ge
wonde Engelse soldaat naar het zieken
huis liet rijden. Pater Buckley droeg de
bewusteloze soldaat het ziekenhuis voor
Duitse gewonden in Rome binnen, leg
de hem op een brancard, wachtte tot
de operatie voorbij was, droeg hem in de
auto terug en bracht hem in veiligheid.
In een ander geval verschafte pater
O'Flaherty aan een Britse officier een
vermomming en een toegangskaart voor
de Romeinse opera. De officier kwam
daar tot de ontdekking dat hij naast
de Duitse veldmaarschalk Kesselring
zat en vroeg hem zijn handtekening.
De Duitse opperbevelhebber in Italië gaf
die.
Vrijheidsstatuut is reeds klaar
Wachten is op
een uitspraak
van concilie
De Spaan-se regering heeft con
tact gezocht met vertegenwoordi
gers van de Protestantse kerk in
Spanje om te komen tot een sta
tuut waarin de status en de
rechtszekerheid van de protestan
ten in dit land definitief geregeld
zal worden. Dit deelde de presi
dent der Spaanse protestantse
kerk, prof. dr. Gutiérrez-Marin,
mee in een vraaggesprek op zijn
reis door Duitsland. Reeds ge
ruime tijd doen diverse geruchten
de ronde als zou de regering naar
een betere verhouding met de pro
testantse minderheidsgroep ir
het land streven. Tot nu toe was
echter geen enkele zekerheid te
krijgen of er al contact was tussen
de regering en de kerk. Thans
blijkt er zo goed als zeker
overeenstemming bereikt te zijn
tussen beide partijen.
Prof. Gutiérrez-Marin verklaarde
voorts de indruk te hebben dat
gering met het bekendmaken
bekrachtigen van de overeenkomst wil
De protestanten zouden in het
e statuut volkomen gelijke rechten
hebben als de rooms katholieke Span
jaarden. Ook zal het dan mogelijk wor
den als protestant in overheidsdienst te
komen. Op het ogenblik zijn er onder
de dertig miljoen inwoners van hel
land ongeveer 30.000 officieel ingeschre
ven lidmaten der Spaanse protestantse
kerk. Het getal van aanhangers
sympatiserenden schat men ongeveer
driemaal zo groot.
Oorzaak
Dezer dagen is de tiende studieconfe- der blinden, fiscale tegemoetkomingen
rentle van de werkers voor de blinden nagegaan wat het belang tot nu toe
in het Troeistrm-oord te Beekbergen ge- voor deze gehandicapten, terwijl ook
honden. Deze conferenties worden o.m. werd nagegaan wat het belang tot nu
bezooht door leerkrachten van blinden- toe van de conferenties is geweest (in
instituten, maatschappelijke werkers, af-
gevaardigden van blinden verenigingen.
De opkomst was goed: 225 deelnemers.
De conferentie werd geleld door de heer
W. C. A. Riem, voorzitter van de ver
eniging het Ned. blindenwezen onder
wier auspiciën deze conferenties plaats
hebben.
Het recht van de mens zichzelf te zijn
besprak de Amsterdamse hoogleraar prof.
dr. H. M. J. Oldewelt, die erop wees dat
ieder mens die gemeenschapszins wil be
leven en dat wil iedereen zijn eigen
typische vorm van inschikkelijkheid tot
bloei dient te brengen, hetgeen betekent
dat de mens zich aldus verruimt tot een
wijdere wereld dan die waarbij het „ik"
in het middelpunt staat.
Kan de blinde zichzélf blijven? was
de vraag die in aansluiting hierop door
drs. R. Keizer van de stichting blinden-
belangen onder de loep nam. Hij stelde
dat de blinde eerst zijn lot dient te aan
vaarden. waarna van aanpassing sprake
kan zijn. Bij die aanpassing kan drieër
lei onderscheid gemaakt worden name
lijk innerlijke, uiterlijke aanpassing en
het ontbreken ervan.
Andere onderwerpen, die op deze con
ferentie aan de orde werden gesteld en
besproken, waren de vrije tijdsbesteding
Vaste data voor
chr. feestdagen
Het Eerste Kamerlid Van den Bergh
(lib.) heeft de minister-president, mi
nister van algemene zaken, schriftelijk
gevraagd of de regering bereid is het
initiatief te nemen tot internationale
vaststelling van vaste data voor Pasen
en Pinksteren. De heer Van den Bergh
suggereert om bij zulk een initiatief de
VK. in te schakelen. Een en ander on
der verwijzing naar de positieve uitspraak
over deze -naterie van het Vaticaans
concilie.
verband met het lustrumkarakter der bij
eenkomst). Op een in een der zalen van
het conferentieoord ingerichte expositie
werden resultaten van revalidatie beel
dend naar voren gebracht.
Grote toeloop van
mannelijke leerlingen
aan kweekscholen
De deelneming aan het kweekschool-
onderwijs in verhouding tot de bevolking
is in Noord-Nederland (40 per 1.000)
aanzienlijk hoger dan in de andere lands
delen, waar dit verhoudingscijfer niet
boven de 27 uitkomt.
De deelneming op het platteland is
'en hoog als in de steden (25 a 26 per
1.000), maar ligt in de verzorgende cen
tra wat hoger dan in de industriesteden.
Bijna 2/3 der tot de laagste kweek
schoolklasse toegelaten leerlingen komt
uit het middelbare milieu, 30 procent uit
het lager milieu en 7 procent uit het ho
gere milieu. Legt men ook hier verband
met de bevolking, dan blijkt dat de deel
neming in hoger en middelbaar milieu
praktisch even hoog is: 36 en 38 per
1.000. Ver daar beneden blijft de deel
neming van het lager milieu: 15 per
1.000. Opvallend is dat het percentage
mannelijke leerlingen sinds 1950 voort
durend is toegenomen. In genoemd jaar
kwamen er jaarlijks evenveel mannelijke
als vrouwelijke leerlingen op de kweek
scholen; thans geschiedt dit in een
houding 57:43.
Verreweg de grootste deelneming
het kweekschoolonderwijs komt uit het
milieu van middelbaar personeel en on
derwijzers (58 per 1.000). Het prot. chris
telijke kweekschoolonderwijs telt ver
houdingsgewijze veel onderwijzersdoch
ters. Een en ander werd meegedeeld
in een publicatie van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek.
Prof. Gutiérrez-Marin zei als
naamste oorzaak van de veranderde
houding van de regering de uitspra
ken van het Vaticaans concilie te
Ook achtte hij het nieuwe, meer
rale streven, van een jonge politiek ge-
toestand.
Ter illustratie vertelde prof. Gutiér
rez-Marin dat het thans reeds mogelijk
is in Spaanse hotels plaats en tijd van
in de buurt te houden protestantse kerk
diensten op te hangen. Ook blijken ver
scheidene Spaanse kranten soms berich
ten over protestantse activiteiten op te
nemen. Toch zijn er vele rooms katho
lieken die zich bij voorbaat fel verzetten
tegen de aangekondigde „protestanten-
wet". Zij zijn bang dat de positie van de
rooms katholieken door het nieuwe sta
tuut in gevaar zal komen.
Jaarvergadering
baptistenjeugd
De Nederlandse baptisten jeugdbe
weging hoopt op zaterdag 23 november
aanstaande te Zwolle haar jaarvergade
ring te houden. De bijeenkomst vindt
plaats in hotel Suisse.
s Morgens vergadert het centraal
comité, bestaande uit de afgevaardigden
van de «1~-*
leiding
f.aï?-..voorait'er-v-
s Middags gaan de bezoekers uiteen
drie sectie-vergaderingen: voor
rijpere jeugd, de jongens en meisjes
centrale en de landelijke zondagsschool
centrale.
n wat algemene en
schokkende inleiding van eei
punten, spreekt deze verklaring
rechtvaardige oorlog. Volgens dit rap
port is die mogelijk, maar alleen als
het niet de opzet is de vijand volko
men te vernietigen, maar hem af te
schrikken. Het doel van een dergelijke
oorlog moet zijn de vijand de hem toe
komende plaats in de gemeenschap der
volkeren toe te wijzen.
Artikel acht van deze uitspraak
borduurt op dat thema voort en ze
Volgens de christelijke opvatting
het onmiddellijke doel van een recht
vaardige oorlog het rechtzetten
bestaande verkeerdheden. Het aller
eerste doel is de verwijdering van wat
aanleiding tot de oorlog gafhet weg
nemen van bepaalde grieven, wiei
ondraaglijk gewicht de toen bestaan
de vrede heeft verbroken.
De conclusie in dit verband is dal
m rechtvaardige oorlog een vrede op
het oog moet hebben die berust op de
morele orde, die een zinvolle samenle
ving in stand houdt, een samenleving
van mensen voor wie de oorlog werd
gevoerd, die de geestelijk-culturele
waarden van het verleden weerspiegelt,
die voorziet in de plaats en de midde-
de sociologisch-historisohe ont
wikkeling van het menselijk ras, en die
de kerk in staat stelt haar evangelis-
sche opdracht uit te
Maar dan duiken de vraagtekens op
achter de uitdrukking „rechtvaardige
oorlog." In het verleden was d'
gelijk, nu zelfs nog denkbaar,
het is de vraag of, met het oog op
de vernietigende kracht van de moder
ne wapens ooit nog van een rechtvaar
dige oorlog gesproken kan worden.
Op zichzelf, wordt verder gezegd is
een atoomwapen niet meer verwerpe
lijk dan ieder ander wapen, maar af
gezien van het vreselijk lijden dat door
een massaal gebruik veroorzaakt wordt,
is, wat het gebruik van deze wapens
ontoelaatbaar maakt, de mogelijkheid
dat een punt wordt gezet achter de
geschiedenis. Dat zou zelfmoord zijn.
Heel voorzichtig spreekt de kerk
zich dan verder uit. Er wordt erkend
dat de kerk in deze dingen niet altijd
tot een uitspraak kan komen, want
zelfs de mensen van de wetenschap
zijfn het onder elkaar niet eens. Zo
kan de kerk ook niet zeggen of een
beperkt en locaal gebruik van atoom
wapens geheel onmogelijk is. De kerk
kan daarom zelfs niet de mogelijk
heid verwerpen dat zelfs een atoom
oorlog onder zekere omstandigheden
én op zekere voorwaarden toelaatbaar
kan zijn.
Maar in artikel veertien wordt dan
ronduit gezegd dat de kerk erkent
dat de vernietigende kracht zo groot
dat het onverantwoord is haar toe
te staan. En zo komt men tot de
uitspraak: „De kerk oordeelt dat
inderdaad het algemene en onbe
perkte gebruik van atoomwapens in
de loop van een oorlog moreel ver
werpelijk en van een christelijk ge
zichtspunt ontoelaatbaar is.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Papendrecht: J. T. Cazan-
der, te Oosterwolde.
Bedankt voor Kamerik (toez.): J. T.
Cazander, te Oosterwolde.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Assen (4e pred.pl.): R.
Reitsma, te Steenwijk.
CHRIST. GEREF. KERKEN
UNIE VAN BAPTISTEN GEM.
VRIJE EVANG. GEM.
de plaatselijke afdelingen, onder
j Bouritius te Hooge-
- de jeugdraad.
20 mille-gift
voor kerk
De Hervormde kerk in St. Pancras
heeft van een gemeentelid een gift van
0.000 gulden ontvangen. De predikant,
s. G. van Doorn kon dit meedelen tij-
ens een feestelijke dienst ter gelegen-
leid van de ingebruikneming van een
iieuw orgel, dat werd ingewijd door
peike Asma.
T.g.v. Hervormingsdag
Wereldomroep leidt
gedachtenwisseling
Rome-Reformatie
i Hervormingsdag,
Ter gelegenheid ,.v..v.„„i,60Ua8
donderdag, zal Radio Nederland Wereld
omroep een onzichtbaar contact tot stand
brengen tussen twee reformatorische
waarnemers naar het tweede Vaticaanse
concilie te Rome en een vertegenwoor
diger van de Lutherse kerk te Amster
dam en in de Wereldraad van Kerken te
Genève.
Onder de titel: „De vernieuwing in de
Rooms-Katholleke Kerk en de Reforma
tie" zullen prof. dr. G. C. Berkouwer,
hoogleraar aan de Vrije Universiteit te
Amsterdam en prof. dr. L. J. van Holk,
remonstrants hoogleraar te Leiden van
uit Rome als waarnemers naar het con
cilie een gedachtenwisseling hebben met
prof. dr. C. W. Monnich, luthers hoog
leraar, die dan in Amsterdam is, en dt
secretaris-generaal van de wereldraad
van kerken, dr. W. A. Visser 't Hoofd, die
vanuit Genève aan het gesprek zal deel-
In de brief van Christus aan de gemeente van Philadelphia
(Openbaringen 3:12) komt een merkwaardige belofte voor.
Wie overziet zal een zuil worden in de tempel van God. En
Christus zal drie namen op hem schrijven. De eerste naam is
die van Zijn God.
Het beeld zal de inwoners van deze stad niet vreemd zijn
geweest. Alle heidense tempels hadden zuilen. En heel wat
mensen lieten hun namen op zo'n zuil griffen, opdat hun god
uit die tempel steeds weer hun naam zou zien en aan hen
herinnerd zou worden. Meer nog, omdat een naam voor deze
mensen meer was dan een etiketje, maar hun wezen droeg,
waren zij zelf op die manier bij God.
Zo deden de heidenen bij hun god. Maar onze God doet het
precies andersom. Niet wij moeten onze namen schrijven op
de zuil in de tempel, Hij plaatst Zijn naam op ons. Niet wij
verlangen naar Hem, maar Hij verlangt naar ons. Niet wij
willen bij Hem zijn, maar Hij wil bij ons zijn. En omdat ook
Zijn naam de uitdrukking is van Zijn wezen, wil Hij als het
ware door dat beeld ons toeroepen dat Hijzelf zich aan ons wil
openbaren, dat Hij zichzelf aan ons wil geven, Zijn wezen op
ons wil drukken. Hij wil ons hervormen naar Zijn beeld en
naar Zijn gelijkenis. Wij behoeven nimmer bang te zijn dat
God ons niet zal willen aannemen. Hij verlangt naar ons. Hij
had ons lief toen wij nog helemaal niet aan Hem dachten.
Christus stierf voor ons uit liefde toen wij nog zondaars waren.
Maar denk er aan: liefde kan niet van één kant komen.
Na een 43-jarige ambtsperiode
(Van onze kerkredactie)
Na 43 jaar actieve dienst als predi
kant, waarvan 16 jaar als predikant
voor de militairen, achtte dis. W. M. le
Cointre nu dan toch de tijd gekomen
een iets rustiger leven te gaan lijden.
De thans 69-jarige, gereformeerde,
emeritus predikant kreeg vooral be
kendheid door zijn arbeid als predi
kant in algemene dienst onder mili
tairen vanwege de Gereformeerde
Kerken. Hij neemt vanmiddag af
scheid met een receptie om halfvier
in de Woestduinkerk te Amsterdam.
Hoewel dus niet meer in actieve
dienst hoopt ds. le Cointre als „reser
ve" dr. P. G. Kunst, predikant te
Amsterdam enkele dagen per
weeik bij diens pastorale werk bij Ds- le Cointre heeft zich
te staan.
Russische tegenbezoek
aan Deense kerk
uitgesteld
Het tegenbezoek van een delegatie
van de Russische orthodoxe kerk aan de
Lutherse kerk van Denemarken is voor
onbepaalde tijd uitgesteld. Het bezoek,
Nikodim deel zou
veertien dagen
de i
1955
Gezelligheid maakt van een huis
een thuis. En... goede koffie ver
hoogt de gezelligheid. Buisman
maakt de koffie nog lekkerder.
Een schepje op een zetsel, dat is het
geheim van gezellige huisvrouwen.
HOE U UW KOFFIE OOK ZET,
MET BUISMAN SMAAKT ZE
BETER.(OOKPOEOERKOFFIE)
gehouden reis van een delegatie
Deense geestelijken naar Rusland.
De reis was reeds acht dagen uitge
steld omdat metropoliet Nikodim de ver
gadering op Rhodos bijwoonde, maar nu
is hij uitgesteld „om gezondheidsreden".
Het zou het eerste officiële bezoek van
een Russische kerkelijke delegatie aan
Denemarken geweest zijn.
Franse protestanten
vergaderen
Onder het thema „Een kerk voor de
wereld" zijn de Franse protestanten in
Aix-en-Provence bijeengekomen voor
hun elfde voltallige vergadering. Be
sproken zullen worden de toenadering
tussen de protestantse belijdenissen en
de betrekkingen met de rooms-katholie-
ke kerk in oecumenisch perspectief. De
leek professor Louis Joubert uit Bor
deaux werd tot voorzitter gekozen. Na
de opening merkte predikant Westphal,
voorzitter van de protestantse federatie
van Frankrijk, op dat de nieuwe geest
die zich op het concilie in het Vati
caan manifesteert, met erkentelijkheid
ontvangen moet worden.
Een kwestie van leeuwen of door,
door Bert Japin. Uitgave W. van Hoeve,
's-Gravenhage. In serie Zodiac-myste
ries. reeks van twaalf oorspronkelijke
detective-romans.
Geschiedenis van de Kerk. Uitgave
J. H. Kok N.V., Kampen. Van dit voor
treffelijke boek. onder redactie van de
hoogleraren dr. G. P. van Itterzon en
dr. D. Nauta, is nu, als drie deeltjes
in de Boekenreeks van Kok, een tweede
herziene druk verschenen. Een gelukki
ge omstandigheid die het boek eens te
meer in veler handen zal brengen. De
omslagen zijn van Han Prins.
Een winterreis, door Willem Brakman.
Uitgave Em. Querido N.V., Amsterdam.
Het boek, destijds bekroond met de
Van der Hoogt-prijs, is opgenomen f
de serie Reuzensalamanders.
de zestien
zijn contacten met het leger
vooral ingezet de recruut vertrouwd te
maken met het leger. Hiertoe riep hij
de thans elk jaar gehouden „recruten-
dag" in het leven. Voor deze speciale
voorlichtingsbijeenkomsten, waar een
predikant, een arts en een officier ver
tellen van het wachtend militaire leven,
blijkt nog elk jaar een grote belang
stelling te bestaan.
Ook de militair in effectieve dienst
kreeg de aandacht van ds. Le Cointre.
Met de militairen overzee hield ds.
le Cointre, in samenwerking met de
hoofdvloot- en hoofdlegerpredikant. nau-
e contacten.
Naast dit werk met zijn administra
tieve rompslomp spande ds. le Cointre
zich steeds zeer in het aantal gerefor
meerde legerpredikanten op peil te hou-
Voor zijn aanvaarding van de benoe
ming tot predikant voor de militairen
diende ds. le Cointre de gemeente te
Woubrugge en Bergen op Zoom. In de
ze laatste plaats, waar hij 22 jaar werk
te, schreef hij een drietal werken over
„Het Jezusbeeld in de moderne litera
tuur". Sinds 1951 is ds. le Cointre offi-
i de orde van Oranje Nassau.
Geref. predikant (vrijg.)
gaat niet voor in
Z.-Afrikaanse kerk
De gereformeerde (vrijgemaakt) pre
dikant ds. W. L. Kurpershoek die na
mens de zendende kerk Haarlem te
Zuid-Afrika werkzaam is, zal niet kun-
pen voorgaan in de gereformeerde kerk
te Vrijheid (Z.-Afrika). Dit is een ge
volg van een besluit van de vrijge
maakte kerk te Haarlem op een ver
zoek van de kerk te Vrijheid ds. Kur
pershoek zich bij de kerk van Vrijheid
an te laten sluiten.
De kerkeraad van Haarlem zegt in
het antwoord o.m.: 1. De kerkeraad van
de gereformeerde kerk te Haarlem be
houdt als zendende kerk opzicht en tucht
zowel over de leer als over het leven
zijn zendeling; 2. Het te betreuren
feit dat er tussen uw kerken en de onze
nog geen correspondentie bestaat,
maakt het onmogelijk dat ds. Kurpers
hoek aan uw uitnodiging „om kerklik
bij die Gereformeerde Kerk Vrijheid
te behoort" gevolg zal kunnen geven.
Mijn moeder belde mij op om te vertellen, dat
haar tante Ida was overleden. Het verbaasde
me, dat er tranen klonken in haar stem. Waar
om? Zij zou tante Ida toch niet missen?
Tante Ida was een wat vreemde vrouw geweest.
Vlijmscherp en bedillerig. Haar grapjes waren
nooit gezellig of blij, maar bitter en sarcastisch.
Als kind was ik béng voor haar. In mijn naïvi
teit dacht ik toen dat mijn angst kwam door de
wrat, die ze op haar wang had. Ik vond dat grie
zelig en hoewel ik dat nooit had durven zeggen,
dacht ik dat die wrat in de verte iets te maken
had met hekserij. Later mengde zich afkeer met
die angst. Afkeer om haar ogen, die koud en voor
al achterdochtig keken.
Bij alles wat er in de familie gebeurde aan gro
te of kleine dingen vlamde die achterdocht bij
haar op. Tante Ida kon nooit iets zomaar spon
taan accepteren, zij zag altijd bijbedoelingen, die
niet lief en motieven die onzuiver wareti. Dat ver-
griepte haar leven en achteraf geloof ik, dat haar
geest al veel langer ziek was dan wij wisten. Zij
zwierf van hier naar daar, schoot nergens echt
wortel. Ze had geen wezenlijke eigen plek en
werd steeds eenzamer. Haar broer en zusters
stierven.Vrienden had, ze nooit kunnen maken. Al
les wat haar bleef waren de nichten en neven,
die niet echt van haar hielden. Er was trouwens
niemand, die echt van haar hield, want tante Ida
hield zelf van niemand. De hartelijkheden op haar
verjaardag of met kerstmis werdén haar bewezen
uit een zeker plichtsgevoel en medelijden. Dat
heeft ze waarschijnlijk niet meer gevoeld, want
veel van haar gevoelens, ook haar oude achter
docht waren al uitgeblust. Bovendieni, wie wordt
er rijker van medelijden zonder liefde?
Vo4tang.eCs
en
Tenslotte kwam ze in een tehuis, waar haar we
reld steeds kleiner en haar leven steeds armer
werd. Er klonk een huivering in de stemmen van
de neven en nichten als er over tante Ida gespro
ken werd. Geen wonder, want haar geest vertroe
belde steeds meer en haar lichamelijke krachtén
werden gesloopt tot ze een wrak was. Een vrouw,
die zo totaal iedere aansluiting op geluk en harmo
nie in haar leven had gemist en nu als een dier in
haar hol op de dood wachtte was wel het summum
van leed. Niemand was dan ook echt bedroefd, dat
de dood een einde maakte aan dit nauwelijks
meer mens-zijnde en toch voortlevende schepsel
Gods.
Daarom verbaasde het me te horen, dat mijn
moeder zó ontroerd was dat ze nauwelijks pra
ten kon. Hier was de dood toch werkelijk een ver
lossing geweest?
De volgende dag begreep ik het toch. De tragiek
van tante Ida's leven was groot, maar het over
rompelde mijn moeder pas ili de juiste proporties,
toen bleek dat er niet eens rouwcirculaires be
hoefden gedrukt te worden. Het was niet nodig,
dat er iemand op de hoogte gebracht werd. Want
er was niemand. Helemaal niemand. Geen enkel
mens zou met schrik of verdriet de zwartomran-
de kaart lezen. Niemand zou ontroerd de overlij
densadvertentie in de krant ontdekken en zeggen
„Ach, Ida is dood".
Niemand mist haar, niemand treurt om haar.
Moeder had gelijk, hier moet je om huilen. Dan
moeten we verder maar niet praten, niets zeggen
over oorzaak tn gevolg. We moeten ook maar
zwijgen over schuldgevoel, omdat we toch zo
als steeds te weinig gaven. Want als ik praat
over schuld, kom ik weer bij mezelf terecht. En ik
leef en zie de bruine herfst en word omringd doof
liefde en warmte. Maar tante Ida is dood en zij
had niemand. Hoe kunnen we ooit het leed peilen
van zo*n leven?
Mink van Rijsdijk.
