Manieren
barometer?
En ditmm.
HOE KONDEN JULLIE DAT DOEN?
voor ons.
haal je handen uit je
zakken als je asperges eet
ü'j
imtte-
HOE STAAT HET MET DE
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1963
EEN PAGINA VOOR DE JEUGD,
SAMENGESTELD DOOR EEN JONGERENREDAKTIE
OF;
„Jan, haal je han
den uit je za'<ken als
je met iemand praat.
Hoe vaak moet ik dat
nou nog zeggen."
„Leun niet met je
ellebogen op tafel als
je je soep eet, dat 's
geen gezicht."
„Kun je de mensen
niet netjes groeten als je binnenkomt? Geef ze een hand
en mompel alsjeblieft eens een keer geen „hey" om dan
op een stoel neer te ploffen".
En zou je dit nu eens niet (doen), dat nu eens niet (la
ten), moeten de mensen denken dat je thuis geen manieren
hebt geleerd, dit hoort niet, dat hoort wel en nu zeg
gen we en dat is dan de ruimteredaktie het nog maar
gewoon. Want er zijn nog zoveel andere zaken die bij
goede manieren schijnen te horen. Asperges eten aan een
diner en wel zo alsof je het dagelijks doet om maar een
dwarsweggetje in te slaan. Of dat nu zo belangrijk is? We
hebben geprobeerd er op deze pagina een antwoord voor
te vinden. Jennie de Kwaasteniet schreef er een stuk over,
Han de Groot had een gesprek met de schrijfster van „Mo
derne omgangsvormen" en Harry van den Bouwhuyzen
knoopte er links en rechts wat gesprekjes over aan. Teke
ningen: Jannie de Kwaasteniet, foto: Robert Collette. Ver
der komen we in deze ruimte-aflevering terug op de
pagina van veertien dagen geleden, waarin we een mening
over de politie ten beste gaven.
Het woord etiquette is er een echt geen gebruik te maken van
hiicm,.!, Feil «ai ik er- boeken als ..Ook u leert manie
met een bijsmaak, ten suiker- ren„ gn dergelijke De beleefd-
zoete bijsmaak nog wel van her- held uit deze werken is star en
inneringen aan een tijd die wij strak. Je kunt nog zo hoffelijk en
uitsluitend kennen uit boeken als vormelijk zijn terwijl iedereen di-
rekt voelt dat je het niet echt
de Camera Obscira e.i de Sara meent maat da, je je als een
Burgerhart. Een tijd waarin de machine tegenover andere machi-
teenage-girls en twennies wer- nes waant. Dat échte, en dat ben
dea aangesproken me. „mej.f- je^erS&teid'e"
fer" en waarin brieven werden m ieggen. Je kunt niemand voor
geschreven met een zorgvuldig schrijven in een bepaalde situatie
geslepen ganzeveer. Dit is zo'n volgens een bepaald schema te
w .1 handelen. Ieder moment vraagt
beetje de achtergrond waarin het Zljn eigen iibeieefdheid". Ach, het
begrip etiquette op zijn plaats is. ls ecbt niet zo moeilijk: wat men-
Een achtergrond waaraan ieder- selijk gevoel, wat begrip
een met een verschillende ge
moedsaandoening
In de tijd, dat je er nog moeite mee had het woord
etiquette helemaal foutloos te schrijven, placht je er met
veel ontzag tegen aan te kijken. Het riep visioenen ïn je
op van enorme deftigheid en statigheid; het gewone en
gezellige theedrinken bijvoorbeeld zou een uiterst in
drukwekkende ceremonie zijn, waarbij je er vooral voor
moest zorgen, dat je pink op een elegante wijze de lucht
in stak. Of net niet, en dat je bij het groeten altijd je hoed
af moest nemen. Als je tenminste een man was; bij
dames scheen het niet te horen.
Dit waren natuurlijk voorbeelden,
die zodanig buiten de praktijk
van je jonge leventje stonden,
dat je er nooit aan gedacht zou
hebben de etiquette serieus toe te
gaan passen; dat zou gewoon be
lachelijk zijn.
Er bestaat echter ee
lijke omschrijving
woord etiquette, namelijk goede
manieren, en daar kwam je van
zelfsprekend heel vaak mee in
aanraking in de vorm van
vermaningen en terechtwijzin
gen. Die handen in die zak
ken „Liesje, je moet je vrien
din vóór laten gaan als ze de ka
mer inkomt en haar een stoel
aanbieden" .(Liesje placht daar
niet op te letten en gewoon op
het haardkleedje neer te ploffen.
„Theo nooit van voorstellen
len gehoord?" (Theo had de ge
woonte zichzelf aan te kondigen
met: „Ik ben Theo en wie ben
jij").
Al deze goedbedoelde raadgevin
gen hadden echter heel
achtig op jezelf behoefde te let
ten, bekeek je de manieren
van andere mensen veel beter
dan vroeger en kwam tot de
ontdekking dat er onvoorstel
baar vele malen tegen de goede
manieren gezondigd wordt.
zegt een mevrouw,
die er een boek
over geschreven heeft
Bakker- „Waarom heeft u eigenlijk het
averechtse uitwerking. Je had de Gooljer, schrijfster van het boek geschreven?'
al dat stijve gedoe, boek „Moderne omgangsvormen". „Na lang aandringen
goed voor oude mensen die niets
anders te doen hadden dan voort
durend op te letten of alles
wel volgens de regelen van de
kunst verliep.
Toch kwam er een tijd.
jeu
Een vlotte verschijning van mid-
gever ben ik
niet om de jeugd te bekeren, la
ter pas ben ik er op gaan letten en
zag de vele fouten, vooral bij de
jeugd. Ouders zien altijd veel fou
ten bij het jongere geslacht. So-
„Goed, maar ik dacht aan de pen
omgang. Laten we een voorbeeld zei
de uit- nemen. U komt uw kleinzoon te- js
begonnen. Nee, gen (gelukkig had ze er een). ^,e
Spontaan steekt hij zijn hand op ten
Mo Hia tartte'*1 nf hpnt -
Kindje, benen op de grond
j Die bonding is zo ongezond j
Maak je oma nu eens blij t
i En zit er ook eens netjes bij j
niet gedraagt volgens de eti-
„Nee, ik amuseer me er mee."
„Zegt u er iets van?"
„Dat zou ongemanierd zijn. Als
je er iets van zegt heeft het toch
een averechtse uitwerking. Laatst
zei een oudere vrouw in de bus
Is er dan niemand, die voor
opstaat?" Iedereen bleef zit-
Ben j'eens ergens te gast
Hou je glaasje dan goed vast j
Ook al drink je iets te veel j
Vat het immer bij de steel
I Uit een „Hoe-hoort-
het"-boek
Uit een „Hoe-hoort-heT"-
boek Vaak hoort men zeg
gen „En toen zee die". Fout.
Dit moet luiden „En toen
>i hij"
„Zullie zeiden".
Men zegt
„Zij zeiden".
sic in gezelschap uw
:n niet in een ander-
zak.
Steek uw hand in eigen
Men trekke zijn sokken
niet uit in gezelschap.
I Roos kan ook op andere
I tijdstippen uit h
den verwijderd.
I
zegt „Ha, die tante!" of bent
u voor het hoofse knikje
hoe maakt u het?
„Bent u vroeger hij het onder
wijs geweest?"
je je ineens voor problemen zag delbare leeftijd, gekleed in strakke crates deed er ook al ----- --
geplaatst. Je eerste uitje, wan- rok en trui. Haar, dat elke week Het voorwoord van haar boek Toen mijn dochtertje daar
neer je een onuitwisbare in- de kapper ziet, wisselvallig van verklaart: „Om eraan mee te wer-
druk wilde maken op je vriend kleur; deze keer grijs. Dit zag ken. dat de jeu niet uit het da-
of vriendin. Aan welke kant ik
moest je nu lopen? Wie moest
er nu het eerste naar binnen? men in een tuiltje.
Was het wel attent van hem om Achter de hal een groot vertrek;
eerst anderen vuur te geven voor mct smaak ingericht Modern,
een sigaret? Was het wel juist veel licht en echte schilderijen,
hiér om in een restaurant Voor het
i kraalgordijn.
„Ze vinden het nonsens, uit de
ouden doos. Ja, m'n eigen doch-
:er ook."
In elke hand een kopje liep ze
zich in een spiegeltje te gaan zit- aan een zijden draad. Achter het
ten begluren en onder het trek- raam een weiland zonder beesten,
ken van apegrimassen diverse lik- (Waarschijnlijk de achtertuin.)
ken poeder en lippestift op haar ik nam plaats in de eethoek.
gezicht te smeren? „Gelooft u dat er veel belang-
Je wilde dat allemaal erg graag voor dit onderwerp be-
weten, omdat je je onzeker voel- staat.", kwam er uit de keuken,
de. En niets is in ie tiener-tijd De keuken was van de kamer al
zo erg als een onzekere en wei- gesloten met
felende houding.
Thuis kon je het vragen. Ze had- w
den hetje daar altijd al willen
laren. Maar ie wilde toch met door de gla„n kral(m
weten, dat er weinig van hun Wat verstaat u eigenlijk onder
wijze lessen was blijven han- etiquette?» vroeg ik.
gen en je kocht een boekje over Een j nadenken. Ja... eh...
dit onderwerp. In pocketvorm en Nog tien seconden voor de
voor een luttele prijs stonden vraag negen. acht. Ze sloeg het
daar alle gegevens die je nodig boek8 open fhaar boek) en be_
zou moeten hebben om een ge- keek bet voorwoord,
slaagd mens te worden. „Etiquette is een jeu, hetgeen
Het werd een serieuze studie. Je luister, geurigheid en kleurigheid
verbaasde je soms wel eens, aan een zaak geeft."
dat er zóveel bij kwam kij- „Wat voor zaak?"
ken: Zó moest je lopen als je „Manier van doen, omgang. Om
ergens binnen ging, en dèt wa- een voorbeeld te geven: Wat zou u
ren de regels als je naar bui- doen als uw oma op visite kwam?"
ten kwam; was er echter een Even dacht ik na. „Uit haar
ouder iemand bij, dan kon dat jas helpen, een gemakkelijke
een uitzondering geven (niet al- stoel, een kopje thee met specu-
tijd, want als ze nog niet zo erg laas, haar laten praten over vroe-
oud was, lag het geval weer an- ger."
ders). ..Nu heeft u twee dingen ver-
Goed. Je probeerde het dus alle- geten. Een oude vrouw moet een
maal te onthouden. Je leerde het stoel met een rechte leuning heb-
zo lang totdat je allemaal onder ben en ze moet met haar rug naar
de knie had. het licht gekeerd zitten. Oude men-
En toen kwam de ontgoocheling, sen kunnen slecht tegen fel licht
Omdat je niet meer zo kramp- Kijk, dat is nou jeu."
gelijks leven verdwijnt'
Het aanleren van manie
dit niet ten koste van de spon
taniteit? Ik dacht aan een oom,
die het over een schijnhouding had.
een buiten de eigenlijke mens
tuinspiegel omgaan.
logeerde, renden vader
om het hardst naar de deur als
ze maar even naar boven wilde,
gaat Ik heb me dood gelachen.
Alleen met de zondagse
I klompen lope men op de
parketvloer.
I
1 Het staat lelijk stukjes
op je gemak* als je de i tabak uit te spuwen,
weet, je hoeft niet angst- I
vallig bij de tafelgenoot te kijken
„Wat heeft spontaniteit te
ken met hoe je eetgerei hanteert, ouder
later. Kan ik me voorstellen. Nee, hoe hij zijn vork vasthoudt. Ze
Stastokavondjes zijn uit de tijd. verdedigen ongemanierdheid^ wel
Het eerste vind ik wat te joviaal
(om op die kleinzoon terug te
komen), een beetje minder is
ook wel goed, vooral als ze wat
Men wachte zich er vpor
Ioren in gezelschap te reini
gen. Zelfs niet met een luci-
het zitten op
Hindert het u als iemand (zich
HAN DE GROOT
De Ruimte-pagina van 19 oktober jl.,
waarop wij als jongerenredaktie een
bepaalde mening over het optreden van "IJ™1**
de politie gaven (waarbij wij er mis
schien toch even op mogen wijzen óók
de politie zélf in een uitgebreid artikel
sterdammer wil verschuilen, dan vraag ik
mij af wat met dit geschrijf beoogd wordt.
Wanneer ik dergelijk geschrijf rr"-
voor het compliment, mijnheer Jan Roos,
ik ben nl. zelf in 1913 bij de R'damse
politie in dienst gegaan en heb daar gedu-
hebben gelezen, was mij dit rende 34 jaren, meest in de oude binnen
achter het wettig gezag staat. Voor kn-
het woord te hebben gelaten) heeft ^kJ?a;^J0£fdi8
zeer veel reacties uitgelokt.
Om het maar direkt te zeggen: er
kritiek is op een bepaald onderdeel van
het politiekorps, hebt u het goed recht
daarover te schrijven. Maar beperk
voel van schaamte dat ik daar geduren
de die jaren meermalen bij relletjes en
opstootjes voornamelijk op Coolsingel
telefoneerden, kon het met ons eens
zijn. Integendeel, we hebben zelfs op
bepaalde momenten het gevoel gekre
gen, velen tegen ons in het harnas te
hebben gejaagd. Dit vinden wij bijzon
der jammer, temeer daar het met de
hand op ons jonge hart geenszins de
bedoeling is geweest, links en rechts er
gens klakkeloos tegen aan te schoppen.
We hebben slechts getracht uiting te ge
de schoenen kunnen schuiven.'
nadat mijn collega's en ik daartoe eerst
tot het uiterste waren getreiterd.- Eerst nu
pas ben ik te weten gekomen hoe ik mij
daartoe heb kunnen verlagen: het was
,nuCI«i«:u«i.vC1.. .;vr,- t ZQ prettige mentaliteit." Nadat
het feit, dat verhou- dJe Sdhrijverv,mf het op de pagtoa gd.
geven voorbeeld met betrekking tot de
de politiementaliteit: „Ver-
zich niet in het feit,
dingsgewijs bij de teve„ voorDeeld meI
S5" L2&.?? .P?rvt' WÏE Engelse politie opmerkt, dat
zijn toegedaan, die elk voor zich hun
eigen mentaliteit in het politiekorps brach
ten. Voor een groot deel zou dan die zgn.
mentaliteit van christelijke huize afkom- J ont'rpdpn
nt hnnn ik rtat u in het S.laP °Ptreden
tien jaar doodde, is dooi
onschuldig verklaard. De agent zou
alleen maar in de lucht hebben
geschoten. Ja, natuurlijk: negers
lijn lucht voor die jury.
Een aantal van de onlang» in
Rotterdam aangekomen Spaan'c
arbeiders zal binnenkort weer naar
bet vaderland terugkeren. Zie gind»
komt de stoomboot naar Spanje
De abonnementsprijs
krant gaat omhoog. Een week
abonnement blijft echter nog altijd
goedkoper dan een pakje siga
retten. Een schrale troost. Wü
roken namelijk geen krant.
Kop in krant: Onbrandbue
kinderkleding uitgevonden. l>n
vrü zinloze uitvinding, dunkt ons;
er moesten onbrandbare kinderen
worden uitgevonden.
(jeugdige!) gevoelens 8eliike aanstootgevende artikelen.'
met betrekking tot enkele voorvallen.
De manier, waarop dit is gebeurd,
schijnt evenwel minder gelukkig ge
weest te zijn, als we de reacties mo
gen geloven. Hetgeen wij uiteraard
doen.
Het leek ons niet meer dan eerlijk op
Ruimte ook voor andere meningen, alsme
de kritiek plaats in te ruimen Het feit
dat dit samenvalt met het onderwerp over
„goede manieren" gelieve men slechts als
toeval te beschouwen.
Uit al die post dan hebben wij vier
brieven gekozen, die o.i. aller oordeel wel via
weergeven. Om thans met het publiceren les ook zijn_ ik zal trachten mede uit
van gedeelten uit deze brieven te be- djepe levensovertuiging mijn werk
ginnen:
Een hoofdagent van gemeentepolitie:
„Als ik opmerkingen lees, dat iedere
ook het Nederlandse publiek met het
meer gedisciplineerde Engelse moet ver
gelijken, meent hij dat juist door een te
slap optreden men steeds brutaler en uit
dagender wordt (nozemdom, misdadige
jeugdbenden en een gangsterbeweging
vooral in Amsterdam). Hij besluit zijn
brief met de mededeling, dat
blad"dat "zich Voordewind Been enkele van
Een inspecteur van politie; „Ik betreur
het in hoge mate dat een blad dat zich
chr. nationaal noemt en dat ook wel zal
zijn, een dergelijke afbrekende en onwa
re reportage opneemt. Ik vind het om
moedeloos van te worden dat een krant
uit mijn eigen kring en met dezelfde me- H IIH H
ning over geestelijke waarden en religieu- «J °Sf
ze vrijheid, ertoe overgaat onnodig en vol- aaP??tastv ,A® derde de leden
komen misplaatst zo zichtbaar en
nijnig gezagsondermijnend te werken,
begrijpt dat ik met derge'
tige en positief kwaadwi
niet in discussie treedt, tenzij
vraagt. Wat de gevolgen van dit al-
den terugneemt.
Een andere lezer meent dat ten eerste
>n een geordende maatschappij gezag ge
handhaafd dient te worden, ten tweede
dat wij dit gezag en de overheid hebben
de
dergelijke onwaarach-
waadwillende jongeren
tedt, tenzij u mij daar-
de mentaliteit -- --^P-
schrijver zich nog achter de Groene Am- krant zoiets kon staan: „Dank
ruimteredaktie snotneuzen zijn, die gezien
de aard van hun artikelen vergeleken kun
nen worden met hen, die de naam no
zem hebben toegedacht gekregen, ten vier
de de jeugd zélf een dergelijk, ook niet
door de politie geliefde, hard optreden uit
lokt en tenslotte dat (indien hierbij een
onschuldig burger wordt geraakt) men
ambtelijke taak ala" jSugdouderling met <!ie"e ,te bedenken dat waar gehakt wordt
hetzelfde idealisme en geloof ala voorheen S! a I co
pen met vuur te spelen dient er rekening
mee te houden later op de blaren te kun
nen komen zitten.
Tot zover enige gedeelten uit een viertal
brieven. De conclusie laten wij graag aan
u en jon zelf over.
voort te zetten."
Een gep. adjudant 3
die
ander, wat takt. Als je er goed
over nadenkt is het eigenlijk een
geweldig iets: omgaan met ande
ik vind dat het dat kleine
Barometer
De heer A. Visser: Het is
waard is.
Henk Rossaert, 23 jaar, mon-
In gepaste eerbied bij te zetten teur: Etiquette??? Wat is dat?
tussen de verzamelde werken van O, goeie manieren en zo.... Ja,
HQnarllr Tnll^g h V dat k<?n lk" TheÊ dl"lnken met J«
Hendrik Tollens b.v.. pink jn de lucht Kreeft eten en
Om op deze vraag een antwoord kavjaar en hoe dat spul heet. Ik
te krijgen heb lk de afgelopen lees er wel eens over in die da-
week, voorezmelllk h.J j.ngee.m
bij een enkele „oude- «iamand meer ,En met een
re" mijn licht opgestoken. gebaar op het pakje brood dat
hij in zijn zak heeft) Ik eet maar
Om op alles voorbereid te zijn het liefst met mijn handen,
en in geval van nood een bruik-
ggfSSb 'iS dfpTtireh Losgeslagen
vSezVrïdgjuikM"ekt.dur hvn„r de ""'""'f' °1 tJü'Z
hervormde kweekschool te Rot- die de schuld aan de jeugd gaf
terdam. die tijdens al zijn lessen en de jongere die vond dat die
de noodzaak van het gebruik van ouderen er niets van terecht bren-
de wellevendheid m de hooiden
van zijn leerlingen stampt, om
een korte karakteristiek waar
naar ik de verkregen meningen
kon afwegen.
De heer J. von Harras. („Zet
mijn naam er maar gerust bij.
Iedereen mag mijn mening we
ten!") Manieren? Meneer, dat is
er tegenwoordig niet meer bij. Ik
zal dit met t ,J J"SJ"
•,ri- lijk maken. L... -
w..rj»n laten me in He d® krant. Laatst zat ik in de bus.
heid. Woorden laten ons in achterste rii had je zo n
ïM-SssïSst
aangeboden,
ïkvertel dit heus niet^ om me-
sche vormen Verandert in „be- ^fppbnel^fzlk^E
leefdheid". Het belangrijkst is ^^tz^nd k^n eriei^i wer dl
echter de onzichtbare kant. die »?«etltod:kan ergeren over de
5™wee. echt' bilt waar d.t
we deze aÜ «""P-
voor iemand betekende toen je alV.).d Tt rtaw jA wü nn
voorkomend te behandelen. Ik ge- ^eid eenvoudig^ niet
loof daarom dat onze houding
plaats van mijn naam allerlei be-
jooi aaarom aar onze nouumg rt--.-;---v.niet te begrijpen dat
t.o.v. de ander de barometer is lk h.et m ?il,
van onze persoonlijkheid. plaats van "Pan? a f_p,i:n
r namingen naar mijn hoofd geslin-
Gcwapend met deze kennis heb 8erd te krijgen. En dat is nog
ik mij opgesteld op één van de maar eén ding. Mijn vriendinnen
afdelingen van een bekend waren- klagen vaak over ditzelfde. In de
huls. De argeloze kopers en kij- zakenwereld is er blijkbaar geen
kers werden systematisch over- plaats
vallen met de vraag welke
ning zij hadden
hoffelijkheid
Van baan veranderen?
'het'nut van Dat heb ik al eens gedaan. Daar
goe*de manieren in deze tijd. kun je niet
Hieronder volgen enkele antwoor- blijven. En d
- ™- langzamer-
„w... ,.j„. de gang
tl.kele antwoor- blijven. En dan nog: maakt het
den die elk karakteristiek zijn iets uit? Ik heb zo angzamer-
voor een tamelijk grote groep hand wel de indruk gekregen dat
gelijkdenkcnden.
al die zgn. zakenmensen keiharde
egoïsten zijn. En dan maar kla-
Bert de Graaf, 16 jaar, H.B.S.: gen over „die jeugd van tegen-
Goeie vormen noodzakelijk? Nou woordig".
ja, soms wel, soms niet. Op Tot besluit de kortste mening,
school bij voorbeeld niet zo zeer. die ik te horen kreeg van een man
Het is niet gemakkelijk beleefd die begrijpelijkerwijs
te zijn tegen de leraren. Die lui naam niet wilde noemen
doen vaak zo - dom dat je echt van de eerste naar de tweede
geen respect voor ze kunt hebben, etage snellende mij op mijn
Verder geloof ik niet dat je te- vraag toevoegde: „Het ken me
genover je klasgenoten beleefd geen klap schelen."
hoeft te zijn. Stel je voor dat je
voor ieder meisje zou moeten op
staan, of haar voor zou moeten
laten gaan. Je zou al je tijd no
dig hebben met denken: „Hoe
moet dat ook weer?" Wat zeg
je? Thuis? Niks hoor.
Corrie van de Linden, 19 jaar,
kweekschool: Ik vind dat je bij
alles wat je doet er van uit moet
gaan dat de ander net zo be
handeld wil worden als je dat
zelf graag wilt. Daarbij hoef je
HARRY van den BOUWHUYSEN
