Minder belangstelling voor Leidens
herdenking van beleg en ontzet
Haring en
wittebrood
voor 5000
Feestterrein
Programma-vernieuwingen
hebben wel goed voldaan
Reveille voor
klein publiek
NIEUWE LEIDSE COURANT
VRIJDAG 4 OKTOBER 1963
HET feest is voorbij. De betovering van de drie-
oktoberviering is vanmorgen met het aflopen van
de wekker definitief verbroken. Er resten nog her
inneringen, kermistrofeeën, natte kleren en nog naar
palingvellen riekende straten. Aan dat laatste zij on
middellijk toegevoegd, dat de stadsreiniger:
hun uiterste best hebben gedaan om Leiden
gen over schone straten naar zijn werk te laten gaan.
Vandaag is Leiden weer betrokken bij het dagelijkse
gebeuren, waarvoor sinds woensdagavond zeven uur
weinig of geen belangstelling meer bestond. Alleen
de bres in de portemonnaie, de wittebroden en de
langzamerhand wel ontzilte haringen doen de ge
dachten nog even terugdwalen. En misschien ook
wel het landerige gevoel dat elk langdurig feest nu
eenmaal voor velen meebrengt.
Wij hebben gemerkt dat het nogal gure weer yan
woensdag en gisteren, dat gistermiddag na de op
tocht uitliep op regen en veel wind, wel wat mensen
heeft thuis gehouden. Van verschillende kanten werd
onze indruk dat het gisteren niet zo druk in Leiden
was als andere jaren, bevestigd. Dat het feest daar
door minder geslaagd zou zijn is een aanvechtbare
mening. Het programma bevatte een aantal aantrek
kelijke punten waaraan ontelbare burgers en buiten
lui veel plezier hebben beleefd. Zo werd de optocht
van alle kanten geprezen. De helikopters en het stunt
team trokken ook veel volk. Afgezien van de duidelijk
verminderde belangstelling voor Haring en Witte
brood behoeft het bestuur van de Drie-Octoberver-
eeniging zich niet met pessimistische ernst af te vra
gen hoe het feest in deze in sommige opzichte-» nogal
verzadigde tijd nog nieuw leven kan worden inge
blazen.
TYTERVEUZE spanning. Een in de Koppenhinksteeg rondsluipende kat
4 neusde zenuwachtig aan opwaaiende papieren. Plotseling een da
verend lawaai. Het ongeveer 90 leden tellende muziekkorps van K. en G
kwam met trompetten en trommen van de Hooglandse Kerkgracht de
Koppenhinksteeg in dreunen. De kat stelde zich met enkele noodsprongen
in veiligheid achter het kleine openbare huisje in de hoek van de Kaas
markt. Met de staart steil in de hoogte; wég van die schetterende muziek,
wég van die duizenden kwetterende kinderkelen. Er kwamen nog meer
muziekkorpsen en nog meer groepen kinderen en jongelui. In gymnastiek-
pakjes, clubshirtjes en trainingspakken. Licht of warm gekleed. Schreeu
wend, pratend, lachend, joelend. Uitgelaten stonden ze in schijnbaar wan
ordelijke rijen opgesteld, alvast de toortsen, flambouwen, lampions aan
stekend en nog even naar een vriendje of vriendinnetje roepend in een
groep van een andere vereniging. Het grote feest stond te beginnen.
Regen en wind legden beslag
op feest na afloop optocht
Het grote 3-oktoberfeest begint op
2 oktober, 's avonds om half acht. De
commissie van regeling gaf een teken.
De bereden politie zette zich in bewe
ging achter de gemotoriseerde rijks
politie. De dichte drommen mensen
deinsden achteruit de trottoirs op. Een
kilometers lange stoet van verenigingen
en muziekkorpsen ging van start.
Opvallend
T^AARBIJ waren wel enkele opvallen-
de dingen te zién De grote ver
lichte wereldbol met de koppen van
Chroesjtsjef en Kennedy, door een op
lichtende telefoonverbinding in contact
met elkaar: een vondst van de VLIS, de
Vereniging Leerlingen Instrumentma-
kerssehool.
Of de Leidse Golfbrekers, met de grote
hutspotketel op een vuur, met het op
schrift: ..Waarom niet verwarmd dat
50 m bad aan het randje van de stad?"
We zageri spandoeken met de woorden
„Hoerawe hebben een speeltuin",
van de gelukkige vereniging in Zuid-
West, waar onlangs ,.De Vijf Hoven'
werd geopend.
Men kwam langs het door de binnen
stad slingerende parcours ogen te kort.
Om nog maar iels te noemen: de oranje-
kragen van Pernix, de judo-vereniging
Eendracht de parmantige band van de
c.g.v Jahn met een grote stoet leden
erachter, de padvinders, het muziek
korps van de Vereniging van Oud-Strij
ders met de regimentsbok Kees. Kortom,
teveel om op te noemen Het was gran
dioos. met al die fakkels en lampion-
Dat vonden ook de bestuursleden
van de 3-October-Vereeniging en de
wethouders van Leiden, die bij het
standbeeld van burgemeester P. A.
v. d. Werf getuige waren van de
kranslegging door de miniatuur-
padvindertjes. Ze namen er het
défilé af in de weliswaar koude en
winderige, maar toch overwegend
droge avondlucht. Het deerde hen.
De trouwe regimentsbok Kees
huppelde woensdagavond weer
dapper met het muziekkorps
van de Oud-Strijders in de tap-
noch de deelnemers, onder wie zich
weer zeer veel kinderen van (soms
ver) beneden de 12 jaar bevonden.
Niet mee
Eén groepje ging niet 'mee. Dat was
de Werkgroep Anti-militaristische Stu
denten. Wat achteraf op de Kaasmarkt
stond men opgesteld, zonder vergunning
uiteraard. Meelopen was er dus niet bij
en dat werd de studenten dan ook uit
gelegd door een al wat oudere hoofdagent
van politie. Enkele dwarse lieden wilden
nog protesteren, maar het besliste en
rustige optreden van de hoofdagent deed
hen wegtrekken met „vliedend" vaan
del
T^OOR zeven uur gistermorgen hebben
wc de schrille feestfluitjes, de
hoera-toeters en de ratels alweer kunnen
horen. Dat waren de „echte" Leidenaars.
op weg naar de Reveille op het Stad
huisbordes. Twintig vroege en tamelijk
frisse minuten lang hebben enkele hon-
Burgemeester Van Kinschot liet
zich gistermorgen in het Waag
gebouw een toastje met haring
goed smaken.
derden Leidenaars vooral de jeugd
was hierbij sterk vertegenwoordigd
de van ernstig naar vrolijk wordende
klanken van de politiekapcl beluisterd.
Ernstig en nog een beetje slaperig
stonden de gezichten van het publiek
en 3-oktober-bestuur in het begin,
maar dat veranderde al ras. Toch was
het niet als vroegertoen er duizen
den stonden te luisteren. Men maakt
ons toch niet wijs, dat al die Leide
naars net als burgemeester Van Kin
schot op doktersadvies pas om oitge-
veer acht uur uit bed mogen...
Treinen vol
T/"AN zeven uur af is het ook aan het
station van de NS een geweldige
drukte geweest. Honderden, duizenden
oud- en niet-Leidenaars stroomden uit
de eivolle treinen om bij familie of ken
nissen of op eigen houtje het feest te
gaan meevieren. We zagen een al gauw
zwaar beproefde huisvader opgewonden
heen en weer rennen en met een duide
lijk Amsterdams accent zijn kroost ver
manen vooral bij ..je fader" te blijven.
Het was een complete invasie.
Een uur na de Reveille was het al druk
ln de stad. Slierten jongelui slingerden
zich over de zich vullende Breestraat.
Met toeters en feesthoeden uitgeruste
kluitjes vrienden en vriendinnen brach
ten met de draaiorgelmuziek, de opge
wonden kinderstemmen en de straatmu
zikanten het heerlijk aandoende 3-okto-
ber-klimaat op de Steenstraat, de Bees
tenmarkt en elders Het was nog steeds
droog en het grootste aller openbare
feesten werd weer intensief beleefd.
Hermandad had
2 z
mare
dag
en
Vele kinderen vroegen zich gis
teren bij het zien van het ver
kleinde model van De Spin van
Anthony H. C. Fokkei af: moes
ten de mensen nu zó vroeger de
lucht in, zo open en bloot op
zo'n fragiel toestelletje? Ja, kon
den wijze vaders en moeders
antwoorden. „Zo begon in ons
land de luchtvaart op 31 augustus
1911".
(ONGETWIJFELD zal dc uitdeling van
Haring cn Wittebrood een van dc
meest folkloristische hoogtepunten van
het feest blijven. Of blijven? Er ligt een
schaduw over dit gebeuren. Immers, tien
Jaar geleden waren er zo n 13.000 aan
meldingen, vorig jaar waren het er 6700
cn dit jaar bleken er maar 5600 Leide
naars prUs te stellen op de haring en
het wittebrood. Een bedenkelijke terug-
Het mooie televisieprogramma en het
natte weer cp de inschrijvingsavond (31
augustus!de welvaart imen zou genoeg
verdienen o n nog een „gift" te kunnen
accepteren), de geruchten over de te
zoute haring" Wat zou de reden zijn van
deze geringe belangstelling? Nog zes
jaar in dit tempo achteruit gaan en er
is niet één enkele Leidenaar meer. die
om haring en wittebrood komt. Dat zou
toch al te gek worden.
6500 broden en
10.500 haringen
"I^OORAL dc oude getrouwen kwamen
naar de Waag. Zo'n 5600 gezinnen
hebben evt.n 6500 witte broden en 10.500
zoute haringen in ontvangst genomen
De kussenslopen, de emmers, de bood
schappentassen. ze waren er ook nu weer
en ze werden weer gevuld Sommige voor
de eerste keer andere voor de veertig
ste keer of meer.
Mevrouw M. de Bruin van de Oranje
gracht was de eerste vandaag. Voor de
36ste maal al. ..Dat is lekker vlot, dan
kan ik meteen naar de militaire parade"
glunderde ze. Om vijf minuten over
half acht was ze al op weg naar huis
I~\E weduwe Theodora Verver („ik
ben in juni 70 geworden") uit
het Stevmhofje aan de Haarlemmer.
dat ze voor het eerst na een aantal
jaren de traditiegetrouwe gang naar
het Waaggebouw maakte. ..Jaren
niet gedaan, meneer. Hebben ze
keertje een heleboek pekel over
gocxe goed gegooid, meneer",
kwam dit jaar ovr haar boosheid
heen. Daarom was ze er weer.
ze zelf nadrukkelijk beweerde:
een ouwe jas, hoor". Ze kreeg geen
pekel over haar ..ouwe goed". Ze
was dik tevreden.
Ge rooö-witte kokarde op
het jacquet en met de ..hogezije" op
deelden vergenoegd het witte brood u:t
Aan de andeer kant sionden öc dames
haring weg te geven De heer A Kruyt
(47) uit de Havenstraat 4 te Katwijk
stond met zijn stevige knuisten de zoute
haringen ui de dertien tonnen over te
hevelen in de kuipen van de dames.
„Eerste keer .best leuk hoor", zei hij
tevreden, terwijl hij met de nog droge
rug van zijn hand het zweet van zijn
voorhoofd veegde.
T"\E stemming onder de dames bij de
kuipen was ook prima. De 72-jarige
mevr. J. Storme uit de Huizingastraat
Een jeep met ruimtevaarders
opende de eigenlijke optocht
,,'t Zit in de lucht". Zij voerden
niet alleen de Leidse en Neder
landse vlag met zich mee maar
zelfs een maanvlag en een
heelalvlag.
doet het al 18 jaar met evenveel plezier.
Zo ook haar zuster mevr. Chr. Labor-
dus-v. d Berg (38). die voor de tiende
keer met mevr. Swarts-Selier een team
vormt in de Waag. Nieuwelingen waren
praeses Karen Schuit <5de-jaars rech
ten) en ab-actis (secr.) Sietske Schreuder
van de meisjes-studentenvereniging
VVSL.
Na acht uur werd het gezellig in de
Waag. Burgemeester en mevrouw Van
Kinschot het bestuur van de 3-October-
Vereeniging, wethouders en andere ge
nodigden nuttigden de toastjes met ha
ring en een kopje koffie. De praeses van
het stndentenkorps J. O. L van Boetse-
laer, verhief zich op een 'kist cn bood
de ..haringdaraes" elk een flesje Eau de
Cologne aan.
Tot slat van de feestvreugde maakte
het Eerste Leidse Jeugdorkest De Burcht
een rondgang in het Waaggebouw, dat
door de dubbel-ijverige blazers en „sla
gers" zwaar op de stevigheidsproef werd
gesteld Het was een prachtig gezicht, de
grijs-rode muzikanten. voorafgegaan
door liefst twaalf „tamboer-maitresses
Nooit vergeten
JHWE HADDEN ook deze uitreiking van
haring en wittebrood niet willen mis
se». Deze mening werd ten volle gedeeld
door brigade-generaal L E. Hinrichs. ter
ritoriaal bevelhebber West. ..Mijn vrouw
en ik zullen dit zeker nooit vergeten", was
zijn menino. En zouden de eigen Leide
naars dat nu wel gaan doen.' ..Als we
volgend jaar op zaterdagmiddag dan
is toch bijna iedereen in de stad laten
inschrijven, zullen er wel meer komen".
In totaal hebben ongeveer 250
politie-agenten op 2 cn 3 oktober
dienst gedaan in Leiden. Natuur-
lijk is dit aantal niet op één
moment op de been geweest.
Het Leidse politiekorps was
versterkt met 50 man rijkspolt-
tie. van wie tien te paard. Ver-
der zijn 20 adspirant-agenten
i au de Wassenaarse politieschool
cn ongeveer 15 man reserve-
personeel bijgesprongen. Alle
vrije dagen waren ingetrokken
en er zijn zeer veel overuren ge-
maakt.
Onder leiding van hoofdin-
specteur D. J. Verzijden heeft de
Leidse Hermandad aan alle
moeilijkheden het hoofd kunnen
bieden. Voor de afzetting van de
i 5-Meilaan (autodemonstraties)
i en de speelweide aan de Van
Vollenhovenkade (helikopters)
had de politie dc beschikking
gekregen over 1000 meter afzet-
hekken van de rijkspolitie van
het district 's-Gravenhage. Tij
dens de optocht waren alle vier
surveillancewagens in gebruik.
rende Watergeuzen werd ontzet, was
aanmerkelijk kleiner dan dat waarop
Leiden dit gebeuren voor de 389ste
maal herdacht. Maar naast de vele
originele evenementen ip de buiten
wijken waarover elders meer te
lezen valt willen wij het toch over
de binnenstad hebben, van oudsher
HET feestterrein.
Bent u soms ook uitgegleden over het
bijna vaste tapijt van geurige (stinkende)
palingvellen, druivenhuiden, bananen
schillen en andere vettigheid? Vervelend,
maar omdat dit onafscheidelijk bij het
feest hoort, zouden we het toch ook niet
willen missen. De grote schare jongelui,
die tegenwoordig met slippers geschoeid
gaat, heeft er heerlijk stijve sokken van
over gehouden.
Geen besef
Nooit zal een buitenstaander laat
staan een buitenlander kunnen besef
fen hoe een Leidenaar geniet, wanneer hij
op de grote dag in oktober tussen tien
duizenden anderen over de Beestenmarkt
wordt geperst langs allerhande kramen
en stalletjes. U kent ze natuurlijk alle
maal, de marskramers, die als je ze met
hun elastische tong van leer hoort trek
ken. heel wat in hun mars lijken te heb-
Hier een rappe Belg met een „wonder
spulleke" waarmee men foto's, tekenin-
;n andere afbeeldingen kan kopiëren.
Daarnaast worden tegen „ongelooflijke"
spotprijzen nog ongelooflijker horloges of
vulpennen aan de man gebracht. Een tent
met oliebollen staat broederlijk naast het
karretje van de feestartikelen. Verderop
/an de vele druivenauto's, uitsprin
gend uit de rij oliebollenkramen. warme-
orst-tenten en gesponnen-suiker-huisjes.
Toegegeven, een aantal mensen heeft
3t na vijf uur vrij gauw opgegeven, in
de tot krachtig aanwakkerende wind en
de regenvlagen te lopen. Maar de grote
massa heeft zich daaraan niet gestoord.
Ze zijn onverdroten doorgegaan, in groep
jes of alleen. De jongelui laten tot na de
optocht gewoonlijk het Schuttersveld aBn
de vaders en moeders met kinderen. Maar
daarna is het onbetwist hun terrein, met
regenjas of paraplu.
/~\P DE tonnen sintels zijn honderddui-
zenden voetstappen achtergelaten tus-
draaimolen en grote rad, de auto
banen. de steilwand, de goktenten, de
griezeltheaters, de kop-van-jut-stellingen,
de schiet- en touwtrektenten cn hoe de
vele attracties ook mogen heten. Geloei
sirenes, gehuil van teleurgestelde of
angstige kinderen, gerinkel van geld, luid
sprekers met een veelheid van door elkaar
brullénde melodieën, een kakofonie van
geluid, zonder welke de 3-oktoberviering
li eenmaal ook ondenkbaar is.
Zo heeft Leiden feest gevierd. Hoog
boven de werkelijkheid verheven of ook
/er daar beneden gezakt Vaak uit
puttend naar geest, lichaam en financiële
middelen.
Ook .Baron von Münchhausen
droomde al van maanreizen.
Als aartsleugenaar reed hij gis
teren mee op de gier met drie
koppen.
