Nieuwe Leidse Courant
SAMEN NAAR DE MAAN
dan:
Kennedy wil eerst medewerking Russen.
Al 17.000 bouwvakkers in
buitenland aan het werk
Geen „wedren doch
werken voor vrede
Driemaal zoveel als in I960....
Kan minister Bogaers
ze terughalen?
Boetes voor ontduiken
van de loonafspraken
Post en giro moeten
duurder worden
Commentaren
Zaterdag 21 September 1963, 44ste jaargaiif
r
CHRISTELIJK-NATIONAAl DAGBLAD
mijn hart in taghanipoat*
Weinig wind
Bewolkt en nevelig: weer, verspreid
voorkomende opklaringen en slechts hier
cn daar een bui. In de ochtend plaatse
lijk mist. Weinig wind. Ongeveer de
zelfde temepraturen.
(zie voorts pagina 7)
58936 Abonnementsprijzen
- Klachlendiensf' bezorgin
hun land en hun hoofdstad te
eisen, aldus Kennedy. Amerika is ook
van mening, dat het Cubaanse volk het
recht heeft de vruchten te oogsten van
zün revolutie, die van binnenuit wordt
verraden en van buitenaf wordt uitge
buit.
Kennedy herinnerde er voorts aan, dat
Amerika na de oorlog al meer dan hon
derd miljard dollar aan economische
hulp aan het buitenland heeft verstrekt.
Nog meer is nodig. De produktiviteit in
de landbouw en de verdeling van de
voedingsmiddelen zouden op internatio
nale schaal ter hand moeten worden ge-
CVoor vervolg zie pag. 9)
PRESIDENT KENNEDY heeft gisteren in de algemene vergadering van
de V.N. verklaard dat het kernstopverdrag een goed begin is op de
weg naar internationale ontspanning en ontwapening. In het spoor van
deze overeenkomst kunnen meer akkoorden tot stand komen, aldus de
president, die er de nadruk op legde, dat Amerika geen besluiten zou ne
men zonder zijn bondgenoten erin te kennen.
Ondanks de ontspanning in de
Oost-West-verhouding mag, volgens
Kennedy, echter niet over het hoofd
worden gezien, dat er fundamentele
verschillen tussen Amerika en de
Sowjetunie zijn. Hierdoor kan de
waakzaamheid van het Westen niet
verslappen. Maar de beste garantie
voor de veiligheid van iedereen is,
aldus Kennedy, gelegen in vreed
zame samenwerking.
De tijd is gekomen om samen met
de bondgenoten, te onderhandelen ten
einde te voorkomen, dat er door een
verkeerde berekening oorlog uitbreekt.
Er moet onderhandeld worden over het
vermijden van ondergrondse kern
proeven en over een verbod tegen het
brengen van kernwapens in de ruimte.
In zijn rede ging Kennedy niet in op
het voorstel van de Russische minister
van buitenlandse zaken Gromiko tot een
topconferentie van 18 landen, noch op
het gewijzigde ontwapeningsvoorstel dat
de Russische minister donderdag heeft
gedaan.
Maan-project
Mogelijkheden tot samenwerking zag
de president vooral in de ruimte. Het
is absurd, zo zei hü. dat Amerika cn
Rusland ieder voor zich proberen zo
spoedig mogelijk iemand op de maan
te zetten. De beide landen zouden ge
zamenlijk, als vertegenwoordigers van
de hele mensheid, moeten optreden.
Als andere mogelijkheden tot samen
werking noemde de president de hulp
aan de ontwikkelingslanden het onder
zoek op medisch en meteorologisch ge
bied, het oplossen van het vraagstuk
van de besmetting van lucht en water,
de strijd tegen de honger.
Over de apartheid zei Kennedy: in
Amerika heerst deze nog. zij het tegen
de wens van het grootste deel van het
volk. Amerika keurt apartheid af. Het
is evenwel ook tegen het streven van
de negers in Afrika om de blanken te
verjagen.
Over de godsdienstdiscriminatie: de
reohten van de mens worden niet ge
ëerbiedigd waar een Boeddhistische
priester uit zijn pagode wordt verjaagd,
waar synagogen worden gesloten, aan
de protestantse zending beperkingen
worden opgelegd, een volle kerk wordt
opgeblazen of een kardinaal wordt
bannen.
Zelfbeschikking
Amerika gelooft, aldus Kennedy, in het
beginsel van zelfbeschikking voor alle
volken. Het Duitse volk en vooral dat
van Berlijn hebben het recht eenmaking
N'
AAR
(Van onze sociaal-economische redactie)
vernemen wijzen zeer recente cijfers en ramingen uit, dat er
teel reeds ongeveer 17.000 Nederlandse bouwvakarbeiders in
Duitsland en België werkzaam zijn. Dat is ongeveer driemaal zoveel als in
1960 en het leger „grensgangers" groeit nog steeds. Hiermee is tevens één
der grootste problemen aangeduid, waarvoor de nieuwe minister van
volkshuisvesting en bouwnijverheid, drs. P. C. W. M. Bogaers, zich gesteld
ziet: het tekort aan vaklieden in de bouw. Het wegtrekken over de grens
van zoveel bouwlieden betekent een forse aderlating voor onze eigen, zo
dringend nodige bouwcapaciteit. De bewindsman van volkshuisvesting, die
reeds enige malen te kennen heeft gegeven, dat hij het probleem woning
nood met forse middelen en een grootscheepse aanpak bij de kraag wil
vatten, zal dan ook stellig pogingen willen doen om een flink deel van die
17.000 bouwarbeiders weer op Nederlandse steigers te krijgen.
Om dat te bereiken zal de minister
welhaast uitsluitend aangewezen zijn
op maatregelen in de loonsector, want
de bouwvakkers trekken de grens
over om er materieel beter vanv te
Metaalbond in de bres voor c.a.o.
(Van onze sociaal-economische
redactie)
T>EDrIJVEN, die zijn aangesloten b(j
„De Metaalbond", lopen vanaf he
den kans een forse boete te krijgen, in
dien zjj op de een of andere wjjze over
gaan tot het ontduiken van loonafspra
ken, welke in het georganiseerde overleg
In één
oogppslag
Drastische prijsstijging niet
te vermijden, zeggen krui
deniers. (pag- 2)
Het populaire lied: voer
voor sociologen (pag. 5)
Indonesische nota stelt Brit
ten niet gerust. (pag. 5)
Moskou dient China van re
pliek. (pag. 5)
Rechtzaken: een Jodenjager
en de zaak-Zwarte Judith
(pag. 6 en 7)
Kapitaal cadeau voor blin
den (pag. 2)
en het ZONDAGSBLAD
in de metaalindustrie zijn gemaakt. Zo'n
boete kan voor een groot bedrijf een
bedrag van niet minder dan f 200.000
belopen.
Hiertoe is gistermiddag door de leden
in „De Metaalbond', één der grootste
organisaties van werkgevers in de
taal- en elektrotechnische industrie,
grote meerderheid van stemmen beslo
ten. In een te Utreoht gehouden buiten
gewone algemene vergadering, die was
belegd in verband met de recente ont
wikkelingen aan het loonfront, werd
bestuursvoorstel om de tuchtrechtelijke
maatregelen in het huishoudelijk regle
ment zodanig te wijzigen dat beter er
sneller tegen misstanden kan worden
opgetreden
Daarbij ging het vooral om de boete
bepaling. die in de praktijk moeilijk
hanteerbaar bleek vanwege de veel tijd
vragende procedure, welke aan het de
finitief opleggen van de boete moest
voorafgaan Ook het boetesysteem zelf
is verzwaard. Nu kunnen bedrijven
de loonafspraken ontduiken, op snelle
wijze een boete worden opgelegd tot
maximaal tien maal de jaareontributie,
terwijl voor iedere week dat de ont
duiking voortduurt bovendien eenzelfde
boete kan worden opgelegd. De jaarcon
tributies variëren naar de grootte vj
bedrijven van f250 tot f20.000
Negen van de 184 bedrijven stemden
tegen en zeven onthielden zich van stem
ming Zoals bekend heeft de directie
de Amsterdamse Droogdok Maatschappij,
die door het toekennen van vijf procent
loonsverhoging buiten de c.a.o. om een
belangrijk aandeel had in de kritieke
ontwikkelingen ta.v. het loonbeleid, het
lidmaatschap van „De Metaalbond" voor
af opgezegd.
worden. Zij geven er blijk van, dat
veel werknemers kennelijk zoveel
waarde hechten aan een hoog direct
loon dat zij er graag wat goede sociale
voorzieningen voor laten lopen of
deze ruilen voor bepalingen, die soms
heel wat- minder bescherming bieden.
De buit in het loonzakje, die varieert
DM 140 tot DM 200, is voor hen
dé grote magneet, ook al moeten zij er
doorgaans langer voor werken dan de
tijden, die de „blijvers" maken.
De lonen in Duitsland en België ko
en in vele gevallen nog aanzienlijk
uit boven het zwarte loon, dat
de bouwvakarbeiders bij ons kunnen
verdienen en dat toch ook al gemid
deld 20 procent boven het c.a.o-loon
ligt, in Amsterdam zelfs 25 a 30 pet
Een stad erbij, als
Hoe belangrijk en aantrekkelijk het
s om de „vlucht" over de grenzen
drastisch te beperken of in elk geval
tot staan te brengen, blijkt wel uit de
berekening, die de Commissaris der
Koningin in Limburg, dr. F. Houben.
onlangs heeft prijsgegeven. Indien alle
Limburgse bouwvakarbeiders,
na de oorlog gedurende langere
of kortere tijd hun financieel welzijn
over de grenzen hebben gezocht,
hun eigen provincie aan de slag waren
gebleven, dan had Limburg nu 11.000
woningen méér gehad.
In deze provincie wonen thans ca. 4000
bouwlieden, die in Duitsland en België
hun werkpakje aantrekken (in 1960
ren het er nog maar 1300). Een vluchtig
rekensommetje wijst uit, dat er dan in
heel Nederland een kleine 50.000 wonin
gen méér gebouwd hadden kunnen wor
den, ofwel een stad van 200.000 inwo-
i bij
bij benadering, hoeveel woningen
land door het over de grenzen trekken
arbeiders „verloren" heeft. Daarbij
spelen té veel factoren een rol. Zo moet
bijvoorbeeld sprake zijn van een com
pleet werknemersbestand, want tien
grondwerkers kunnen geen woning bou-
één grondwerker, één timmerman,
één metselaar enz. kunnen dat weL
Overigens heeft niet alleen het bouw
bedrijf te kampen met het euvel van de
grensgangers Ook vele metaalarbeiders
n 's zondagsavonds of 's maandags
morgens vroeg richting grens. In totaal,
ernamen wij, zijn het er ongeveer
waarvan, evenals in de bouw, het
merendeel in Duitsland werkzaam i;
lassers, bankwerkers e.d. is zelfs
complete- handel aan de gang, waaruit
blijkt, dat de metaalindustrie nog lang
niet van het kwaad dei zgn. koppelbazen
af is.
Integendeel, niet alleen in de grens
streken. maar ook in de industriegebii
in het westen des lands zetten diver-
koppelbazen wervingsacties op touw,
metaalarbeiders voor „lucratieve kar
weitjes" in het buitenland te strikken.
Daaronder bevinden zich verschillende
lieden, die in Duitsland of België als
werkgever staan ingeschreven. Dikwijls
ontstaan er moeilijkheden, want vele
koppelbazen werken met vage of zelfs
zonder schriftelijke overeenkomsten
ontzien zich soms niet arbeiders, die ziek
geworden zijn of een ongeval hebben ge
had, zonder meer te ontslaan. Er is d
nauwelijks of nooit verhaal mogelijk.
,Een moderne vorm van slavenhandel
een grote, waardeloze bende", noemde
bestuurder van de Chr. Metaalbe-
drijfsbond deze situatie, toen wij hem
hierover benaderden. En zo er wél sprake
n een schriftelijke overeenkomst, dan
ontbreken daarin veelal allerlei normale
voorzieningen als vakantietoeslag, door
betaling op feestdagen e.d.
(Voor vervolg zie pag. 6
HAMMOND
ORGEL, S
PRIJZEN V.A. 3450.-
importeur 2
fESEGja i
rdam.tel. 115255 Z
De Amerikaanse president Ken
nedy heeft gisteren in New York
een toespraak gehouden tot de
Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties. Terwijl Ken
nedy opstaat om aan zijn rede te
beginnen, applaudisseert de ver
gadering voor hem. Staande
achter de tafel rechts staan links
secretaris-generaal Oe Thant en
naast deze de president van deze
vergadering, Carlos Sosa Rodri
guez van Venezuela
Telefoto
A'dams zakenman in
Leipzig gearresteerd
De 53-jarige Amsterdamse zakenman
Th. J. L.. die met een stand op de Leip-
ziger Messe stond, bevindt zich sedert
twaalf dagen in arrest in deze Oostduit-
Naar ter plaatse verluidde geschiedde
zijn arrestatie door de SSD. De auto
waarmede de heer L. en zijn echtgenote
naar Leipzig waren gekomen mocht zijn
vrouw niet meer terug nemen naar Ne
derland. Een uur voor zondagmiddag 8
september de Messe sloot kwam een ge-
uniformeerde beambte naar de heer L.
toe en vroeg of hij even mee wilde ko
men naar de douane omdat daar iets op
gehelderd moest worden. Aangezien dit
de heer L. geenszins onmogelijk voor
kwam koesterde hij geen argwaan.
Tezamen met zijn vrouw ging hij in
hun wagen naar de douane. Andere
Nederlandse zakenlieden op de Messe
kregen de indruk dat met de arrestatie
tot het einde van de Messe was gewacht
ïen een smoesje heeft gebruikt om
hem weg te halen teneinde geen op
schudding te veroorzaken. Mevrouw L.
werd niet verteld waarom haar man
as aangehouden.
Volgens later uit particuliere bron in
Nederland ontvangen berichten zou ook
het echtpaar, waar de heer en mevrouw
tijdens de Messe hadden gelogeerd,
zijn aangehouden.
De heer L.. die sedert 1952 regelmatig
in de Leipziger voor- en najaars Mes-
n deelneemt, had ditmaal een collec
tieve stand van een groep Amsterdamse
confectionairs in dameskleding. Hij is
importeur-exporteur en houdt zich ook
bezig met transito zaken. Geregeld doet
de heer L. zaken in Oost-Duitsland en
andere landen. Mevrouw L. heeft zich
terstond na terugkeer in Nederland tot
Instanties gewend om met hun hulp iets
over haar man te weten te komen. Tot-
nutoe verkeert zij daarover nog steeds in
het ongewisse.
Kleuter overreden
in Poeldijk
Op de Nieuwe Weg ter hoogte van de
dr. Weitjenslaan in Poeldijk (gemeente
Monster) is gisteren een vierjarige kleu
ter door een auto gegrepen. Het kind.
J. C. N. Jonkmans uit Poeldijk, kwam
plotseling een brug aflopen over de vaart
langs de weg. Het werd zwaar gewond
naar een ziekenhuis te Delft overge
bracht, waar het in de loop van de och
tend is overleden.
(Van onze parlementsredactie)
TpEN aantal tarieven van de posterijen
en de postcheque- en girodienst
zullen uiterlijk 1 januari 1964 worden
verhoogd. Dit deelt minister Van Aart-
sen mee in de toelichting op de PTT-
begroting voor volgend jaar. Volgens
de bewindsman is de tariefsverhoging
noodzakelijk geworden door de „zeer
aanzienlijke exploitatieverliezen in de
sector posterijenHet totale effect van
de verhoging zal van betrekkelijk be
scheiden betekenis zijn en onvoldoende
om de exploitatie-rekening van de pos
terijen sluitend te maken.
Mr. Van Aartsen wijst erop, dat sinds
1961 bij de PTT de stijging van de baten
geen gelijke tred meer heeft kunnen
houden met de toeneming der lasten.
Als gevolg hiervan moet in de herziene
raming 1963 een exploitatie-verlies van
f3,8 miljoen worden opgenomen terwijl
in de oorspronkelijke begroting '63 een
voordelig exploitatie-resultaat van f 48.8
miljoen werd verwacht Vooral de stij
ging van de personeelskosten, die circa
57 pet van de totale kosten vormen, heeft
bijgedragen tot een belangrijke reductie
van de winst van het bedrijf en in het
bijzonder tot de enorme exploitatiever
liezen van de posterijen.
In de PTT-begroting voor '64 zijn d©
lasten in totaal geraamd op rond f 972
miljoen, dat is ongeveer f 44,5 miljoen
of 4.8 pet meer dan in de herziene
raming over 1963 is opgenomen Het
verschil is voor rond 40 pet toe te schrij
ven aan hogere personeelslasten en voor
rond 60 pet aan een stijging van de ma
teriële lasten.
Meer baten
De toeneming van de dienstverlenin
gen en het effect van de in te voeren
tariefsverhogingen zal de baten doen
stijgen tot f 1007,6 miljoen. Ten ODzichte
van de herziene raming over '63 bete
kent dit een vermeerdering met f 83.9
miljoen of 9 pet De totale winst wordt
geraamd op f 72 miljoen. Met inacht
neming van de verplichte reserveringen
ten bedrage van f 3.4 miljoen zal het
bedrijfsresultaat f 68,6 miljoen zijn. Van
dit bedrag zal f 15 miljoen aan het rijk
worden uitgekeerd.
Uit deze cijfers blijkt, dat de bedrijfs
winst ook na de voorgenomen tariefs
verhogingen op een lager niveau ligt
Vandaag werd in Hilversum de
eerste Nederlandse permanente
kunstskibaan geopend. De baan
is hier in opbouw. Duidelijk is de
vezelachtige samenstelling van de
matten, waarover men skiet zicht
baar
dan b.v. in 1961 het geval was Voorts
dient in dit verband in aanmerking te
worden genomen, dat de loonDost var
de PTT thans ruim f 560 miljoen be
draagt.
Minister Van Aartsen verwacht, dat
als gevolg van de tariefsverhoging de
groei van het- binnen- en buitenlandse
brievenpost-verkeer zal worden afge
remd en dat het aantal voor vervoei
aangeboden postpakketten zal dalen.
In zijn memorie van toelichting voor
spelt de minister ook een daling van
het aantal binnenlandse postwissels er
tevens voortgaande aohteruitgang var
het binnen- en buitenlandse telegraaf-
verkeer. Het aantal aanvragen voor
telefoonaansluiting schat hij voor 1964
op 125.000. Voor 1963 en '64 wordt vol
gens hem de toeneming van het aan-tal
postrekeningen op ca. 58.000 rc--^ 45 000
geraamd.
Het 4-jarig jongetje Albert Kerse
boom, woonachtig in Hilversum, is don
derdagmiddag op de Soestdijkerstraat-
weg aangereden door een vrachtwagen.
Gistere nis hij overleden.
OIJ het kernstopverdrag blijft het
niet: Amerika en Rusland be
ogen een nog verdere toenadering.
Kennedy heeft in zijn rede voor de
Verenigde Naties deze zelfs reeds
aan andere volken ten voorbeeld
gesteld. Wanneer wij beiden, zo
luidde de strekking van zijn betoog,
in staat zijn het eens te worden, dan
moet dat ook mogelijk zijn voor
anderen die nu nog in conflict leven.
Het komt nu aan op vindingrijkheid,
hoe de toenadering verder kan wor
den verwerkelijkt. Wat ligt meer
voor de hand dan dat het gezocht
wordt in samenwerking? En dan
mag worden vastgesteld, dat er In
deze wereld nog heel veel is waarop
de samenwerking kan worden be
proefd.
Teveel in de geschiedenis is het ge
zocht in een zich afzetten tegen el
kaar. Tot oplossing van de proble
men heeft deze houding niet kunnen
bijdragen. Verbetering echter in de
verhouding tussen wie eens als vij
anden tegenover elkaar stonden
moet onwillekeurig leiden tot voort
gaande verbetering. De wereld hoopt
erop.
Als voorbeeld dat tot de verbeelding
spreken moet noemde de Ameri
kaanse president de maan. naar het
betreden waarvan thans nog door
Amerika en Rusland gelijkelijk
wordt gestreefd.
Ook voor beiden samen zal dat een
enorme opgave betekenen, maar het
zal dan niet meer het karakter dra
gen van een prikkelende wedloop.
Berust overigens het grapje op wer
kelijkheid, dat veelvuldig de ronde
doet, dan zal men bij aankomst op
de maan reeds de vertegenwoordiger
aantreffen van een van onze Neder
landse medeburgers, van wie bekend
is dat zijn streven nogal is gericht
op uitbreiding van zijn bezit ho
tels. wandclpieren en wat niet al
welke vertegenwoordiger dan doen
de zou zijn op de maan bepaalde
terreinen af te palen.
Maar dat grapje moet wel een
grapje zijn.
TNE CIJFERS, elders in ons blad
van vandaag gepubliceerd, van
Nederlandse bouwvakarbeiders die
over de grenzen van ons land beter
betaald werk zoeken, geven wel te
denken.
Wat zou het niet een belangrijke
bijdrage aan de verhoging van de
bouwproduktie betekenen, indien
dezen niet elders maar hier aan de
slag gingen. Daarop zal het streven
van de regering, en in het bijzonder
van de betrokken minister, dan ook
stellig zijn gericht.
Van een beroep alleen op deze men
sen zal men niet alles mogen ver
wachten; al zou het te waarderen
zijn indien reeds de woningnood hier
een aansporing zou inhouden, aller
eerst de krachten in te zetten ter
leniging van de nood onjïer landge
noten cn medeburgers. Een goed-
koopte-eiland te zijn temidden van
de ons omringende wereld houdt niet
uitsluitend voordeel in.
Het bevordert de export, maar ook
die van mensen, en dat moet zich
wreken in een tijd waarin aan ar
beidskrachten zulk een duidelijk te
kort bestaat.
Aan te nemen valt dat de minister
voor de bouw, wiens aangekondigde
nota wij met stijgende belangstel
ling tegemoet zien en welke nota
naar ook is aangekondigd, een sa
menstel van maatregelen zal behel
zen. deze situatie in ruime mate in
zijn overwegingen zal betrekken.
De woningnood is groot. Dat hij on
oplosbaar is, wil er bij ons nog
niet in.
T weeduizendste
NTS-joumaal
Op dinsdag 24 september a.s. zal de
journaaldienst van de NTS een mijlpaal
bereiken. Op de avond van die dag
gaat ui- het tweeduizendste journaal
de ether in.
Wij komen op dit feit nog nader te
rug
Steeds meer
abonnees gaan er tóe over het
abonnementsgeld per kwartaal te
betalen.
Zoals u weet bedraagt dit 8.25.
Indien ook u daartoe overgaat,
wilt u het bedrag dan vóór 1 okt.
overschrijven op onze postrekening
nr. 58936 of voldoen aan ons loket?
Als u voor een ander betaalt, wilt
u dan vooral het bezorgadres van
de krant vermelden?
Uiteraard geldt dit bericht niet
voor dc abonnees die ons een
machtiging tot automatische af
schrijving hebben verstrekt.