„GAS-
RUSH"
Burgemeester fietste vóór op 50ste tocht
z
ON
DAGSBLA
N:
iemw
e Lei else Conra
iiiiniiiiiiiiiiiH
Ook gas
onder wadden?
OP DE
\WM NIEUWE BOEKEN
^Vloorclzez^
Moest Ruth sterven
ZATERDAG 10 AUGUSTUS 1963
Dertig oliemaatschappijen nemen deel aan race
(Van een onzer verslag
gevers)
De gasvondsten in het
Groninger Slochteren en
omgeving hebben op de
Wadden en de Noordzee een
ware ,,gas-rush" doen ont
staan. Uit alle delen van de
|wereld (haasten zich olie
maatschappijen naar het
Noordzeegebied om zich te
verzekeren van een aandeel
in de gas- en olierijkdom
men die zich volgens geo
logen onder het Noordzee-
plateau moeten bevinden.
Op vele plaatsen wordt uit
gebreid seismisch onder
zoek verricht, waaraan nu
al meer dan dertig maat
schappijen deelnemen.
Over de Wadden ronken da
gelijks de Shell-helikopters en
tot amphibie-vaartuigen om
gebouwde Landrovers. De
eilandbewoners zijn er al aan
gewend, evenals aan de zo nu
en dan donderende explosies
van uitgeworpen dynamiet.
Daarmee hopen de seismo
logen gegevens te verzamelen
over de structuur van de bo
dem en mogelijke aanwijzin
gen te vinden die duiden op de
aanwezigheid van gas of olie. i
De verwachtingen zijn hoop
vol. De tot nu toe gedane vond- j
sten geven daar alle aanlei
ding toe. Want de bel in Sloch
teren is, zoals bekend, niet het
enige resultaat. Het Friese
■-Sohnega e no Blije? blijken everi^"
eens op kosjbare gas-onder-
gcpnd te zijn
veldjes (van 4 a 6 miljard m3) kop in de aardgas-race. Maar
heeft de NAM al bij Gedepu- de concurrenten zitten Kaar
teerde Staten van Friesland dicht op de hielen. Evenals de
aangevraagd. indertijd gedane gasvondsten
Het zijn deze succesvolle in Libye en de Spaanse Saha-
vondsten die o.m. ook de Cal- ra is ook hier sprake van een
tex naar het noorden van ons rush.
land hebben getrokken om daar
in het Waddengebied naar olie Een rush, waarin kosten
en aardgas te komen zoeken. n°ch moeiten worden gespaard
om vooraan te komen want het
Dare goud lokt. Goud dat zich onder
de bodem van Wadden en Gro-
Vooralsnog ligt de NAM ningen en Friesland moet be-
(Shell en Esso) met haar Gro- vinden maar dat volgens de
voor u besproken
I 'rijiccl dagelijks i igOan de meh
'banden erv drijvers uitgeruste
Landrovers de Wadden op voor
onderzoek, dat moet uitwijzen
zich inderdaad ook in dit
gebied gas oj olie onder de bodem
bevindt.
geologen mogelijk ook verbor
gen is onder de bodem van de
Noordzee.
Onderzoek
Britse scheepsbouwcapaciteit
leveren) is hierin vertegen
woordigd.
Het is duidelijk dat dit onder
zoek op grote schaal een be
langrijke stimulans kan bete
kenen voor scheepswerven en
machine-industriën in vele west-
5 europese landen.
Ook op het continent worden
voorbereidingen getroffen voor
de jacht op gas. Onlangs nog is
in West-Duitsland een consor
tium van acht oliemaatschap
pijen opgericht om onderzoekin
gen te gaan verrichten binnen
de drie mijls territoriale zone,
terwijl enkele andere oliemaat
schappijen de Noorse regering
hebben gevraagd om concessies
voor zeebodemonderzoek. In
Denemarken is men juist weer
met nieuwe onderzoekingen be
gonnen, nadat de operaties in
1957 waren gestaakt. En zoals
bekend werkt de NAM al enke
le jaren voor de Nederlandse
kust met het booreiland Triton,
waarmee al vele proefbpringen
zijn gedaan.
Conventie
De onderzoekingen verkeren
i thans nog in een beginstadium,
i Hier en daar is inderdaad olie
of gas aangetroffen, maar of
de hoeveelheden zodanig zijn
dat rendabele exploratie moge
lijk is, is nog niet te zeggen.
Overigens is met het vinden
van explorabele velden de zaak
voor de oliemaatschappijen niet
afgeddan. De juistheid van het
gezegde ,,wie het eerst komt,
het eetst maalt" wordt door yerr
len namelijk nog betwijfeld.
Wat gebeurt er als een maat
schappij de lang verwachte
vondst doet en een concurrent
met de buit verdwijnt?
Het is lang niet zeker of de
regeringen van de Noordzeelan-
den in staat zullen zijn de vin- i-
ders te beschermen en te voor-
komen dat andere de bronnen
zullen gaan exploreren. Ruzies
in de toekomst behoren dan BmMM:
ook niet tot de onmogelijkhe
den, want een waterdichte wet-
telijke regeling is er niet.
Weliswaar is er de Continen-
Tot nu toe heeft van de
Noordzee-landen slechts Dene
marken getekend. Nu deze lan
den echter direct bij het vraag
stuk betrokken zijn geworden,
kan meer belangstelling van
deze zijde voor de Conventie
worden verwacht. Engeland
heeft al aangekondigd dat het
ratificatie van het verdrag in
voorbereiding heeft.
Onzekerheden
De Noordzee biedt het voor
uitzicht van belangrijke gas- en
olievondsten op de drempel
van West-Europa en de olie
industrie is bereid een hoop
geld uit te trekken voor onder
zoek en exploratie. Niemand
heeft er dus belang bij dat dit
werk wordt opgehouden door le
gale onzekerheden. Daarvoor
staat er teveel op het spel.
Het booreiland Triton, dat al ge-
ruime tijd voor de Nederlands*
kust bezig is met proefboringen.
Als de verwachtingen van geologen
uitkomen, zullen i
kom
veel
'de Noc
errijzer
.v, - Slechts bij een vlak zeefje kunnn
de Landrovers opereren. Het onder
'zo^k beperkt zich dus alleen tot di
zomermaanden, (foto links)
f1
Langs Vorden's
acht kastelen
De Dag
Dc Dag. door Elie Wiesel.
Uitgave De Dag C. de Boer Jr.,
Hilversum.
De dynastie des doods door
Taylor Caldwell. Vertaling M.
L. Ohl. Uitgave Ad. M. C.
Stok, Zuid-Hollandsche Uitge
versmij, Den Haag.
Deze knap geschreven en diep
doorleefde roman van Elie Wie
sel verhaalt de geschiedenis van
een Amerikaans (Joodse) journa
list. Deze, verder niet met naam
genoemde, hoofdfiguur, wordt op
een oversteekplaats door een tax.'
aangereden. Levensgevaarlijk ge
wond wordt hij naar een zieken
huis vervoerd. Dagenlang zweeft
hij tussen leven en dood. Daar
voor reeds en ook tijdens zijn
langdurig verblijf in het zieken
huis worstelt hij met zijn herin
neringen aan de tijd die hij in
(Juitse concentratiekampen heeft
Ioorgebracht. Zelfs de liefde van
ijn vriendin wordt door de her-
ïneringen aan folteringen en
ood (vooral die van zijn groot-
ïoeder) op de achtergrond go-
rongen. Hij wil zelf ook sterven,
lechts door de volharding van de
Chirurg, van een vriend en van
gijn vrienden wordt hij genezen
»an deze geestelijke ziekte. Boei
end heeft Wiesel deze strijd gete
kend.
Omvangrijke boekwerken roepen
veelal een zekere weerzin op.
Men meent wellicht dat met de
toeneming der bladzijden de ver
veling gemakkelijker om de hoek
komt kijken. Taylor Calwell is er
echter de schrijfster niet naar om
taxi onder dit euvel van de verveling
gebukt te gaan. Haar jongste ro
man is een demonstratie van haar
meesterlijk kunnen, een gegeven
ten volle uit te buiten. Zij doet dit
op zo'n manier dat men eigenlijk
aan de bijna 500 bladzijden nog
niet genoeg heeft.
In De dynastie des doods heeft
Taylor Caldwell ons een geslacht
wapenfabrikanten geschilderd
generaties. Het is en boeiende op
eenvolging van episoden, waarin
menselijke hartstochten elkaar
botsen en raken. Maar behalve de
verdienste als roman vormt het
boek ook een appèl op het gewe
ten van de mens. Taylor Caldwell
is er namelijk in geslaagd haar
boodschap zo te verwoorden, dat
het boek ons rijke stof tot naden
ken geeft. Het is als het ware
een actueel probleem, gebed in de
romantische str
tijdeloos thema.
Op het ogenblik wordt het
meest actief gewerkt onder de
Britse kusten. Drie grote olie- tal Shelf Convention (in 1958
concerns Shell, Esso en BP door de Geneefse Conferentie
zijn vorig jaar gestart met over het Zeerecht aangeno-
een uitgebreid seismisch on- men), maar deze conventie is I
derzoek in een gebied van tot nu toe slechts door 21 lan-
75.000 km2 tussen Suffolk en den geratificeerd. Het wachten
Midlothian aan de oostkust van is nu op het 22ste land dat met
Schotland. Andere maatschap- zijn handtekening de conventie I
pijen zijn ter hoogte van York- rechtskracht moet geven,
shire, Lincolnshire en Norfolk
begonnen. Plannen bestaan er Rechten
voorts voor onderzoek van gro- w
te gebieden van de Noordzee jn deze overeenkomst wordt I
tussen Groot-Britanme en Ne- bepaald dat kustlanden souve-
reine rechten mogen uitoefenen
over continentale plateaus mits
deze niet dieper dan 200 meter I
liggen (de Noordzee is ner
gens dieper). Betreft het twee I
landen die tegenover elkaar I
liggen, zoals dus bijvoorbeeld
met Nederland en Engeland
het geval is, dan ligt de grens
van het gebied waarover die I
rechten mogen worden uitge
oefend in het midden van het i
plateau, mits de landen onder-
ling geen andere afspraken
hebben gemaakt.
Hoewel de Conventie officieel
nog steeds geen rechtskracht I
bezit, is de ervaring tot nu toe
dat men zich over het algemeen
wel aan het in de overeen- I
komst bepaalde houdt. De
noodzaak van een rechtskracht
De burgemeester van
Vorden is een cultuur
drager: hy fietst nog. En
alles wat „reest"; van
mensen die tegen de ver
drukking en verleiding in
derland door twee consortia
van oliemaatschappijen, maat
schappijen uit alle delen van
de wereld.
In Londen is al een speciale
maatschappij opgericht om de
oliemaatschappijen van het no
dige materiaal te voorzien bij
onderzoek en boringen op zee.
Een groot aantal scheepswer
ven (die samen de helft van de
hoe? Elke week, zegt hy- de fiets zijn trouw geble-
zelf, fietst hij de route
In het bivak i
s hun tlm
de NAM bij de
vaar de helikop
en hebben, geldt
evoegden. Potter
ri een „rush" nu e
t worden gebruik.
waarvoor hy woensdag 7
augustus extra lang
de tyd nam de fraaie
weg die langs de acht
kastelen in de buurt van
Vorden voert.
Het was een heel fees
telijke stoet die over de
ze weg trok een stoet
van mensen die zichzelf
de tijd gunnen door het
leven te komen; van men
sen die nog met gemeen
de ernst een gezicht vol
walging opzetten tegen
VOORAAN
Amerika zonder masker door
Kes Grosrichard. Uitgave N.V.
Arbeiderspers.
De schrijver heeft zo maar in
feet wilde weg een reis door een
groot deel van de Verenigde Sta
ten van Amerika gemaakt. In het
in de pocketreeks van genoemde
uitgeverij verschenen boekje ver
telt Grosrichard op zeer smake
lijke wijze van de humoristische
ontdekkingen en vreemde weder
waardigheden van zijn reis.
Daarom laat het boekje, dat huwelijk van Bengta
doorspekt is met veel humor, js vol beproevingen
zich prettig lezen. Bij lezing blijkt.
Een vrouw als Bengta, door
Clara Nordstrom. Uitgave N.V.
Zomer en Keuning, Wagenln-
gen.
De Zweedse boerendochter
Bengta neemt de leiding van het
bedrijf van dokter Sven Grahne
op zich. Eerst is ze zijn rent-
later zijn vrouw. Het
de
Amerika-
kenner te doen heeft, doch met
een verbaasde toerist, die op zijn
door het land van de vele
mogelijkheden voor de Europese
mens vele onmogélijkheden zag.
Het boekje is een opsomming van
indrukken die echter nergens ver
velend wordt. Wat 'heeft Grosrich
ard op zijn reis zoal ontdekt?
Dat in dit land, waar de electri- A^„..v
regeert, na zessen iedereen dere
ar sven is een ..prachtfiguur"
Bengta ..zeer bijzonder, scherp
geest, vakkundig, energiek
vastberaden". Er kan dus niets
s gaan. Hier en daar vindt
deze roman, die vertaald
is uit het Zweeds door T. Vos-
Dahmen von Buchholz, voortref
felijke milieu- en natuurbeschrij
vingen. Ook aan huimor ontbreekt
het de schrijfster niet. Zij ont
leende de stof voor deze bijzon-
het leven zelf.
de senaat met het trein- ,f| J
komen en de havenarbeiders de districtsarts Nordstrom. Het is
te begrijpen, dat dit boek, dat
het Zweedse leven zo treffend
weergeeft, in verscheidene
andere boeken.
i Buick naar huis gaan
dat de rechters tijdens de recht
spraak een pijp roken.
Vooraan die stoet ging
burgemeester A. E. van Ar-
kel. Eigenlijk is dat niet zo
bijzonder dat de burgemees-
ster (buiten dienst fietsend,
wel in zijn functie van plaat
selijk V.V.V.-voorzitter) an
deren voorgaat in de liefde
voor de fiets op die ruim
dertig kilometer lange tócht
langs de acht kastelen. Voor
de V.V.V. is dat namelijk in
de zomer een wekelijks
agendapunt (hoewel het in
Amsterdam een hele sensa
tie zou zijn als burgemees
ter Van Hall de buitenland-
se sight-seeers op de fiets
"I over de Amsterdamse
I grachten zou leiden; of als
burgemeester Van Walsum
per fiets een achthaventocht
I zou animeren).
I VIJFTIG
IMaar het opmerkelijke
van die Vordense achtkaste-
lentocht is, dat die dit jaar
Ivoor de vijftigste keer sinds
1913 is gehouden. De ver-
I geelde, stokoude Reisgids
voor Gelderland van J. Wes-
seling vermeldt in het begin
Ivan deze eeuw al de toeris- i
tische attractie van die acht
kastelen, die zo dicht bij el-
I kaar liggen. Van het oudste, I
in 1208 al bekende kasteel
I Vorden, van 't Hackfort, van I
Den Bramel. 't Medler. De I
I Wiersse, Onstein en de Kief-
1 tenkamp, zoals ze allemaal
I heten.
De tocht, die jaarlijks vele
honderden fietsers op weg
I brengt, is destijds ontworpen I
door W. F. van Mourik, die I
I toen V.V.V.'s secretaris was.
al paradijselijke Gelderse
Achterhoek (hoe verder ach
ter de IJssel, hoe ijler de
schoonheid van dit vrijwel
onbetreden park- en wei-
derijke land).
Kasteel Vorden was in de
krijgshaftige dagen van de
machtige, maar oorlogszie-
ke Van Heeckerens en de
heren Van Bronckhorst een
vesting waartegen alle ge
weld tekort schoot. Het kas
teel is nu eigendom van
een grondexploitatiemaat
schappij. Onbewoond en
triest staat het gebouw nu
in zijn groene gracht. Ach
ter het koetshuis staat de
majesteitelijke Lodewijks-
linde waaronder Lodewijk
de Veertiende, volgens de
.Gelderse historie, eens in de
schaduw moet hebben geze-
BLOEMEN
Op de Wiersse wordt elk
jaar een bloemenshow ge
houden die een leger van be
zoekers trekt. Ook in het na
jaar heeft de entourage van
dit kasteel een heel aparte
charme: iedereen die van
de natuur houdt, zou mins
tens eenmaal in zijn leven
bij dit kasteel moeten heb
ben gewandeld.
Er is nog een hele genera
tie poëzieminnaars, die Ten
Kate's, De Genestets en
Stratings in hun boekenkas
ten hebben staan. Voor hen
is kasteel De Wildenborch
nog altijd een mekka: hier
heeft de dichter Staring ge
woond. Hier schreef die zijn
gedichten, zijn grote, in de
negentiende eeuw als leer
stof verplichte Gelderse ge
dichten.
MINNAAR
Deze Staring was een
groot minnaar van deze
streek en van de natuur en
hij was ook landbouwer en
ontginner van betekenis (hij
liet een afwateringskanaal
naar de Berkel graven).
Toen de eerste achtkas-
telentocht werd gehouden,
was de Wildenborch juist
vervallen tot een bezit zon
der zie'l. Het landgoed was
verkaveld, de boerderijen
waren door de pachters ge
kocht en het machtige woud
was in handen gevallen van
houtopkopers. Nu is de Wil
denborch weer bewoond
door een Staring nadat de
Starings in 1907 van het to
neel verdwenen die enke
le jaren geleden de zilveren
anjer van prins Bernhard
kreeg voor de restauratie
het landgoed.
Het gaat
weigeren
op grond
I UNIEK
Vorden is door het unieke
bezit van deze kastelen een
heel boeiend plekje in de I
door zijn natuurpracht toch
J. Richel. Ultg. F. G. Kroon- geschreven journalistiek verslag,
der, Bussum. terwijl de film veel meer inging
t T, op de maatschappelijke, staats-
In zijn roman ..Life for Rutn rechtelijke, medische en theolo-
behandelt William Drummond het gische gevolgen, die dergelijke ge-
probleem van de gewetensbezwa- wetensbezwaren met zich mee-
- maatschappelijk verband, brengen
'n dit geval over het Dat deze bezwaren hun oor-
an de bloedtransfusie sprong vinden in een totaal ver-
an teksten uit Leviti- keerd Bijbelgebruik, doet aan hun
het eten van bloed), ernst, met name voor de betrok-
welke bezwaren bij sommige Je- kener. zelf. natuurlijk niet veel af.
hovagetuigen bestaan Naar het In een democratische samenleving
boek heeft Basil Deardcn een goe- dienen gewetensbezwaren geres-
de film gemaakt (Nederlandse pecteerd te worden. Maar dan is
J. "Waarom moest Ruth ster- men niet van de moeilijkheden
ven. Het is opmerkelijk, dat af; integendeel, dan komen zij
de film beter is dan het boek. juist.
want van deze uitgave van Kroon- Het is van belang, dat dit boek
der kwam ik niet bijzonder onder (er. deze film' hiervoor de aan-
de indruk. Het kan zijn, dat de dacht heeft gevraagd.
Ev.Q.
beste vertaling daaraan
