Maarschalk Tito kon tranen
niet meer bedwingen
„Ramp-express" bracht
me in verwoest Skoplje
S? S" •SS&SSSS&
lh«idTnan^°wnel als ,dc yoiVH1N.ï.r™C,pTK"
Belgisch echtpaar
60 uur onder puin
MAANDAG 29 Jl'Ll 1963
(Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
Skoplje zondagavond.
SKOPLJE, schilderachtig gelegen aan de beide
oevers van de Vardar, gevangen in de ban van
de industrialisatie en plaats biedend aan zo'n 200.000
mannen, vrouwen en kinderen het is niet meer.
Het lijkt een wat overdreven stelling, als men door
het stof van zijn straten loopt, omdat er nog zoveel
huizen en gebouwen staan, maar meer dan tachtig
procent van het hele werk- en woonbestand is we
gens instortingsgevaar onbewoonbaar verklaard,
terwijl er niets maar dan ook niets onbeschadigd
gebleven is.
Al gaande door de straten, die in een gloeiende
zon liggen te stoven de temperatuur in Skoplje
kan in de zomer tot 65 graden oplopen krijg ik
het gevoel een zwaar gebombardeerde stad te aan
schouwen. Hele voorgevels zijn verdwenen, de in
timiteit van vele huizen totaal prijsgevend.
Hier zijn het de bedden, die half naar beneden
hangen, daar staat nog een tafel, bedekt met puin.
Elders hangt de kapstok nog vol met kleren, alsof
de eigenaars ervan ze er net hebben aangehaakt.
Een nieuwe flatgebouw, dat bijna gereed is, zit
van de eerste tot de veertiende verdieping vol
scheuren. Het achttien verdiepingen hoge gebouw
van de vakbond een van de moderne juwelen van
de stad ziet er van buiten behoorlijk uit, doch de
fundamenten moeten uiteengereten zijn. Overal zijn
grote, afschuwelijke kraters, die gevuld zijn met
versplinterd hout, verbrijzelde meubelstukken en,
afgebrokkelde stenen, die gisternacht nog tot gavej
huizen behoorden, waarin mannen, vrouwen en
kinderen gerust sliepen.
beschikt, worden wonderen
Mensen worden
nog onder puin
vandaan gehaald
snikt. Een man meteen bleek, fanatiek I De ziekenhuizen in de zwaargetroffen I
gezicht riep luid: JBravostad zijn niet meer te gebruiken. Ook I
,f het militaire hospitaal is beschadigd, zo'
Verder dwaal ik. verder, verder zwaar zelfs dat de zieken, die er ver-
Overal zijn de beelden even triest, bleven, in de tuin in tenten zijn onder-!
°ver.aLzlj.n P»ne*' die een eigenaardi- gebracht. Noodlazaretten zijn ingericht:
i _n_ plaatsen als Vranje. Leskovac en Nis. j
het rampgebied
j lokomotiefje van een
Het eeunenoude centrum op do Even verder wordt
zuidelijke oever van de Vardar, het bruikbaar is uit een p»
grote stadsdeel, waar honderden zl- het is het schamele restant
geuners en arme mohammedanen van eens gekoesterde gezinsbezit: een be-
Turkse huize woonden, is het zwaarst schadigde matras, een gescheurde de-
getroffen. Hele wijken zijn daar met le?; een ingedeukt pannetje, ccn stoel
de grond gelijk gemaakt, hele gezin- w led arifs nf ecn Vl°er'
nen en zelfs families zijn in dezelfde fff' w*nkd. die door hun aehroken
h1,,"""1.!-" ser^elde spiegelruiten.'holle ogen lijken te heb-
wel bijzonder onwezenlijk
ge. duffe lucht verspreiden. Óveral zijn r
mensen, die gelaten kijken. Over het 50 tot 150 kilometer
trottoir, vlak naast een ingestort huis vandaan.
stukje kinderspeelgoed: het Het hoofdkwartier, waar alle nog ge-
houten treintje. improviseerde draadjes tezamen komen.
nog]is een tentenpark in het hart van Skopl-
Tot Belgrado ging alles goed
i puinhoop gedragen: je.
huizen van pleisterwerk en vaak leem
hebben de aardschokken, die heviger
zouden zijn geweest dan in Agadir,
niet weerstaan. Met een grote, doffe
slag zijn de woonblokken op en in el
kaar gevallen, de bewoners onder het
puin begravend.
„Om negentien over vier in de mor
gen", vertelt een overlevende. ..werd
ik uit mijn bed geslingerd. Ik wist
eerst niet wat mij overkwam, maar
overal om mij heen hoorde ik gegil en
gekraak. Toen ik buitenkwam het
gerommel leek wel minutenlang aan
te houden liepen er honderden
mensen in nachtgewaad over straat.
De ravage was verschrikkelijk en nie
mand durfde in de buurt van een
muur te gaan staan. Dat was maar
goed ook, want nog geen uur later,
toen alles wat lopen kon naar de stalls-
parken was gevlucht, voelde men
nieuwe zware schokken.
door elkaar ge-
al-
JBI L M loop
voorbij een verfwinkel. waar het gebro
ken terpentijnvat me bijna flauw doet
vallen. Bij de groentezaken stinkt het
als op een meetvaalt. In de slagerijen
ligt het vlees en de worst te bederven.
Diefstal
Geen enkele zaak is open. hoe vreemd
het ook klinkt bij al die gebroken rui-
ten. Bij geen kiosk of karretje kan
een flesje limonade worden gekocht.
Als sig een conservenwlnkel passeer,
voel ik de lust ln me opkomen een
onder glasscherven bedolven flesje mi
neraalwater uit de etalage te nemen.
Ik doe het echter niet. hoewel mijn
lorst brandend is. Teaen mensen
rachten zich
Er staan enkele veldkeukens.
licht, dank zij een meegenomen aggre
gaat. en er is een steeds weer aange
vulde voorraad van duizenden flessen
mineraalwater.
De eerste persconferentie in dat hoofd
kwartier is een dramatische, ofschoon
de schrikcijfers. die die vrijdag ten aan
zien van de dodert en gewonden zijn
gegeven, gelukkig niet juist blijken te
zijn. en daarom voor een zekere ont
spanning zorgde.
Cijfers
..We hebben nu 600 doden geborgen",
zegt de woordvoerder, met een hoge
overslaande stem. en 2500 gewonden.
Het reddingswerk gaat nog steeds door:
tot op het huidige ogenblik worden er
levende mensen onder het puin vandaan
gehaald. Hoe de doden- en gewonden-
cljfers uiteindelijk komen te liggen, weet
ik niet. Van de hulzen en gebouwen
ln de stad is 80 procent niet meer te
gebruiken. Alle openbare gebouwen, al
le kazernes en alle universiteitsonderko-1
mens zijn uitgeschakeld.
itloHerne bouw
Op de zuidelijke oever van de Var
dar waar het meer moderne stadscen
trum ligt. hebben de nieuwste gebou-
het het best gehouden. Zij zijn
We hebben hulp nodig hulp van het
"ant alleen kunnen we de-
andermans goed foa
pi* de Stad te veriaten. omdat
onherroepelijke geëxecuteerd." JL1™ rf°ckcr bebben> ®n on* el-
et vliegveld, waar iemand, die \m"vr te de weg ,0P*?- D® mannen
'j 111ic lift heeft aangeboden, even kunne"- ">®*en niet weg, daar
moet zijn. zie ik pas goed hoe de Zuid- 217^, d e „"Pir'ï'J.l*" en her,tcl"
slaven in de eerste uren na de aard- "erk«amheden nodig hebben.
r. uuc jicl cv-uici ine,. norwei miin
dorst brandend is. Tegen mensen, die vern Ir htw«! t«entiU. S-f'
rachten zich een andermans goed toa'vrouwenen
ie eigenen, worden terecht harde maat-l^f? ÜT oudere mannen aan voorlo-
tenminste niet als een kaartenhuis
gestort, of als een brok aarde uit elkaar
gevallen. Duidelijk is dat de nieuwere
bouwtechniek hier verantwoordelijk
-- de aard-'
beving moeten improviseren om althans i rj, „chriif dit aii». ,v,
de belangrijkste verbindingen in €tand een l«erint n h®?
te houden. Omdat heli luchthavenge- skopljf. zittend oj stad?^ntrum
cbaar is. zit de verkeerslei- mHn «rhrnfm«„hin.
bouw onbruikbaar
Zij hebben geen dak meer
der „woon onder «„boom bSü£"»tet|
een oude zend- en ontv.ngeppar.tuur on-1 pS.eïïl. .m9"
m"t,^eVt«kèe„df°^naKeli1aknvl.e«nd'et ?ourn,lis"ri „charterde Dakota van
De drie brug„„ over de Vardar heb- fif'Je burgerluebtvaartmaatrehappij. de
oudste, die in de veertiende eeuw door
Dusar werd gebouwd. Ook razen er
herhaaldelijk ziekenauto's overheen, het
De beelden, die me het langst bij
zullen blijven, zijn die uit de stads
parken en de tuinen. Honderden dak-
akelige gegil van hun sirenes
de wijde omtrek hoorbaar.
Ik loop over de ..Marsala Tita", eens
de trotse hoofdstraat van Skoplje. Het
grootse stationsgebouw ligt half in puin.
Van het hoofdperron, dat zich zeker
acht meter boven het straatniveau ver
heft, zijn tonnen wegende brokken steen
naar beneden gevallen. Ecn auto
een merk. dat niet meer te herkennen
i*. ligt er als een geplet stuk blik bij.
De klok in de muur is op zestien mi
nuten over vijf stil blijven staan de
(Van onze speciale verslaggever)
BELGRADO, zondagavond.
TOT Belgrado ging alles goed.
Eerst per Convair van Schiphol
naar Brussel, toen met een pijlsnelle
C«traveile die er iets meer dan twee
uur over deed, naar de hoofdstad
van Zuid Slavië. Zo had ik vrijdag
avond om een uur of elf al 1400
kilometer afgelegd, terwijl ik er nog
500 voor de boeg had. Het zouden
de moeilijkste worden. Ik wist het.
Gezien de op alle fronten verbroken
verbindingen realiseerde ik mij bo
vendien bijzonder goed dat ik ook
nog een keer naar Belgrado terug
moest komen om mijn verhalen dooi
te bellen.
Een vliegtuig naar Skoplje was er
niet, ook niet een om met een aantal
collega's te charteren. Afgezien van al
les. vertelde de man. bij wie Ik Infor
meerde er by landen er bovendien
geen machines op de luchthaven. Er
was geen elektriciteit, met andere i
woorden: het banencomplev kon niet
verlicht worden.
De weinige taxi's, die nog op straat
ren. zagen er zo aftands uit dat het
moeilijk waa in bijzondere preatatiw
te geloven, temeer daar de hoofdwe
gen in Servië en Macedonië nu r
bepaald modelvoorbeelden zijn.
enige taxi. zo hoorde ik laber. die
Belgrado door journalisten gecharterd
werd, is nooit in Skoplje aangekomen.
De twee inzittenden. Amerikanen, die
een vijftig dollar voor de rit been en
■weer hadden betaald, kwamen 20 uur
vertrek paa in het gebied van de
moest, volgens het boekje, net ver
trokken zUn. Toch nog een gokje. En
zowaar: de trein w-as te laat. Niet eens
zo weinig: zo'n anderhalf uur.
Dinars had ik niet alle wiseelkanteren
waren reeds lang gesloten. Dank zij
een vriendelijke Brit, die ik ontmoette,
slaagde ik er in tooh ecn kaartje te be
machtigen. Met Beiaiaahe francs kree*
ik twee flesjes bier loa, terwijl Ik reuze
blij was in Brussel al vaat wat mond
voorraad in te hebben geslagen. Agxi-
dir. waar in 1960 tienduizenden mensen
onder het puin van hun eigen woning
bedolven werden, had me, met «He
ongemakken van dien. op harde wijze
geleerd, dat in een door een zware
aardbeving getroffen gebied niets, nog
geen glaasje water, te «rijgen ia.
Familie
was blijven staan
Trein
lozen verblijven daar, soms zonder
beschutting, behalve tegen de zon,
zonder eten en drinken vaak. Een
bundeltje kleren is wel haast het eni
ge, dat ze hebben kunnen redden.
Terwijl de kinderen al weer luidruch-
de tweede* serie' aardschokken!!tig met elkaar spelen, zitten de ou
ders zwijgend in het gras zonder te
weten, op wie ze nu eigenlijk wach-
Aan de andere kant is de ..Officirs-
cy Dom" een restaurant annex
concertzaal compleet uit elkaar
Sereten. Boven een zeker tien meter
oge puinberg hangt het hoge. door
bogen geschraagde plafond geknakt
ter neder. Er moeten nog mensen on
der zitten zwetende met stof be
dekte militairen ziln er tenminste met
schoppen en pikhouwelen aan het
werk. Hoeveel? Ik vraag het aan een
omstander. Hij weet het niet. Niemand
weet het.
rails nog _w„
treinen neergezet, die de evacuees
-Alleen passen een andere bestemming moeten bren-
*en- Vrouwen in boerenkleding worden
Even verder sta ik stil voor het ge-'met het schamelijke bezit, dat ze in
heel met de grond gelijkgemaakte luxe de hand houden, in de coupe's geholpen.
hotel ..Macedonia". 150 van de 180 gas- -
ten zouden er de dood gevonden heb
ben. maar het kunnen er ook 250 van
de 300 zijn. Een Duitse collega ziet
twee paspoorten uit de Duitse bondsre
publiek liggen. Of de bezitters er nog
- in leven zijn weet hij
Hoewel deze mensen dekens nodig i
hebben, kunnen ze het voorlopig wel
buiten ecn tent stellen, tenzij het gaat
regenen. De nachten in Macedonië zijn
warm in deze tijd van het jaar, de da
gen zelfs bijzonder warm.
Op het station krijg ik een ander
proefje van menselijk leed en menselij
ke ellende. Aan de achterzijde, waar de
_-«i_ gebruiken 2ijn 7yn iange
grote, martiale i
i Turkse kuitbroek
witte of zwarte kalotjèT hlj«en°zlchr met Belgische echtpaar Jacquesmai-
beide handen naar boven. Alles kwijt, re uit dc ruïnes van het van de
Zo zat ik daar, gewoon op de rand van
het perron, met mijn benen op de
spoorrails. Honderden Zuidsla ven die
ook met de Austria -express mee wil
den. deden hetzelfde. Het waren voor
namelijk mensen, die in Skoplje fami
lieleden hadden wonen, en zich ter
plaatse van hun lot op de hoogte wil
den stellen. De stemming was er dan
ook naar. Zwijgend en met een ernetii:
gezicht wend naar transkstar-radiotjes
geluisterd. Ik kon er niets van ver
staan, maar het was een lang vertiaal
over het rampgebied.
Toen de op zichzelf al afgeladen trein om
half twee binnenrolde, werd het bijna
een gevecht om een nog overgebleven
gang- en balconplaaU. Iedereen kwam
er. geloof ik. wel in. Men zat en stond
wel een beetje dicht op elkaar
Om twee uur 's nachts vertrok de Austria-
e*Preas ujt Belgrado. Al van de Oosten-
rIJks-Zuidslavische grens af waren er
horden mannen en vrouwen Ingestapt
die naar hun bloedverwanten ln Skoplj.
wilden. Met recht kon dan ook van een
aardbeving-trein worden gesproken. Als
een tiende deel van da passagiers naar
Athene doorging was het veel.
Toen lk om vijf uur 'a morgens wakker
werd ik had. op de vloer van een
baleon en met mijn hoofd op een schrijf
machine. wat liggen dommelen ving
ik ^n^frstc g.limp op van h*1 Servische
land. Pittoreske ja. maar tegelijkertijd
van een armoede, die de schilderachtig
heid wel wat betrekkelijk maakt Een
hard leven heeft de boerenbevolking
daar. Nog maar bij het krieken van de
dag «tonden de vrouwen met hun bonte
hoofddoeken al over de veldvruchten
gebogen. De mannen met hun ossc-
wagens brengen hun eerate vracht al
naar hult.
na het ov*"rinnen van ecn
heleboel vermoeidheidafactoren Ma
cedonië. waarvan de hoofdatad een puin-
hoop werd. Tabaksplanten, zover het
oog reiken kan. Wild stromende rivie
ren, van een donkerbruine kleur. Ber-
di®. wel kaal. maar niet vulka
nisch uitzien. Bomen, die geteisterd zijn
door de gloeiende zon.
Padvinders
[bolden in Brussel als bioloog ders.dle naar de Jamboree In het Grlek-
i werkzaam zyn, werden b(jna 60 wf*
uur, nadat ze onder het puin groep 505 Jongen* en melsjee, In veer-
waren bedolven, levend tevoor ilf,ï.b,!"*en d,e "'«"dagavond ln Bei-
ITnlnfnni.nl. SChU" «ehl">ld- Mevrouw Jac-
vir sch \a,J onze speciale quesmaire had een shock; de heer ®m tr «rachten In een evacuatiecentrum
verslaggever Link van Bruggen) Jacquesmaire was door' vallend 'n de bUUr< d' he,pendc hand te bMtn
SKOPLJE, maandagochtend gesteente niet ongevaarlijk ire-Twlntiu k'iometei- voor Skoplj# stopte de
De wonderlijke redding van het wond. eln En toen
Daklozen ders. In de rampstad Skoplje zijn de
telefoon- en telegraaf-verbindlngen
met de buitenwereld totaal verbroken, j Er *al dan ook n,pl anders op dan
Alleen de militaren beschikken over F", ',rel° P™beren. Alleen
een inderhaast stand „bracht ïet^nS"^"'^! 'Kt^ï
Skolpje naar Athene onderweg was,
noodkanaal.
Wonderlijke redding in Skoplje
Gebrek aan
apparatuur
steekt de documenten in zijn zak om
ze aan het Westduitse consulaat-gene
raal in Belgrado over te dragen.
Officieel maar wat is officieel in
een stad, die er plotseling alleen nog
maar als een half verwoeste gedaante
uitziet zouden er vijftig buitenlan- onder wapenen zijn, voor"onbepaald
in hotel ..Macedonia" hebben ge-'lof naar huis zijn gestuurd. Van heinde;
zouden zijn gekomen. Officieel zouden
er zich geen Nederlanders onder de
slachtoffer» bevinden, noch in Macedo
nia. of in de andere verwoeste hotels,
noch op beschadigde campings of in de
ineengestorte huizen. Ik bekijk de
tners van zeker tien autowrakken.
van de ombouw in vellen uit elkaar blijkt
te hangen. Gelukkig ontdek ik geen en
kel Nederlands kenteken, ook niet op
andere, door vallend puin vernietigde
Tito
W Voorstiet oog ven de bezoeker eigen-1e™ in
lijk onzichtbaar zijn en worden de ge-
wonden afgevoerd. Vele eenheden van f
Mevrouw Suze Jacquemaire
verloor het bewustzijn, toen zij
na bijna 60 uur uit het puin
werd bevrijd en naar het zieken
huis in Skoplje werd gebracht,
dat nog voor een deel overeind
staat.
Mijnwerkers
evacuatiecentrum
In de buurt de helpende hand te bieden
"len«*nd" n7wn 'hÏÏ^uur
rti&n .u°°r *?.u moKfin ot kunnen
rijden, ben Ik er uit gestapt en door de
velden naar de dichtstbijzijnde wag ge-
I 5fn LI 1,eek d* oplos.
Dc redding van de beide, m de Bel- g ,V0?.ru hrl *«aute traject naar de
gische hoofdstad woonachtige mensen is I 20 moel,|i* bereiken
voornamelijk te danken aan #LnTil» «Li ™mP#,«d.
vMafkomstige hulpploeg ven Eec",h,lt uur "O"" te ver-
ï«n. ixlri;:,,
binnenste van de puinhopen huloao bomP". Rode Kruis-colonnea,
roep gehoord boorden de Servei mf' kara:?»'' met veldkeuken.
het leven «o ver zijn meer dan 400 doktoren
de stad gekomen. Verplege
pleegsters ik zie er overal, het wit
...Maarschalk Tlto la hier
anmorgen
iche Jour
nalist tegen me. ..heel onopvallend,
eigenlijk door niemand opgemerkt. HIJ
heeft een uur tnaaen de puinhopen
rondgelopen, slechts begeleid door een
enkele functionaris. Toen hij wegging,
kon hij alleen maar wat stamelen. De
tranen stonden hem In de ogen.'
Al# ik honderd meter doorgelopen
ben. zie ik een afgezet gedeelte, vlak
naast een in elkaar gevallen moskee.
Met een verbeten trek om de mond
met de prikkeling van stof in ogen
keel zijn burgers en militairen er hard
aan het graven.
B„Er zitten er daar nog een paar ln'
op wacht staande poli-
erklaart
tieman in het Duits. ,,Ze leven nog.
SB is net contact geweest"
Redding
Ik wacht, wacht, en eindelijk zie ik
drie door stof onherkenbare gedaan
ten uif een keldergat kruipen. Helpen
de handen overal, doktoren, die be
tasten en bekijken. Een van de ge
daanten het is een vrouw om
helst twee van haar redders. Achter
me, tussen de omstander», wordt gc-
de nódige vakkundigheiddeen°dVe"
:Si>fFenrtehror«e,lVo'pVhet 10 °nge,Ukklg
Een ooggetuige verklaarde dat dt
1 mijnwerkers een soort precisiewerk
ijboMtnn verrichten. Geholpen door hun
boorerveringen onder de grond Jlaagden
li, er - gels|,che echt-
convooien voorbij
hele
t doodkisten. Een by al
vrachtwagens*en 1
S5h. b'( et'n calaml««it behorende
jchflnielen melden er toerlnen me
Griekse vakantieplannen voorbij: Duit
•«rs. Italianen en een enkele Naderlan-
Snikken
Bet«lve wat onbeduidende
eerder dan ha.tr
m.p. ^'na ®P***»ven. toen
militaire, met dekens beladen
vrachtwagen voor me stopte. HIJ deed
het trouw ena niet alleen voor ml| maar
d?e ln°5 Vr t'entallen *n«ifre lifters,
een «iii„uJ?'ï?n,^nd^ l°n »«»"den. Met
K.i# ha,f £nde,r m*' en «wee bur-
JJ™ ba" op ben ik tot aan de rand
L2L B.° !M'aar «'troffen «lad geko-
doorhV.r-laAJdüïige'irrbiijfTn Toufil "STfi TiïTÏZTS
ln Jï*1 Fr®ns maakte ze haar red-
--- ---- - "loohtc naar ren-
ras,# ss r
alü tehorm"'^" dSkt'erh"ie hl'l! óiT htel'titai'JdSSlè^ï
derzocht, constateerde een shock waarna l senhand^.' vH"hulpbiedende men
de Belgische onmiddellijk naar een zie- Hm An,.T men r,lct te kort-
kenhuis werd afgevoerd! itiVle bewond^f/^ 1» met
sinie bewondering door de Joegoslaven
1 ontvangen. Behalve 200 man militair
Helaas K ,id.^ tr«n.portvliegffiï uit
er west-Duitsiand zijn overaevloiren la
u.pr lj«ar werd haar gewonde 1^7 Herculesvliegtuieen ren nni-w
man uit de puinhopen oevrijd veldlazaret
Door het stof, waarmee hij was bedekt radiozender
kon niemand lijn leeftijd achatten.
geheel bij bewustzijn en pra
door over zijn verschrikkelijke
compleet
.'zorgende
machines voor het «nel
«""""«pwi. uk jange co-
n,„„ yraatte'°nnc. die op het vliegveld van Bclera-
uYi JD, ve"chrikkeliike or- do is gestart, heeft gisteren na een zwj.
ww 1 verklaarde al die tijd rc tpcu» het 500 kilometer oostelijk lie-
klaarwakker Ui hebben gelegen met wei-lf®"^* Skoplje bereikt. De Amerikanen
fe? iat "lJ h<t ftocbt-.f- f'ln daar onmiddellijk aan het werk ge-
fer van een aardbeving waa, had hij d.- togen. r" *e
vermoed. De hoop op redding had Opvallend is het grote aantal Wester
ent opgegeven Hii journalisten, dat sinds vrijd"
Macedonië is getogen. Ook da
stelling In materiële zin. die de
5wf,t *c,oond. heeft een diepe
up. Joc*°«l"ven gemaakt. Vin
achter het ijzeren gordijn T» tot nog toe
isr "i",J n'1 •'•ohtof- f'Jn d«ar onmiddellijk aan het werk te-
fer van een aardbeving waa. had hij d.- togen. r" 8e
D< hoop op redding had Opvallend is het grote aantal Wester-
iï. 2l!fmoment opgegeven. Hij J® journalisten, dat ainda vrijdag naar
««IW Ook S fcle'n"
Gebrek
In Skoplje heeft men in de eer.le fee? «""«nd.
•Wktr meterlktl zijn de drinwnd.fe1 Skoplj, Óïderwe/'Tlji!
