Engels
bezoek
aan Parijs
m
\i
fc:
DE WERELD
25 JAAR
GELEDEN
door
G. PUCHINGER
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 20 JULI 1963
„Mijn grootvader ktvam hier in 1903, en hielp de grondslag leggen voor de
overeenkomst tussen Frankrijk en Engeland. Mijn vader kwam hier in April
1914 om deze. overeenkomst te bevestigen, welke korte tijd later de vuurproef
onderging en vandaag ben ik gekomen en heb ik gemerkt dat de overeen
komst niets Heeft verloren aan kracht en levensvatbaarheid."
(KONING GEORGE VI VAN ENGELAND
Rede
lift Pir
woensdag 20 juli 1938.
„Het volk, dat de Britse vorsten zó ontvangen heeft, is geen angstig volk, dat zich met
blijde verrassing onder de vleugel van een machtige buurman bergt. Het is een geest
driftig volk, opgewekt en vol vertrouwen in zijn toekomst. De Engelse vriendschap ver
tegenwoordigt voor dat volk méér dan een beslissende hulp: de hoop. dat Groot-Britannië
en Frankrijk verenigd de mensheid zullen kunnen leiden tot een ware rechtvaarige
(LÊON BLI M
1 Artikel in de „Populaire"
vrijdag 22 juli 1938.)
ProfOallaa verschijnt
elke veertien dagen In
het Mendmgshlad.
Alle Engelse souvereinen van
de laatste anderhalve eeuw be
zochten Frankrijk, en ondanks
zoveel wat Frankrijk en Enge
land door de eeuwen heen had
gescheiden, waren de ont
vangsten steeds allerhartelijkst.
Wanneer men bedenkt dat En
geland en Frankrijk nog in
1813-'15 tegenover elkaar op de
slagvelden stonden, Engeland
met de voornaamste Europese
mogendheden verenigd, ver
staat men dat Engeland onder
koningin Victoria een gewichti
ge politieke wending nam in de
verhouding tot de oude vijand
Frankrijk.
Koningin Victoria
Die wendinj» moest voorzichtig
het met overtuiging. Koningin
Victoria bezocht Frankrijk reeds
als 24-jarig koninginnetje, in ge
zelschap van haar gemaal prins
Albert, haar minister van buiten
landse zaken, lord Aberdeen, en
een gevolg van veertig personen,
maar. ze bracht geen bezoek
aan het befaamde Parijs, dat
eeuwen lang het centrum van ver
zet tegen het vijandige Engeland
geweest. Koningin Victoria
iette de Franse koning,
Louis Philippe, op het kasteel van
Eu, waar vele feesten werden ge
houden. en waar door de harte
lijke ontmoeting aan beide volke
ren getoond werd. dat althans
voor de staatshoofden een nieu
we verhouding was begonnen.
In september 1845 vond een
tweede ontmoeting tussen de
staatshoofden op het kasleel
plaats. Maar tien jaar later de
den koningin Victoria en prins
Albert met hun veertienjarige
zoon Edward hun triomfale in
tocht te Parijs:
Het was voor het eerst sedert
1422 dat een Engelse souverein
Parijs betrad. Frankrijks nieuwe
koning. Napoleon III. reisde het
koninklijk echtpaar tegemoet, en
na aankomst aan het Gare de
l'Est. vond de intocht plaats langs
de wegen die een ieder kent. die
ooit in Parijs is geweest: de Rue
Royale en de Champs Elysées,
die als het ware aangelegd zijn
voor vorstelijke intochten.
Het geheim van het geslaagde
bezoek scheen te zijn gelegen in
het feit dat koningin Victoria en
Parijs elkaar bekoorden, en dus
was er ware hartelijkheid lussen
de insulaire koningin en de stad
die toen nog de hoofdstad van
het westelijk continent was.
Op haar verzoek bracht de ko
ningin tevens een bezoek aan de
Döme des Invalides, waar het
graf van Napoleon is. Dit echter
wekte de verontwaardiging van
de gouverneur van de Dóme des
Invalides, die aanvankelijk wei
gerde de hekken van het grafmo
nument van de banneling van St.
Helena te ontsluiten voor de klein
dochter van koning George III.
Maar het bezoek ging door. en
de koningin begreep de reacties,
doch zij wist met fijne tact de
tegenstand door een aangrijpend
moment te doen wijken. Toen ze
met gebogen hoofd het graf van
geschonken uit de geboortejaren zijn gi
der beide koninklijke gasten. landen soms langzaam geweest in
Ondanks een lichte ongesteld- het waarderen van eikaars kwal.-
heid van koning George
zondagavond 10 juli officieel oe-
kend werd gemaakt, ging de reis
precies op tijd door.
Op 19 juli 1938 begaven zich
president Lebrun en zijn echtge
note naar het station bij de Por
te Dauphinc, om de vorsten
ontvangen, die pi
teiten. Dit is thans niet langer
het geval. Een langdurige en nau-
slaagd te bewijzen, dat wij bezield
worden door hetzelfde ideaal, dat
onze volken dezelfde gehechtheid
aan democratische beginselen heb
ben, welke het best beantwoor-
10 mi- den aan hun nationale geest.
nuten voor 5 's middags aankwa- dat wij hetzelfde geloof bezitten
men per trein, na te Boulogne in de weldaden van de individuele
te zijn geland. vrijheid. Wij zijn trots op dit po-
Langs een onoverzien'.iiice me- litieke geloof, dat wij delen met
nigte ging het koningspaar per andere grote naties,
auto naar het Quai d'Orsay, waar Wij zijn er ons echter ten volle
het op de stoep ontvangen werd van bewust, dat dit zware ver
door de minister van buitenlandse antwoordelijkheden met zich mee-
zaken Georges Bonnet en zijn brengt. En in de periode, waar-
echtgenote. President Lebrun in wij leven, eist het van ons al-
schonk aan koningin Elisabeth het len in hoge mate de edele eigen
grootkruis van het Legioen van schappen van moed. wijsheid en
Eer. koning George schonk aan vastberadenheid. tegelijkertnd
president Lebrun The Order of echter is er. gelijk Gij. Mijnheer
the Bath. de President, gezegd hebt. niets
Reeds om zes uur arriveerde exclusiefs in de tussen ons be-
het Corps Dcplomatique op het staande overeenstemming. Onze
Quai d'Orsay, cn om 6.30 des vriendschap is tegen geen andere
avonds stelde de Engelse ambas- mogendheid gericht,
sadeur Sir Eric Phlpps de diverse Integendeel, het is de vurige
gezanten en ambassadeurs aan wens van onze regeringen om door
het koningspaar voor, te beginnen middel van internationale overeen-
met de deken van het corps, komsten een oplossing te
mgr. Valcrlo Valeri te vinden door die politieke pro-
Om acht uur vond het statie- blemen. die den wereldvrede be-
diner plaats op het Elysee. waar dreigen en van de economische
280 gasten aanzaten, en waarDij moeilijkheden, die het menselijk
president Lebrun, de senaatsvoor- welzijn beperken
zitter Jeanneney. de kamervoorzit- Het optreden onzer regeringen
ter Herrlol en de premier Dala- is aldus gericht op een gemeen»
dier de voornaamste gastheren schappelijk doel het geluk te
verzekeren van de volken der we
reld door middel van ware samen
werking.
A.„ an ainer ,leï p° £?ïr''J;ïr
Staatsredevoeringen
Aan dit diner vonden de staats
oorden.
President Lebrun sprak
Ik ben zeer gelukkig voor L
Hare Majesteit de Koningin te
gen getuigen van de oprechte blijd- jjield de
de nadruk te leggen op de
c .1 banden van vriendschap, die
,bne. Frankrijk en Groot-Britannië ver
enigen".
Na afloop van het diner onder-
;else koning zich ge-
aankomst sloeg de gereserveerd
heid van het Franse publiek om
in hartelijkheid: men waardeerde
zijn moedige bezoek en zijn ga
lante houding, waarvoor de Pa-
rijzenaar zo gevoelig is.
Vooral dank zij zijn persoonlij
ke besprekingen met president
Loubet kwam een toenadering tot
stand tussen beide landen, die zo
van belang is geweest voor
Frankrijks positie in de tweede
wereldoorlog. En dat is niet te
verwonderen, want Edward VII
haatte zijn Duitse neef keizer
Wilhelm II.
Er is geen Fransman geweest
;te wereldoorlog die niet
ruime tijd met diverse Franse
staatslieden als Jeanneney. Her-
riot. Millerand. Gaillaux. Blum en
Flandin.
Plechtigheden
De volgende dagen vonden de j
doorgezfette statiebezock
George V
Napoleon naderde,
Fransen zoveel eerbied gevoelen,
sprak ze tot haar zoon: Ik had
graag dat je knielde voor het graf
van de keizer der Fransen".
Tijdens dit bezoek woedde een
hevig onweer, waarbij de toch
reeds schemerduistere Dóme des
Invalides soms fel verlicht werd
door de flitsen van de bliksem:
en knetterende donderslagen
schenen te herinneren aan de ka
nonnen van Waterloo en zoveel
andere plaatsen waar Naooleon
tegen de Engelsen streed. Maar
geen Fransman van die dagen
heeft de sympathieke woorden van
koningin Victoria aan het duistere
graf van Napoleon ooit vergeten:
Ik had graag dat je knielde
Nog twee maal. in augustus
1868 en in maart 1899 bezocht de
koningin, thans reeds weduwe, in
cognito Frankrijk, waar ze voor
goed een geziene figuur bleef.
Edward VII
Haar zoon Edward VII. wiens
leven zozeer getypeerd werd door
zijn langdurig kroonprinsschap,
kende Parijs als kroonprins reeds
door en door. Hij beminde Parijs
als de stad van de ontspanning,
en hij wist er het leven te genie
ten. Toen hij de troon besteeg
zag men in hem een ..roi trés pa-
Toch was juist zijn bezoek
in mei 1903 een klein risico: de
Boerenoorlog had Engeland ook in
Frankrijk impopulair gemaakt,
en men vreesde die demonstra
ties. waardoor een koninklijk be
zoek reeds bij voorbaat als mis
lukt mag worden beschouwd.
Maar juist dié situatie zag Ed
ward VII als een uitdaging, en hij
ging, om te tonen dat hij Frank
rijk kende, vertrouwde en lief
had.
Bekend gebleven is de opmer
king die hij maakte, toen men
hem het ontwerp van het bezoek-
programma toonde. waarop
„Ach nee, alsjeblieft niet. de
..Misanthrope" heb Ik al tien keer
gezien. Liever zie ik nu eens een
stuk van het moderne repertol-
Dc scherpzinnige vorst had "in
middels juist gezien: zijn bezoek
met koningin Alexandra werd een
groot succes, en waarlijk niet al
leen voor dat jaar! Reeds bij zijn
Minder spectaculair dan zijn
vader, was toch ook de zoon Ge
orge V een populaire persoonlijk
heid In Parijs, aangezien hij met
zijn stijlvolle vrouw koningin Ma
ry herhaaldelijk als kroonprins
Parijs bezocht, onder.de naam
lord en lady Killarney Het en
thousiasme was onbeschrijfelijk
toen dit koninklijk paar in april
1914 voet op Franse bodem zette.
Wellicht was het meest typeren
de dat het Franse volk. toen het
statiebezoek was geëindigd, niet
geloofde dat de koning en de ko
ningin van Engeland werkelijk
weer op zee waren: het heette
dat zij nog enkele dagen incogni
to in Parijs zouden vertoeven.
Drie maanden later brak de grote
wereldoorlog uit, en als soldaten-
koning zou George V nog menig
maal zijn troepen komen inspec
teren op de slagvelden van Frank
rijk
George VI
Achteraf heeft het bezoek
aan Frankrijk méér in het teken
gestaan van het bezoek dat zijn
vader in april 1914 aan Parijs
bracht dan men reeds vermoed
de: wij wéten thans dat Frankrijk
opnieuw voor zijn grootste be
proevingen stond, de oorlog op
zijn grondgebied.
Om die reden heeft het statie-
bezoek van George VI voor dc
gehele wereld een grote betekenis
gehad: het vormde een menifes-
tati van de vriendschap die bei
de landen verbond.
Reeds premier Chautemps en
zijn minister van buitenlandse za
ken Yvon Delbos hadden in no
vember 1937 het Engelse konings
paar uitgenodigd naar Parijs te
komen, zeer tot ontstemming van
Mussolini, die in verband met dc
Abbessijnse kwestie zeer verbol
gen was op Engeland, cn hoopte
Frankrijk van Engeland te kun
nen aftrekken.
In april 1938 bezocht de Franse
premier Eduard Daladler met zijn
minister van buitenlandse zaken
Georges Bonnel Londen, en op 29
april werd een communiqué ge
publiceerd dat sprak ever ,.de
nauwe belangengemeenschap die
Frankrijk en Groot-Britannië ver
enigt".
Aangenaam was het niet voor
Duitsland en Italië, maar él hech
ter verbonden Frankrijk en Enge
land zich aaneen.
En daar was alle reden toe.
zowel voor Frankrijk als Enge
land: men vreesde een nieuwe
oorlogsuitbarsting in Europa, en
wat men de toenmalige Engelse
minister-president Neville Cham
berlain achteraf ook moge verwij
ten, niét dat hij geen rekening
hield met de kans op een nieu
we wereldoorlog. Men kan slechts
van mening verschillen over de
wijze waarop hij deze oorlog
heeft trachten te voorkomen, en
over de voorbereidingen die hij
trof om in geval van oorlog wer
kelijk gereed te zijn! Het is de
aanhoudende zorg van Chamber
lain geweest de gehele mensheid
wakker te schudden voor dc
waanzin van een nieuwe oorlog!
Nog kort voor het koninklijk be
zoek aan. Parijs sprak Neville
Chamberlain in een rede (e Ket
tering (Northamptonshire) op za
terdag 2 juli: \,Ik acht het mijn
eerste plicht alles In het werk te
stellen om een herhaling van de
grote oorlog in Europa te vermij
den. en ik kan niet geloven, dat
iemand, die niet blind is door par
tijvooroordelen. en die beseft, wat
een nieuwe oorlog zou betekenen,
het niet met mij eens zou zijn. en
niet zou wensen, dat ik mijn po
gingen voortzet."
In het teken van deze woorden
heeft Europa gedurende het jaar
1938 geleefd, in het teken van de
ze woorden ook reisde het Engel
se koningspaar in juli 1938 naar
Frankrijk, maar tegelijk weten
de dat sterke bondgenoten tévens
nodig waren om de vrede te be
waren. opdat geen vijand in de
zwakte van Engeland M Frank
rijk een reden zou zien om een
krachtmeting aan te gaan.
De verhoudingen tussen Enge
land en Frankrijk stonden dus
gunstig Dit bleek nog eens uit
een vriendschappelijke briefwisse
ling die kort voor het statiebe
zoek plaats vond tussen de be.de
premiers Neville Chamberlain en
Eduard Daladier.
De Engelse minister van bui
tenlandse zaken Lord Halifax
reisde, zoals gebruikelijk is, met
het koningspaar mee. !n Parijs
zou hij besprekingen voeren met
zijn Franse collega Bonnet ever
de twee meest actuele ounten van
de buitenlandse politiek: de
Spaanse kwestie, die haar einde,
de Tsjechoslowaakse kwestie, die
haar tragisch hoogtepunt lang-
De intocht
Komt het omdat Frankrijk een
republiek is, terwijl alle Fransen
trots blijven op hun koningen?
Maar het is een feit dat de Fran
sen zich altijd graag voorbereiden
op het bezoek van vorsten.
Dat bleek ook in 1938: met
koortsachtige ijver bereidden
zich Parijs en Versailles thans
voor op het bezoek van George
en Elisabeth.
In het Quai d'Orsay, het Fran
se departement van buitenlandse
zaken, zou het vorstenpaar loge
ren, in vertrekken waar de mooi
ste meubelen en kunstschatten ge
plaatst waren. De regering reken
de voor de officiële maaltijden
op driehonderd gasten, waarvoor
nodig waren 5000 borden en 500
schalen, terwijl men rekende op
tien glazen per couvert.
Er zouden champagnes worden
het bevriende volk ontvan
gen heeft.
Geboren uit een lange traditie
van wederzijdse hoogachting cn
eerbied, bevestigd door een voort
durende toenadering in daden en
gedachten, bezegeld door dc gebruikelijke plechtigheden plaats:
zwaarste beproevingen. bezield de Koning legde een krans op
door gelijke idealen van vrijheid het graf van de onbekende soldaat
en vrede, heeft de vriendschap die aan de Are de Triomphc, cn te-
onze landen verenigt een kracht kende het gulden boek van Pa-
gekregen, die alleen ontleend kan i-ijs Daarna begaf hij zich met
worden aan een gelijke waarde- de Koningin per Seineboot naar
ring van menschelijke waarden het Parijse Stadhuis. waar hij
en een gelijk gericht streven de plechtig werd ontvangen 's Mid-
probkmen van het nationale en dags werden diverse Engelse in-
het Internationale leven te zien stellingen bezocht, 's Avonds vond
met een ruime blik. De Brits- een luisterrijk feest plaats in de
Franse ..Entente", geschapen door Parijse Opéra.
Uw doorluchte grootvader heeft De volgende dag begaf zich het
tijdens de regering van zijne ma- gezelschap naar Versailles, waar
jesteit koning George V haar een grootse legerrevue plaats
kracht bewezen in de donkere vond, terwijl daarna in de schil-
Haa:
de donkere
kon terende Spiegelzaal,
ir de Duitse keizerrijk eens was uit
bel geroepen en de vrede van
timer Versailles werd getekend. een
was maaltijd plaats vond, waarbij het
dode paleis weer voor een enkele
dag tot leven scheen gewekt.
oorlogsjaren,
daarna nog veranderen,
eensgezindheid, gesmeed
uur der veldslagen heeft nimmer
gefaald, wanneer het zaak was
meer voorspoed onder de mensen
en meer eenheid in de harten te
brengen. In de staat van morele Het was een ongestoord bezoek,
ontreddering, waarin de wereld waarbij van beide zijden werd
zich bevindt, drukken zware ver- uiting gegeven aan de wil bond-
plichtingen op onze volken, die genoot te zijn voor het heden en
beide even oprecht dc vooruit- de toekomst, een bondgenootschap
gang der mensheid nastreven. Het dat in de komende maanden zou
behoud van de vrede met eerbie- bewezen worden, een bondgenoot-
diging van de internationale wet- schap ook dat in de komende ja-
ten verdraagt aarzeling ten aan- ren zwaar beproefd
zien van de te vervullen plicht
Europa
het
at dit betreft
toe
de Duitse ..Völkische Beobachter"
schreef tijdens dit bezoek zuur
zoet: „Het enthou
se inspanning.
eende gedachten moeten onverzet
telijk daarnaar streven. Tijdens zoei; iriei c„mWi„„..- wool 11IC.
Uw te korte verblijf in ons land de )ie{ republikeinse Frankrijk de
zal Uwe majesteit liefde voor de Brjtse souvereinen ontvangt, is
vrijheid vinden, gepaard aan zin ook een ujyng van ecn gevoel
voor maat en toewijding voor het van veiligheid nu de zo lang ge-
openbaar welzijn, gevoelens die wenste overeenstemming tussen
het hart van Frankrijk hebben beide westelijke mogendheden vol
doen kloppen in zijn historie en |edlg een feit is geworden. Vol-
thans met zoveel meer kracht, nu gens ons is dit gevoel van veilig-
het in het Britse volk zijn eigen hejd Kesproten uit een niet-recht-
ideaal bewondert en in dit volk vaardigd gevoel van onrust, want
een prachtig voorbeeld ziet van Frankrijk wordt door geen bui-
sinds eeuwen aan de dienst der tenlands vijand bedreigd. Toch be-
natie gewijde tucht groeten wij met voldoening dit ge-
Uw aanwezigheid hier vormt de voel dat op den langen duur
hoogste en kostbaarste getuigenis Frankrijk ertoe zal brengen niet
voor die gemeenschappelijke wil. meer vrienden tc zoeken, die
die dagelijks de sympathie vol ver- vreemd zijn aan zijn natuur. Wij
trouwen tussen beide landen en de zien ;n de7e overeenstemming een
nauwe samenwerking hunner ver- natuurlijk verschijnsel tussen twee
tegenwoordigers versterken Meer landen die buren zijn en
dan ooit verschijnt de volkomen z6 verzadigd dat zij niet meer in
overeenstemming tussen beide de verleiding zullen komen tegen
volken als een essentieel element anderen op te trekken.
van veiligheid en eendracht tot 2jj door verstandige -
beschaving en vrede geleid worden"
endhe:J
C
0
me
ff
Geen enkele mogei
hierdoor te kort gedaan kunnen
voelen, aangezien onze eendracht
geen enkele vriendschap uitsluit.
Ik ben er van overtuigd, dat
Uwe Majesteit en Haar regering,
evenals ik en de regering der Re
publiek. ernaar zullen streven de
ze levende werkelijkheid steeds ac
tiever en weldadiger te doen uit
stralen. Uit naam van Frankrijk
uit ik deze wens en ik hef het
glas ter ere van Uwe Majesteit,
van Hare Majesteiten de Konin
gin, Koningin Mary, van de Prin-
egeringen
.illinium»'
Politieke
propaganda
Politieke propaganda, door J.
M. Domenach. Uitgave C. de
Boer Jr, Paul Brand, Hilversum.
j" - Dit is ae vwwiimi ui HS!
de gehele Konlnk- deriands door p Groot i
Ik drink op de het boekje, oorspronkelijk ver-
schenen in de bekende Franse
serie ..Que sais-je". Het biedt een
goede inleiding in hetgeen er op
Hierop antwoordde Koning Geor- het gebied van de politieke pro-
ge VI van Engeland onder meer. paganda zoal te koop is. En dat
..Ondanks de strook zee die ons ig, zeker in onze eeuw. niet wei-
scheidt. hebben onze landen in de nig. Kennis van de materie is
loop der eeuwen gezien, hoe hun niet overbodig, wil men als
lotsbestemmingen onvermijdelijk mens en als burger niet geheel
tot elkander getrokken werden weerloos staan. Dit boek. waar-
Het is thans niet mogelijk zich van dc Nederlandse uitgave een
een periode in het geheugen te royaler indruk maakt dan de
roepen, waarin onze betrekkingen oorspronkelijke Franse, kan hier-
intiemer waren. In het verleden bij diensten bewijzen.
de vertaling in het Ne-
lijke Familie.
grootheid en de voorspoed
Verenigd Koninkrijk en het Ge
menebest der Britse Naties."
teerde Inzending Ie er
een poetnrleeel.
etnnr s.v.p.f taia*e
tekeningen, gedichten,
verhalen, commentaren.
Ideeën at tent je neg
meer heht naar de re-
daktle „Kalmte reer
an*van dese krant
p-
woensdagavond
Vanmorgen vertelde
iemand mij dat ik Jarig
was, alsof soiets belang
rijk is. Ik heb hem gefeli
citeerd en spottend ge
lachen om lijn verbaasde
geticht. Juist op dat mo
ment overviel die ondefi
nieerbare pijn mij weer:
voorbijgangers wapperden
met veelkleurige doeken
en opstandig, maar tege
lijk machteloos, klemde ik
mij vast aan v.en heg of een
struik. Nooit heb ik, be
halve aan Jia, verteld van
die pijn, maar ze moeten
het van mijn gezicht kun
nen lezen: ze lopen zo ex
tra ontspannen langs mij
been.
Het was gelukkig snel over
en ik liep verder, vriende
lijk lachend tegen ieder die
ik niet kende. En nu zit ik
aan mijn bureau en luister
naar een kerkdienst, terwijl
ik zuig op een metalen ba
lein. Ik zie mijn handen en
herinner me Hugo. Maar ge
noeg hierover. Ik moet lo
gisch doorvertellen en mij
vooral niet opwinden.
donderdagmiddag
Is het mogelijk, dat Jia iets
gemerkt heeft van mijn ver
anderde houding gisteren? Ze
keek vreetnd naar mij: een
blik vol ontstemming en ach
terdocht. Op -mijn vraag of
er iets was. antwoordde zij
niet. maar liep langzaam, weg
met haar rug naar mij toe.
..Mijn broer is vannacht
niet thuisgekomen", hoorde
ik haar zeggen, ala sprak ze
voor zichzelf alleen.
..Nu. en?", antwoordde ik.
..dat heeft hij wel meer ge
daan Hij zal nu wel ergens
zijn sokken aantrekken."
Jia keek mij vernietigend
..Idio
..En
hij niet?
donderdagavond
Eigenlijk zou ik moeten
lachen Lachen. Ik leef. Jia
leeft. Ik ben een beest. De
luidspreker drenst: ook u
parkeert verkeerd
zaterdagmiddag
Gistermorgen was ik te ziek
om iets te doen. Over stoe
len, over trapleuningen heb
ik gehangen, stompzinnig
lachend tegen iedereen, zelfs
tegen Jia. De mensen uit
mijn omgeving meden mij.
als was ik een ziek dier, on
nuttig om mij nog verder in
te spannen voor het al
gemeen welzijn. Alsof ik dat
Er uit gelicht
c. G. J. de G.
(Utrecht). Nee.
hier zat ook niets
voor de kunst
redactie by. Post
wissel inmiddels
ontvangen?
A. A. (Noord-
wijk): De „Ruim
te-redactie" be
staat voor het
grootste gedeelte
uit mannen (jon
gens, als je wilt).
Zou dat de oor
zaak zijn dat we
je verhaal niet al
te best snappen?
J. S. (Delft):
Je bent typisch
net van vakantie
terug. Er is trou
wens net een hele
pagina aan ge
wijd, We kunnen
niet aan de gang
blijven. Ze zou
den gaan denken
dat we iets tegen
ze hebben.
A. de J. (Vlaar-
dingen): De vol
gende keer iets
korter. Dan ne
men we het mee.
ik de stad in
gevlucht. De breedste straten
zochten we op. waar auto's
drie rijen dik geparkeerd
stonden en waar toch nog vol
doende ruimte overbleef om
te lopen.
Geleidelijk waren we in een
gedeelte van de stad geko
men. waar slechts afzonder
lijk huizen voorkwamen. Gro
te bomen van een onbestemd
soort vulden de gaten op
als verkleurd cement. Er
hing een soort atmosfeer die
mij direct onbehaaglijk aan
deed. Het zonlicbt. gefilterd
door de bomen, opgevangen
en teruggekaatst door de
huizen, viel in wazig ge
kleurde vlekken op de grond
Een immens stuk spatwerk.
dat op mijn netvlies vibreer
de. Sterk, bijna irritant en
zeker beangstigend omdat ik
mijn ogen er niet van kon
afwenden.
Hijgend rustten we tegen
een muur. op een plaats waar
de grijze baksteen terugweek
qn een soort nis vormde
Groen gekleurd en vijandig
Ik keek zwijgend toe. hoe
Jia steun zocht tegen de
muur. waarbij ze herhaalde
lijk haar handen moest af
vegen. We liepen snel dooi
Mijn rechtervoet begon te
slepen: te rebelleren tegen
het gekombineerde systeem
bewegen. Het beangstig
de mij
niek toe.
Met één been en één arm
kon ik mij slechts met be
hulp van mijn kin de trap
opslepen. En ook dat ging
steeds moeilijker. Toen ik in
mijn stoel voor het raam zat,
kon ik alleen nog mijn hoofd
bewegen Het had tot ge
volg. dat ik dingen zag. die
ik nooit had gezien: mensen
die doelloos over straat lie
pen. Minder gehaast, minder
met zichzelf ingenomen dan
tot et Robert foil ette
ik altijd had gedacht. Een
meisje lachte. Op de hoek
van de straat waren de hui
zen afgebrokkeld. De straat
zelf was sterk hellend, bijna
trapsgewijs aflopend. Voor
het eerst sinds jaren huilde
ik
De hele nacht zat ;k in mijn
stoel en nog steeds huilend,
zag ik mijn lichaam, uiteen-
zakken tot de gestalte van
een gemiddelde zestiger
Toen Jia kwam. smeekte ik
haar mij te masseren. Mijn
%'oeten. mijn armen, mijn
handen; het voornaamste.
zondagavond
Mijn hand de rechter
kon ik weer bewegen. Die
middag bracht rij mij een
rolstoel. Na een half uur had
Jia mij er in gezet Met veel
moeite kreeg zij mil de trap
af. dc beugel van zich af en
bewegend,
d mogelijk
,„ci. mijn hand het ge
wicht tegen te houden, door
om de meter de leuning te
grijpen en hard te duwen
Regelrecht stuurde Jia mij
naar de rivier. Zonder een
woord te spreken. Ik lachte
vriendelijk naar alle mensen
die medelijdend naar ons ke
ken. telde de afgevallen bla
deren voor mijn voeten, voor
dat zij door de banden ver
nield werden en neuriede
Waar wc reden weken de
mensen uiteen en ik voelde
mij gelukkig. Vlak aan dc
oever stopte zij. Het water
was spiegelglad. Ik vroeg Jia
wat steentjes, witte of hele
n a lp 7u I munrl nr.t -
mij
platte. Zwijgend gaf
er drie. vier. Met mijn goeae
hand gooide ik ze één voor
een in het water en keek zo
lang mogelijk naar de krin
gen die ze maakten, tot mijn
ogen schitterden van inspan
ning.
HANS VAN DEN HOUTEN
Kartoans
