Nieuwe Leicdse Courant
FORMATEUR MARIJNEN
wil nu snel doorstoten
Commentaar
u
Belofte in plaats
non-agressiepact
Opdracht laat ruimte naar alle kanten
Laatste kans voor KVP
Ongewenste transacties
Eindhovens raadslid?
Amerikaanse gedachte
KLM verkoopt
vijf Convairs
hamolweer
vandaag-
tflB
Contact EEG-Engeland
stap in goede richting
Mrsctsvn r. DIEMER
Or. B. OlEMPt
CHRISTELIJK-NATIONAAl DAGBLAD
Woensdag 17 juli 1963, 44»te jaargang
„Stsntvutigk li ghsblsvsn
mijn h»rt in tsghsntpost"
AUSTRALIË
onderweg
Zie pagina 13
OE LIJN VAN TWEE MIS1UKTE KABINETSFORMATIES
Het ontwikkelingsbeeld
van de twee mislukte ka-
binetsformaties grafisch
weergegeven. Duidelijk
valt op hoe de tweede for-
matiepoging zich sneller
heeft ontwikkeld dan de
In de eerste ronde duur
de het bijna twee weken
eer de informateur een
formateur aanwees. Dr.
Beel had, uiteraard steu
nend op het werk van mr.
Romme maar één week
nodig eer prof. De Quay
formateur werd.
Dr. De Quay heeft na
anderhalve week zijn op
dracht teruggegeven. Dr.
De Kort struikelde na bij
na drie weken.
De belangrijkste gebeur
tenissen die tot beide mis
lukkingen hebben geleid,
zijn chronoligisch op de
lijn aangegeven.
(Van onze parlement sredactie)
DE Koningin heeft gistermiddag op paleis Soestdijk de demissionaire
K.V.P.-minister van landbouw, mr. Marijnen, ontvangen en hem
opgedragen „een kabinet te vormen". Zoals bekend heeft de 46-jarige
mr. Marijnen zich tijdens de formatie-De Quay bereid verklaard de
leiding van hef nieuwe kabinet op zich te nemen. De Tweede-Kamer
fractie van de K.V.P. heeft maandag zijn kandidatuur voor het
premierschap gehandhaafd. Gisteravond heeft de nieuwe formateur
nog een onderhoud gehad met prof. De Quay in diens landhuis in
Beers bij Cyuck (N.Br.). Vandaag heeft hij gesprekken gevoerd met
de fractieleiders van KVP, WD, ARP en CHU, resp. de heren De
Kort, Toxopeus, Biesheuvel (vervanger van de heer Van Eijsden) en
Beernink.
in
Nieuws
één oogopslag
B. en W. van Amsterdam
menen, dat het Rijk een
deel van de aanleg van de
metro moet betalen.
De Russen hebben plan
nen voor het lanceren van
een vliegend hotel, een
ruimteplatform, dat om de
aarde zal draaien.
In Nederland wordt
weliswaar veel gespaard,
maar er zijn helaas nog
grote groepen in de bevol
king die niet weten wat
sparen is, zei gisteren
staatssecretaris Schmelzer.
De nieuwe kabinetsfor
mateur is de demissionaire
minister van landbouw mr.
V. G. M. Marijnen. De eer
ste die hij consulteerde
was prof. De Quay. Daar
na volgden de fractielei
ders van de grote politieke
partijen.
Lord Home. de Britse
minister van buitenlandse
zaken, brengt een officieel
bezoek aan Den Haag. Hij
verklaarde het voorstel
van de zes EEG-landen,
regelmatig contact te hou
den met Groot-Britannië
een „stap in de goede rich
ting" te achten.
De bouw van het audi
torium-complex van de
Technische Hogeschool te
Delft is een jaar op het
tijdschema ten achter. De
kostenraming is inmiddels
opgelopen van drie tot tien
miljoen gulden.
De voorzitter van de
Ned. Televisie Stichting,
E. A. Schüttenhelm, heelt
tegenover een onzer re
dacteuren commentaar ge
geven op de uitlatingen
van AVRO-zijde over do
NTS.
De opdracht aan mr. Marijnen is «ia* voor dit denkbeeld. Daar ging de
- - Voorkeur ook uit naar een meer gezag
hebbend K.V.P.-formateur met voldoende
invloed om de eenheid in het katholieke
kamp te herstellen. Voorts vindt men in
genoemde kringen deze minister van
landbouw, wiens beleid tot veel kritiek
aanleiding heeft gegeven, niet de meest
geschikte figuur om leiding te geven
een kabinet Sommigen vinden ook de
betrekkelijk jeugdige leeftijd van de be
windsman een bezwaar.
Veldkamp
De uitkomst van de formatiepoging-
Marijnen wordt in hoofdzaak bepaald
door de vraag of hij erin zal slagen het
probleem-Veldkamp op te lossen. Wat
hij op dit punt ook onderneemt, hij zal
moeten kunnen rekenen op de steun
van de K.V.P.(-fractie). Het wordt
tijd, dat deze partij haar beleidslijn
terzake volkomen duidelijk maakt. Als
minister Veldkamp en diens eisen
niet wil afvallen, dan moet ze maar tot
akkoord zien te komen met de
f .v.d.A.
i dat niet, dan zal ze de conse
quenties daarvan moeten aanvaarden.
Dan moet ze minister Veldkamp laten
vallen, zo hij niet te elfder ure capi
tuleert.
Overigens meent men in politieke krin
gen, dat het voor een eventuele capitu-
opmerkelijk door zijn eenvoud. De
formateur kan er alle kanten mee
op. Hij kan een parlementair, een
extra-parlementair en in theorie zelfs
een zakenkabinet gaan vormen. Kiest
hij de tweede mogelijkheid, dan laat
hij de „bouwstenen" van prof. Rom
me en het Akkoord van Wassenaar
voor wat ze zijn. Hij kan ook de
P.v.d.A. bij de formatie betrekken.
Dit ligt echter kennelijk niet in zijn
bedoeling. Aangenomen wordt, dat
het Wassenaarse akkoord zijn uit
gangspunt zal zijn, zulks in overeen
stemming met de wens van de vier
niet - socialistische Kamerfracties,
wier aanvoerders in hun adviezen
hebben onderstreept, dat het akkoord
moet worden gehandhaafd.
Overigens schijnt mr. Marijnen niet
plan te zijn, nog eens uitvoerig overleg
te gaan plegen met de vier fracties. Hij
wil nu snel doorstoten. Wel zal hy ver-
wil nu snel doorstoten. Wel zou hij eerst
de fractieleiders gaan inlichten over de
door hem te volgen procedure bij de op
lossing van de problemen rond zetelver
deling en zetelbezetting.
Voor wat betreft de A.R. krijgt
hij dan niet te maken met de heer Van
Eijsden, die door oververmoeidheid
aantal weken uitgeschakeld zal zijn, n
met de waarnemend a.r. fractieleider
Biesheuvel, die tevens kandidaat-minister
voor landbouw is. Als het nieuwe kabinet
spoedig een feit zal zijn en mr. Bies
heuvel daarin zitting zal hebben, zal eer
derde a.r. als fractieleider het woord
moeten voeren bij het debat
regeringsverklaring.
Mr. Marijnen is door zijn eigen fractie
aanbevolen als formateur. De meerder
heid van de K.V.P. zou hem gaarne minis
ter-president zien worden. In andere par
lementaire kringen is men minder enthou-
Advertentie)
OPRUIMING
WONINGINRICHTING
BULTHUIS
Zéér voordelige aanbieding
VER7ET-BOUCLÊ
van nu 15.90 per m2.
SM RNA-K ARPF.TTEN
168.—
225 x 315 trt— 1
WONINGINRICHTING
BULTHUIS
- Botermarkt 23
Het lid van de gemeenteraad van Eindhoven de heer W. A. Wam-
steeker (soc.) heeft aan het college van B. en W. vragen gesteld over
grondtransacties van een medelid van de Eindhovense raad. Hij vraagt
1 onder meer of Burgemeester en Wethouders er van op de hoogte zijn
dat een lid van de raad. die ook deel uitmaakt van de commissie voor
het grondbedrijf, zijn gronden, liggende in de gemeente Eindhoven,
onder Acht, verkocht zou hebben aan een bouwmaatschappij, voor een
Prijs, die veel hoger is dan wat de gemeente gewoonlijk aanbiedt.
..Indien deze verkoop inderdaad heeft plaatsgevonden, achten B. en W.
iet dan niet ongewenst, dat een lid van de gemeenteraad, tevens deel
j uitmakende van de commissie voor het grondbedrijf, op deze wijze de
grondverwervingspolitiek van de gemeente doorkruist?"
latie van dr. Veldkamp reeds te laat is.
Zijn spanningverwekkende manier van
optreden heeft vorige week de verhou
dingen in de ploeg van kandidaat-minis
ters ernstig geschaad. Zelfs al zou hij in
binden (wat slechts weinigen voor
gelijk houden), dan nog is het zeei
vraag of andere leden van de ploeg hem
los van beleidsoverwegingen als
ambtgenoot zullen accepteren. Mr. Marij
nen heeft, wil hij niet over dezelfde moei
lijkheden struikelen als die welke prof.
De Quay noopten zijn opdracht terug te
geven, tot taak de sfeer in het kabinet-
in-spe te zuiveren. Dat kan hij naar veler
oordeel alleen als hij dr. Veldkamp bui
ten de deur zet
Twee oplossingen van het probleem-
Veldkamp zUn denkbaar. Of ze te ver
wezenlijken zyn, hangt van het oordeel
van de K.V.P. af. Mr. Marijnen kan pro
beren een andere, gematigder K.VJ.-
kandidaat voor sociale zaken aan te trek
ken, b.v. de Eindhovense hoogleraar prof.
Steenkamp. HU zou ook de portefeuille
aan een andere party kunnen geven, b.t
aan de A.R.P., die in prof. De Gaay
Fortman, staatsraad Ruppert en staats
secretaris Roolvink over geschikte kandi
daten beschikt. „Onderwys" zou dan weer
naar de K.V.P. gaan. Wil de K.V.P. persé
niet van haar zetel in de sociaal-econo
mische sector af. dan zou ze Sociale Za
ken kunnen proberen te ruilen met Eco
nomische Zaken, dat de C.H.U. weer werd
toegewezen.
Maar nogmaals: als de K.V.P. hierover
haar veto uitspreekt, gebeurt er niets,
althans niets dat de dreiging van een
nieuw formatie-echec nog zou kunnen af
wenden. De formateur zal vermoedelijk
de bezetting van sociale zaken als laatste
punt op zijn werkprogram zetten. Als het
hele kabinet op één post na gereed ls,
staat de K.V.P. onder zó'n zware druk,
dat ze wel een enorme dosis moed zal die
nen te verzamelen om de formatie nog op
die ene post te laten afspringen. De
K.V.P. heeft nu haar laatste kans or
formatie uit het slop te brengen. Brengt
ze die kans om zeep, dan zal het initiatief
in andere handen overgaan.
(Voor vervolg zie pagina 10)
Ijlst tobt met
sneeuwlaag
De winter heeft dit jaar wel
lang geduurd, maar nergens zo
lang als in het Friese stadje
IJlst. Tyen dezer dagen werk-
lieden bij de veehouder P. Hui-
tema bezig waren met het op
ruimen van een oude mestvaalt, e
stootte men op een hardbevroren
laag sneeuw, die sedert de laat
ste winter was geconserveerd.
De mestvaalt had blijkbaar ge
diend als een enorme ijskast.
Het laatste stroomgat van de dam van Afohaka in de Surinameririer,
op 110 kilometer bezuiden Paramaribo, werd heden gesloten. Hier
wordt een twee kilometer lange stuwdam gebouwd voor de opwekking
van elektriciteit voor da aluminiumindustrie. Het water zal nu door de
tunnels in het betonnen kunstwerk door de woelkom naar de oor
spronkelijke bedding worden teruggeleid. Duidelijk is op de foto de
aansluiting te zien van het aarden damlichaam op het betonnen kunst-,
iverk. In augustus 1965 hoopt men de eerste elektrische energie naar
Paramaribo over te brengen, ivaar een smelter en een aluinaardefabriek
zullen verrijzen.
Van Amerikaanse zijde hoopt men,
dat Chroesjtsjel genoegen zal nemen
met een plechtige wederzijdse belof
te van de Ver. Staten en de Sowjet-
unie, dat zij in Europa geen agressie
zullen plegen. Deze belofte zou dan
de plaats moeten innemen van het
non-agressiepact, dat de Russische
premier min of meer als voorwaarde
heeft gesteld voor de totstandkoming
een verdrag tot het verbieden
van proeven met kernwapens.
Amerika kan er niet aan denken in
Moskou in te stemmen met het sluiten
van een non-agressiepact tussen de Navo
en het Warschaupact, omdat het vrijwel
zeker is, dat niet alle leden van de Navo
er mee zullen instemmen. Wel neemt men
aan, dat er geen bezwaar zal bestaan
tegen een uitwisseling van beloften tus
sen Chroesjtsjef en Kennedy om de hui
dige verhoudingen in Europa niet door
agressie te wijzigen. Een medewerker van
Kennedy gaf gisteren te vex-staan, dat
belofte slechts gegeven zal wor-
Een dergelijke verklaring zou alleen
maar bindend zijn als de huidige Euro.
pese verhoudingen blijven gehandhaafd
zonder dreigementen met agressie
een der beide partijen. Derhalve
Chroesjtsjef volgens de naaste medewer
ker van Kennedy kunnen verklaren, niet
te overwegen het westen een ultimatum
inzake West-Berlyn te stellen. Kennedy
zou kunnen beloven, zich van militaire
acties te zullen onthouden om de be
staande grenzen van Europa met inbegrip
van die der satelietstaten te wijzigen.
(Voor vervolg zie pagina 10)
"DIJ het antwoord dat de minister
defensie dezer dagen heeft gegeven
op de vragen naar de Duitse offlcier-met-
decoraties willen we nog wel graag een
kanttekening maken.
De minLster merkt op. dat het dragen van
onderscheidingen zonder kentekenen die
verband houden met het nationaalsocia-
listische regime door de Duitse regering
is toegestaan. Hij vindt het een ongerecht
vaardigde beperking, indien een militair
op ons grondgebied niet die onderschei
dingen zou mogen dragen die door de
eigen regering van de militair zijn toe
gestaan.
Het is een antwoord waarmee we weinig
gelukkig zijn, al kon de minister, zolang
hij officieel sprak, misschien niet verder
gaan. Maar het Ls geen materie die zich
uitsluitend tot een formele behandeling
leent.
Het gaat hier op zijn minst om een on
derscheiding die in de laatste wereldoor
log is verworven. Nu kunnen wij in het
algemeen reeds geen geestdrift voor oor
logen opbrengen. Maar voor deze oorlog,
voor zover door Duitsland gevoerd, het
minst van al.
Van Duitse kant droeg de oorlog het ka
rakter van een aanvals- en veroverings
oorlog. De omstandigheid dat de aanvaller
later in het defensief werd gedrongen, kon
aan dit karakter niets veranderen.
Bovendien ligt de scheiding die hier wel
wordt aangebracht tussen oorlog en na
zisme ons niet erg. Het front, door de mi
litairen bezet gaf de nazi's de gelegenheid
tot het oefenen van hun terreur, een ge
legenheid die zij. zoals ieder weet volle
dig hebben benut
Wij in ons land hebben beide mogen er
varen zowel de aanvalsoorlog tegen een
land dat een strikte neutraliteit in aclit
had genomen, als de nazi-terreur die van
de in de oorlog getrokken frontlijn het
bittere profijt trok.
Dit zouden de Duitse militairen kunnen
overwegen, wanneer ze aandrang mochten
gevoelen om hun oorlogsonderscheidingen
ook hier te lande te komen dragen. Er
zijn er die het beseffen en er daarom vrij
willig van afzien. Dit laatste geldt naar
gebleken is. helaas niet allen. Hetgeen
dan te betreuren valt en met een formeel
schouder-ophalen ook niet bevredigend is
af te doen.
Nu een Amerikaanse firma een dezer
dagen definitief besloten heeft tot de
aankoop van vijf Convairs 340/440 over
te gaan, is het aantal vliegtuigen dat de
KLM sedert het begin van dit jaar in
het kader van de vlootvernieuwing heeft
verkocht, gestegen tot nègentien.
v «HÉB
I
De Britse minister van Buiten
landse zaken. Lord Home, is gis
teren met rijn echtgenote in ons
land aangekomen voor een of
ficieel bezoek van twee dagen.
Het echtpaar Home werd op de
vliegbasis Ypenburg afgehaald
door minister Luns.
Lord Home in Nederland
Indonesië houdt
vloot gereed
Indonesië heeft volgens Ass. Press ln
erband met 's lands hernieuwde vUan-
dige houding jegens Maleisië zUn zee-
strijdkrachten in de wateren van Oost-
Jaw samengetrokken. Deze vloot, de
armada Siaga of alarmvloot genoemd, is
beweeglyk en kan onmlddeUyk naar
elk punt gezonden worden. Bevelhebber
is commodore Hamzah en de basis is
Madoera.
lenden» stationair
B" de huidige circulatie boven de
oceaan en west-Europa blijft I -
weer onbestendig. Een nieuwe
depressie, die gisteren bij de zuid-punt
van Groenland was gelegen, bereikte
vanmorgen het zeegebied ten westen van
Schotland. De regen van deze storing zal
ook in ons land in hoofdzaak vannacht
en morgenochtend traliën, waarna en
kele plaatselijke opklaringen voorkomen.
In het teinperatuurverloop komt niet
veel verandering. Met zuidwestelijke tot
westelijke wind dringt de koelere
oceaanlucht verder het vaste land bin- blijft hardnekking met afwisselend «to
nen. De zomerwarmte boven het conti- ringsfronten en opklaringen.
nent met temperaturen van 25 tot 30 ftN, M..„
graden in Frankrijk en midden Europa MAAN
wordt dan ook geleidelijk verder naar Woensdag 18 juli: non op 4.40, onder
het oosten teruggedrongen. 20.51; maan op 2.18, onder 18.47.
D, Bilt verwacht tot dond,rd.„vo„d: Zond*t 20 JuU: maiuL
Aanvankelijk regen, later plaatselUk
opklaringen. Dezelfde temperaturen als
vandaag of Iets lagere. Aanvankelijk ma
tige tot krachtige wind tussen zuid en
Tuldw-est. later overwegend matige wind
uit westelUke richtingen. (Opgemaakt te
11.15 uur).
Strandvertvachiing
Een oceaanfront komt uit het westen
snel naderbij, met tijdelijk enige regen.
waardoor morgen minder gunstig strand- d iicidcr
weer. Naast regen ook weer opklaringen Ypenburg
en een vrij krachtige zuidwesten wind. Eeith»"**'1
In de middag 17 k 18 graden, zeewater De Bilt
16 graden. TwenUie
Vooruitzichten: westelijke «trnmln» E'pdhw
HET WEER IN EVROPA
Happarten hedenmorgen zeven uut
fcM I*
westelijke stroming zwl
De Britse minister van buitenland
se zaken, lord Home, heeft na zijn
besprekingen met zijn Nederlandse
ambtgenoot, mr. J. M. A. H. Luns,
op een persconferentie in Den Haag
gezegd dat Groot-Brittannië het
voorstel van de zes landen van de
Europese economische gemeenschap
voor contact met Engeland ziet als
een stap in de goede richting.
Zoals bekend, hebben de EEG-landen
voorgesteld eens in de drie maanden in
beginsel op ministerieel niveau in de
Wesicuropese Unie te spreken over de
politieke en economische toestand in
Europa.
Een officieel Brits antwoord is er ech
ter nog niet. aldus lord Home. die mee
deelde te hebben toegezegd dat het of
ficiële antwoord voor het einde van deze
maand zal komen.
De Britse minister ontkende dan ook
dat het doel van zUn bezoek was mi
nister Luns het Britse antwoord op het
voorstel te geven. Het doel was eenvou
dig een vriendschappelijk bezoek aan
minister Luns te brengen en met her»
te spreken over kwesties van gemeen
schappelijk belang. Verder zei lord Ho
me dat overwegend technische vraag
stukken echter beter door dc vertegen
woordigers van dc EEG-landen en de
Britse ambassadeur bU de EEG te Brus
sel kunnen worden besproken dan in d»
WEU.
Besprekingen in de WEU zouden kun
nen voorkomen dat men verder uit el
kaar drijft.
De Britse minister die antwoord gaf
op vragen, zei dat er een nauw onder
ling overleg tussen de landen van de
Europese vrijhandelsassociatie is en dat
dat in de toekomst zo zal blijven.
De besprekingen met minister Luns
noemde de minister heel goed. HU wees
op de nauwe banden tussen Engeland en
Nederland.
De Koningin heeft lord Home van
ochtend op paleis Soestdijk ontvangen.
Helsinki
Stockholm h. bew
Oslo h. bew
Kopen#». n», bew
Aberdeen rw. bew
Londen niet ontv.
A dam bew
Bru-wet gh. bew
Luxemburg h. bew
Ajaeelo
Madrid
Mallorra
Lissabon
windstil 2» -14
windatll 29 -.6
windstil ,15
0