PAUS KIRIL I,
Glyndebourne
EEN PEK SLSSG
Enkele reis retour
EEN GROOT
DOOD DIER
bij wijze van experiment
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 6 JULI 1963
THE SHOES OF THE FISHERMAN
1
hoofdfiguur in knappe roman van Morris West
„De paus was gestorven. De Camerlengo had zijn
dood afgekondigd", zo begint de nieuwe roman van de
Engelse schrijver Morris West, die met Graham Gree
ne beschouwd wordt als de voornaamste exponent van
het rooms-katholicisme in de Britse literatuur. Eerder
had het boek The Devil's Advocate van West in de En
gelssprekende landen een groot succes en juist bij het
heengaan van paus Johannes XXIII verscheen van de
vaardige hand van genoemde auteur The Shoes of the
Fisherman by de bekende Londense uitgeverij Heine-
mann.
De actualiteit van het onder
werp zal in Engeland zonder
twijfel deze roman naar een hoge
plaats op de lijsten van best
sellers stuwen en al ligt het wel
voor de hand, dat vooral een
rooms-katholieke lezer de groot
ste belangstelling voor dit boek
aan de dag zal leggen, toch zul
len ook protestantse geïnteres
seerden geboeid de gebeurtenis
sen volgen, die resulteren uit de
dood van de paus en de keuze
van zijn opvolger.
Morris West beschrijft met
kennis van zaken en met fanta
sie wat zich nu achter de scher
men gaat afspelen.
is er in geslaagd van zijn paus
figuur een warmmenselijke te
maken en vooral de passages
uit het dagboek van Kiril. waarin
hij zich in zijn menselijkheid
het meest bloot geeft, leggen
daarvan getuigenis af.
De nieuwe dreiging van een
crisis, die wellicht in een derde
wereldoorlog zal uitmonden,
houdt deze paus bezig. Hij heeft
als gevangene der Sowjets Ka-
menev goed gekend. Kamenev is
in de zeventien jaar van zijn ge
vangenschap zijn belangrijkste
ondervrager geweest. En deze is
nu de hoogste in het rijk dei-
communisten geworden. Paus Ki
ril tracht van zijn relatie van
rKamenev gebruik te maken en
'oi ïro^Fnoii de vrede te bewaren. Hij wordt
al de Camerlengo kardinaal de intermediair tussen Kamenev
en de president der Verenigde
Staten, daarbij geholpen door de
koerier Georg Wilhelm Forster,
die zowel in het Kremlin als in
Washington toegang heeft.
vriendschap
ook over de meer omvangrijke
intriges, die voorafgaan aan de
keuze van _een nieuwe paus
Rinaldi en de kardinaal Leone
van de Inquisitie spelen bij de
pauskeuze een grote rol.
Voor de mensen
[kRi-
Acceptabel
Fictief
ra Fideliotiaar uit hier een scène,
•n opmerkelijke voorstelling door de
inde uitbeelding van de titelrol door
Gró Broutvensiijn.
Ter nadere oriëntering eerst
dit: de overleden paus is niet
Johannes XXIII, want het ver
haal speelt weliswaar in deze
moderne tüd, maar dan toch in
een volkomen fictieve periode,
die echter duidelijk geënt is op
de era, waarin wjj leven; door
de moeilijkheden tussen Rusland
en China dreigt een nieuwe we
reldbrand, die zowel de Sow
jets als de Amerikanen uit alle
naldi afgemeten, „zouden we hem
moeten kiezen voor de mensen
en niet voor onszelf." „Er zullen
vijfentachtig van ons in het con
claaf zitting hebben. Hoeveel er
van zullen het er over eens zijn,
wat het beste voor de mensen
is?" (vroeg Leone).
Zij pousseren dan Kiril. kar-
dmaal Lakota, de nog vrij jonge handhaafd Dat is één facet
inaimroliilrc nriiff i ffl ar i Onl-roi. nanOHaaia. IJ dl IS eeil IdLBl
Dat de paus in werkelijkheid
een zo bepalende rol in de we
reldpolitiek zou spelen, durven
wij niet voetstoots aan te ne
men. maar dat het zo zou kun
nen gebeuren als Morris West
beschrijft is zeker acceptabel.
De wankele vrede blijft ge-
SERIE VAN ZEVEN HOOGSTAANDE
OPERA- PRODUCTIES
ook de actie, on-
Günther Rennert.
bewonderenswaardi-
dekkingen ook ditmaal geen ge
brek; er zong een betoverende Gra
de Zweedse Elisabeth Döder-
Wie de taferelen kent die zich meestal na het laatste aangepast,
van de Londense Promenadeconcerten bij het publiek was ^an^en DewonaerenswE
kunnen afspelen, weet dat het beroemde Engelse flegma ge^ stilistische eenheid. Aan
deze eilandbewoners een enkele keer in de steek laat. rfÉËH
Zo niet bij de opera-uitvoeringen tijdens het Festival van
Glyndebourne, waarvan we U in een vorig artikel de stroiJ?:. een s°Praan met
«feer en het publiek beschreven hebben: het betreft daar Spuiden* Sfhet°wlmeht**iet-i;
een gebeurtenis voor de (hoofdzakelijk Londense) upper waardig ais men gewend is van
ten. en gewoonlijk volstaat die met een rustig, welwillend cïïa; VaV^onMelSe mal
applaus, als het doek valt en het aanflitsen van de zaal- men ook spreken in het geval
lichten aangeeft dat de tijd voor de picknick, het diner, oSanls^og in" Den HaTg^een
of VOOr de laatste bus naar Lewes („last coach to Lewes" recital opgetreden, die een vocaal
is hier een gevleugeld woord geworden) de artistieke kikg^^de^rol vaïd^Gralf ten
plicht komt vervangen. Inderdaad plicht, want het is beste gaf. jeugdiger en daardoor
duidelijk, dat voor veel bezoekers de prachtige tuinen iuister dan men gewoonlijk te
van hPt lanHhuic-fh^to,- A* en te horen krijgt Met de
Italiaanse Alberta Valentuu en de
Canadees Pierre Duval menen we
de topsolisten van deze uitvoering
wel te hebben genoemd, en daar
mee enkele nog niet zo bekende
namen die zeker de aandacht ver
dienen van de betreffende autori-
Bezwaren
van het landhuis-theater, de aanwezigheid van vrienden
en kennissen en het gezamenlijke souper een zeker zo
grote attractie vormen als het kunstwerk en zijn uit
voering.
Boze tongen hebben daarover instelling en grote rust overziet
vele grapjes gereed, en het be
roemdste daarvan vermeldt de
verbazing van een dame over
lange uitblijven van de dood
de hoofdpersoon, waarna haar
echtgenoot haar
tracht op te lossen. Guus Hoek-
in te hebben gevonden. Het be-
het treft hier Hoekmans glansrol; de
vereiste waardigheid van optreden
de vrij-
i de grote sonoriteit v
herinnering wel steeds in lange noten geschre- punten, de één Strauss als i
brengt dat het niet de Idomeneo,
maar de Figaro is, die m>'
raison van 40 per plaats
het zien en beluisteren is! Een heeft
van de belangrijkste oorzaken van
wat men toch wel een gebrek aan
contact tussen kunstenaar en pu
bliek mag noemen, is ongetwij
feld het feit dat de opera's in de
oorspronkelijke taal worden gege
ven. Zowel het Duits in Strauss'
Capriccio, met alle toespelingen ling v»ci onschuld -
op de verhouding woord-muziek, bewustzijn die de rol
als het Frans in Debussy'r **-* *-
i het tekstboek
i libretto, doch
baspartij zijn bij uitstek voor ponist, de ander Strauss als
(a hem geschikt. van het theater betreffend. De di-
Het publiek van Glyndebourne rigent John Pritchard heeft The
voor Hoekman dan ook een Royal Philharmonic Orchestra,
uitzondering gemaakt en hem bij dat ook in Fedelio en in Pelléas
het slotapplaus een uitbundige hul- zo prachtig begeleidt, wel accu
raat, maar zeker niet met de
ook de keu- uiterste verfijning van klank la-
ten speien j£en Weinig gelukkig
element in de regie was het aan-
de gebracht.
Met grote zorg
ze van de overige rollen gemaakt:
de frangaise Denise Duval ver- BCU1C11W
tolkic de raadselachtige menge- brengen
iwelijk delige werk, waarbij men zich
-v-—-Mélisan- baseerde op de splitsing zoals men
de bepaaly op ontroerend fraaie die in München toepast. Maar het
wijze; haar landgenoot Michel essentiele punt juist vóór die pau-
4. de psycholo- ze. het repeteren van het „feest-
nauwelijks vijftigjarige) Oekraï
ner, die nog maar kortelings uit
Sowjetrussische gevangenschap
is ontslagen. En het Conclaa
kiest hem, als de eerste buiten
lander na paus Adrianus VI, de
Nederlander, die een paus was.
„God, die mij geplaatst heeft,
in de schoenen van de visser",
zegt Kiril, doelend op Petrus,
als hij twee dagen voor zijn
kroning, de vergadering van kar
dinalen toespreekt en daarmee
is de titel van het boek ver
klaard.
de arbeid van deze paus. Hij
krijgt ook te maken met de
Italiaanse politicus Calitri, die
op de nominatie staat bij de vol
gende verkiezingen premier te
worden. Zijn vrouw heeft hem
verlaten en heeft een verhou
ding met de Amerikaanse jour
nalist Faber, die voor zijn blad
al vele jaren Romeins corres
pondent is. Ook deze knoop is
één van de vele, die de paus zal
moeten ontwarren, zonder in di
recte botsing met de mannen
de paus weet
te winnen, maar die zijn boek I
over de evolutie, waaraan hij
twintig jaar werkte door de In
quisitie. op de belangrijkste pun-
ten. ziet verworpen. Het knakt 1
Télémond, die in veel opzichten
doet denken aan een figuur als I
Teilhard de Chardin, de rooms-
katholieke paleontholoog, die ook i
zijn neo-darwinistische evolutie- I
theorieën verdedigde en over wie
op pagina 2 van dit Zondagsblad
een kort artikel is opgenomen. I
Paus Kiril ziet zijn taak als
hoogste leider van de R.K. kerk I
als een missionerende en de sug- 1
gestie van Franse kerkelijke zij-
de om een bedevaart naar Lour- I
des te maken, aanvaardt hij, on
danks het feit, dat hij politieke
en sentiments-weerstanden van
de „prinsen der kerk" moet over-
Morris West heeft met The
Shoes of the Fisherman opnieuw
getoond, dat hij een nogal uit- I
zonderlijk onderwerp op een I
knappe manier weet te beschrij
ven. En juist in deze periode, I
waarin de pauskeuze actueel was 1
en het licht van de publiciteit
op de hoogste leider der R.K. I
kerk is gevallen, is het goed, I
dat deze rooms-katholieke schrij
ver zijn (fictieve) paus Kiril I
in de allereerste plaats als een I
(sympathiek) mens van deze
twintigste eeuw vol problemen I
heeft beschreven.
Zijn paus is, als wij. een mens.
die worstelt met zichzelf, die I
weet. dat hij alleen kracht kan
putten uit zijn samen zijn met
God, die hem zal helpen zijn i
taak op zijn zo vereenzaamde I
post te vervullen.
J. van H.
Speelbal
Zal de paus een speelbal w<
den van de Italianen, die hem
het Vaticaan omgeven. Kiril
er de figuur niet
als ieder mens
heid van sommige
de Rota en de Curie te ko- I
men. Faber verliest de genegen
heid van Chiara, devrouw van I
Calitri, maar wint de genegen-
heid en later de liefde van Ruth
Lewin, de Joodse, die eerst tot I
Hij zoekt het katholicisme bekeerd werd,
e genegen- maar in Rome dat geloof
te medewerkers, maar kardinaal hervinden.
het
veel strijd te I
Leone waarschuwt hem: de post,
die hij bekleedt, is er één van
grote eenzaamheid. Morris West die de sympathie
En dan is er nog de figuur
de Jezuiet Jean Télémond,
chaos werd paihos
Het nieuwe boek van Oscar simpelweg
Timmer.. Enkele reis re- zegd worden dat deze Ivanka
tour, een uitgave van De onwaarschijnlijke figuur is, zowel
Bezige Bij te Amsterdam, be
weegt zich, zoals tegenwoordig
meermalen bij literaire uitga- Arm
ven het geval ts, op de grens
van de journalistieke reportage. ma.
De „ik' van het verhaal, een lectue|e'
soort schrijver (men heeft ze in
soorten), kan het met zijn vrouw
„Een groot dood dier", door
Bert Schlerbeek. Literaire pocket
nr. 120. Uitg. De Bezige Bij te
Amsterdam.
Bert Schierbeek geeft zijn toneel
stuk „Een groot dood dier" een
zijn. moet ge- stukje proza na getiteld: JHet^ge-
l haar doen als in haar praten.
meisje, maar....
irm meisje van huis
praat als een int el-
Haar conversatie jje adem heeft recht
niet goed vinden en brengt c
zelfs, wat de Engelsen
n „sophisticated". Bovendien
vindt ze het heel normaal, dat
huwelijksvakantie van ongeveer de HQllBjif^e^^htera^ire^^armoed-
vijf weken in een Joegoslavische 5?aaer
badplaats door. Hij gaat elke boek)
morgen naar het postkantoor om
te vragen of er een brief uit Hol
de stem. Hij schrijft daar
o.a. in:
„Ik meen zelfs dat ik altijd to
neelstukken geschreven heb, van
af mijn „Het boek ik" tot mijn laat
ste „Ezel mijn bewoner toe". Wat
is namelijk het geval. Voor mij zijn
woord en stem, gebaren en dus is
het drama het gebaar van de stem.
adem heeft recht van spreken
en al sprekend acteert die. Ge
beurt dit spreken in een boek, wel
dan krijgt men het ritmisch ge
varieerd proza dat ik schreef. Wat
werd neergelegd in beginkoren e"
land is, want hij hoopt dat zijn voorkomt), zonder dat
vrouw hemgeld sturen zal. probeert vast te houden. En toch
(ik bedoel niet de auteu: ntiu
de gefingeerde ,,ik" uit zijn slotkoren, beeldende recitatieven,
een beetje op haar klap- monologen, dialogen, triologen,
i tijdelijk met haar m vrije quatrologen, enz. Is dat veraf van
i i toneelstuk? De kunst van de
a boutade kan n
In afwachting hiervan heeft hij
een relatie aangeknoopt met een jonge
serveerster uit een café-restau- *e mSu-. --
rant. Nu heb ik geen ervaring de .wensV
woslavschc vrouwen, ft alles bereidzonder
Joegoslavische
maar, aangenomen dat de doch-
teren Eva's over de gehele wereld
in de eerste
laatste plaats komt Eenjong,
:s- Roux excelleeKle i
zoals de intellectue- iemand, die meent dat hij altijd
zijn vrije lief- toneel heeft geschreven, weet niet
wat toneel is, of weet niet wat een
boek is, of weet niet wat allebei
zijn.
Het komt zo ongeveer op hetzelf-
leer, wanneer een taartenbak-
die in zijn vrije tijd schildert,
eentieel onderdeel vormt van het gische uitbeelding van Golaud, die, stuk"
werk, bleek deze taalbarrière fa
taal voor het begrip. Maar de lei
ding van het Festival van Glyn
debourne, onwrikbaar in haar
(steeds met succes bekroonde) (tweede
streven naar uitvoeringen van
zeer hoog niveau, wijkt niet af
van haar principe de opera's in
hun oorspronkelijke taal te geven;
de Gravin, alsmede
gevoelens van jaloezie en ver- haar overpeinzingen en de situatie
eenzaming ten prooi, tot de moor- met de Haushofmeister die bij het
denaar van Pelléas wordt, en in- slot van het stuk bijna indentiek
haar direct ook tot dievan zijn eigen zal terugkomen, waren gecou-
dat peerd. Maar de bezoekers van
i- Glyndebourne kregen hun „Dinner
picknick" op een van de prach-
geen huwelijk en moederschap ^er
verlangt, appetijtelijker is dan ZQU
een meisje van de straat en van
n niet verlangt dat hij bij
L- MélisandeJ
•tredende kunstenaars geen
lines zijn, bleek in het geval
in Michel Roux wel duidelijk tige gazons van het land
„c cv-.w... aar hij in vele opzichten bij de sex, waar een zomerse week zon-
evenmin zal ook de meest kri- première tot minder indrukwrk- der weerga Strauss inderdaad bijna
J 4 ongelijk gaf voor het schrijven
zijn c<v -
- Hoe be
langrijk de bijrollen in zulk een
werk kunnen zijn werd wel dui-
te trekken, delijk gedemonstreerd in de twee
de scène, waar de moeder van
Golaud en Pelléas, Geneviève,
aan Arkel een brief voorleest.
Ef mag bijna geen actie zijn;
tische bezoeker bezwaren kunnen kende prestaties kwam dan
hebben tegen de uiterst gewetens- tweede voorstelljng,
volle wijze, waarop deze altijd ditie voortreffelijk
zoekende leiding de meest v
treffelijke artiesten voor de te
vullen rollen weet i
Gré Brouwenstijn
Nog afgezien
van Beethovens Fidelio,
Gré Brouwenstijn haar beroemde aangeven
creatie van Leonore deed her- en o
leven, hebben de twee andere pro- tatie
dukties, waarmee Glyndebourne Het
deze zomer zijn serie van zeven han^,..
heeft geopend, van de uitstekende tent acteur
kwaliteiten van de artistieke lei- kei,
ding blijk gegeven. Debussy'
Pelléas werd daarbij, in het
ternationale milieu vai
ten van Glyndebourne,
bele triomf voor de Nederlandse
kunstwereld: Hans Wilbrink, nu
negenentwintig jaar oud
bonden aan de opera vai
furt, was zowel qua actie als
caai de ideale vertolker van ae
zo moeilijke rol van Pelléas. Het
is eigenlijk verbazingwekkend.
dat men de grens over moet om
Nederlands opera-talent in actie Ebert Glyndeboni^e''muk-
Anton Koolhaas, schrijver van ettelijke bundels dierverhalen, wereldje in de roman herkennen,
- - „e.»
kan dan bij het afscheid
nemen -oprecht verdrietig zijn en
geresigneerd afstand doen
hem een vleug van de
liefde heeft toegeschenen. Zoveel
echter, waarachtiger, poëtischer
is dit alles dan de suffe en duffe
huwelijksslavernij, en zo geschikt
om er kopij van te maken! Zo
geschikt om getrouwde mensen
vanwege hun huwelijkssleur in
dit mij het boek teruggaf le 'ff" hUn
Na zo'n toelichting heeft men in
feite geen behoefte meer het z.g.
m „toneelstuk" van Bert SchierbeeK
Verdrietig te gaan lezen, laat staan te gaan
zien. Maar ja, beroepshalve is men
hiertoe wel verplicht en dan komt
precies uit wat men van tevoren
dacht: gedaas. Woorden over my-
i thisohp svmhnlpn: de i
^^f?e°ïïe^T SUeu G. A.
bepaalde sfeer Oorschot, heeft hij een normale roman geschreven.
ook thematiek en instrumen- Nu is het talent van deze auteur zo speciaal,
lijn zeer sober gehouden, zeggen buitenissig, dat men zeker verwachten mag dat Koolhaas de
[eïslagen van deze scène normale roman tenminste het stempel van zijn aparte persoon- vnl
verhaal befestigd
ste verwacht de doorsnee-lezer dat
een konterfeitsel, een natuurge-
'e trouw beeld. Wel mag, wel moet
opgroeiende
naar ppiooi vuorai mei kinderen als" een onnoembare
blologilch opïïcht iéts burgerlijkheid dood te zwijgen!
klopt van vertalaS Wat Uefd.Sv«rdr,et zorgvuld.v oo
Die commentaar is kostelijk. Zij sterk water gezet, kan dan
"het met' de opmerking: „Knap ge- J">JW
Ten diep- schreven, maar geloof vooral niet
thische symbolen: de oerzee, de
liefde (het dode dier), de profes
sor (het verstand), de jacht, enz.
Maar de woorden blijven woor
den, ook als zij zich in „logen" kle
den (monologen, dialogen, triolo
gen, quatrologen, enz.). Hoe
men aan de naïeve gedachte kan
komen dat woorden, als je ze maar
laat uitspreken, bij machte zijn een
toneel te vormen is onverklaar-
voldoende materiaal toevoegen, bezwaren tegen Koolhaas' i
u i i i ai-euc normale roman lenminsie nez sivmpei uuu, zij/i •--- -,v- fionrpn immpn Natmirliik kan ties later zoenen senrijvers
hangt, behalve van een "nipe- ,.jkheid m, dTagen. Dat fclopt. „Een Pak Slaag" is een buitenissia SïïïïtSï men uit biologisch of uit antro- scripties en dissertaties met
isei, al van ae slechts enkele verhaal geworden, dat zichzelf waarschijnlijk zal weten te hand- heden van een viucht in een an- Dolosisch en psychologisch stand- tenschappelijke ernst naar
maien optredende Geneviève. Maar haven door de specifieke ga/ven van de auteur. Het is de moeite dere wereld laat, maar het grond
de Engelse Anna Reynolds waard, niet zo zeer door zijn gegeven en de verwerking daarvan patroon moet herkenbaar bhj
de solis- heeft met haar allure in deze ene volgens de knepen van het vak, maar door stilistische voortreffe-
dub- scène een heel belangrijk détail Ujkheden en wat nog hoger te waarderen is
^,-g -visie 0p mens en samenleving.
opera verwezen-
Debussy' WfH HV
lijkt, terwijl haar uitspraak
het Frans voor een Engelse op-
te horen en te zien; al eerder
was Wilbrink-s Pelléas in Berlijn
éen groot succes, en ook zijn op
treden in Frankfurt in Henze's ,5 ucl U1C Mll
Prim von Homburg heeft sterk parU1„„r
te leven in de figuren van
Een verhaal. Koolhaas maakt het
lezers wat dat betreft niet r
Nederlands grootbedrijf. Voor de kelijk. De diverse personen
viering van het jubileum van de i
Nadat Frltz Busch, de dirigent president-direkteur zetten leiders
de regisseur Carl van afdelingen een feest op touw,
de
de opera van Frank- merkelijk mocht worden genoemd. a ami a ch t ^ar^he t ^gegeven!
Pak Slaag" speelt zich af
Vittorio Gui
Hier nu lijkt
door de bijzon- Koolhaas' roman te haperen.
Er hangt iets in de lucht, niet
alleen bij de kritiek, maar mis-
het schien ook wel bij de uitgever
gezien zijn presentatie op de - -
die achter het literaire werk
schuilgaat. Vol eerbied denkt de
lezer: dat is pas lierde geweest,
dit
de aandacht van de internationa
le muziekkritiek getrokken. De
aard van Maeterlincks drama,
welks tederheid zo goed met De-
bussy's componeertrant overeen
komt, leidt zeer licht tot een in-
druk van heftig acteren bij de po
•erleden is" het voor- wil fêteren als treffen. Het verhaal seling. Bovenal
deel van zijn taak over- van een pak slaag dat hij als dez®4
genomen door Vittorio Gui. Hij jongen
het. die kans zag de jrazend thans
positie
grootbedrijf komen niet helemaal hebben bewonderd.
de verf. De president-direk- Sgg|
blijft te hoekig, een houte
zowel klaas. Zijn „bekering" is te piot-
de Pelléi r
realiseren, dat het samen- zou hebben opgelopen,
gaan van solisten op het toneel toe dienen. Door de g
en orkest in de bak volmaakt dood
werd. Hij was het ook die In de meraad, bij
beide eerste voorstellingen van
reeks steeds het juiste tem-
..1st te kiezen en te houden,
uitvoerenden. Of het nu Wilbrink aldus een grote steun gevend
schoolkameraad, geeft
een heel ondergeschikte industrie^
het de vraag of
juist beeld geslaagd uitstapje te beschouwen.
Mij lijkt dit oordeel
de nederlandse groot-
pologisch en psychologisch stand
punt ik weet niet wat aanvoeren
tegen dit werk. Maar deze weten
iets bij schappen zijn geen van alle op
permachtig. Er is een andere be
nadering mogelijk, die van de Leuaen
kunstenaar, die met eigen midde-
len een beeld geeft van het dier
of van de mens. En het zou wel
eens kunnen zijn dat deze beelden leven ajieen lliaai
met elkaar dende glimlach overblijft. Dit
de doorgaande leugen in de he-
ijn niet gelijk, mens en dendaagse literatuur en de maat-
maar zij zijn in het werk schappij bekroont deze ondermij-
van Koolhaas ten nauwste op el- ners van de huwelijksmoraal met
kaar betrokken. Dat brengt mij prijken en eerbewijzen, want zo
tot het laatste punt, dat mij voor wil het de cultuur,
de beoordeling van deze^ roman Na deze generaliserende
komen, als
fer is geworden van de geestelijke
chaos, die menigeen tegenwoordig
voor „kunst" aanziet. Bert Schier-
beek vindt zichzelf een kunstenaar
de omdat bij hem de chaos tot pathos
werd.
Ev.G.
slag en waarschijnlijk bij heel
vat lezers die de dierverhalen p"" "renderen
jphhpn hpwnndprd. van de se- corresponderen.
Een klimaat wordt geschapen,
normaal gezins
medelij-
de ge
dachte dat Koolhaas maar zo
gauw mogelijk tot zijn speciale
genre moet temgkeren Zijm r„ UCI1UIVIVC11
dan als een met geheel het laatste punt. dat mij
Liefde, neurose en
moraal
Liefde, neurose en moraal,
door Ignace Lepp. Uitgave G.
F. Callenbach, Nijkerk.
moet daar- weinig
het bedrijf. Wij bezitten
de verhoudingen verwachting misplaatst. Er
gewelddadige leven Anton Kloppers heeft
'deze gewezen schoolka- Hoeden
bedrijfsongeval, juist
het bedrijfs- deze
die dit heeft ingezien. de solisten. De decors
of de regisseur Carl Ebert. die mes. waaraan de onti
vanaf de stichting van Glynde- Montresor de handel i
costu- mede door het
Petten (Querido)
kleiner verband dit zelfde
auteur die deze istof aandurft,
jubileum wel heel goed op de vingers kijkt.
bij veel lezers
mislukt' de 'opzet. Maar er blijft thema behandeld dat
genoeg aan geruchten hangen, gf|f
dat de jubilaris, wiens jubileum
klein schandaal eindigt,
eenkomst. De
heeft zich niet
wijzigd. Zijn
gemaakt
de auteur
deze als experiment heel belangrijk merkingen, die
na- liikt. Koolhaas' romanfiguren heb- wjnen signaleren, waarop ook het
onderhavige boek geen uitzonde
ring maakt, keren we tot onze
held terug. Eën bijna vergeten
lijkt. Koolhaas' romanfiguren heb
ben hun zwaartepunt in het in
stinctieve. Dat verklaart mis
schien een beetje hun marionet-
Boven de gemeenschappen
uit die tussen mensen bestaan,
s'ree" de "aar een univer-
verschijnsel «1« ctop met ie kosmo
Pak hoefte
noemt echt-
slaag tot een zekere zelfontdek- heid of zelfs waarheid. De schrij-
bourne in 1934 tot i
uitvoeringen heeft geregisseerd,
zeker is, dat gebaar, woord en
toon in een prachtig uitgebalan
ceerde harmonie het karakter van
de jeugdige, mannelijke hoofdrol
prachtig hebben weergegeven.
talrijke ben gehad (dertien i
voortreffelijk van kleur
Guus Hoekman
Niet minder dan negen natio-
r^litei'en werden vertegenwoor
digd door de solisten in Strauss'
Capriccio, en als we tegen deze
productie enige bezwaren koes-
king. zelfs tot levensvernieuwing
komt.
Dit is, heel in het kort, de loop
i het verhaal, dat genoeg
buitenissigheid.
zich voort in dit verhaal over
mensen. Mensen waren trouwens
in de laatste dierverhalen al fre
quenter geworden.
de vraag
E. Gerdes. 40 jaar geleden langwekkende of di
in christelijke kringen veel gele
zen. voegde aan de titel van zijn beeld i
verhaal de garantie toe „op i
het minst ge- achtig type. Vanuit de inst.ncten, £roer komi hem ha en met
buitenissigheid. in perspectief, is al het andere, br?ef vt iir -
geest, cultuur, enz. getekend, de valuta vo.
Waarschijnlijk zijn de meeste le- terug (retour) naar het vadcrland.
i-'tt w LU' iLoia Die broer, Charlie, is een intel-
ligente jonge man die officier is
ie geest. Maar hebben wif die
n:« vaak geïsoleerd en veAibso- f'tsch'kt te zijn. Tegen de ach-
luteerd? De weeromslag moet rj.
natuurgetrouw zijn afge-
het werk van Koolhaas,
menen van niet en tege-
lezer tot het eind geboeid te hou
den. Tegelijk zijn die wendingen
soms zo onverwacht en scherp,
dat de geloofwaardigheid in het
daarbij zeker niet gedrang lijkt te raken.
inbegrepen dat deze verscheiden- Hier is dan het punt dat bij de
Glyndebourne had tevens het heid van afkomst in de uitvoering beoordeling en waardering van
Arkel, merkbaar zou zijn geweest. Inte- deze roman heel belangrijk is.-
gendeel, niet alleen had iedere
rassende wendingen heeft, om de heid gegrond". De literatuur-his- bjk daaraan de opmerking
Allereerst de psychologie.
Wolfgang Kayser wijst
m een voortreffelijke studie o' xva,0„
de historie van de roman op, dat heeft,
men nog in de 17e eeuw een der-
geoijke waarheidsgetrouwheid,
lees werkelijkheidsgetrouwheid,
van de romancier algemeen eiste.
Nog is deze verwachting de
binden dat dit niet-realistisch vreemden.
„eï köm.n Wie zi bljbel keni
met die nuchtere honorering van >»nn,onel„k» *n m,
vlees en bloed, zal dat niet be-
God", zó stelt de diepte
psycholoog Lepp in zijn boekje en
daarmee geeft hij tevens de grond
toon van zijn werk aan.
De schrijver biedt een rustige
'schouwing waarin hij tracht
liefde, neurose en moraal te be
zien in hun relatie tot de mens,
waarbij hij probeert rekening te
houden met het totaal en de diep
te van de menselijke ziel. Daarin
slaagt hij niet altijd, waarbij komt
de levens- dat hij vaak iets stelt, maar het
moet de bewijs te veel achterwege laat.
Menigmaal echter komt hij tot
"J~ 'Mjvoor-
n_ verrassende uitlatingen
reld niet uit. Niet alleen willen
4i« alle'situaties met filosofische list zich voortreffelijk aan de taal de mogelijkheid voor de lezer zich de meeste lezers zichzelf of hun
karakter het werk nooit geschaad
heeft, m.a.w. waarom de dierver
halen wèl en deze roman niet ac
ceptabel zou zijn, wil er bij mij.
op grond van de boven geleverde
argumenten, niet in.
Ik heb eens „Gekke Witte",
een van de bundels dierverhalen,
aan een biologe ter lezing gege-
talent in vleugen beeld in zijn beschouwingen
liefdesverdriet heeft geïnvesteerd ho"rl
des te beter afsteken.
Ik erger mij dus aan datgene
waarnaar het boek onuitgespro-
z"egg7nTdé%osVlfjkè ken tendeert nog meer dan aan
stijl, de greep die tot nadenken z')n expliciete inhoud. De
stemt, die het lezen van dit boek
tot een groot genoegen maken.
..Een Pak Slaag" helpt o
mensen en dingen nuchterder
onderscheiden. En dan is er i
het spel der verbeelding, de rake
C. OUBOTER
C. RIJNSDORP loopt.
de eenzaamheid en de bevrijding
daaruit) die het boekje grote
waarde geven. Veel bleef uiter
aard ongezegd, maar in elk geval
heeft Lepp iets geboden dat voor
velen bevrijdend kan werken, te
meer daar hij ook zij het te
terloops spreekt van de weg
tot de Vader, die over Christu*
