Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | 27 juni 1963 | pagina 1

Nieuwe Leidse Courant

Oogst van 3 weken: mislukking

Commentaar

flmtoua

DE KORT FAALT DE QUAY FORMATEUR?

Blinden kunnen atletiek bedrijven

T umult

Prestige KVP-leider
kreeg pijnlijke klap

Na triomf in Berlijn

Kennedy in het land
van zijn voorouders

Met Kerst vijf
vrije dagen

WIM SONNEVELD-SHOW

CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD

Donderdag 27 juni 1963, 44ste jaargang

op

congres

Zie pagina 11

Abonnementsprijzen

H.M. de Koningin ontving gis
termiddag op Soestdijk een aan
tal deputaties van ouden van da.
gen uit verschillende provincies.
Tijdens het défilé werden de
Koningin verschillende geschen
ken aangeboden: Zo bracht de
deputatie uit het Utrechtse F
broek een grote kaas mee 1
Soestdijk. Het was een vrolijk
moment op de trappen van
witte paleis.

Nieuws in

één oogopslag

De vorming van een
nieuw kabinet wordt een
langdurige geschiedenis.
Na drie weken pogen de
eindjes aan elkaar te krij
gen heeft dr. De Kort zijn
opdracht aan de Koningin
moeten teruggeven. De
manier, waarop hij de
Pjv.d-A. heeft uitgeran
geerd, is heft struikelblok
gebleken.

Voor een behoorlijk le
venspeil op het platteland
is het nodig, dat het nieu
we kabinet een behoorlijk
prijsbeleid voert in de
agrarische, sector, heeft de
voorzitter van het Land
bouwschap, de heer A. W.
Biewenga, gezegd. Maar
helaas, zo constateerde hij,
gaan de inkomsten van de
veehouderij regelmatig
achteruit.

De Hoge Autoriteit van
de Europese gemeenschap
voor kolen en staal heeft
gisteren van het Europese
parlement geen motie van
wantrouwen te incasseren
gekregen. Maar wel was
de kritiek over de ontwik
keling in de kolen- en
staalsector, met name van
socialistische zijde, ernstig.

Terwijl in de Verenigde
Stallen 1 op de 3 getrouw
de vrouwen dm het arbeids
proces is opgenomen,
telt Nederland 1 op de 20
vrouwen in loondienst.
Een oorzaak is, dat het
Nederlandse bedrijfsleven
aan de gehuwde vrouw
weinig promotiekansen
biedt.

President Kennedy is
gisteravond in Ierland
het land van zijn voor
ouders gearriveerd,
waar hem een groots wel
kom werd bereid. Hij
kwam uit Berlijn, waar de
ontvangst de geweldigste
was, die de Amerikaanse
president ooit heeft gehad.

In de Verenigde Staten
zou men op het punit staan
een aantal arrestaties te
verrichten om een inter
nationale bende van zgn.
„call girls" op te rollen,
die met haar oneerbare
praktijken de veiligheid
van de Verenigde Staten
in gevaar zouden hebben
gebracht.

President Kennedy is gisteravond
in Ierland, het land van zijn voor
ouders, gearriveerd, waar hem
een groots welkom werd bereid.
Vandaag zou hij zich naar Dungans-
town begeven op 130 km ten zuiden
van Dublin, voor een bezoek aan de
voorouderlijke boerderij van zijn
overgrootvader, Patrick Kennedy,
die omstreeks 1840 naar de Ver. Sta
ten emigreerde.

Kennedy kwam uit Berlijn, waar hü
een vierdaags bezoek aan Duitsland had
afgesloten en zich ondubbelzinnig ge
schaard had achter het streven naar
vrijheid voor de vroegere Duitse hoofd
stad. Tot de menigte voor het stadhuis
zei hij: „tweeduizend jaar geleden was
de meest fiere zin, die een mens kon
zeggen, dat hij een burger van Rome
was. Nu is dat geworden „ik ben een
burger van Berlijn". Het gejuich steeg
ten top, toen Kennedy generaal Clay
naar voren liet komen en zei: „hij zal
terugkomen, als dat noodzakelijk is".
Clay was commandant van Berlijn tij
dens de Russische blokkade. Aan de
Oostberlijnse zijde van d^ slagbomen
bij de grensovergang Charlie trachtte de
politie met weinig succes een menigte
van 800 mensen terug te dringen. Kort
nadat Kennedy Charlie had verlaten,
reed een auto met twee Amerikaanse
militairen op dat punt Oost-Berlijn in.
De militairen werden luid toegejuicht

door de Oostberlijners, die echter door
de politie werden teruggedrongen. De
woordvoerder van het Witte Huis, Pierre
Salinger, zei tot verslaggevers, dat de
ontvangst in Berlijn de geweldigste
die de president ooit heeft gehad.

:t is nu zeker, dat Kennedy door de
paus in audiëntie zal worden ontvangen,
nl. op dinsdag 2 juli, als de Amerikaanse
president zich in Rome bevindt
politieke besprekingen.

Een beeld van het bazoek van de
Amerikaanse president aan West-
Berlijn: temidden van een groep
begeleiders kijkt Kennedy door het
IJzeren Gordijn bij het Amerikaan
se „Checkpoint Charlie".

Eurovisie brengt
pauskroning

Zondag 30 juni neemt de NTS
van 27.55 tot plm 20.25 uur van
de Italiaanse televisie een recht,
streekse Eurovisie-reportage
over van de kroning van paus
Paulus VI op het Sint Pieters
plein te Rome.

„Hier kersen niet
meer bij rijksweg

Vele automobilisten kennen in de ker
sentijd de vlaggen en doeken die tot
kersen eten in de boomgaard noden dan
wel tot aankoop van kersen aan stalletjes
activeren. Met deze nering, althans aan
de rijkswegen, zal het voortaan zijn ge
daan omdat de rijkspolitie ernstige be
zwaren heeft tegen het stoppen op de
rijkswegen.

Fooien aangenomen

Tientallen kregen
ontslag als
ambtenaar

Enkele tientallen ambtenaren men
spreekt zelfs van veertig die werk.
zaam zijn bü rijkswaterstaat, o.m, t<
Wemeldinge en Hansweert bij de slui
zen, hebben schriftelijk ontslag aange
zegd gekregen omdat zij fooien zouden
hebben aangenomen.

Jarenlang was het gebruik dat fooien
werden aangeboden en aangenomen. Om
hieraan paal en perk te stellen moesten
die betrokken ambtenaren ook elders
in den lande waar het zelfde gebruik
gold schriftelijk verklaren na 1 janua
ri 1963 geen fooien meer aan te nemen
op straffe van ontslag. Ter compensatie
van het verminderde inkomen zou een
vergoeding van rijkswege worden inge-

De situatie bij de sluizenambtenaren
uit Zeeland die ontslag werd aangezegd,
is thans zo dat zij die geen vaste aan
stelling hadden, definitief zijn ontslagen.
De overigen kunnen blijkbaar nog op
clementie en herziening van de aange
zegde maatregel aandringen,
hij-f

(Van onze parlementsredactie)

T~\R. DE KORT heeft gisteravond na een formatie-arbeid van precies drie
weken zijn opdracht moeten teruggeven. Dit werd meegedeeld door
het kabinet van de Koningin in een communiqué van de volgende in
houd: „H. M. de Koningin heeft hedenavond ten paleize Soestdijk de for
mateur dr. W. L. P. M. de Kort ontvangen. Dr. De Kort heeft de Koningin
verzocht ontheven te worden van de opdracht een kabinet te vormen dat
zich verzekerd kan achten van een ruime steun in het parlement. H. M.
heeft dit verzoek ingewilligd". Alvorens een nieuwe formateur of infor
mateur te benoemen, heeft de Koningin vandaag op Huis Ten Bosch de
gebruikelijke adviseurs ontvangen.

werd duidelijk, dat zijn voorkeur uitging
naar samenwerking met de V.V.D. Maar
toen hij de formatie-opdracht kreeg, wei
gerde hij om die voorkeur bij voorbaat
in een duidelijke keuze tot uiting te bren
gen. Het was zijn bedoeling om aan de
hand van zijn program te bewijzen, dat de
V.V.D. wél en de P.v.d.A. niet in de rege
ring thuis hoorde. Deze methode had
echter een averechtse uitwerking: dr. De
Kort kon de socialisten niet meer met
goed fatsoen op programmatische gronden
kwijtraken, terwijl de liberalen weigerden
om kleur te bekennen.

De befaamde manoeuvre van mr. Toxo-
peus dwong de formateur ten slotte toch
tot een keuze, die volgens alle regels van
het spel ten gunste van de P.v.d.A. had
moeten uitvallen. Maar gezien het verzet
daartegen van de protestantse fracties
(met name de C.H.U.), de meerderheid
van de K.V.P. en 5 last but not least
de leden van het demissionaire kabinet,
was dr. De Kort eenvoudig niet in de
positie om voor de socialisten te kiezen.
Dat zou trouwens niet in overeenstem
ming zijn geweest met de verkiezingsuit
slag, die toch wel duidelijk wijst in de
richting van voortzetting van het beleid,
dat door het kabinet-De Quay is gevoerd.

Achtereenvolgens verschenen de voor
zitters van Eerste en Tweede Kamer, mr.
Jonkman en mr. Van Thiel, de vice-
president van de Raad van State, prof.
Beel en de leiders van de Tweede-Kamer
fracties van K.V.P., P.v.d.A.. V.V.D.,
A.R.P. en C.H.U., resp. de heren Andries-
sen (plaatsvervanger van dr. De Kort),
Vondeling, Toxopeus, Van Eysden en
Beernink.

Het hangt uiteraard van de adviezen
af, welke partij nu de nieuwe (in)for
mateur zal moeten leveren, maar
hoogstwaarschijnlijk zal opnieuw een
vooraanstaand K.V.P.'er worden aan
gezocht. In verschillende politieke
kringen gaf men gisteravond de demis
sionaire minister-president De Quay
de meeste kans.

Dr. De Kort heeft gisteren uitvoerig de
antwoorden van de vier fracties bestu
deerd. Hij voerde vele telefoongesprek
ken, schreef brieven, maar ontving geen
fractieleiders meer. Om ongeveer kwart
over acht reed hij van het kabinet van de
minister-president in snelle vaart naar
Soestdijk en tegen half elf kwam het be
richt, dat de 54-jarige Ulvenhoutse poli
ticus het moede hoofd in de schoot had
gelegd. Dit wekte niet de minste ver
bazing, want in feite stond de mislukking
van de formatie-De Kort maandagavond

Ongelukkig

De ex-formateur is voornamelijk ge
struikeld over het verzet uit zijn eigen
fractie tegen de wijze waarop h(j de
P.v.d.A. buiten de deur heeft gezet. Dat
is de directe aanleiding tot zjjn falen
geworden, maar de diepere oorzaak ligt
in zijn ongelukkige wijze van formeren.

Reeds onmiddellijk na de verkiezingen

Vorige week al

Toen eind vorige week de kaarten zo
lagen, had dr. De Kort zijn opdracht moe
ten teruggeven. Hij zou dan weliswaar
niet ongehavend, maar evenmin met een
volkomen geknakt prestige uit de strijd
tevoorschijn zijn gekomen. Zijn grote fout,
zo zegt men in Den Haag, is dat hij ten
koste van alles heeft willen slagen. Hij
zocht een argument om de P.v.d.A. uit te
rangeren en hij meende het te hebben
gevonden in de (niet schriftelijk vastge
legde) socialistische eis inzake de finan
ciering van de sociale volksverzekeringen
uit de algemene middelen. Door vriend en
vijand is dit als een onvoldoende deug
delijk argument aan de kaak gesteld. Een
groot deel van de K.V.P.-fractie (gesteund
c(oor de meeste r.k. bladen) eiste een
betere motivering. Dr. De Kort kon die
niet geven en dat betekende voor hem
het einde.

Leider-af

Nu hjj zo duidelijk in conflict Is ge
komen met eigen geestverwanten,
vraagt men zich in politieke kringen af
of hij nog wel kan terugkeren als
K.V.P.-fractieleider. De K.V.P.-Kamer-
club herkoos hem vorige maand met
algemene stemmen tot voorzitter. Maar
zijn prestige heeft nu een zeer gevoelige
klap gekregen. Zijn zonderlinge for
matie-poging zal men niet licht verge
ten. Het was de grote kracht van zijn
voorganger, prof. Romme, dat hü de
vleugels in zün partij op het juiste
moment in bedwang wist te houden. Dr.
De Kort mist kennelqk dat vermogen.
Hü heeft de vleugels uit elkaar getrok
ken. Het moet voor de grootste Kamer
fractie niet erg aantrekkclük zijn om
hem als leider te handhaven.

Wie

nu r

Het is niet uitgesloten, dat de Koningin
nu eerst een informateur benoemt om
het terrein te verkennen. Als kandidaten
voor het informatcurschap worden o.a.
prof. Beel (kath.v.), prof. Romme
(kath.v en prof. De Gaay Fortman (a.r.)
genoemd. De situatie is echter niet zó in
gewikkeld, dat ze de benoeming van een
Informateur per se zou vereisen. Indien
men de verkiezingsuitslag en de eis van
de niet-socialistische partijen tot voort
zetting van het beleid van het kabinet-
De Quay als normatief beschouwt, kan
meteen een formateur worden aange-

Deze zal dan bij voorbaat moeten
kiezen voor een regeringscombinatie
met de V.V.D. Op die keuze zal hij zijn

program moeten opbouwen. Niet om
gekeerd. Hij moet zich dus verre hou-
van de methode-De Kort en zich
zoveel mogelijk losmaken van de pro-
gramerfenis-RommeDe Kort. Alleen
formateur die met een schone lei
begint, heeft een kans zijn poging snel
>t een goed einde te brengen.
De formateur zal ook degene moeten
zyn die minister-president wordt, zo zegt
in Den Haag. Er zijn aanwijzingen'
dat prof. De Quay zijn afkeer voor een
tweede ambtsperiode heeft weten te
vinnen. Als dit zo is, heeft hij zün
kandidatuur voor het formateurschap
duidelijk gesteld. Een opdracht aan hem
jen indicatie zijn, dat niet getracht
zal worden de socialisten bij het rege
ringsbeleid te betrekken. Want prof. De
Quay wordt geacht niet aan het hoofd te
willen staan van een kabinet, waarin ook
representanten zitten van de partij, die
zijn beleid in de afgelopen vier jaar vaak
onredelijk fel heeft bestreden.
C.H.U.-fractieleider mr. Beernink heeft
gisteravond al laten doorschemeren hoe
zijn advies aan de Koningin zal luiden
Hij gaf opnieuw blijk van zijn voorkeur
voortzetting van de huidige rege-
ringsconstellatie en voor continuering
het gevoerde beleid. Ook bleek hij
geporteerd voor een formatie-opdracht
prof. De Quay. De wijze waarop dr.
De Kort de socialisten buitenspel heeft
gezet, vond hij volgens A.N.P.) niet cor
rect. Het zou z.i. juist zijn, als de ex-
formateur alsnog een explicatie aan prof.
Vondeling zal geven.

Regeling 27 december

De staatssecretaris van sociale zaken
en volksgezondheid, de heer B. Roolvink,
heeft in verband met het feit, dat dit
jaar de Kerstdagen op een woensdag en
doderdag vallen, een algemene vergun
ning verleend waarbij is toegestaan vrij
dag 27 december 1963 door overwerk te
doen inhalen.

Deze algemene vergunning, die is ver
leend. op advies van de Stichting van de
Arbeid, geld voor werknemers van 16
of ouder in fabrieken of werkplaat-
en pakhuizen en voor werknemers
18 jaar of ouder in de daarbij be.
horende kantoren. Het inhalen dient te
geschieden in de periode 2 december
163 tot 16 januari 1964.

In die gevallen waarin bij toepassing
in een vijf-daagse werkweek normaal
zaterdag niet wordt gewerkt, mag het
inhalen ook op deze dag geschieden: de
werktüd mag dan niet meer dan 49)4
per week bedragen.

TYE KABINETSFORMATEUR is nu ook
zelf het slachtoffer geworden van zijn
merkwaardige wijze van formeren. Er zat
uiteindelijk voor hem niets anders op dan
zijn opdracht tot kabinetsformatie aan de
Koningin terug te geven. Behalve het Ne
derlandse volk is hij nu ook zelf een er
varing rijker. Intussen is er nogal wat
verloren gegaan aan tijd en aan prestige.
De formatie, die naar onze mening dit
keer gemakkelijker had kunnen zijn dan
gewoonlijk ten onzent het geval is, wordt
nu wederom een tijdrovende aangelegen
heid. En inmiddels verwijderen we ons
steeds meer van de verkiezingen, waarvan
we straks nauwelijks meer weten welk
resultaat ze hebben opgeleverd.
De verkiezingen om daaraan niettemin
te herinneren hebben opgeleverd een
bevestiging van het regeringsbeleid met
verlies zowel van de regeringsgezinde libe
ralen als voor de oppositionele socialisten.
Wat lag meer voor de hand dan een kabi
net dat bereid zou zijn het regeringsbeleid
voort te zetten met verrekening voor hel
overige van het liberale verlies? De tot
standkoming van zulk een kabinet had
eerst behoren te zijn beproefd.

In plaats daarvan is een andere methode
gevolgd waarbij voor het uiterlijk het
accent minder is gezocht in de bevestiging
van het regeringsbeleid dan in de om
standigheid dat liberalen en socialisten
beiden gelijkelijk verliezers waren. In deze
opvatting dienden ze als gclijkelijke ver
liezers ook gelijkelijk de kans te krijgen,
aan een nieuw kabinet mee te doen.
Dit laatste is de methode-De Kort gewor
den. zulks wellicht mede op basis van het
voorbereidende werk, door de informateur
Romme verricht. Deze heeft zich echter,
overeenkomstig zijn beperkte functie, uit
sluitend bepaald tot een inventarisatie van
de bestaande problemen.

De fout van formateur De Kort heeft hier
in bestaan, dat hij de consequenties niet
heeft getrokken uit de methode die hij
zelf had gekozen. De gedachte van de
voortzetting van het regeringsbeleid heeft
hem parten gespeeld op zichzelf een
juiste gedachte, maar minder passend in
zijn systeem. Had hij verondersteld dat
de socialisten zichzelf wel zouden uitscha
kelen? Dan heeft hij zich daarin verkeken
en verrekend. Zodat hij, kennelijk niet be
reid de gevolgen te aanvaarden, de knoop
moest doorhakken. En dit is hem door
niemand in dank afgenomen. Weshalve hij
zich nu, een ervaring rijker, moest terug
trekken.

Formateur De Kort, die anderen een moei
lijke positie had toegedacht, is daarmee
zelf in een moeilijk parket gekomen. Om
iets te noemen: behalve formateur was,
en is, hij ook de leider van zijn fractie.
Hoe zal hij straks in het parlement moe
ten spreken?

De fase zelf van dé kabinetsformatie waar
aan zijn naam verbonden was, is hiermee
overigens afgesloten. Een nieuwe wacht.
Er zijn twee mogelijkheden. Men kan
voortgaan vanuit de breukpunten die ge
bleken zijn te bestaan, al zijn ze naar
buiten thans nog niet alle duidelijk. Er
kan echter ook en dit verdient zeker
de voorkeur een geheel nieuw begin
worden gemaakt, met de uitslag der ver
kiezingen als uitgangspunt.

Dat zou dan neerkomen op een voortzet
ting van het regeringsbeleid met een aan
bod aan de liberalen om mee te doen. Zij
hebben weliswaar verloren en zullen dat
bij de bepaling van hun invloed moeten
erkennen, maar zij hebben tegelijk steun
gegeven aan het regeringsbeleid dat als
zodanig bevestigd uit de stembus is ge
komen. Willen zij niet, of blijken zij on
redelijk, dan ware aan de andere verlie
zers, de socialisten, een kans te geven.
Waarbij wellicht te overwegen ware, dat
er, zij het op de achtergrond, nog een
andere mogelijkheid is, namelijk die van
een kabinet rechtstreeks steunend op de
confessionele partijen.

Onze sympathie mag in deze dagen wel
weer in het bijzonder uitgaan naar de
Koningin, wie het gegeven moge zijn
waardevolle adviezen te ontvangen en aan
wie wijsheid moge zijn toegebeden.

Nü Aristona kopen
om straks te genieten van grandioze

zaterdagavond 29 juni
en de dagelijkse filmverslagen van het enorme
wieler-festijn, de Tour de France

Tussen dit hogedrukgebied

TN het boscomplex van het van sportonderricht aan blin- Het gehele terrein is zodanig twintig meter is bestemd nale sportwedstrijden voor

Koninklijk instituut tot on- den uniek voor Europa wor- aangelegd, dat de blinden voor het uitlopen. blinde leerlingen te kunnen

derwijs van blinden aan de den genoemd. Het is voorzien terstond de overgang van het deelnemen.

Rijksweg te Bussum is gis- van akoestische wallen, die grote binnenveld voor bal- Voor de opening was be
teren een sportterrein voor tevens als windvangers fun- spelen naar de sprintbaan en langstelling uit Zweden, Ongeveer honderd sportbe-
blinden in gebruik genomen, geren. Voorts zijn de sintel- springbakken voelen. Er is Duitsland en België. Blinden- oefenaren waren present voor
Het terrein, dat gelegen is in banen in de bochten verhard, tevens ruimte gereserveerd instituten uit deze steden deze wedstrijden, die gister
een zeven meter diepe vallei, zodat de blinde atleten kun- voor het kogelstoten. De hadden groepen leerlingen avond werden afgesloten met
speciaal voor dit doel uitge- nen voelen wanneer ze van sprintbaan heeft een lengte gezonden om vandaag de ge- een feestavond in het insti-
graven, kan op het gebied richting moeten veranderen, van 120 meter, waarvan hele dag aan de internatio- tuut.

33saa pressie op de Noordzee staat een vrij

M 5 krachtige noordelijke stroming die pa-

laire lucht naar het zuiden voert.

x i Verwacht wordt dat deze stroming

d' IT," 1 "°°7 bTmsTaVz'u'L

Otngen een kraehttg ho0edniksebied west naar noordioest ruimt Het weer
ontstaan, dat rich to,,»m in dc rich, blijft oner het algemeen vrij koel ter-
V'n..d'u.^S'J.,.Vl^n orwieaw flinke opklaringen v„„r.

ae- komen. Kleine randstoringen kunnen tij-
delijk enkele buien veroorzaken.

De Bilt verwacht tot vrüdagavond:
Veranderlükc bewolking met tijdelük
enige regen. Aanvankelük zwakke ver
anderlijke wind, later matige (ot vrij
krachtige noordwestelijke wind. Weinig
verandering in temperatuur. (Opge
maakt om 11.15 uur).

Zon en maan
Vrijdag 28 juni: zon op 4.22. onder 21 04:
maan op 12.13, onder 0.42;

28 juni: laatste kwartier.

HOOGWATER SCHEVENINGEN
28 juni: 7.56 v.m.; 20.25 n.m.