Nog veel Nederlands in Soerabaja Jjh e&ft ky. EEN STAD DIE AANSPREEKT „Stuur ons veel tijdschriften al zijn ze oud" Deviezen - inkomsten tot recordhoogte gestegen Rusland wil raffinaderij van één miljard kopen Frans leger onvoldoende uitgerust en opgeleid abasin Hoe hoger hoe warmer VRIJDAG 14 I UNI 1944 va\ Cj OER ABA JA, juni De steden in Indonesië barsten uit liun voegen. Niet alleen Djakarta (thans reeds drie miljoen inwo ners) is hier een voorbeeld van, maar ook Soerabaja. Anderhalf miljoen zielen telt deze tweede 6tad van de Archipel nu al. wat voor de afgelopen jaren een aan was van enkele honderdduizen den betekent. (Van onze speciale versli Link van Bruggen) Soerabaja. de eerste marinebasis Indonesië, accentueert nog een andere, misschien spoedig in gunstiger banen te leiden zaak. Het is de enorme honger, die er in Indonesië naar Nederlandse tijdschriften bestaat een honger, wel ke is gaan knagen, toen er een in voerverbod werd ingesteld. Overal, waar ik kom, vraagt men mij om Panorama, Libelle, de Spiegel, of de Lach. Ik ontmoet een echtpaar, dat gever een stapeltje Nederlandse tijdschriften in handen heeft weten te krijgen on geveer een jaar oud en er meteen een hele avond en een volle nacht aan Hollands spreekt Ik spendeert. Ik ben de gast in een huis. Ongezond loop door het restaurant veld. waar een vrolijk gezelschap luid in het Nederlands i het vlieg- ien^De Men moet dit niet als een gezonde ontwikkeling vlucht van het platteland naar c agglomeraties heeft de hoop op tere werkkring en een hoger inkomen tot achtergrond. Het is, gezien de bar slechte economische omstandigheden, voor velen een ijdele hoop. Men Opvallend voor Indonesië, opvallend vooral voor Soerabaja. is het steeds op nieuw constateren van de omstandig heid dat de troebele verhoudingen van de laatste jaren de persoonlijke gevoe lens niet hebben vermogen aan te tas ten. Wie iets van de haatcampagnes weet. welke rond het probleem Nieuw- V|ün jareniang nog niet zo lang geleden de laat ste. officieel in Indonesië toegelaten jaargang van Margriet is gekocht (1957), tegen een prijs, die bijna gelijk is aan het jaarinkomen van e der. Hoe 't allemaal moet, als ik derland terug ben, weet ik niet. Ik heb ik weet niet hoeveel vriendelijke vra gers in Soerabaja de toezending van wat tijdschriften beloofd „ook oude, 't geeft niet; als we maar wat te lezen en te kijken hebben" en ik hoop al leen dat ze weer gauw mogen worden j| ingevoerd. [I Is Soerabaja veel veranderd? In het begin van dit artikel heb ik hier al iets van aangegeven. De stad is groter, uit- I gebreider, geworden. In het centrum en in het havengebied is ongeveer alles ge lijk gebleven, behalve dan de namen van de straten. Ook hebben rijksinsti tuten en banken er enkele gebouwen neergezet, maar deze zijn niet zo groot en hoog als hun tegenhangers karta. Het Nationale Monument een grote zuil tegenover het kantorencomplex van de gouverneur getuigt ervan dat Soe rabaja door de Indonesiërs tot dé stad van de revolutie is uitgeroepen. Het was hier dat de in 194R overleden onaf hankelijkheidsstrijder dr. R. Soetomo leefde en werkte. Boeng Tomo leidde er op 10 november 1945 de eerste gewapen de opstand, die zowel tegen de Japan- de Nederlanders als de geal- ANVV zeer tevreden over 1962 het volkslied: Indonesia graven; z'n vroegere Djalan Mangga de dicht op elkaar gebouwde hutten er krotjes maar eens zien, die de gren zen van de steden aan alle zijden mar keren. Soerabaja is voor de Nederlander een Kad, die hem in verschillende opzichten - frappeert en aanspreekt. Meer dan el- f( dexs hoort hij er z'n eigen landstaal cett binken beslist niet alleen in krin gen van de „upper ten". Goed, het zal allemaal misschien geen generatie meer duren, maar na een verwijdering, die op het punt stond catastrofale vormer aan te nemen, valt dit toch bijzonder, lijk op. Hollands Ik zit in het Simpang Hotel op m'n platje, als ik plotseling in de kamer naast me een pur sang Indonesische hoor roepen: „Mientje, je moet direct bij je vader komen!" Ik bevind me in het huis van een ex-Nederlander, waar elke bezoeker en er komen en gaan Djakarta afgedraaide grammo foonplaat over kolonialisme, imperialis me en feodalisme heeft gehoord, ver wacht een giftige, of, op z'n minst, negatieve houding van het gros der be volking ten opzichte van de Nederlan der. Hartelijk Niets ls echter minder waar. De tuurlijke vriendelijkheid van de Indone siër tegenover de vreemdeling, die zo wel nieuwsgierig als vrijmoedig wordt benaderd, groeit dikwijls uit tot enthou siasme en uitbundigheid, als tijdens de eerste kennismaking blijkt dat die vreemdeling een belanda is. Herhaalde lijk overkomt het mij dat in een ge sprek. dat aanvankelijk in het Engels wordt gevoerd, naar m'n nationaliteit wordt gevraagd. Het antwoord „Hollan der" heeft dan tot onmiddellijk gevolg (maker Raya) ligt woonhuis a een nationale schrijn. De dierentuin met het prachtige aqua rium aan de Darmo boulevard heeft nog niets van zijn naam en faam inge boet. Hij is niet alleen de grootste van heel Indonesië, maar tot zijn levende have behoort ook de mooiste collectie tropische vogels van de wereld. De Pabean-markt. de Blauran-bazar - ze zijn er nog. De eerste is de hele dag geopend, en er is vrijwel niets dat men er niet krijgen kan. De tweede komt pas 's avonds tot leven, en blijft, tot de kleine uren van de nacht toe, één grote, zoemende bijenkorf. De marinehaven is verboden gebied, ïaar men kan er toch wel zo dichtbij komen dat men het vlaggeschip van de Indonesische marine, de in de Sovjet- Unie gebouwde kruiser West-Irian (nog altijd met een technische kern sen aan boord), duidelijk kan gen. De handelshaven floreert goed en tobt met de nodige proble- n. Eén van de oorzaken is dat het centralisme, dat ook de scheepvaart heeft aangetast, ten gunste van Djakar- nadele van Soerabaja is ge gaan. Cultuur In Gresik, de vervallen havenplaats ten Noorden van Soerabaja, waar Soe- Giri, een van de negen Wali's bè- graven ligt, is de grootste cementfabriek van Indonesië uit de grond gestampt. Men kan er de unieke Bandeng-cultuur bewonderen: de kweek in brak water van de in Indonesië zeer populaire Ook de zwaluwnestjescultuur is daar Nat. vergadering aanvaardt Frans- Duitse verdrag De Franse Nationale Vergadering heeft hedenmorgen vroeg met 325 tegen 107 stemmen by 42 onthoudingen haar goed keuring gehecht aan de ratificatie van het Frans-Duitse verdrag van samen- werking. In het tweedaagse debat hebben de meeste afgevaardigden die het woord gevraagd hadden, het beginsel om de strijdbijl met Duitsland te begraven J goedgekeurd. Zij waren echter wel van oordeel, dat dit doel beter bereikt kon yp i worden door het nemen' van stappen -•/ op het gebied van de Europese integra- M tie. rjf De goedkeuring stond tevoren vast, :jrjS omdat de volgelingen van president De Gaulle een meerderheid in de vergade ring hebben. /erra Het verdrag is reeds geratificeerd door n het Duitse parlement. Het gaat thans Hl/ naar de Franse Senaat, waar het debat in v erover °P 20 juni zal beginnen. De gaullisten hebben geen meerderheid in de senaat, maar niettemin wordt ver- wacht dat het ook daar goedgekeurd 9| zal worden. Irak en Syrië en j Aden bij Jemen 3 Volgens een in Damascus uitgege ven communiqué zijn Syrië en Irak overeengekomen, steun te verlenen aan de strijd van de Britse kroonko lonie Aden voor bevrijding van „het Britse imperialisme" en haar ver langen naar vereniging met Jemen. President Sallal van Jemen heeft drie 'Jagen besprekingen met hoge Syrische iftmctionarissen cevoerd. Volgens het .communiqué zullen beide landen ook isflrak steunen in zijn strijd tegen de iKoerden. Zij zijn het eens over de nood haak ,.de Arabische atmosfeer te zuive- manieren te vinden om het ver- an Cairo met betrekking tot het Jverbond tussen Egypte, Irak en Syrië, luit te voeren: Jemen heeft, aldus het communiqué, 'verzocht als vierde lid te worden toege- ilaten ,,op het ogenblik, dat is vastge-l isteld voor de geboorde van de federatie". iDeze kwestie moet ech*er eerst door de j [drie betrokken landen nader bezien wor den om noodzakelijke voorbereidingen te 1 hmnen treffen. Sallal is inmiddels in j Irak aangekomen. I Uiteraard ligt het ver buiten m'n be doeling hiermee te suggereren dat de Indonesiër naar de oude tijd van het Nederlandse bestüUr terugverlangt. Wel geeft het aan dat hij Holland en de. -- Hollanders geen kwaad hart toedraagt, nog altijd in vol bedrijf. Het moet Ook maakt het duidelijk dat driehon- lucratieve bezigheid zijn deze door Lu- derd jaar wederzijdse beïnvloeding, cullus bezongen lekkernijen aan de noch door onafhankelijkheidsperkament, markt te brengen. De zwaluwen doen noch door kwade woorden, van de het werk; de eigenaars van de oude, aardbodem kan worden weggevaagd. lonbewoonde huizen, waarin de nestjes 1962 was in toeristisch opzicht een belangrijk jaar voor Neder- land, zo concludeert de Algemene Nederlandse Vereniging voor Vreemdelingenverkeer (ANVV) in haar zojuist verschenen jaarver slag. De deviezeninkomsten uit het buitenlands bezoek bereikten de ongekende hoogte van 692 mil joen, 19% meer dan in 1961. De uitgaven van Nederlanders voor reizen buiten de grens stegen met 12% tot een totaal van 628 mil joen. Terwijl vijf jaar geleden de ba lans van het reisverkeer nog passief saldo van 64 miljoen ver toonde, werd dus vorig jaar een ba tig saldo ter grootte van dit bedrag geboekt, wat 10% is van h( schot op onze betalingsbalans. Het inkomend toerisme is daarmee tot een onzer voornaamste uitvoer - posten geworden. In de dienstensector wordt het in be langrijkheid alleen nog overtroffen door de scheepvaart en in de goederensector neemt het thans de tiende plaats op de ranglijst in. Het is duidelijk, dat het zich steeds uitbreidende buitenlands bezoek ook van betekenis is geworden als werkgelegen- heidsfactor. Naar schatting vinden als gevolg van dit bezoek circa 130.000 per sonen een vol jaar emplooi. Maar niet alleen door de gunstige ont wikkeling van het toerisme als zodanig acht de ANW 1962 een belangrijk jaar, ook was dit naar haar mening het geval doordat de regering dat jaar zo'n be langrijke stap heeft genomen voor de bevordering van dat toerisme. De eind 1962 verschenen nota inzake het toeris me van de staatssecretaris van econo mische zaken toont duidelijk, dat de re gering grote waarde hecht aan een in tensief toeristenverkeer naar en in ons land en de aanzienlijke uitbreiding van de rijkssubsidie aan de ANW bewijst, dat men het niet bij deze conclusie heeft willen laten. Door een extra subsidie ln het uitzicht te stellen voor incidentele acties in het buitenland, die voor 50% worden gefi nancierd door derden, heeft de regering voorts in belangrijke mate bijgedragen verhoging van de steun van het be drijfsleven aan de ANW. De ANVV ls er zich Inmiddels volledig van bewust, dat de gewijzigde politiek van de regering ten aanzien van de be vordering van het toerisme haar eer zware verantwoordelijkheid op de schou ders heeft gelegd. In het verslagjaar heeft zij daarom de eerste stappen on dernomen om te komen tot een zo effi ciënte en zakeiyk mogelijke werkwijze. (Advertentie) Wilson: Engeland kan het aan *7 7 bouwindustrie groot genoeg is en vol- (Jver 111KOOT) üilG doende georganiseerd om alle orders to vivivkjkjlj kjI/I/O behandelen die van de Sowjetunie en do -j Gemenebestlanden zouden kunnen wor- niet gesproken de"v«kr«en. De Sowjetunie wil een complete: „Daarom zou een eventuele Labour- olieraffinadern ter waarde van rc*erine het voorstel willen overwegen j-„A t ivoor een onder auspiciën van de staat meer dan 100 miljoen pond ster- Staand consortium van chemische en ling (1 miljard gulden) van En- machlnebouwbedrijven om de orders geland kopen, zo heeft de Engelse recht- oppositieleider, Harold Wilson, gisteren na besprekingen met de Russische minister van buiten landse handel meegedeeld. Wilson zei niet te geloven dat deze levering zou botsen met de Engelse verplichtingen krachtens de wester se embargo's op strategische goede ren in de handel met de Sowjetunie. De transactie is niet gebonden aan; levering van Russische olie aan En-i geland. De Russen hebben niet ge-j zegd of zij contant zouden betalen of' een andere vorm van krediet wens-; ten. leveren eerder door Britse oliemaatschappij!... door Amerikaanse dochterondernemin gen als gevolg van de kwestie van de rechten op de „know-how". Verder praten Hoewel de Russen op het ogenblik geen olie-overschot hebben zijn zij be reid te onderhandelen over de levering van olie in ruil voor aankoop van trei- lers, vrachtschepen en koelschepen. Ook zouden zij volgens Wilson besprekingen willen voeren over de algemene kwes tie van een invoercontingent voor Rus sische olie in ruil voor aankoop in En geland van chemische fabrieken, plas tics, vezels, cellulose en papier. Wilson zei zich met enige vrees af te vragen of de chemische en machine- te nemen op basis streekse besprekingen met de sche handelmaatschappijen. Dit voor stel beoogt ook vergroting van de pro- dukliecapaciteit in zowel de overheids- als de particuliere sector, teneinde der gelijke orders te kunnen uitvoeren. (Advertentie) McNamara weinig ivaarderend: kalmeert de zenuwen zonder slaap te verwekken! worden gebouwd, halen vier keer per jaar de oogst binnen. De smaak zo'n met zoveel moeite opgebouwd gelhuisje kan ik niet bewonderen. Maar wat wil men? De mens wenst nu een maal altijd iets bijzonders, iets excen trieks. Zelfs de faecaliën van zwalu- geprezen om de vele, hoogwaar dige calorieën kunnen hier blijkbaar toe bijdragen. Een verkoelend bad in de fon tein voor de residentie van de gouverneur Australische rivier Daly een goede slag te slaan en hadden hun ge weren al aan de schou der toen de „krokodil" opeens zijn armen op stak. De jagers hadden de 19-jarige veeknecht Sid Dale gevonden, die al vier weken werd ver mist. Twintig dagen had hij daar al op de oever gelegen, slechts zo nu en dan wat wilde vruch ten etend. De redding had niet lag meer op zich moeten laten wach ten. I De minister van onder wijs van Tanganyika heeft bekendgemaakt, dat met ingang van ja nuari geen schoolgeld meer behoeft te worden betaald voor het middel baar onderwijs, zodat elk kind indien het dat wenst door kan leren. De maatregel geldt niet voor lagere scholen. Geld moet rollen dach ten de juwelenhandela- ren in Londen gisteren op de kunstveiling Sothe- by. Een verzameling ju welen bracht niet min der dan bijna vier en een half miljoen gulden op, wat als een wereld record wordt beschouwd. Een diamanten ring ging voor ruim twee ton van de hand. Een schitterend smaragden garnituur 1 werd voor ruim vijftien mille gekocht. De inwoners van Eind hoven kunnen morgen ochtend genieten van een interessante voet balmatch. Een team van journalisten komt dan in het veld tegen een elf tal van artiesten van een circus dat op het ogen blik in Eindhoven voor stellingen geeft. Als grenswachters fungeren twee dames te paard, de hoge-schoolrijdsters Schickler. De kans be staat, dat het doel van het circuselftal gedu rende enige tijd door een olifant zal worden verdedigd. I Een aantal Amers- durfd voor het eerst in Nederland een op- opvoering te geven van de „West Side Sto ry". Een groep leerlin gen heeft de tekst ver taald, terwijl Frans Kuhl de regie voert. Hij acht zich daartoe uitste kend in staat want hij heeft de film niet min der dan 28 keer gezien. Alle medespelenden heb ben de füm minstens twee keer gezien en bo vendien zijn zij bijna al lemaal in het bezit van de grammofoonplaat. Volgende week donder dag vindt de première plaats. Minister McNamara van de V.S. heeft gisteren gezegd, dat Franse strijdkrachten onvoldoende zijn uitgerust en opgeleid en even min op de juiste plaats worden ingezet. Hij twijfelde er niet aan, dat Frankrijk dat nu nog maar twee divisies aan de NAVO heeft toegewezen in geval van oorlog zijn hele strijdmacht zou inzetten. Het voornaamste is echter, dat de Franse troepen in de juiste staat van paraatheid worden gebracht wat uitrusting en opleiding betreft. Minister McNamara had enige waarderende woorden over voor de inspanningen van de NAVO-landen tot verhoging van hun defensie-uitga ven. Hij noemde West-Duitsland met name. Dit land heeft tussen 1961 en 1963 zijn begroting met 40 procent verhoogd. Nochtans is het „huidige peil van Westduitse defensiebegroting laag verhouding tot de inspanningen van dere westelijke landen, in het bijzonder van de V.S." McNamara vertelde de Senaatscommissie voor buitenlandse betrekkingen dat hij gesproken heeft met.de ministers van defensie van Bel gië, Nederland, Italië, Duitsland. Noorwe gen en Denemarken en dat hij hun heeft gezegd dat er geen nieuwe toewijzingen zullen komen van de V.S. De minister van defensie zei voorts dat de V.S. zullen trachten hun bij drage aan de NAVO volgend jaar dras- Advertentle VADERDAG - 16 JUNI Zeg het met bloemen zou zijn Wat de Amerikaanse bases in Portu gal en Spanje betreft zei McNamara niet te begrijpen „hoe men huur durft te vragen" voor bases die evenveel voor eigen bescherming als voor die van de V.S. zijn bestemd. De overeenkomst met Portugal is afgelopen maar wordt tij dens de onderhandelingen met telkens een maand verlengd. Met Spanje wordt onderhandeld over een verdrag voor tien jaar. McNamara zei verder dat de V.S. al le militaire hulp aan India zullen stop zetten wanneer Amerikaanse militaire uitrusting ooit tegen Pakistan zou wor den gebruikt. Voor Surinamers in Nederland geen vrijstelling De regering is ni t bereid er voor t« zorgen dat in Nederland wonende man nelijke burgers van Suriname en de Ne derlandse Antillen in beginsel worden vrijgesteld van militaire en burger dienstplicht hier te lande. Dit heeft de vice minister-president, drs. H. A. Kort hals, meegedeeld in antwoord op schrif telijke vragen van het Tweede Kamer- r. C. N. van Dis (s.g.). vice minister-president zegt dat een dergelijke principiële vrijstelling niet door letter cn geest van het Sta tuut worden vereist. „Surinamer» en Antillianen, in Nederland wonende, ge nieten hier dezelfde rechten en hebben dezelfde plichten als Europese Neder landers. Zij hebben bij voorbeeld ook het actieve en passieve kiesrecht. Om gekeerd geldt hetzelfde voor Europese Nederlanders, die in Suriname of de Nederlandse Antillen wonen". Uit praktische wordt aan Surinamer* en Antillianen, die uitsluitend om stu dieredenen in Nederland zijn, uitstel van militaire dienst verleend. Dit uit stel wordt omgezet in vrijstelling wan neer zij na beëindiging van hun studie naar Suriname of de Nederlandse An tillen terugkeren. SUNIL blauwt voor u èn SUNIL is nylon-actief SUNIL WAST STRALEND WIT Afrikanen maken rel op ILO De bijeenkomst van de internationale arbeidsconferentie voor gisteren is af gelast. De debatten waren woensdag middag afgebroken na felle incidenten, uitgelokt door de afgevaardigden van de Afrikaanse landen. Zij beletten de vertegenwoordiger van Zuid-Afrika, Ha milton, het woord te voeren. De Afri kaanse delegaties zouden van plan zijn, 1135) Hoe hoger men in de at- d.w.z. dat gedeelte dat boven de mosfeer komt, des te kouder wordt stratosfeer is gelegen en zich ult- het. Dit werd ons althans vroeger strekt van een hoogte van 60 km voorgehouden, niet omdat er een tot enkele honderden kilometers bo- voorkeur bestond voor het ultspre- ven het aardoppervlak, deze iouo- ken van onwaarheden, maar omdat sfeer dus, kan door bet variëren van de feiten dit schenen uit te wijzen. de golflengte van radiosignalen als Immers, bergbeklimmers die de bet ware worden afgetast en uit de hoogste toppen van de aarde tracht- terugkaatsing van de radiogolven ten te bestijgen, piloten die met hun kunnen deskundigen hun conclusie» vliegtuigen grote hoogten hadden trekken. Het onderzoek van de lo- bereikt, ballonvaarders, kortom, al- nosfeer volgens deze methode lijkt (en die met de hogere lagen van ook wel wat op het dlepzec-onder- atmosfeer ln aanraking waren zoek door middel van geluidsgolven. gekomen. w-lsten te vertellen van de barre kou die daarboven heerste. Dat waren geen sterke verhalen maar nuchtere er varingsfeiten, die ten overvloede nog door Instrumenten werden bevestigd. Want op een hoogte TOCH IS HET ZO! Hoe het ook zü, uit radiopeillngen kunnen gevolgtrek kingen worden ge maakt met betrek king tot de verschil lende luchtlagen en daaruit kunnen weer temperaturen worden berekend. Aan de hand 10.000 m verkregen gegevens kwamen de on- boven het aardoppervlak waren tem- derzoekers tot de slotsom dat 10 tot 30 peraturen gemeten van 50* C onder km boven de aarde weliswaar een nul. stevige vorst van omstreeks 50 Nn weten we, dat in het heelal 55° C heerst, maar dat het ter een verschrikkelijke kou moet heer- hoogte van 50 km al weer behaag- sen die ten naaste bij 273° C onder Hik wordt bij een kamertempera- het vriespunt ligt. Wat is er dus re- van 60°; behoudens een aan- delijker dan de verorderstelllng, dat zienlijke inzinking van de tempe- een ijzige kou al een paar kilome- ratuur die zich op een hoogte van ter boven het aardoppervlak begint ongeveer 80 km voordoet, loopt de en dat de 50° vorst die op een temperatuur in de ionosfeer steeds hoogte van 10 km werd gemeten mcer °P van 75* bU 100 km- 300° bU een aanloopje is voor de 273* vorst 150 km- 500° bi1 200 km en t®» die in de ruimte heerst? Al naar- slotte omstreeks 700' bij 400 km mate men hoger kwam ln de aard- hoogte. Hoewel deze cijfers tot voor se atmosfeer, zou de temperatuur koz* uitsluitend op lndlrekte wijze dalen, tot op een bepaalde afstand waren verkregen en met de groot- van de aarde het absulute nulpunt, st« voorzichtigheid werden gehan- t.w. 273° C onder nul zou zijn be- teerd> ziJn zlJ- voor een belangrijk reikt. deel bevestigd door dlrekte metln- Dat leek Inderdaad een redelijke *en vanuit raketten. De luchtlagen en niet al te speculatieve veronder- van de ionosfeer zijn inderdaad zeer stelling. Maar zij bleek in strijd met beet- verschlllende theorieën die waren Dit brengt ons tot de vraag, boe ontwikkeld in verband met het' te- de atmosfeer zijn energie ontvangt, rugkaatsend vermogen van de hoge re lagen van de atmosfeer. De ge- Daarover een volgende keer. Ioniseerde laag van de dampkring, Nadruk verboden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 5