HAAST U! NASA stopt met eenmansvluchten Levering van onderdelen zou uitkomst brengen Nederland kan ze leveren Dr. Mansholt toont aan waarom hulp nodig is (arbovit Couve: op zijn minst een tegenwicht tegen Moskou Jjki een. &an£e hij. Hoge windsnelheden DONDERDAG 13 JUNI 1953 Directeur van maanproject neemt ontslag om de aarde zijn voor de V.S. na de vlucht van majoor Cooper verleden tijd. Vanaf nu zal het doel van Amerika zijn het sturen Oude walsen, die moesten wor den afgedankt, maar die toch nog worden bewaard, omdat ze in nood uitkomst kunnen brengen. Bezoek aan Javaanse suikerfabriek De directeur van de Kebon Agoeng, Imam Moedjono, met op de achter grond de hoofdingang van de fabriek. Malang, mei Imam Moedjono is nog maar achtendertig. Toch is hij al sinds enkele jaren directeur van de suikerfabriek Kebon-Agoeng (Grote Tuin), die een kilometer of zes boven Malang ligt. Tijdens het seizoen, dat een maand of vijf duurt, bedraagt de produktie vijf tien- tot zestienduizend kwintaal (duizend kilo) per etmaal. In totaal levert de fabriek twee- a driehonderd miljoen kilo suiker per jaar aan de staat af. Nederlands Imam Moedjono zit tegenover me in z'n grote huis. waar tot 1957 toe de Nederlandse administrateur van de Kebon-Agoeng heeft gewoond. Het was de heer D. J. van Spanje, die de on derneming voor een bankconcern be heerde thans is alles genationaliseerd en die. toen hij repatrieerde, veel van z'n persoonlijke bezittingen verkocht en achterliet. Daarom kijkt men thans nog tegen een typisch Drents heide landschap aan. Daarom ziet men in de koele, als een zaal zo grote kamer, alle mogelijke interieurstukken hangen en staan, welke een onmiskenbaar Neder lands stempel dragen. Behelpen Hollandse ..In Oost-Java zijn nog altijd zesen dertig suikerfabrieken", aldus Imam Moedjono. die in Djokja met succes de suikerschool heeft bezocht, en sinds 1950 op een suikerplantage werkt. „Door gebrek aan machine-onderdelen is de produktie niet overal op hetzelfde peil gebleven als vóór de overname. De Kebon-Agoeng produceert echter nog evenveel als vroeger. Ook wij hadden en hebben natuurlijk moeilijkheden, maar met kunst- en vliegwerk hebben we alles draaiende kunnen houden. De meeste onderdelen, die we nodig heb ben. proberen we zelf te maken. Als we 't beslist niet kunnen, schakelen we een constructiebedrijf in. Ook hebben we Zes miljard mensen over 35 jaar nog wat machines uit Duitsland en En geland kunnen laten komen, wat natuur lijk deviezen heeft gekost." Wat zijn zo de onderdelen, waar ge brek aan is. sinds Nederland niet meer aan Indonesië kon leveren? Men kan rustig van een enorme variëteit spre ken. Tenslotte is vrijwel de hele in richting van bedrijven als een suiker fabriek van Nederlands fabrikaat, wat betekent, dat men voor bijna alles bij de eerste leverancier terecht moet Imam Moediono noemt een paar za ken op: kogellagers, centrifugaal- en tandradpompen, aspotten van lorries, messen om het riet te snijden, kettin gen voor lopende banden, ketels, vlam pijpen en pakkingen. Als ik even later een ronde door de fabriek maak, wijst de directeur mij op de Hollandse namen, die op zijn machinebestand prijken. Stork. Henge lo, komt 't meeste voor. Rombouts te Rotterdam is een andere naam. men nog wel eens tegenkomt. In die fabriek zie ik overigens veel meer. Ze is nog leeg de suikercam pagne staat op 't punt te beginnen maar er is een grote reparatie-, revisie- en nieuwbouwafdeling. waar een vijftig tal mensen met bankschroeven, draai banken. lasapparaten en ijzerzagen aan het prutsen is. Er is ook een giet- afdeling, die met vormen in de grond werkt, welke met lepeltjes en staafjes zo nauwkeurig mogelijk worden afge werkt. „Al dit gescharrel", verklaart Imam Moedjono. ..kost ons elke keer weer heel wat hoofdbrekens. We zijn natuurlijk dankbaar dat het tenslotte gaat. maar het zou heel wat gemakkelijker voor ons zijn, als de onderdelen, welke we nodig hebben, ter plaatse Nederland dus konden worden betrokken. Nu de betrekkingen weer enigszins hersteld zijn. worden de kansen groter, 't Blijft echter een kwestie van deviezen, en daar zitten we momenteel helaas niet al te goed in." „Maar u draait toch?" vraag ik ver baasd. „Uw produktie is toch niets ln de reparatieen revisie-afde ling wordt hard gewerkt om het machinepark draaiende te kunnen houden. minder dan vroeger? Waarom zou de Indonesische staat deviezen willen ver spillen?" ,,U moet goed begrijpen", antwoordt de directeur van de Kebon-Agoeng, „dat 't allemaal een kwestie van behelpen is. De duurzaamheid van datgene wat wij trachten te vervangen, is aanzien lijk geringer dan nieuwe onderdelen. Sommige machine-stukken moeten we om de twee maanden substitueren, om dat ze weer versleten zijn. Vergeet ver der niet dat ik in een gunstige positie verkeer. Andere suikerfabrieken lijden inderdaad schade, omdat ze, door ge brek aan onderdelen, niet op de volle capaciteit kunnen werken". De suikeronderneming, die Imam Moedjono voor de Indonesische staat beheert, beslaat een oppervlakte van vijftienduizend hectare. Er werken zo'n zevenhonderd mensen, terwijl tijdens de campagne, die dag en nacht door gaat, nog eens duizend man worden getrokken. Evenals vroeger is de hele plantage gebaseerd op wisselbouw: het ene jaar suiker, het andere jaar rijst dus. ..Ik zou wel anders willen", brengt de directeur naar voren, „maar het kan moeilijk anders. Behalve de grootste suikerfabriek in Oost-Java, Djatiroto in Loemadjang, die een vijfentwintig procent hogere productie heeft, bezit geen suikeronderneming eigen grond. Het moet elk jaar worden ingehuurd van de tani's, waardoor de rietvelden zich nog wel eens kunnen verplaatsen. Naast eigen aanplant op een ander mans grond werken we ook met bevol kingssuiker, die we dan aankopen. Er zijn boeren genoeg, die 't interessanter vinden zelf suikerriet te verbouwen dan hun grond aan ons te verhuren". Anders dan andere suikerplantages in Odst-Java ondervindt de Kebon-Agoeng nog geen concurrentie van andere cul tures. Tabak schijnt de laatste jaren een heel wat betere propositie voor de tani te zijn, waardoor verschillende sui kerondernemingen met grondmoeilijkhe- den kampen. In de onmiddellijke om geving van het bedrijf van Imam Moed jono wil tabak echter niet gemakkelijk groeien, wat hij eveneens een gunstige omstandigheid noemt. De sociale voorzieningen op de Ke bon-Agoeng zijn als goed aan te mer ken. Er is winstdeling ook voor de tijdelijke werkers er zijn recreatie mogelijkheden (o.m. tennis) voor de vol wassenen, en er is een kindertuin an nex zwembad voor de jeugd. Voor stafemployees zijn in de afgelopen ja ren veel huizen gebouwd. Het zijn mooie, ruime hulzen, die zeer be langrijk voor het tegenwoordige Indo nesië op een eigen waterbron en een eigen electrlciteitscentrale zijn aange- QVER 35 JAAR zal de graanpro- duktie in de wereld verdubbeld moeten zijn en de dierlijke pro duktie tien keer zo groot moeten worden, dan pas is er voor iedereen genoeg voedsel. Want die wereld bevolking van nu, bijna drie mil jard, zal in het jaar 2000 de zes miljard hebben overschreden. In datzelfde jaar 2000 zal ongeveer 80 procent van de wereldbevolking wonen in de landen die wij nu onderontwikkeld noemen en slechts een vijfde in de nu ont wikkelde landen. Tot deze berekening kwam gisteren dr. S. L. Mansholt, de vice-voorzitter van de commissie van de EEG, in Wageningen ter gelegenheid van de herdenking van het feit dat Wage ningen 700 jaar geleden stadsrechten kreeg. Het was geen toeval dat de landbouw en wat daar mee samenhangt het on derwerp van de rede van de heer Mans holt was en ook niet dat hij als land bouwdeskundige uitgenodigd was om te komen spreken. Wageningen is immers de stad van de landbouw, de stad waar een kwart van de oppervlakte door land bouwhogeschool en instituten is bezet, feit waar mr. J. Klaasesz, de Commis saris van de Koningin in Zuid-Holland later op geestige wijze over zou spre- constateerde de heer Mansholt. Wat moet dat over 35 laar wel niet worden. Wij hebben niet alleen de morele plicht te helpen, hier is sprake - reldomvattend probleem. bereid zijn financiële en technische hulp ter beschikking te stellen. De boeren van de gehele wereld behoren kennis te krijgen van de dingen die in Wagenin gen worden gepresteerd. Hoe onvoldoende de huidige Inspan ning ls moge blijken uit het feit dat Noord-Amerika en Europa met 17 pro cent van de wereldbevolking 36 procent van de agrarische produktie voortbren gen. Het Verre Oosten levert met 35 procent van de wereldbevolking slechts De Amerikaanse filmster Dolores Hart heeft bekendgemaakt, dat zij haar film carrière heeft opgegeven. Zij is in e~ 28 procent. Bij ons is de agrarische produktie sedert de oorlog per hoofd van de bevolking gestegen met 40 procent, in Afrika, Verre Oosten en Zuld-Amerika ls die gedaald. Ir Klaasesz hanteerde de humor als geducht wapen om er de Wagening- landbouwspecialisten mee te lijf te in. Met gemengde gevoelens citeerde een uitspraak van Georges Duhamel r het hoge intelligentiepeil der Wa- geningers die intellectuelen, zo vulde hij dit citaat aan, zijn allemaal in een richting gespecialiseerd en sterk intro vert. Daarom is het maar goed dat geen Wageningse hoogleraar een toespraak houdt want over de landbouw als totali- zou deze man niets meer kunnen zeggen. Mr. Klaasesz had al een naam be dacht voor de uitbreiding van Wage ningen aan de overkant van de Rijn, zoals die is gepland door de planolo gen: Vadapest naar analogie van Boe dapest. Vadapest van twee astronauten in een baan om de aarde: het project Gemini. Dit zal waarschijnlijk in het laatste kwartaal van 1964 gebeuren. Het project Mercury is dus beëindigd. Dit heeft het hoofd van het Ame rikaanse bureau voor ruimtevaart (NASA), James Webb, gisteren meegedeeld. Bij het Gemini-project zal men ook oefeningen houden die het mogelijk moeten maken dat twee ruimtevaar ders elkaar in de ruimte zullen ont moeten. De ruimtevaartdeskundigen hebben de kosten van nog een Mercuryvlucht afgewogen tegen de wetenschappelijke Ïegevens die nog zouden kunnen en verkregen. Het merendeel vai astronauten zelf had graag nog Mercury-vlucht willen maken, maa NASA-leiders raamden de kosten op acht tot tien miljoen dollar en achtten het kennelijk dit niet waard. Webb zei dat het gehele ruimtevaart programma, dat thans in zijn derde jaar is, ongeveer 35 miljard dollar zou kosten over een periode van tien jaar, waarbij inbegrepen het landen var ruimtevaarders op de maan (Apollo) Hij vond dit een redelijke prijs. Er zou ten slotte een ruimtevaart var zelfs vier weken moeten volgen als on derdeel van de poging om een mens vei lig op de maan te doen landen en naai de aarde te doen terugkeren. Het maanproject heeft gisteren een onverwacht verlies geleden in het ontslag van het hoofd van deze afdeling Holmes, dat voor insiders als een volslagen verrassing kwam. Holmes heeft twee jaar in rege- ringsdienst gewerkt en keert nu te rug naar het bedrijfsleven. Hij belast met de moeilijke taak het opbouwen van een waarschu wingssysteem over lange afstand i het Noordpoolgebied en moest te vens de werkzaamheden voor het zenden van twee ruimtevaarders naar de maan in 1970 coördineren. Velen gissen naar de reden van zijn ontslag: dat slechts enkele aren nadat de NASA de plannen voor verdere Mer- cnry-vlnchten had afgelast, bekend werd. Het enige houvast bood zijn pu bliekelijk bekend verschil van mening met James Webb over de financiering van het maanproject. (Advertentie) inqewaï (actieve kooltJrage'es) bij maag-en inqewandsl<lachten.ft25 Bonn helpt zeven Afrikaanse landen op militair gebied De Westduitse regering heeft ont huld, dat zij in het geheim militaire hulp verleent aan zeven Afrikaanse landen. De eerste regeringswoordvoerder. Guenther von Hase. heeft op een pers- conferentie vijf van deze landen ge noemd. Het zijn Nigeria, Soedan, Gui nee. Somalië en Madagascar, de reste rende twee landen wilde hij niet ver melden. Zij krijgen weliswaar militai re steun, maar officiële overeenkomsten waren nog niet getekend. De woordvoerder zei nog. dat de tot dusver betrachtte geheimhouding over deze militaire hulp „volkomen zinloos" en schadelijk voor West-Duitsland was geweest. Von Hase deelde mee. dat de militai re hulp was verleend op verzoek van de desbetreffende Afrikaanse regeringen. In geen enkel geval had West-Duitsland het initiatief genomen. In Nigeria hielpen Duitse deskundigen aan de opbouw van de luchtmacht. In Soedan leverde West-Duitsland uitrus ting en pantserwagens en was het be hulpzaam bij de aanleg van een ra dionet", Guinee kreeg hulp bij de "we genbouw. De Westduitse hulp aan Soma- J?® geldt volgens Von Hase voorname lijk de politie en de levering van mo torvoertuigen en radio-uitrusting. Aan varen tot dusver vijf verd. ipni^niviiuuavei" vijl pa- trouiUeboten voor de kustpolitie gele. Frans-Duitse verdrag in Assemblee De Franse minister van buiten landse zaken, Couve de Murville, heeft gisteravond tijdens het debat in de Nationale Vergadering over de ratificatie van het Frans-Duitse verdrag gezegd, dat dit verdrag „een beslissende bijdrage" zal vor men tot „de vrede voor de komende generaties". Couve de Murville was de belang rijkste regeringswoordvoerder bi.1 de aanvang van dit tweedaagse debat, dat volgens politieke waarnemers in Parijs geen moeilijkheden zal op leveren door de grote pro-gaullisti sche meerderheid in de Nationale Vergadering. De bewindsman haalde redevoerin gen van sir Winston Churchill aan om het standpunt van de Franse regering kracht bij te zetten. Hij zei dat Chur chill al vanaf 1946 heeft verkondigd dat de vorming van een Verenigd Europa af hankelijk zal zijn van Frans-Duitse over eenstemming. Churchill had ook ver- klaard^ dat Frankrijk en Duitsland sa- leiding in Europa zouden ne- dat Engeland, het Britse Ge menebest, de Verenigde Staten en Sowjetunie de vrienden zouden zijn (Advertentie) l Behalve van de water leiding en de olieleiding kan men tegenwoordig ook al spreken van een melkleiding. Volgens het Russische persbureau Tass is er in het noor den van de Kaukasus namelijk een 2.800 meter lange plastic pijpleiding aangelegd voor de afle vering van melk van de op ongeveer tweeënhal ve kilometer hoogte ge legen welden aan melk fabrieken in een dal. I Bert Gerard uit Buffa lo (V.S.) heeft in zijn testament bepaald dat bijna veertig mille van zijn nalatenschap zal worden besteed voor de verzorging van zijn par kiet. De man, die geen erfgenamen had, was ge pensioneerd verkoopdi recteur. De rest van zijn bezittingen, ter waarde van ruim een half mil joen gulden, heeft hij aan liefdadige instellin gen geschonken. I De Ghanese regering zal binnenkort bij het parlement een wetsont werp indienen waarbij op het verbouwen van Indische hennep levens lang en op het roken van de daaruit gewon nen hasjiesj twintig jaar gevangenisstraf wordt gesteld. De regering wil hiermee een eind trach ten te maken aan de ge neigdheid van de jeugd om dit genotmiddel te roken. I Een hoofdredacteur van een Zuidafrikaans blad is gisteren berispt omdat in zijn krant een spotprent had gestaan die het deed voorkomen, alsof het parlement „een verzameling bandieten" was. Bij de gewraakte spotprent stond geschre ven: „Jazeker, er is een verschil In Mississip pi schenden de bandie ten de wetten, in Zuid- Afrika maken zij ze...." De hoofdredacteur heeft inmiddels het parlement zijn verontschuldigingen aangeboden. Een Belgische recht bank heeft gisteren twee mannen veroordeeld tot vier en drie jaar gevan genisstraf en een boete van ieder 140. De man nen hadden valsheid in geschrifte gepleegd en president 1 jombe van Katanga een bedrag van 475.000 Zwitserse francs (bijna vier ton) afhan dig gemaakt. Tsjombe krijgt 85.000 schade vergoeding. I Op een Londense vei ling zijn gisteren weer de mooiste schilderijen van hand tot hand ge gaan. Er kwam duide lijk verschil aan het licht tussen „westerse" en communistische kunstwerken. Een doek dat Russische dansers voorstelde, ging voor 46.000 pond van de hand, terwijl een schilderij dat balletdanseressen uit beeldde en dat in het be zit was van een rijke Amerikaan, voor 105.000 pond in handen van een Londense kunsthande laar kwam. 1134. Tijdens stormweer heeft de vislebeelden ons anders zouden doen wind een snelheid van ongeveer geloven), nog veel grotere wlndsncl- 90 km, hoog genoeg dus, om onge- heden komen regelmatig voor op lukken te veroorzaken. Ook grotere grote hoogte In de atmosfeer. Vlak windsnelheden van 120 en 130 km onder de stratosfeer, ter hoogte van worden zo nn en dan gemeten, ongeveer 10 km, waaien boven de maar dan wordt in het algemeen gematigde breedten geregeld westen- gesproken van een „zeer zware winden, waarvan de snelheden wls- storm of orkaan. aelen van 200 tot 400 km per uur! Tijdens de stormvloed van febru- De grootste snelheid van deze lucht- ari 1953 traden windsnelheden op stroom is dus ruim tweemaal zo tot 145 km per uur, en op ver- groot als die, welke bij de ramp- schillende plaatsen langs de kust spoedige tornado's op zeeniveau en op de lichtschepen middelde zelfs vele 120 km/u. De zwaarste wind stoot, ooit in ons land geregis treerd, trad op tij dens de windhoos van 5 november 1958, toen op Vlie land een windsnel heid van 198 km het ge- werden gemeten (en die hovend it„ lang 90 tot nog op beperkte schaal optreden). Voor deze, naar het oosten ijlende luchtstroom heb ben de Ameri kanen uiteraard weer een kernach- TOCH IS HET ZO! tige „Jet- conform het woord straalvliegtuig) getekend. Maar dan zijn we ook het Nederlands met „straalstroom" meteen beland bij de windhozen, zouden kunnen vertalen, op ge- tornado's en cyclonen, waarin de vaar van een terechtwijzing luchtstroom Inderdaad snelheden van de zijde der taalkundigen, van 200 km/u kan bereiken. die onze vertaling waarschijnlijk als Hoe vernietigend dergelijke na- een bijzonder lelijk Amerikanisme tuurrampen kunnen zijn, behoeven zouden brandmerken, bij welke op- we op deze plaats niet uiteen te merking we ons dan met genoegen zetten, want iedere afbeelding die aansluiten. ons uit de Amerikaanse of Japanse Hoe het ook zij, voor vandaag is tornadogebieden bereikt, vertoont het voldoende te weten, dat boven hetzelfde beeld van volledige ver- de gematigde streken ter hoogte woesting. Gewassen, tot de zwaar- van zo'n 10.000 m lucht naar het ste bomen toe, worden ontworteld, oosten gespoten wordt met een snel- denren en ramen van huizen bar- held die maximaal alle atmosferl- sten letterlijk open, daken worden sche snelheden ln lagere luchtlagen weggerukt en afgescheurd en al het aanzienlijk overtreft, wrikbare wordt ontzet, kortom, de Gaan we nu nóg een stapje hoger onderdruk ln de hoos veroorzaakt het luchtruim in, dan doen voorbij een chaos, die de menselijke ver- de stratosfeer op het gebied van nlelzucht ln oorlogstijd dicht nabij de temperatuur zich verschijnselen komt. voor, die we daar allerminst zou- Zijn deze weersgesteldheden op den verwachten, aarde gelukkig vrij zeldzaam, al- Daarover een volgende keer. thans geen regel (hoewel de tele- Nadruk verboden. de landen, die borg staan voor het nieu we Europa. „De hereniging heeft plaats gehad", aldus de Franse minister. „Het ver schrikkelijke verleden zal niet langer onze politiek achtervolgen. Nu is de toe komst belangrijk en de toekomst van Frankrijk is noodzakelijkerwijs die van Europa". Verandering Couve de Murville zei, dat de Frans- Duitse verzoening, de vestiging van de gemeenschappelijke markt en de moge lijkheid tot vorming van een Verenigd Europa, zowel op het politieke als het defensieve vlak, diepgaande verande ringen in de betrekkingen tussen de Verenigde Staten „onze bondgenoot", en' Frankrijk tot gevolg zullen hebben. Volgens hem is de tijd voorbij waar in Frankrijk en Duitsland, afzonder lijk of tezamende hoop koesterden in heel Europa te domineren. De leidinggevende macht kon slechts Rusland zijn. „Daarom moeten we trachten op zijn minst hier een te genwicht voor te vinden, al is het maar ten dele", aldus de minister. JOKLIK EN BEN GAL: 60 DAGEN De twee beklaagden in het proces in Bazel, Josef Ben Gal en Otto Joklik, zijn gisteren beiden veroor deeld tot twee maanden gevangenis straf. Zij werden beschuldigd van het uitoefenen van dwang. De advocaat dr. Karl Senn zei dat Ben Gal en Joklik in hoger beroep zullen gaan. Het vonnis betekent hun onmiddellijke invrijheidsstelling. De rechters hadden zeven uur in raadka- ler doorgebracht. De president van de rechtbank, dr. Emil Haeberli, zei dat het vonnis geen politiek vonnis was, maar dat is vast gesteld dat Egypte Israël wil vernieti gen Ben Gal en Joklik zullen Zwitser land niet meer mogen binnenkomen, behalve wanneer zij in hoger beroep moeten verschijnen. Kennedy 30 juni in Italië Pierre Salinger, de perssecretaris van het Witte Huis, heeft gezegd dat presi dent Kennedy 30 juni in Italië zal aan komen en in de namiddag van 2 juli zal vertrekken. Hij voegde hieraan toe dat in de hui dige plannen slechts verandering ge bracht zou kunnen worden indien het conclaaf langer zou duren dan ver wacht wordt. In dat geval wordt aange nomen dat Kennedy de Italiaanse rege ringsleiders in Milaan zal ontmoeten. De Gaulle gerust over opvolging In een toespraak te CognE heeft ge neraal de Gaulle gisterochtend gezegd: „Mijn taak zal eens eindigen. Men houdt zich druk bezig met de vraag wie er na mij zal komen. Dat is normaal. Ik denk daar een beetje minder over, om dat ik weet dat de oplossing van het probleem niet ligt in de een of andere regeling, maar in de Fransen zelf en in de Fransen heb ik vertrouwen." De zes pauwen in de tuin van het gemeentehuis van Cognac doorspekten de toespraak van het staatshoofd met hun bekende scherpe kreten. De burge meester was daar al bang voor geweest en hij had de dag tevoren de tuinman gevraagd of er niet wat aan te doen r'as. Deze wist wel iets. Hij legde 's avonds meelballetjes voor de dieren neer, waarin hij wat opium had gedaan, maar zij toonden er geen belangstelling Britse militair jaar zwervend (Van onze correspondente) De politie te Velp heeft een merk waardige vangst gedaan. Twee agenten die door het villadorp patrouilleerden kwamen op straat in contact met een Engelsman die alleen op een fiets door Velp doolde en een vreemd verhaal op diste over het opzoeken van verdwaalde familieleden. Uitgenodigd mee te gaan naar het hoofdbureau in Velp, bleek de Brit een uit het Britse Rijnleger afkomstige sol daat te zijn. Hij was als sinds verleden j •^,anJ zl*n ond€rd«el weggebleven. Al ae tijd daarna had hij een zwerversle ven geleid. Hij is overgebracht naar de militaire autoriteiten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 5