Land aan het eind
van de wereld
LICHT VERTEERBAAR
HET LEZEN ZEKER WAARD
SPANNING MET
CANNING
FLAG'S MEMOIRES
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 8 JUNI 1963
voortreffelijke film
toont ons gelaat
en ziel van
Madagascar
Er zijn misschien weinig stre
ken ter wereld, die zo'n boeien
de geschiedenis hebben als het
eiland Madagascar. Men denkt:
het ligt aan de rand van Afrika
en de bevolking zal wel uit ne
gers bestaan. Niets is echter
minder waar. De bevolking,
althans dat gedeelte, dat poli
tiek en cultureel de leiding
heeft genomen, komt van
«eer verre streken. Wij Neder
landers kennen hen wellicht
beter als enig ander blank volk
in de wereld: zij komen n.l.
uit Nieuw-Guinea, Borneo en de
Maleise Archipel. Hun schepen
yf: werden eens in verre tijden
:17 Jimet de Noord-Oost Passaat uit
de koers gedreven en steven
den regelrecht op de kust van
Madagascar aan.
Een eiland, waar
ij) zich thulsvoel-
den. Deze volken
van Maleise en Po
lynesische origine
namen het eiland
in bezit; voerden
s hun slaven aan uit
4 het Afrikaanse vas
teland. vni. Mo
zambique en wat
tegenwoordig de
bevolking van Ma-
ij dagascar uitmaakt
i li een vermenging
van Maleise en
Negroïde elemen
ten, welke geleld
7oaAeeft tot een zeer
fraaiboetcnde samenle
ving.
28xj Het is aan het
Initiatief van de
Bociété des Missi-
e rlclBns Protestantes de
"''"Lausanne te dan
ken, dat de zeer
bekwame filmre-
I' glaseur Henry
Brandt dit boeien
de eiland met z|jn
Serrassende cul
tuur voor ons heeft
opengelegd. „Land
IQ aan het eind van de wereld" is de
1JJ Nederlandse titel van de voortref
felijke 16 mm-kleurenfilm, die in
ons land door Filmcentrum
geïntroduceerd werd. Als aan het
Duuikind van deze bijna anderhalf
zeuur durende film gezegd wordt:"
uchttjtfadagascar, aan het einde van
Hifle wereld: zó toonde het ons
elpoofcijn gelaat en zijn ziel", dan kan
ametjnen dit ten volle onderschrijven.
diï)it is ten volle waar: gelaat en
1 wuPl' uiterliik en innerlijk.
aar- Ruim 150 jaar geleden bracht
en z^oning Andrianampoinimeru het
"'hland onder een centraal bestuur.
ider zijn leiding werden de
Peteifassen hii Tananarivo ontgonnen
Dodencultus
Het oude heidendom heeft er
een taai leven. Men offert op de
altaren voor de „goden van het
Oosten". het land vanwaar
de wijze voorvaderen eens kwa
men. De dodencultus is onuitroei
baar. De levenden wonen in hui
zen van leen» en stro, maar voor
de doden worden granieten wonin
gen gehouwen:
Tijdens het dodenfeest uorden
oude verhalen verteld bege
leid door een band van Mada-
gaske,
zikale i
de oude Fra
fanfaremuziek gesyncopeerd heb
ben tot jazz. Verteller e
kanten zijn gekleed ii
Franse uniformjassen: rood met
veel goud.
Maar van graniet zal eens eilandbevolking: 100.000 kinderen
mijn tombe zijn: per jaar. De zending steunt de
mij beweent en plannen der actieve regering en u_ „„a„,e van
Nederland samenhangt, Dit.doet
graf, tevreden,
Honey for the Bears, is de
voor tweeërlei uitleg vatbare
titel, die Anthony Burgess,
één der meest prominente
Engelse auteurs van het
ogenblik, aan zijn jongste
werkstuk heeft gegeven. Al
lereerst is er natuurlijk de
letterlijke betekenis van „ho
ning voor de beren", maar al
na enkele hoofdstukken wordt
het duidelijk, dat Burgess dit
niet heeft bedoeld, want Ho
ney, de Amerikaanse vrouw
van de Engelse antiquair
Paul Hussey wordt een prooi
van de Russische beer.
En daarmee zitten we dan
direct middenin de „comedy",
waarvoor het Nederlandse ko
medie zeker geen juist equiva
lent is. Anthony Burgess geeft
er in zijn schrijftrant blijk van
die typisch-Britse „comedy"-
stijl vol droge, scherpzinnige,
vrijwel nooit zouteloze humor
volledig te beheersen
ze „comedy" over
sey en zijn Ameri
kaanse Honey is de
lach heel vaak
maar juist meester
over de traan, met
andere woorden:
het verhaal van
Burgess (overigens
met de Burgess,
tragi-komedie.
Want: Paul Hussey gaat
met een Russisch schip vol fel
low-travellers (hier: mederei
zigers, zowel als met het
communisme sympathiseren-
den) uit Londen naar Lenin
grad.
Voor de Sowjet-autoriteiten
Samen leven
Samen leven, door G. J. H.
Griffioen en J. W. Ooms. Uit
gave N.V. De Graafschap, Aal
ten.
Ongetwijfeld bevat „Samen le
ven". een boekje waarmee de au
teurs het (christelijk) onderwijs
in de maatschappijleer willen
dienen, veel waardevols. Het is
helder geschreven en overzichte
lijk van indeling. Na een inleiding
van staatssecretaris B. Roolvink
geeft het in vier deeltjes een be
handeling van bijna alles wat met
het gezin, de maatschappij, de
de cultuur en de positie
en toeh
Licht-verteerbare vakantiekost, die tóch inhoud heeft: on
der deze categorie «ouden wij de drie boeken, die we dit
maal in ome rnbriek over Engels-talige literatuur bespre
ken, willen rangschikken. Want het gaat niet om letterkun
de van de hoogste orde, maar wel om een drietal werken
van auteurs, die een verhaal weten te vertellen, een verhaal,
dat zich onder het lover van een schaduw-verschaffende
boom in het vakantie-oord gemakkelijk en prettig lesen laat.
En voor alle drie geldt: U kunt in die vakantie in nog zo'n
schilderachtige omgeving vertoeven, u zult tijdens de uren
van lezen alleen maar geboeid bladzij na bladzij verslinden
en die pittoreske achtergrond van het vakantieverblijf vol
komen vergeten.
Hussey dat uiteindelijk doet.
als hij een Russische zwarte
handelaar mee naar het vrije
Finland gesmokkeld heeft (op
het paspoort en op de lege
plaats van Honey) in de ver
onderstelling, dat hij een zoon
van de persona non grata ver
klaarde componist Opiskin uit
de wurgende greep van het
Sowjet-regiem heeft bevrijd.
Pas als de als vrouw verklede
Rus op Finse bodem is ontko
men, ontdekt Paul Hussey wie
hij meegenomen heeft.
ontroerend is het On-
eeuwige °woning rte bezitten niets ïtaref8™8- spFeeM het
ook hier present. Overal
we ontginningsvelden en land
bouwscholen. crèches en zieken
huizen. De Noorse zending heeft aio Jllcil oreuilus CC11 luuolc Ul_
school geopend voor doof- fe1&tog"bed*St"e°gevenT"Helias
zodat het ii
voldoende kan bieden, zelfs niet
slechts een globale
kunnen veranderen. Om de
of drie jaren graaft
den op en in vrolijke stoet, bege-
mitieve gebruiken,
De Madagasken zijn zeer kunst
zinnig. Overal op het eiland
hebben zij uit hout of been grote
beelden opgericht. Hier een zal
ving, ontleend aan een oude
leid door schetterende jazzmuziek
begeeft men zich naar de markt
plaats, waar het dodenfeest miri„v.
wordt gevierd. Gezeten tussen de 0Dei^taand
doden luistert men naar de ver- °I?.n5Ut5?
tellers, die begeleid door de mu
ziek, de oeroude verhalen vertel
len. Na het feest worden de do
den In nieuw lijnwaad gewikkeld
en in feestelijkestoet weer naar
hun prachtig graf gedragen.
Geen rouw of smart: zij hebben
het toch beter dan wij; zij heb
ben een prachtig huis en worden
hoogvereerd door het nageslacht..
gebed in gebaren
me leerlingen bidden het
harten mee.
Een merkwaardig land, dit Ma-
het de schrijvers ook niet ge-
een evenwichtig geheel sa-
- wicJ te stellen. Een enkel voor
de doofstom- beeld: de p-b 0_ doet men in acht
1 hun regels af, voor de loonvorming
zijn drie pagina's uitgetrokken. De
gilden krijgen ruim twee pagina's
dagaSC.!Li, JS1™h9'?e,9.¥m ,nog' wat ongeveer evenveel
,e MhrS 1 v de huidige vakorganisaties be-
Laat de doden
vertoon van pracht en praat Nog
heden ten dage dragen de negroï- ia u
de volksdansen de klankkleur der Razafimahefa die
Voor de kinderen (100.000 ieder
jaarwordt tegenwoordig door
de Zending uitstekend gezorgd.
ook schikbaar werd gesteld. Ver-
verfijnde der vervallen de auteurs vaak in
rvan het vage algemeenheden, terwijl hun
n ziel te taalgebruik verre van smetteloos
ons deze js („grootwerkgevers"!), wat voor
een schoolboekje bepaald een ern-
EV. GROLLE =tig nadeel is üe poging om een
duidelijk beeld der maatschappij
te geven, verdient echter waarde
ring. Met een goede leraar is het
boekje bovendien wel bruikbaar.
Ontroerend
de
ntjes,
Franse fanfaremuziek.
Zeboe-kudden
d la-tn de rijstcultuur ingevoerd. Zijn de eenvoudige
groot bewonderaar
Napoleon en een sergeant uit
eensAet Napoleontische leger, Robin,
Toenfefde hem de Franse beschaving.
[chen|endelingen kwamen en de Bijbel
erdeii^Mci vertaald. Velen werden er
er depristen, maar toen zijn vrouw, de bosbouw
,,Oh"Jlanavalona de bloedige, hem op- he' Noorden,
eenïrolgde liet zij de Christenen bij !,?u'h.akker. onafgebroken weer-
ons,,;" jklinkt. In het Zuiden de rijke Ze-
Jluizenden ombrengen, maar het
•jarige ds.
zijn ge-
iooi in de Opstanding getuigt en
de moed heeft tegen de wijdver
spreide dodencultus in te gaan:
„Ik houd van Madagascar met
heel mijn hart. Mijn ouders, mijn
vrouw en mijn nazaten zijn in
mijn vaderland begraven. Na
-ï hun prau- mijn dood zou ik bij hen willen
de Oostkust; de rijstbou-
wers tegen de hellingen der ber
gen (de sawahs doen Javaans vraagd. Daar wlï
aan), de woestijn, die een groot worden,
deel van het eiland bedekt et
waar de strijd om het water iede
re dag opnieuw een oergevecht is;
de bergstreken
ik heb een stukje grond
de tuin van de pastorie ge-
begraven
alleen, en
daar wil ik rusten tot de weder
komst van Christus, mijn Heer
boekudden: magere, taaie dieren.
school
de bijl van de bespreekt men de tekst: „Laat
de doden hun doden begraven".
Daar is moed \oor nodig in deze
samenleving, waar juist de aard-
dodencultus zo hand over hand
hljiens gezaaide zaad bleef vrucht die niet gehouden worden
riepl°ortbrengen: Madagascar werd vlees, noch om hun melk, alleen toeneemt,
onsien protestantse natie. maar om glorie bij te zetten aan Maar ondertussen is er ook e
titer- de macht van hun bezitter. Als nieuw Madagascar in wordir
nne- "e cultuur werd echter Frans deze sterft worden zij geslacht: Een jongerepubliek, waarvan
blijhet veel fanfares en uniformen en 20,50,100 dieren al naar zijn bezit, leiders open ogen hebben vc
be-
ko°#
Uit de tijdschriften
noodzakelijkheid enkele tijd-
chrlften te bespreken wordt dit-
j;daal aantrekkelijk door de ge-
uJ.J lichten die ons er doorheen aan-
Ijken. Voor Maatstaf (uitg. Daa-
te zeggen het pr
ter zelf, kunnen
Rodenko zou ongetwijfeld
Paul
'met"twee maten
door de
Den N.V., Den Haag) gaat dit land Holst te scheiden i;
■ppk e"8 In letterlijke z«n op: de
lag toont ons de 75-jarige A. Ro-
»nd Holst, peinzend weliswaar en
Ich officieel van geen toeschou-
rer bewust, maar in een karak-
tristleke houding met de hand
an de mond. De dichter kluift er
Jet op, zoals Lc Penseur van Ko
pend fn> maar hij is bang dat hem
rechts.
Dit tweede
de jaargang i;
Roland Holst-..0_
Dat is vijf jaar geleden gebeurd, afgebroken
bladzijden onder de titel Wat be
waard bleef wordt gevolgd door
een kort gedicht De allernaaste.
De eerstgenoemde bijdrage is een
Ro- variatie op het bijbelse thema, dat fragiel, voornaam
«n nm- dne woorden is zelf-wegcijferende mensenliefde,
links en door Goethe
samengevat: stirb und werde.
n de elf- Het graan moet in de aarde val-
sterven. wil het vrucht
Natuurlijk is dit alles niet nuch- ge jeugd. Als De Jong was blij
er en letterlijk zo bedoeld, maar licht van zijn moeilijke, armoedi-
deze half-legendarische inkle- ven leven, zou hij nu 75 jaar zijn
ding openbaart zich de hele Wilma en slechts enkele maanden ouder
haar zich- dan Roland Holst. Op 19 oktober
zal het twintig jaar geleden
hunkerend
de dood heenreikende
geworden, dragen. Haar levenshuisje wordt vloed die eerust
a«Ho,,rH afvphrokpn en ttnne .V.'°.ea> Ql? ge USl
blijvi
>od je
woord zal ontglippen dat
pëtisch niet op door kan. Het
ingrljkste bij dichten is immers
et verzwijgen.
het contact als door een toeval i
hersteld, schrijft over de Oxford-
se tijd (1908—1911) en staat enke
le foto's af. Men kan er de 20-
jarige dichter op terugvinden.
deze gedachte i\
veertig jaren zoend. Wilma leeft c
Dubbelportret
dom zonder verbittering
veel sterker nog: een ouderdom
waarin het ineenschrompelende ...s ...uic,
lichaam doorschenen wordt door handel, Rotterdam
jeen geest, een ziel, die reeds
veel minder melkmuilachtig dan thuis
blijvende zijn, dat hij viel als slachtoffer
van een Silbertannemoord door
Nederlandse 6.S.-ers. Het stuk
van zijn vriend Coster (een
vriendschap die de tijdelijke ver
wijdering door uiteenlopende le
vensbeschouwing te boven is ge
komen i betekent een waardevolle
bijdrage tot de documentatie van
De Jongs leven.
Merkwaardiger nog dan de het gros van de rest en met
facht van het haar waarbij toen moderne scheiding midden baars
jn het-haar. Het essay Een Ge- mosfeer
heim Klooster van zijn eigen hand ^eefd
en in zijn eigen idioom is r
lijk leesbaar, maar steekt
Toch blijft straks iets onbepaal- schreven herdenkingsartikel
z« eleide economie een herinnering
de at- A.
rechter visionair, het linker
Trouwens, de beide ge
it la-f^tshelften zijn onderling
waarde ver uit boven het praatje terminologie
haar hangen
om de plek waar ze ge-
gewerkt heeft. Een jong
paar ondergaat het op de wandc-
i: Wilma'
SS?
ik wil toch
wat Maatstaf
Jan En-
namelijk een tien jaar geleden ge- Sen vermeld
Qf-hrPUAn hAl-Honlrinnc-irlilfAl n VermclQ,
M. de Jong van Dirk Coster. b°f ef.Ve b P°
pr rtp titpi Rprinnorinffbn oeireii. net
onder de titel Herinneringen
Jan Engelman en het sukje
Carmiggelt, dat wel erg in
face het anecdotische is blijven steken.
Wilma
rinir "llUerid en het gelaat
B_„ felender dan en profil. Er bc-
an" laat een techniek om een ge
ver- .chtshelft met zijn spiegelbeeld
even I completeren, waardoor men
:rs Sin iemand drie portretten ma-
Dag ?n kan (alle drie en face natuur- delen: Ontmoeting (uitg. Bosch
>rkt*r> namelijk eerst gewoon, dan Keuning N.V., Baarn) opent het en daarbij t
M gezicht opgebouwd uit de rech- gezicht op de onlangs 90 jaar ge- kend geluk.
conventioneel, SP---J
-rwint hier de heten dat deze kopij
letter en haar boodschap treft gerentijdschrift werd
doel. Een wonderlijk gevoel wordt trouwd. Kentering ziet
vriendschap. Het is goed dat
mevrouw M. Coster-Van Kranen
donk dit stuk heeft afgestaan en
het mag een sympathiek gebaar XmUit'ai,
7V£"i
fc" helft en ten slotte het gezicht worden Wilma. De redactie her- de.
fkregen uit de linker helft, denkt haar in een korte inleiding. Heb jij dat ook?"
dusdanige verluchting zou waarna de stokoude romanschrijf- „Ik ook,
ster zich....als dichteres ontpopt.
Hoist's dichtwerk, om met Een verhalend
twee Zo gaan ze zwijgend verder.
gelman over Nijhoff, De dichter
en zijn generaals, dat weer eens
aantoont welk een gecompliceerde
figuur Nijhoff is geweest (hier
Nijhoff als militair en Nijhoff als
trkpvpr chauffeur)in Ontmoeting ontmoet
in 7iin men de schrijver van letterkun-
m neties eestpnéild dige studies F- w- van Heerik-
aanvaardbaar uit al huizen als dichter met eerl'jk €n
aanvaardbaar u t al eenvoudig werk, eigenlijk gecon-
van de echte centreerd proza, en in Kentering
van ae eente vind( men een fragment uit een
nieuwe roman Mijn levende scha-
Tn dit stuk over De Jong vindt duw van p?ul de Wispelaere. Bij-
men, als ik het zo zeggen* mag, n,a zou ik schrijven „ik doe
de ontnuchterde Coster, de Cos- slechts een greep uit de rijke in
ter na de moedwillige degradatie, J}°ud", want alle drie nummers
kleiner, maar sympathiek en men- bevatten meer goeds dan ik heb
selijk. De figuur van A. M. de gesignaleerd.
Jong wordt vooral gezien in het C. RIJNSDORP.
moet het er op lijken, dat deze
antiquair uit Sussex en zijn
vrouw Belinda (Honey) als ge
wone vakantiegangers de reis
naar Leningrad maken, maar
in de koffers van Paul Hussey
(Pavel Ivanovich Gussey voor
zijn Russische vrienden) be
vindt zich een voorraadje
prachtig nylon-damesonder-
goed. dat hij ten bate van de
weduwe van een overleden
vriend (die wel meer zulke
zaakjes opknapte) via de Rus
sische zwart* handel in Lenin
grad aan de wat hun „founda
tion" betreft niet zozeer ver
wende Sowjet-dames moet slij-
ijn weg twee
-v- figuren
jolitie-
ge\'en, van de man, die altijd
in het hoekje zit, waar de sla
gen vallen en in de loop van
het verhaal tekent de auteur
niet alleen scherp het karak
ter van Hussey en de overige,
soms kostelijke hoofdpersonen,
maar hij geeft er bovendien
blijk van. tijdens een recent
bezoek aan Leningrad zijn oge
goed de kost te hebben gege
ven, want de Russische toe
standen zijn raak en levendig
beschreven.
Honey for the Bears, door
Anthony Burgess. Uitgave
Heinemann, Londen.
ten.
Paul vindt op
werkelijk komisct
als tegenspelers: de pol
mannen Zverkov en Karam-
kin. die hem telkens weer het
vuur na aan de schenen leg
gen. Belinda, die al aan boord
van het schip een huiduitslag
krijgt, valt in de handen van
een vrouwelijke dokter. Zij
antvangt een gratis, maar ver
plichte medische behandeling
en Paul moet intussen zien
zijn goederen kwijt te raken.
Aan boord van het schip heeft
hij twee van zijn nylon-onder-
jurken ten geschenke moeten
afstaan aan de vrouwelijke
dokter en aan de stewardess
Lukerya, die spijtig zegt: „In
de Sowjetunie hebben we zul
ke dingen nog niet. We zullen
ze spoedig ook bezitten. De
belangrijkste zaken gaan voor:
medische zorg voor allen en
gratis voedsel en de verove
ring van de ruimt*...."
Zo gaat het verhaal door,
vol humor, vol ironie, af en
toe bijtend sarcastisch. Belin
da komt in aanraking met een
andere vrouwelijke arts, die
meer dan een vriendin van
haar wordt en Paul is zijn Ho
ney kwijt geraakt aan de Rus
sische beer Hij is trouwens
ook een gedeelte van zijn val
se ondergebit verloren, omdat
de tanden loszaten en de Sow-
jet-douane het tubetje lijm als
een verdacht object in beslag
heeft genomen.
Bur
niet i
kant van Belinda's en Paul':
zaak in en dat is een aspect
van het verhaal, dat de auteur
er voor ons gerust had mogen
uit laten. Hij wandelt er even
zorgeloos over heen, als Paul
Nam Paul Hus
sey in het hier
ken boek Honey
for the Bears
een Sowjet-mls-
dadlger mee
naar de vrijheid,
In het met groot
vakmanschap ge
schreven avontu
renverhaal van
de ln Engeland
terecht «eer po-
Cannlng, gaat
het precies om
het tegenoverge
stelde. Bij Hei
nemann Londen
verscheen van
zijn hand de ro
man The Limbo
Line, een boek,
waarop de cli
ché - uitdruk
king: Men leest
Victor Canning schrijft zon
der de intellectuele franje, die
Anthony Burgos bezigt. Hij
vertelt zijn verhaal recht op de
man af, zeker niet zonder hu
mor en steeds blijft de lezer
gespannen de draad van het
verhaal volgen, tot hij weet,
hoe het allemaal afloopt.
Sutcliffe, het hoofd van de
Britse geheime dienst, weet zijn
medewerker Manston, die de
contra-spionage er aan gege
ven heeft voor één enkel ge
val toch tot medewerking te
overreden. Irina Tovskaya. een
Russisch danseresje, dat in
Engeland asiel heeft gekregen,
staat, volgens Sutcliffe's in
lichtingen, op de nominatie om
Een avonturier die in
zijn leven heel vaak over de
schreef ging, is Francis La
grange. Jn tegenstelling tot
de beide voorgaande bespro
ken wordt in Flag on De
vil's Island een waar
zij het geromantiseerd ver
haal verteld. Want geholpen
door de Amerikaanse jour
nalist-schrijver William Mur
ray heeft de Fransman La
grange Flag voor zijn vrien
den en kennissen) zijn auto
biografie geschreven pn die
memoires bieden het beeld
van een heel merkwaardig,
zeker niet onsympathiek
heerschap.
bracht hem meer dan goud op
Het was voor Marilyn nog niet
genoeg. Intussen maakte hij
ook Gauguins aan de lopende
band. Ze werden duur, voor
echt verkocht en met enige
trots schreef hij, dat die Gau
guins van zijn hand nog altijd
als echte werken van de Fran
se meester hangen, in het be
zit van een verzamelaar of van
Lagrange ging nog verder. In
een Noordafrikaanse kathe
draal hing een triptiek van een
middeleeuwse Italiaanse mees
ter.
rijke
„Of ik
heb
alles
heb? Nee. En
waarom niet? Omdat ik er met
mijn leven voor geboet heb.
Of ik niet te verbeteren ben?
Ik geloof het niet. Ik ben een
kunstenaar en tegelijkertijd
een schelm... Als ik het nog
eens opnieuw mocht doen, dan
zou ik precies eender hande
len", dit zegt Francis „Flag"
Lagrange ergens in zijn boek.
Wat hij allemaal uitgehaald
heeft? Hij was een arme kunst
schilder. zoon van een bekend
schilderijenrestaurateur, en
door zijn vader in dit vak en
dat van etser tot in de finesses
opgeleid, toen hij. kort na de
eerste wereldoorlog uit Ham
burg naar zijn vaderstad Parijs
kwam. In Hamburg was hij
als Frans spion uitgewezen.
Hij was daar met de OW-ers-
dochter Bauer getrouwd. Hij
moest haar in de steek laten,
zoals hij dat ook, vrijwel
zonder enige spijt met zijn
ouders had gedaan.
In Parijs ontmoette Flag een
man. die hem goud in het
vooruitzicht stelde, als hij heel
zeldzame en heel dure postze
gels vervalste. Flag zag daar
geen kwaad in. omdat die on
zinnige stukies papier toch
maar in de handen van lich
telijk infantiele, rijke verzame
laars zouden komen. Het goud
dat Lagrange met die eerste
vervalsingen verdiende, ver
dween als sneeuw voor de zon,
omdat zijn nieuwe amour"
Marilyn al te ijverig meehielp
de inkomsten op te maken.
Lagrange. de uitstekende
graveur, ging er vervolgens toe
over Engelse en Amerikaanse
bankbiljetten na te maken. Dat
laar een werk wilde bezitten.
Flag schilderde minutieus het
drieluik na en via de bende,
die zijn werken aan de man
bracht, werd de vervalsing
van Lagrange geruild voor het
triptiek in de kathedraal.
Het zou er nog gehan
gen hebben, als de verza
melaar niet in geldnood zou
zijn gekomen en zijn echte
werk op een bekende Londense
veiling te koop had aangebo
den, hetgeen de directeur van
het bij de kathedraal behoren
de museum wakker maakte.
Door expertises kwam aan het
licht, dat in de kerk een ver
valsing hing.
En juist in die periode werd
Flag uit jalouzie door zijn Ma
rilyn verraden. Hij had ook
Frans bankpapier van hoge
waarden nagemaakt en langs
eigen kanalen in omloop ge
bracht. Dat kwam hem duur te
Het kostte hen
op Duivelseiland
VICTOR CANNING
via de Sowjet-organisatie Agrip
(die zich voor het oog van de
wereld met handelszaken be
zig houdt, maar in werkelijk
heid een mantel-organisatie
voor heel onplezierige zaken
is) naar Rusland te worden
ontvoerd. Om aan de praktij
ken van Agrip een einde te
maken wil Sutcliffe die ontvoe
ring laten doorgaan, maar dan
onder het wakend oog van
Manston en een stal van Se
cret Service-agenten. Manston
aarzelt, want hij is al spoe
dig onder de invloed van de
charmes van Irina geraakt.
Toch gaat de ontvoering door,
eerst via Capa, de groep, die
de slachtoffers naar Frankrijk
transporteert. Dan gaat het
vervoer verder met de groep,
die onder de codenaam Laru
werkt en ten slotte zal de sec
tie Limbo voor het eindtrans-
port zorgen naar het Roemeen
se schip, dat gereed ligt om
Irina gedwongen naar haar va
derland terug te brengen. Man
stom steekt daar een stokje
voor. Victor Manning heeft de
spanning en de onzekerheden
tot het laatste ogenblik weten
te behouden en hij heeft met
de lokale kleur van de stre»
ken, die hij beschrijft met
eens extra aangezet.
Hoe het allemaal afloopt?
De Limbo Line wordt afgesne
den Dat willen we wel ver
raden, maar meer niet, want
dit boek is bij uitstek ge
schikt om er zelf eens een zon
nige zomermiddag of een zoe
le dito avond aan te besteden.
The Limbo Linê, door vjc-
tor Canning. Uitgave Heine
mann, Londen.
venop kwam nog eens de straf
voor de fraude in de kathe
draal. Dat was tn 1930. Flag
bleef zeven jaar ii. St. Laurent,
de strafkolonie van Frans-Guy-
ana en acht jaar op het Dui
velseiland. Toen was zijn straf
voorbij, maar bij bleef in Guy-
De ellende van het leven der
gevangenen is door Lagrange
schrijnend besch-even. Door
zijn artisticiteit wist hij zich
privileges te verschaffen, die
andere gevangenen niet had
den. Hij mocht zich als kunste
naar uitleven, in muurschilde
ringen voor de kapel, in por
tretten van bewakers en offi
cieren en in een reeks aqua
rellen van het leven op het
Duivelseiland. Zijn relaas is
boeiend, omdat men kennis
maakt met een wereld, die
men alleen uit andere verha
len kent en die men nu door
de ogen van Flag anders leert
Inderdaad: voor zijn verval
singen op kunst- en pecuniair
gebied heeft Flag met zijn le
ven geboet. Ondanks het feit,
dat hij vrijgelaten werd en zijn
laatste levensdagen, als een
Cayenne mag
slijten.
J. van H.
Flag on Devil's Island,
door Francis Lagrange en
William Murray.
FRANCIS LAGRANGE
