„Jullie scepticisme
stimuleerde ons"
„Penkofsky stierf als een
verachtelijk verrader"
ht een. daafce u;.
Protestants verzet
tegen staatsmacht
Britse bezwaren tegen
Navo - kernmacht
1 Oude 1
Onvriendelijke wens
Directeur met grootse plannen:
Kinine fabriek
in Bandoeng
als voorbeeld
V.S. staken de
ver volzin" van
rode leiders
Dodencijfer ramp
Lissabon: 49
Hoge officieren
ook gestraft
Rusk: Russen konden
wel eens nieuwe
proeven nemen
mmm i
ROBINSON
,,14.95
Offensief in
Lagerhuis
Britten en Russen
eens over Laos
De Gaulle wil
naar Kennedy
Compromis in
luchtgeschil
TOCH IS
HET ZO!
6
7
DONDERDAG 30 MEI 1%3
BANDOENG, mei En dan
ita je in de Bandoengse Kinine-
fabriek, waarvan je al op de
schoolbanken hebt gehoord. Het
is 't grootste bedrijf in zijn soort
ter wereld; voor de Tweede
'een merkwaardig stelsel geplaatst, dat
een bundeling is van elementen als ar
beidsrecht en welzijnszorg, en dat, wat
de profijten betreft, een bijzonder indi
vidueel karakter heeft.
..Wij maken geen verschil tussen
werkgever en werknemer'", aldus ma
joor Soebagio. ..Vakbonden kennen we
niet in ons bedrijf, omdat we een eigen
arbeidersvereniging, de Persatoean Ka-
Tvr i i i i .i t\T *i i ryawan Bhinneka Farma. hebben. Elk
Wereldoorlog werd er vierhon- (Van onze speciale verslaggever lid. elke Karyawan, is verantwoorde-
derd ton kinine-zouten per
jaar geproduceerd, of wel tachtig
procent van de wereldconsump-
tie.
De fabriek is oud. Hij dateert van
1896. Ook een groot deel van het ma
chinepark is alles behalve gloednieuw.
Nu 'het tragische verhaal van een pro-
duktie-proces, dat door gebrek aan ma
chine-onderdelen moest worden gehal
veerd, of gestopt? Verre van dat. De
Bandoengse Kininefabriek, die tot 1957
onder Nederlandse leiding stond, geldt
als een modelvoorbeeld. Het getuigt van
een goede zin voor public relations van
de zijde van de algemene directeur, de
pharmaceut majoor R. Soebagio, dat
hij mij op eigen initiatief uitnodigde.
Gesprek
In het gesprek, dat ik met hem heb,
[vallen een paar zinnen mij bijzonder
;op:
i,,Door jullie scepticisme werden wij
gestimuleerd. Toen jullie hier in 1957
wegtrokken, werd de opmerking ge
maakt dat de zaak nu wel in duigen
vallen zou. We konden niets, we de-
paar jaar zou-
ihoop van ma-
Link van Bruggen)
geheel van Nederlands fabrikaat was,
is uit België. Denemarken en de Ver
enigde Staten aangevuld. Wel is het
thans moeilijk onderdelen van machi
nes te krijgen, die een secondaire func-
lijk voor de goede gang van zaken in
de fabriek, want deze is eigendom van
de gemeenschap en daarom van de Ka
ryawan zelf. We kennen het systeem
van kinderbijslag tien procent van
het basis-salaris per maand per kind
met een minimum van tweehonderd
roepiah per maand zomede dat van
winstdeling, 't Laatste wordt berekend
De export-directeur met op de achtergrond de verschillende pro-
dukten van de fabriek.
horen hierbij, evenals dc produktie-
band, die uit de Verenigde Staten is ge
komen. Als de deviezenschaarste ech
ter is opgelost, zal dit laatste ook
geen probleem meer zijn.
Omdat majoor Soebagio Nederland op
het gebied van kinine als zijn grootste
concurrent beschouwt, is hij erop uit
kennis en techniek uit te wisselen. Hij
heeft reeds contact met het Instituut
voor Tropische Gewassen in Leiden;
dat met de Amsterdamse Kininefabriek
zal binnenkort wel tot stand komen.
Als goed zakenman wenst hij de ki-
nlne-positie van Indonesië op de bui
tenlandse markt eerst zo sterk moge
lijk te maken, alvorens samenwerking
in enigerlei vorm te overwegen. Naar
Japan, de Chinese Volksrepubliek,
Siam. België, Duitsland, Engeland.
Frankrijk. Australiëen de Verenigde
Staten wordt al geëxporteerd. Het uit
geven van verkoopreohten is een volgen
de stap, doch deze kan pas worden ge
nomen, als de Bank Indonesia erin
toestemt voor de fabriek het principe
In de sterilisatie-afdeling van het
nieuwe laboratorium.
De produktie is minder hoog dan
vóór 1940 majoor Soebagio geeft het
zonder meer toe. Maar in vergelijking
met 1957 is hij met honderd ton ge
stegen, namelijk van tachtig tot hon
derdtachtig ton. Als men bedenkt dat
tot de Tweede Wereldoorlog toe met
een drie-ploegenstelsel dag en nacht
werd gewerkt, en dat er thans slechts
één ploeg ingeschakeld is, dan komt
men zelfs tot de conclusie dat de re
sultaten, relatief gezien, nimmer zo gun
stig zijn geweest.
Continu
van produktie-deling op basis van een
tegenwaarde-rekening toe te passen.
Omdat het research-werk van de Ban
doengse Kininefabriek tot 1957 in Am
sterdam werd verricht, is de directie
verplicht geweest er een gloednieuw la
boratorium bij te bouwen. Verschillen
de nieuwe produkten zijn er sindsdien
bijgekomen, waaronder antibiotica en
moderne sulfa-preparaten. In een twee
de fabriek, die in Modjokerto in Oost-
Java staat, wordt verder jodium ge
produceerd. zomede eindprodukten als
ether en vitaminen.
Individueel
Evenals vele genationaliseerde andere
bedrijven in Indonesië is de Bandoeng
se Kininefabriek binnen het raam van
Is dat afstappen van het principe van
continu-arbeid dan toch nog een om
standigheid. waarbij men de wenkbrau
wen moet fronsen?
Als men de algemene directeur aan
hoort. zeker niet.
..Door deviezenschaarste", verklaart
hij, ..kunnen we niet op volle capaci
teit werken. Hoewel onze plantages ki
nabast genoeg leveren, moeten chemi
caliën als zwavelzuur en natriumcarbo-
naat worden ingevoerd. Tot nog toe is
dit slechts mondjesmaat gelukt. Er wor
den nu echter plannen uitgewerkt de
eerste besprekingen met de Bank In
donesia zijn reeds begonnen om op
basis van een soort produktie-deling tot
opheffing van ons tekort aan grondstof
fen te komen. Zowel Duitsland als En
geland en Japan zijn voor kredieten in
imarkt. Het principe is vrij eenvou-
dig. Een deel van de opbrengst van on-
ze export willen we voor onze onont-
heerlijke import gebruiken. Als dit lukt
en ik heb er goede hoop op kun
nen we meteen op het drieploegenstel-
sel overstappen. We kunnen arbeiders
genoeg krijgen we hebben er op het
ogenblik achthonderdvijftig terwijl
het kader al is opgeleid."
Machines
i' Wat de machines voor bewerking en
fabricage betreft, heeft de Bandoengse
Kininefabriek weinig moeilijkheden.
Het machinepark, dat vroeger in z'n
thans tweehonderd procent van het
jaarsalaris bedraagt. Het aantal kin
deren en het aantal dienstjaren, die
men heeft, kunnen deze. twee keer per
jaar uitgekeerde som nog aanzienlijk
verhogen. Zo kan het gebeuren dat een
arbeider met veel kinderen en veel
dienstjaren een hoger bedrag aan winst
deling krijgt uitgekeerd dan een hoge
staffunctionaris, die weinig kinderen en
dienstjaren heeft."
Voordelen
De Karyawan van de Bandoengse Ki
ninefabriek geniet nog veel meer voor
delen. Hij krijgt twee stel werkkle
ding per jaar (de kantoorbediende twee
costuums), een paar schoenen, een
hoeveelheid rijst voor een bijna ouder
wetse prijs (dertien liter voor een ge
huwde man) en alle mogelijke facili
teiten op het gebied van opvoeding en
sport. Er is een pensioenfonds inge
steld, een vrouwenvereniging. waar
van de leden gezinshulp verlenen, als
dit nodig is, enzovoorts, enzovoorts.
Eigenlijk vormen de werkers van de
Bandoengse Kininefabriek een moeilijk
binnen te dringen eiland in de grote,
vol van tegenstellingen zijnde, Indone
sische maatschappij. Degenen, die erop
'zitten, kunnen gelukkig zijn, omdat ze
door de voorzieningen, door welke ze
zijn ingekapseld, enigszins redelijk kun
nen leven. Maar wie er buiten staan,
moeten zien rond te komen met schar
relen en versieren en versieren en
O O
De Amerikaanse regering heeft een
eintle gemaakt aan liaar nu reeds 15 jaar
durende vervolging van de Amerikaanse
communistenlelders.
De nog hangende klachten tegen acht
voormalige hooggeplaatste communisten
zijn geseponeerd.
Geseponeerd zijn de oude klachten
tegen Jack Stachel, Robert G. Thomp
son, Benjamin J. Davis jr.. Henry
Winston, John Gates, Gilbert Gren. Carl
Winter en Gus Hall. Hun leeftijden
variëren van 47 tot 63 aar. Winston, die
eens organisatiesecretaris van de partij
was, is in de gevangenis blind geworden
en verblijft thans meestentijds in het
buitenland. Gates keerde de partij in
1958 de rug toe. De thans 52 jaar oude
Hall is nu landelijk secretaris van de
partij.
De justitie te Lissabon heeft gisteren
enkele (onbekende) personen verant
woordelijkheid ten laste gelegd voor de
ramp op het station Cais de Sodre wel
ke 49 doden geëist heeft.
Volgens officieuze ramingen zijn ver-
Izwestia ontkent geruchten:
De Russische regering heeft
gisteren voor het eerst openlijk
gereageerd op de westerse ver
moedens dat Oleg Penkofsky, die
wegens spionage voor Engeland
en Amerika ter dood werd ver
oordeeld, niet werkelijk terecht
gesteld is.
Sommige westerse bladen hadden,
zoals bekend, gemeld dat de voorma
lige geleerde wellicht een Russische
contraspion was, die tot taak had
westerse diplomaten te lokken tot
compromitterende spionage-activitei-
ten. Het proces zou in dat geval een
schijnproces zijn geweest.
De reactie was vervat in een in
terview van Izwestia met luitenant
kolonel Arjem Gorny, de openbare
aanklager, die Penkofsky (en de
Brit Wynne) vervolgde. Deze zei
over de westerse berichten: dit be
richt is een schaamteloos kranten
verzinsel. Penkofsky is dood. Het
vonnis werd op 16 mei voltrokken.
Hij stierf als een verachtelijk ver
rader.
Op een vraag waarom Penkofsky zo
lang als een Russische functionaris en
een „westerse spion" heeft mogen wer
ken. antwoordde Gorny dat men Pen
kofsky al geruime tijd verdacht had be
vonden wegens zijn aanhoudend streven
om naar het buitenland te gaan, maar
niet onmiddellijk werd gearresteerd om
dat er geen afdoende bewijzen waren.
der ruim 40 mensen gewond, van 16 van
hen is de toestand kritiek.
Aan de commissie van onderzoek is
op de plaats van de ramp meegedeeld
dat het breken van de glazen vensters
van de reclame etalages het eerste te
ken was geweest dat er iets mis was
met de 65 m lange betonnen overkap
ping.
Daarna was een ondersteunende arm
van de overkapping boven het eerste
perron gebarsten.
De commissie is meegedeeld dat de
meeste slachtoffers gevallen zijn onder
nieuwsgierige omstanders.
Bij de gisteren verrichte sectie is ge
bleken dat de meeste slachtoffers ver
pletterd zijn. Anderen zijn gestikt.
De opruimingswerkzaamheden in het
station vorderen goed en gehoopt wordt
dat de spoorbaan binnen twee of drie
dagen weer In gebruik genomen zal
worden.
(Advertentie)
De Amerikaanse minister van buiten-
landse zaken, Dean Rusk, is van me
ning dat de reden dat de Russen wei
geren om tot overeenstemming te ko
men voor een verbod op proeven in de
atmosfeer misschien gelegen kan zijn in
B" het feit. dat de Russen een nieuwe se
tt! rie proeven in de ctmosfeer van plan
zijn.
J, Bij een gesprek met de Russische
i ambassadeur Dobrinin had Rusk geen
enkele aanwijzing gehad dat de Russen
bereid waren om mee te werken. De
4\ minister is van mening dat overeen-
i stemming over ien dergelijk vei-bod
I een belangrijke eerste stap zou betekc-
I nen naar een akkoord over het gehele
II ontwapeningsprobleem. De V.S. zijn in
i de onmiddellijke toekomst geen proeven
I in de damkring van plan te nemen.
I Amerika zal, samen met Engeland, de
Sowjetunie binnenkort nog eens voor-
i stellen de kernproeven in de atmosfeer
te staken.
Zeg jongelui, I i
schuif eens op.
t FELIX is niet
J?, alleen voor jullie,
maar ook voor mij 11
--\ rv
mmm I
MMM
mmm I
W
j
(vlees of vis)
(door de lekkere
harde brokjes
worden de
poezetanden
sterk)
.en voor de hond is er BONZO
IM
Xt
President Kennedy is
gisteren 46 jaar gewor
den. Afgezien van het
feestje gisteravond aan
boord van de Sequoia is
het een gewone werkdag
voor de president ge
weest. De president is
er trots op dat hij, on
danks een aantal kwa
len, waaronder een
zwakke rug die speciale
zorg vereist, slechts
twee dagen ziek is ge
weest tijdens zijn ambts
periode. Na 28 maanden
,,de moeilijkste baan
ter wereld" te hebben
gehad is Kennedy
slechts weinig veran
derd. Zijn gewicht is
niet minder (156 pond)
en hij heeft een paar
grijze haren erbij.
I In Denemarken kampt
men met problemen. In
de wiskunde-opgaven
voor de middelbare exa
mens kwam een „onop
losbaar" trigonomelrie-
vraagstuk voor tengevol
ge van een drukfout in
de tekst. Eerst zou een
nieuw examen afgeno
men worden, maar dit
bleek in verband met de
tijd niet mogelijk. Toen
besloot men het gemid
delde rapport-cijfer van
het afgelopen jaar te la
ten géiden. Daartegen
kwamen echter de „al
fa's" in verzet, omdat
hierdoor volgens hen de
„bèta's" een voordeel
zouden genieten waarte
genover ook een vrijstel
ling van een examenon
derdeel voor de „alfa's"
zou moeten staan. Voor
lopig is het probleem
nog niet opgelost.
Een koolmees in Aal
ten heeft, kennelijk
met huisvestingsmoei
lijkheden kampende, een
zwabber uitgekozen om
zijn nest in te bouwen.
Dc vogel was net begon
nen met de bouw toe»
de vrouw des huizes de
zwabber gebruikte. Na
dat zij hem weer tegen
de muur had gezet
bouwde de mees enthou
siast verder. Het nest is
nu voltooid en er liggen
al eitjes in.
I Louis Guion greep gis
teren een houweel
sloeg ermee in de vloer
van zijn garage. Hij
maakte de vloer vrij
om er cement op te
kunnen storten. De hou
weel stuitte af op
een metalen voorwerp.
Guion bukte zich en
haalde een Duitse gra
naat te voorschijn. Toen
hij wat beter keek bleek
dat er nog meer lagen,
allemaal geladen. De po
litie vertelde later dat
er wel duizend granaten
lagen.
Gorny verklaarde voort* dat zes Rus-
sLscbe hoge officieren en wetenschappe
lijke werkers, die op vriendschappelijke
voet stonden met Penkofsky, disciplinair
zijn gestraft. Hij noemde hierbij o.m.
de naam van maarschalk Varentzow, op
perbevelhebber van de artillerie, die van
zijn functie Is ontheven en In rang Is
verlaagd.
Varentzow. was sinds 1955 opperbevel
hebber. In 1942 onderscheidde hij zich
aan het eerste Oekraïnse front. Hij
nam deel aan de slag aan Oder en
Weichsel en aan de verovering van Ber
lijn. Op het 22ste partijcongres in 1961
werd hij tot plaatsvervangend lid van
het centrale partij-comité benoemd.
De Oostduitse protestanten
hebben van hun kerkelijke leiders
opdracht gekregen, zich te ver
zetten tegen alle inmenging van
de staat in kerkelijke aangelegen
heden. Dit staat in een document,
dat in maart jl. door een kerk
vergadering in de Sowjetzone
unaniem werd aanvaard.
In het document staat dat de kerk het
regime erkent „daar degenen, die de
(Advertentie)
malen 29(48
de sandaal
met het ideale
zachtverende voelbed
•••••••••••••a
macht van de staat in handen hebben,
in de handen van God blijven". De kerk
mag echter geen misbruik van deze
macht dulden, zelfs indien zij hieronder
zou moeten leiden.
Een afschrift van het document werd
gisteren door Associated Press ontvan
gen. Westberlijnse protestantse kerke
lijke functionarissen hebben het als au
thentiek erkend.
Het is de meest sensationele stap van
de Oostduitse protestantse kerk in de
laatste tijd welke resoluut afrekent met
gissingen dat bepaalde kerkelijke leiders
bereid zouden zijn om hand in hand met
de regering te gaan werken.
Sommige westerse deskundigen verge
lijken het reeds met de beroemde „Ver
klaring van Barmen", die in 1934 door
de kerk werd uitgevaardigd in de strijd
tegen de nazi's.
„Wij zouden ongehoorzaam aan God
zijn als wij niet voor de waarheid opko
men, als wij zwijgen wanneer (staats-)
macht misbruikt wordt, en als wij niet
bereid zijn om God meer te gehoorza
men dan menselijke wezens", aldus het
document.
Alle predikanten kregen de opdracht
om degenen die onder druk van het re
gime staan daadwerkelijk te helpen, om
dat het nalaten hiervan een overtreding
Rusk
In het Britse Lagerhuis hebben
de conservatieve rechtervleugel
en de socialistische oppositie een
eerste offensief geopend tegen het
Amerikaanse voorstel voor een
multilaterale Navo-kernmacht,
waarover in het begin van de
volgende maand in Londen tussen
Engeland en Amerika besprekin
gen gevoerd zullen worden.
De Britse onder-minister van buiten
landse zaken. Edward Heath, verzeker
de het Lagerhuis, dat Engeland nog
geen enkele verplichting heeft aange
gaan en dat Britse deelneming aan een
eventuele multilaterale Navo-kernmacht
slechts een aanvulling zou zijn van een
onafhankelijk kernwapen, dat de Brit-
regering wil behouden. De komst
van admiraal Ricketts, plaatsvervan
gend chef van de Amerikaanse mari
ne-operaties, naar Londen, heeft tot
doel, de Britse deskundigen in de ge
legenheid te stellen, kennis te nemen
van de technische 'bijzonderheden van
het Amerikaanse plan. De kwestie van
de politieke controle zou onderwerp
van onderhandelingen uitmaken.
Verscheidene weinig overtuigde Con
servatieve Lagerhuisleden tekenden on
dubbelzinnig verzet aan tegen het Ame
rikaanse plan voor vaartuigen met Po-
larisraketten die een internationale be
manning hebben. De socialistische
woordvoerder gaf uiting aan bezorgd
heid van de socialisten over een ini
tiatief. dat het gevaar inhield dat West-
Duitsland op de lange duur een soort
autonomie op het gebied van de kern
bewapening zou krijgen.
De Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken. Dean Rusk, heeft op
een persconferentie in Washington mee
gedeeld, dat in de komende drie we
ken de leden van de Navo, die be
langstelling hebben voor het plan van
een multilaterale kernmacht, met el
kaar van gedachten zullen wisselen
over kwesties als organisatie, financie
ring, bemanning en uitrusting van de
ze strijdmacht. „Dan kunnen wij met
elkaar beslissen over de verdere uit
werking van het plan", aldus de mi
nister.
Hij herhaalde dat de V.S. een veto
over het gebruik van de kernvloot van
de Navo zullen behouden. Als de Euro
pese landen tot een vorm van eenheid
zouden kunnen komen, zouden zij ge
zamenlijk hun stem kunnen laten ho
ren. Washington blijft echter gekant
tegen een uitbreiding van liet aantal
nationale kernstrijdmachten en zal dan
ook niet tot het ontstaan daarvan bij
dragen, aldus Rusk.
tegen de wil van God, en een overtreding
van de geboden met betrekking tot de
naastenliefde zou zijn.
De kerk heeft eveneens de communis
tische bewering verworpen dat de tien
geboden van het communisme identiek
zijn aan de tien geboden van God, „om
dat beiden op humanisme zijn geba
seerd".
De kerk zegt te zullen streven naar
een wet ter bescherming van degenen
die op religieuze gronden weigeren om
in militaire dienst te gaan. De commu
nistische regering erkent geen principi
ële dienstweigeraars en iedereen, die m
militaire dienst weigert te gaan wordt
naar de gevangenis gestuurd.
In het hoofdstuk getiteld „De hoop van
de kerk" verwerpt de kerk de commu
nistische ideologie, en zH spreekt het ver
trouwen uit dat het internationale com
munisme niet het einde van de ontwikke
ling der mensheid zal zijn. „Wat de toe
komst voor ons inhoudt, werd reeds be
slist door de overwinning van Christus",
zo besluit het document.
Hoewel gezegd wordt dat de Oostduit
se regering op de hoogte is van het be
staan van het document, heeft de party
er nog niet op gereageerd.
Engeland en de Sowjetunie hebben
gisteren een gezamenlijk beroep ge
daan op de elkaar bestrijdende par
tijen in Laos ten einde een onmid
dellijk staken van het vuren tot
stand te brengen.
De oproep was gericht tot de neu-
tralistische regering van Soevanna
Phoema met het verzoek dat deze het
doorzendt aan de elkaar bestrijdende
partijen in Laos.
In de Brits-Russische boodschap werd
er bij de partijen verder op aangedron
gen volledige faciliteiten te verlenen aan
de internationale controle commissie,
die de taak heeft te helpen bij het
handhaven van de vrede.
Tot nu toe heeft communistische ob
structie de commissie belet zich overal
in Laos te bewegen. De commissie be
staat uit afgevaardigden uit India, Ca
nada en Polen.
Twee Oostduitse soldaten zijn woens
dag naar West-Berlijn gevlucht. Beiden
waren in uniform en hadden hun wapens
bij zich toen zij ten zuiden van Berlijn
door het prikkeldraad kropen. De ene
was een 23-jarige korporaal, de andere
een 20-jarige soldaat eerste klasse. Bei
den patrouilleerden langs de grens tus
sen Oost-Duitsland en West-Berlijn.
(Advertentie)
President De Gaulle is van mening
dat hij president Kennedy een bezoek
verschuldigd is cn dat hij daarom
van plan is naar Amerika te gaan,
aldus heeft een woordvoerder van
het Franse kabinet meegedeeld.
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken. Dean Rusk, heeft ver
klaard, dat president De Gaulle welkom
zal zijn als hij het bezoek, dat presi
dent Kennedy twee jaar geleden aan Pa
rijs heeft gebracht, zou willen beant
woorden. Op het ogenblik werd overi
gens niet een plan voor een dergelijk
bezoek bestudeerd.
Ook president Kennedy heeft gisteren,
bij monde van zijn pefschef Salinger,
de wens uitgesproken, dat president De
Gaulle ..op een gelegen komend ogen
blik" een bezoek aan de VS brengt.
Salinger wilde niet ingaan op een vraag,
of president Kennedy bij zijn komend
bezoek aan Europa premier Macmillan
van Engeland zal ontmoeten.
De Amerikaanse raad voor de bur
gerluchtvaart heeft gisteren een Compro
misregeling in het geschil over de ta
rieven voor het passagiersvervoer met
Europese luchtvaartmaatschappijen
goedgekeurd. De regeling, die gisteren
van kracht werd, behelst dat de verho
ging van de retourtarieven met vijf pro
cent (waartoe de Europese maatschap
pijen al hadden besloten en die de
twee betrokken Amerikaanse maat
schappijen noodgedwongen in sommige
gevallen toepasten) tot 15 juli van
kracht zal blijven.
Met ingang van die datum zullen de I
transatlantische enkele-reistarieven met
zeven dollar worden verlaagd en deze
korting zal tot maart volgend jaar wor
den toegepast. Dan zal de internationale
vereniging van luchtvervoer (I.A.T.A.)
de gehele kwestie opnieuw bezien.
De vruchtbaarheid van de huwe
lijken was in vroeger eeuwen aan
zienlijk groter dan thans. Vinden
wij gezinnen van 6 of 8 kinderen
aardig uitgebreid, onze grootouders
wisten te verhalen van dubbele cij
fers die in him tijd normaal heet
ten en van ouders die een record
van 25, 28 of 30 kinderen op hun
naam hadden staan.
Een dergelijke kinderrijkdom is
een paar eeuwen geleden zeker niet
normaal geweest, want hoewel de
moeders aanzienlijk méér kinderen
ter wereld brachten dan tegenwoor
dig, stond hier tegenover een zó
grote kindersterfte, dat slechts wei
nigen de volwassen leeftijd bereik
ten. Trouwens, ook de moeders zelf
hadden het zwaar te verantwoorden,
want vele lieten In
het kraambed het
leven. Ook hierop
waren weer uitzon
deringen. getuige
het rijmpje dat ge
maakt werd op een
zekere Lambcrta,
van hopman Augus
tijn, welke vrouw
in 1582 stierf cn al
dus vereeuwigd werd.
„Lamme, weduwe van hopman
Augustinus eerbacr,
,.OIt wesendc CV jaer,
„Van haer sijn geboren even
„Anderhalf hondert klndtsklndcren
in leven.
Een nageslacht van 150 kleinkin
deren geeft alle reden tot tevreden
heid, dunkt me. Maar er zijn nog
grotere getallen want twee ecuwen
later kon een echtpaar er zich op
beroemen 181 kinderen, klein- en
achterkleinkinderen te bezitten. Hoe
de verdeling hier precies lag, weten
we niet en daarin moeten wc ons
dan ook maar niet verdiepen.
Het record ls echter in alle op
zichten geslagen door Margrleta, de
dochter van graaf Florls IV. Tot
goed begrip van de zaak moeten
we er bij vertellen dat men destijds
meende dat tweelingen het gevolg
waren van een onrechtschapen le
venswandel der moeder en toen Mar
grleta dan ook een vrouw opmerkte
die een tweeling ter wereld had ge
bracht. voegde ze dit arme mens
toe: „dat sulcker bij enen man niet
mochtc geschien, ende heeftse met
schoffierlieke woorden verstooten".
Dc dochter van Florls IV deed daar
hoogst onverstandig aan, want de
moeder van de tweeling liet zich niet
onbetuigd cn wenste Margrleta toe
dat ze zou krijgen „soe veele kinder
tot eender dracht alser daghen in
een jaer mochten wesen".
Nu was Margrleta gehuwd met de
graaf van Huwenberch en ziet; out
sljnde omtrent 42 jaer heeft sij ter
werelt voort gebracht op ten goeden
Vrijdaeh omtrent negen uur int jaer
1276 drie hondert ende vijf en zes-
tlch kinderen, die al te samen eerst
gedoopt sijn". Van deze 365 kinderen
werden alle jongens Johannes ge
noemd cn de meisjes kregen alle de
naam Elisabeth, waaruit we kunnen
afleiden dat Margrleta zich van deze
puzzle wel erg gemakkelijk heeft af
gemaakt. Hoe het ook zij, alle kin
deren, mitsgaders dc moeder zijn
„op ecnen dagh ghestorven ende te
Loosduinen in die
kerek begraven". Zo
staat het in de oude
kronieken vermeid.
Maar omdat we het
curlositeitshalve in
deze rubriek heb
ben overgenomen,
wil dit nog geens
zins zeggen, dat u
het nu ook maar
moet geloven.
Want als we de „vervloeking" van
de moeder van de tweeling kunnen
lezen in de trant, waarin destijds
raadseltjes werden opgegeven,
d.w.z. als: „soe vielc kinder tot een
der dracht alser (nog) daghen in
een jaer mochten wesen", cn Mar
grleta zou bevallen zijn op goede
vrijdag, dan zou zij twee kinderen
hebben gekregen. Het jaar begon
destijds met pasen, dus op goede
vrijdag waren er nog twee dagen in
het jaar. Die tweeling van Margrle
ta zou dan bestaan hebben uit een
jongen cn een meisje. Johannes cn
Elisabeth genaamd. Dat de moeder
én de tweeling op één en dezelfde
datum zouden zijn gestorven, behoeft
in het licht van die tijd geen
verwondering te baren. Als enige
conclusie moeten we er dan aan toe
voegen, dat de kroniekschrijver, die
uit dc „vervloeking" opmaakte, dat
de vrouw 365 kinderen ter wereld
had gebracht, van de raadseltjes
van zijn eigen tijd geen zier heeft
begrepen.
Datzelfde geldt voor dc Amerika
nen ten opzichte van de held van
Haarlem.
Nadruk verboden.
