J.
'k'Zand- en water-fonteinen
bij Hovercraft-,,vlucht"
^Senatoren willen parate
4 defensie voor Antillen
Surinaamse informateur
geeft opdracht terug
Pearson wordt
nieuwe premier
van Canada
Ta ec ft fioafce Kij,
Ben Bella nu
nog machtiger
Zowel loemoembisten als
Katanganen benoemd
V.S. betalen niet meer
aan Starfighter-project
Raketten-afval
zou ruimte doen
vervuilen
e T^S
jll
Opvlammende sterren
DONDERDAG 18 APRIL 1963
e f In Amsterdamse Usselincxhaven
eldt
TOESCHOUWERS aan de
"15.00 Amsterdamse Usselincxhaven
tets hebben het geweten gisteren. In
een striemende regen van zand en
serwater moesten zij hals over kop
een veilig heenkomen zoeken toen
R Zo captain Lesly Colquhoun zijn' ho-
ifLJ vercraft langzaam van de wal in
jiet water liet glijden. De door de
rkingtwee motoren met kracht uitge-
i perste lucht deed water, gras en
L dat f tand tot tientallen meters ver
oo opstuiven.
Advertentie
IA
de fi(
2 waf
Prins Bernharcl
achter het
stuurwiel
(Van een onzer verslaggevers)
Het was een sensationale demon
stratie van de eerste hovercraft in
Nederland. Na eerst in München een
show voor NAVO-autoriteiten te heb
ben gegeven, had de Britse Vickers-
fabriek zijn VA-2 speciaal naar Ne
derland laten brengen om hier te de
monstreren. Gisteren voor de pers en
vandaag voor Prins Bernhard, die op
de stuurstoel kon kennismaken met
dit hypermoderne, voor de toekomst
veel belovende vervoermiddel.
Lawaai
Dat de hovercraft of luchtkussenboot
(een goede Nederlandse naam voor het
vaartuig is er nog niet) echter nog
maar aan het begin van zijn ontwikke
ling staat ondervindt mrien als men als
passagier meevaart(vliegt).
Is het lawaai dat de twee motoren
in het vaartuig en de propellor-motor
erboven produceren van buiten oorver
dovend. binnen is het geluid maar wei
nig minder, zoda/t het volledig onmoge
lijk is zich verstaanbaar te maken.
Dat neemt echter niet weg dat een
vaart met de hovercraft een heel aparte
gewaarwording is. Zittend in comforta
bele leren banken voelt men zich lang-
van de grond opgeheven om even
later langzaam naar de waterkant te
glijden, waar het vaartuig zich, gehuld
en wolk van water op enkele deci
meters van het oppervlak zwevende
houdt. De overgang van land naar wa-
is nauwelijks merkbaar. Dan trekt
de piloot de gashandels op zijn paneel
helemaal open en stuift het vaartuig,
fonteinen opspuitend, vooruit met een
Veel lof voor drs. Korthals
hals als vice-minister-president
3e betrekkingen tlissen Nederland
en Suriname en de Nederlandse
Antillen heeft behandeld, is giste-
1 ren in de Eerste Kamer luid ge
il. Iprezen. Bij de behandeling van de
begroting van het kabinet van de
tice-minister-president voor 1963,
de laatste, die drs. Korthals te ver
dedigen kreeg, brachten de vijf Se
natoren, die over dit onderwerp het
kindl^oord voerden, de heren Algera
geied(a.r.), Reijers (c.h.), Kraaijvanger
opoe.), Cammelbeeck (soc.) en Baas
htenj^k.) de bewindsman nadrukkelijk
i te kpulde voor zijn beleid.
"reuil De heer Algra sprak onder meer
indvver het vraagstuk van de jonge Su-
glgciJinamers en Antillianen, die in Neder
land komen werken en studeren. Hij
rafrecfon<J- dat meer moet worden gedaan
ileidstrn deze jongeren op te vangen en
tvees tch 'n ons land thuis te laten voelen.
»enomret name als men hier komt om te
ïaar ypuderen, moet men de gelegenheid
rechtfNjgen, sich een beeld te vormen van
•emmif"5 land. Drs. Korthals was het met
mst vfe heer Algra eens. dat hier een be- i
dé kilangrijke taak ligt voor de vrije orga-1
lisaties. Als men echter van Antilli-
of Surinaamse zijde een beroep
Er ;is, zo vervolgde de minister,
geen sprake van geweest, dat een An
tilliaanse luchtvaartmaatschappij is
gepasseerd. Voorstellen tot oprichting
van een maatschappij zijn hem pas
jongstleden donderdag voorgelegd
door de minister-president van de Ne
derlandse Antillen, de heer Jonckheer.
Zij moeten nog zeer zorgvuldig worden
bestudeerd.
De minister deelde ook nog mee, dat
het bedrijfsleven, dat geïnteresseerd is
In vestiging in Suriname en de Antillen
contact heeft gezocht met het ministerie
van economische zaken. Binnenkort
heeft een bespreking plaats. Daarna
zal de regering haar standpunt bepalen.
Verschillende senatoren hadden er bij
de bewindsman op aangedrongen, dat
de regering zich garant stelt voor niet-
commerclële risico's, verbonden aan de
vestiging van bedrijven in de West.
De begroting werd zonder hoofdelijke
stemming aanvaard. De Eerste Kamer
behandelt volgende week dinsdag de be
groting van buitenlandse zaken.
t regel/1
Geheime lijst
De sensationele wijze waarop de hov
oraft gisteren in Nederl.-uttd zijn entree
maakte, toont wel duidelijk aan hoe
hard er a.vn de ontwikkeling van
nieuwe vervoermiddel is gewerkt sinds
de Britse uitvinder Christopher Cocke-
rell dertien jaar geleden met het idee
Het was een opzienbarend idee.
Zo opzienbarend dat het Engelse mi
nisterie van bevoorrading het project
in 1956 op de geheime lijst plaatste.
Ondanks het feit dat de hovercraft
nog slechts op papier bestond en er
nog geen bruikbare types waren
gebouwd.
Immers, een machine, die grote lasten
over lange afstanden kon verboeren
wel over water als over land, bood vele
militaire mogelijkheden.
Eerst twee jaar later werd het pro
ject van de lijst afgevoerd en konden
particuliere maatschappijen het
tuig gaan bouwen. Vol stonden de stran
den toen in mei 1959 het eerste lucht
kussenvaartuig de oversteek waagde
over het Kanaal tussen Calais en
ver. Het was na die opzienbarende de
monstratie dat ook buitenlandse fabri
kanten belangstelling kregen. In Ame
rika begon men met de bouw van de
hovercraft, zij het dan meer met het
oog gericht op militair gebruik en onder
andere naam: GEM (ground effect
chine). En ook in Rusland en Frank
rijk wordt gewerkt aan een dergelijke
machine. i
Mogelijkheden
Steeds groter .voiden de ontwerpen.
In Engeland bestaat al een experimen
tele hovercraft met een draagvermo
gen van 14 ton en plaats voor passa
giers, die hij met een snelheid van ruim
100 km tot een hoogte van 75 cm
een afstand van 1200 km kan ver
ren. Er worden zelfs al plannen uitge
werkt voor een luchtkussenvaartuig dat
200 a 300 passagiers en 25 auto's
vervoeren.
Verder is o.m. een ombouwuitrusting
ontwikkeld die kan worden gemonteerd
op een landrover of vrachtwagen. Het
voertuig wordt daardoor weliswaar
geheel van de grond getild, maar
neer het zware lasten vervoert wordt
het door het luchtkussen op zijn leeg-ge-
wicht gehouden en loopt dus minder ge
vaar in de modder weg te zakken.
Naast deze projecten staan de inge
nieurs achter de tekentafels nog vele
andere mogelijkheden voor ogen. Deze
variëren van hover-kruiwagens voc
bouwnijverheid en hover-brancards
(reeds gefabriceerd) tot ambitieuze ho-
ver-autoprojecten voor intercommunaal
verkeer.
Een van deze projecten is een hover-
auto die zweeft over een speciaal aan
gelegde weg met een „hoverhoogte'
van anderhalve centimeter. Met dit sys
teem zouden passagiers en vracht kun
nen worden vervoerd met snelheden tot
500 km per uur.
Een ontwerp dat In Engeland even
eens in studie is, is een „hoverspont'
van 500 ton voor vervoer van 700 pas
sagiers en 104 auto's over het Kanaal
met een snelheid van 130 km per
Het voertuig zou opgewassen zijn tegen
golven van drie meter hoogte met een
veiligheidsfactor voor zelfs nog hogere
golven. Wie weet, wellicht een oplos
sing voor de vele brug- en tunnelpro
blemen.
Vast staat in ieder geval dat de ho
vercraft, die enkele jaren geleden door
de buitenwacht nog Els een grap werd
beschouwd, hard bezig is zich een toe
komst op te bouwen om straks een vas
te plaats in te nemen in het scala var
vervoermiddelen, die de moderne tech
niek ons vandaag ter beschikking stelt.
D\
leider van de Nationale Partij
Suriname, de heer J. A. Pengel,
die als kabinetsformateur was aange
wezen, heeft zijn opdracht aan gou
verneur A. Currie teruggegeven. De
besprekingen, die hij met de fractie
leiders had gevoerd, hadden geen
resultaat opgeleverd. Er bleek verschil
van mening te bestaan tusSen de
Nationale Partij Suriname en de;
Verenigde Hindostaanse Partij over|
de deelneming van de Kaum Tani'
Persatuan Indonesia aan het nieuwe
kabinet.
Eerder op de dag deelde de heer
Pengel gisteren mee, dat hij van plan
was als informateur een reis te ma
ken naar Nederland en de Verenigde
Staten om besprekingen te -voeren
met personen, die gevraagd zouden
worden minister te worden in het
nieuwe kabinet. Ook wilde de infor
mateur een onderhoud hebben met
een aantal Nederlandse ministers.
De heer Pengel deelde mee, dat
de kwestie van de „onafhankelijk
heid van Suriname'' geen probleem
was bij de vorming van een nieuwe
regering. „Deze kwestie", zei
„zit in de ijskast. Niet voor eeuwig
natuurlijk. Maar totdat ze tot vol
doende rijpheid is gebracht. Dat is
wanneer alle partijen, die in de
regering zitten, er voor zijn om deze
zaak te regelen."
Nu Diefenbaker officieel het ontslag
van zijn kabinet heeft ingediend is de
weg vrü voor de leider van de Liberale
partjj in Canada, Lester Pearson. Hij zou
zjjn kabinet al hebben samengesteld.
premier Macmillan. Gisteravond deelde
hij mee, dat hij binnen enkele weken ook
naar Washington hoopt te gaan voor
overleg met president Kennedy.
De liberalen kwamen bij de jongste
verkiezingen vier zetels te kort voor een
absolute meerderheid, maar de leider
van de Sociale kredietpartij, Robert
Thompson, zegde hun gisteravond steun
toe, zonder daar aan speciale eisen of
voorwaarden te verbinden.
Aanvankelijk zouden zes leden van
deze partij in het kabinet van Pearson
zitting hebben genomen. Pearson zal nu
wellicht een minderheidskabinet vormen.
aan fp de regering doet, zal hij daar po-
cindcr/'tieI tegenover staan.
ttoÜ NIEUWE FASE
Drs Korthals wees er in zijn beant
woording van de vijf sprekers op, dat
Jie verhoudingen tussen de drie Konink-
ïijkslanden een nieuwe fase zijn inge
daan sinds de benoeming van twee lands-
i goudj-jnderen tot gouverneur van Suriname
en de Nederlandse Antillen. Dit laatste
Is. zo zei hij, voor beide landen een ge
lukwens waard.
De bewindsman voelt er weinig voor
fcm zelf een initiatief te nemen tot her-
LSeilvatting van het rondetafelgesprek met1
Suriname en de Nederlandse Antillen, j
pe materie, waarom het gaat is heel
oeilijk. Zc raakt vooral dc positie van
lame Men heeft van Suriname uit
r.let op hervatting aangedrongen
it zag drs Korthals als eer. aanwijzing
it het beraad ginds nog niet is afge-
Jloten. Ook in ons land is het beraad
erkerM|0g gaande.
Verschillende sprekers, o.m. de heren
a en Reijers, toonden zich ongerust
de politieke ontwikkeling In het Ca-
Jaïlilsi h gebied, met name over het op-
Jreden van Cuba. Zij vroegen om een
parate en beweeglijke defensie
»rde
Eurc
•den
,it parate en ncwcegiijKe ociensie >au ui
^Antillen. Minister Korthals antwoordde
f.e" TUt de autoriteiten waakzaam zijn. Het
Jetachement mariniers is weer op sterk
in m»e gebracht, aan de vlooteenheid Is een
ioen. Eenheid toegevoegd en de Antillen zul-
aan pilen een eigen dienstplicht invoeren.
Wat betreft de luchtverbindingen in
Caraïbisch gebied merkte de mi-
r op, dat de verbindingen, die de
;LM onderhield, nu op betere wijze
gecharterde straaltoestellen
e vertM
erzam£!s*
;reld
zijn verlies.
i West-Indië miljoenen guldens
fn
die h/% Prins Rainier van Monaco en
igen, «Echtgenote prinses Gracia zijn gisteren
pen g*uur na elkaar in verschillende vliegtui
gen in New York aangekomen
i steul/bezoek van zes weken i
gebed I Staten,
werk
i de Verenigde
Het Amerikaanse ministerie
iheid
gebt^fensie heeft woensdag drie Amerikaanse
maatschappijen aangewezen voor de ont
wikkeling van een raket met vaste
brandstof die een stuwkracht van ruim
>öp. B< 2200 ton moet hebben. Dergelijke raket
om «ten zouden over grote afstand ladingen
van VI Un meer dan 450 ton kunnen vervoeren.
I Duizenden Zuidita-
liaanse arbeiders heb
ben gisteren om een
merkwaardige reden
protestmarsen gehou
den: zij konden niet ak
koord gaan met het feit
dat zij door dokters niet
langer als fonds- maar
als particulier patiënt
behandeld worden. Zo
als we gisteren in deze
rubriek meldden hebben
de artsen hun banden
met de ziekteverzeke
ringsmaatschappijen
verbroken omdat zij vin
den dat deze maatschap
pijen te weinig betalen.
I Ook Londen heeft nu
zijn Hilton-hotel. Giste
ren is het dertig verdie
pingen tellende gebouw
geopend. Het heeft tach
tig miljoen gulden ge
kost en kan achthon
derd gasten herbergen.
De meest luxueuze ka
mers kosten vijfhonderd
gulden per dag.
I De Zwitserse automo
bielclub en het bureau
voor bescherming tegen
ongelukken hebben be
sloten een actie te voe
ren voor het doen dra
gen door kinderen van
vier tot tien jaar van
een geel hoofddeksel, zo
als reeds in Oostenrijk
is ingevoerd, om ze in
het verkeer beter te doen
opvallen.
Het Russische persbu
reau Tass maakte giste
ren melding van het
feit, dat een Moskouse
natuurkundige een toe
stel heeft ontworpen dat
met behulp van elektro
magnetische golven
sneeuw losmaakt zodat
zij gemakkelijk door de
wind wordt meegevoerd.
I In de Parijse postkan
toren zullen voortaan
charmante gastvrouwen
de klanten naar de juiste
loketten brengen. Tevens
zal het geheel worden
opgeluisterd met zachte
grammofoonmuziek.
I De Britse bond van
kledingfabrikanten heeft
een pleidooi gehouden
voor dragen van burger
kleding door de gevange
nen in plaats van de ge
vangenisuniformen. Zij
meent dat de huidige
pakken „een wond ach
terlaten in de menselijke
ziel".
I In de met ijs bedekte
Sandskaer baai in
Botnische Golf is dezer
dagen door middel
een explosie onder water
veertigduizend kubieke
meter rotsbodem verzet
voor het maken van een
nieuwe vaargeul naar de
ertshaven Lulea.
toekijkende publiek
moest zich overhaast in
veiligheid zien te bren
gen daar de ontploffing
wijder om zich heen
greep dan was voorzien.
Volgens de heer Pengel had niet
zozeer Suriname, maar Nederland
gesproken over de onafhankelijk
heid. Suriname wil alleen een zelf
standige behartiging van de buiten
landse aangelegenheden. Nederland
achtte dit echter niet mogelijk
zonder een volledige onafhankelijk
heid.
De „sterke man" in Algerije, premier
Ben Bella, heeft ook de leiding var
Nationale bevrijdingsfront (FLN) in han
den gekregen.
Na het aftreden van Mohammed Khider
als secretaris-generaal van het politieke
bureau van het FLN benoemde het bu
reau Ben Bella in deze functie. Khider
had meegedeeld, dat hij aftrad „wegens
fundamentele verschillen van inzicht ie
het politieke bureau".
Met het aftreden van Khider. die ove
rigens wel lid van het politieke bureau i:
gebleven, is een einde gekomen aan d«
controverse die sinds het begin van di:
jaar in de topleiding van het FLN heers
te. Khider wilde nl. dat de partij mede
zeggenschap zou hebben „in alle funda
mentele vraagstukken van het land", iets
waarmee Ben Bella zich in het geheel
niet kon verenigen. De partij moest vol
gens hem buiten de regeringspolitiek
blijven. De weg ligt nu voor hem open
om zowel de partij als de regering
eigen inzichten te leiden.
Adoela vormt nieuwe regering
De pogingen van de Kongolese
premier Adoela om een einde te
maken aan de politieke crisis in
zijn land, zullen waarschijnlijk met
succes worden bekroond nu hij er
in is geslaagd een regering van
nationale eenheid en „verzoening",
zoals het wordt genoemd, te for
meren. Zowel aanhangers yan Loe-
moemba als leden van de Conakat
de Katangaanse premier
Tsjombe zijn in de nieuwe regering
opgenomen. De enige opmerkelijke
verschuiving is de bezetting van
buitenlandse zaken. Bomboko heeft
het veld moeten ruimen.
Auguste Mabika-Kalanda, een dertig
jarige lector in de bestuurswetenschap
pen is minister van buitenlandse zaken
geworden.
Er zijn ook twee vice-premiers be
noemd. In het geheel zijn er elf
nieuwe ministers.
De voormalige minister van buiten
landse zaken, Justin Bomboko, die de
ze functie vanaf 1960. toen Kongo onaf
hankelijk werd heeft bekleed, wordt
minister van justitie.
De Loemoembistisch-i partij
thans zes vertegenwoordigers
regering
heeft
De i
minister i
(Advertentie)
sportshirt?
MEESTERLIJK CADEAU,
MAAR KOOP WEL'N ROBSON
UIT pe- KUNST
„Peperduur wapen nog duurder
het zo hoog geroemde wapen
oor de luchtmachten van Bel
gië, Duitsland, Italië en Neder
land is nog steeds niet tot rust
gekomen. Aanleiding tot deze
nieuwe aanval zijn de verklarin
gen van de laatste tijd dat dH
nieuwe wapen niet op maximaal
vermogen bruikbaar zal zijn voor
onderscheppingsopdrachten
dat de Amerikaanse regering niet
bereid zal zijn een aandeel te ne
men in de veel hoger dan ge
raamde kosten voor de elektro
nische uitrusting.
Vooral in België spitst de kritiek zich
toe. Twee Belgische bladen hebben gis
teren de eis laten horen, dat geen nieu
we uitgaven worden gedaan voor dt
elektronische uitrusting van de Star-
fighter, voordat daarvoor goedkeuring
is verkregen van het Belgische parle-
Oorspronkelijk was de prijs voor het1
uitgebreide systeem van radar-installa
ties en elektronische apparaten op de
grond geraamd op 300 miljoen dollar.
De V.S. zouden daarvan een derde voor
hun rekening nemen. (Dit was een on
derdeel van de voorwaarden, toen be
sloten werd de Starfighter te kiezen.)
De rest zou worden gedragen door de
vier andere NAVO-partners.
De werkelijke kosten zouden nu ech
ter ongeveer 900 miljoen dollar gaan
bedragen en van Amerikaanse zijde be
staat niet de bereidheid de toegezegde
bijdrage te verhogen.
rusting niet 200 miljoen franks, maar
tussen de 800 en 1.000 miljoen moet wor
den betaald.
Zonder de genoemde uitrustingen
zal de Starfighter niet volledig dienst
kunnen doen. De Belgische bladen
vragen zich in dit verband af: „Men
weet niet wie de meeste blaam
treft. De Amerikanen die ons heb
ben bedrogen, of de eigen ministers
die zich lieten bedriegen."
zaken is een lid van de Abako. de fe
deralistische partij van president Kasa-
voeboe. De drie vertegenwoordigers
van de Conakat, de partij van de pre
mier Tsjombe. beheren respectievelijk
de portefeuille van economische zaken,
buitenlandse handel en een toegevoegd
ministerie van buitenlandse zaken.
Bomboko en de vorige minister van
binnenlandse zaken Kamitatoe, waren
beiden de belangrijkste mikpunten van
de oppositie. Kamitatoe is nu hoofd van
het ministerie van ordening.
Volgens politieke waarnemers Is
Adoela erin geslaagd een krachtige fe
deralistische vertegenwoordiging fci zijn
nieuwe kabinet te handhaven. Maar
aan de andere kant heeft hij er nieer
nationalisten in gebracht met het doel
verdeeldheid te zaaien onder de extre
me oppositie tegen zijn regering.
Chinese leiders
naar Italië?
De secretaris-generaal van de Ita
liaanse communistische partij, Togliat-
ti. heeft op een persconferentie gezegd
dat zijn partij Chinese leiders heeft uit
genodigd om de geschillen tussen bei
de partijen te komen bespreken, die
vorig jaar op het nationale congres van
de Italiaanse communistische partij tot
uiting zijn gekomen. De uitnodiging is
niet verworpen, maar de Chinezen heb
ben het nog te druk om nu te komen.
Er worden besprekingen gevoerd om
een geschikt ogenblik voor het bezoek
te vinden.
Togliatti zei dat zijn partijlijn „enigs
zins afwijkt" van die van de Sow jet
unie. wat de vrijheid voor kunsten be
treft. Voor kunstzinnige scheppingen
behoort „verdraagzaamheid" te be
staan. kunst kan niet yan boven af ge
leid worden, zo zei hij.
Togliatti zei over de verkiezingen dat
hij zijn aanhangers heeft gezegd zich
ervan te onthouden om te trachten po
litieke munt te slaan uit de nieuwe en
cycliek van paus Johannes. Hij noem
de deze encycliek „een groot dokument
van de kerk. dat uitstijgt boven elk
partijprogram."
Naarmate het ruimteverkeer toeneemt
kunnen uitlaatgassen van draagraketten
de bovenste lagen van de atmosfeer zo
danig doen vervuilen dat het weer er
door wordt beïnvloed en het radiover
keer erdoor wordt gestoord. Dit is gis
teren verklaard door twee onderzoekers
in Massachusetts. Het zijn Jerome Press
man en J. ConneU van de Amerikaanse
Geofhysische vereniging.
Zij zeiden dat rekenkundige studies
uitwijzen dat een tien km dikke wolk
uitlaatgassen op 50 tot 150 km boven de
aarde de temperatuur in de atmosfeer
kan doen stijgen met tien a 200 graden.
De grootste toename zou worden ge
constateerd op de hoogstgelegen delen
van de aarde.
Ewgeni D. Kiselef, de Russische on
derminister voor politieke aangelegen
heden en zaken betreffende de Veilig
heidsraad, is gisteravond in New York
overleden.
- Hij
heeft acht dagen in een ziekenhuis ge
legen. Naar wordt gemeld leed hij aan
een hartkwaal.
Hij werd beschouwd als een van de
meest vooraanstaande mannen van het
Russische ministerie van buitenlandse
zaken. In 1962 werd hij op zijn post bij
de Ver. Naties benoemd. Hij is 24 jaar
bij het Russische ministerie van buiten
landse zaken in dienst geweest.
BASTION:
bouclé tapijt in
2 kleuren gedessineerd
voor de prijs
van gewoon effen.
130 breed,
v.a. 1 29.75 p. str. meter.
Vraag (older B 26 aan:
rtM
N.V. Vene
Hilve
Vietminh stroomt
Laos binnen
De bevelhebber van de Laotiaanse
neutra lis tischc troepen, generaal Kong
Le, heeft gezegd dat zijn troepen uit
een aantal strategische nederzettingen
in Banban, ongeveer 50 km ten noor
den van het ncutralistische hoofdkwar
tier op de Vlakte der Kruiken, bij een
aanval van de communistische Pathet
Lao hebben moeten terugtrekken.
Hij had berichten ontvangen over het
binnenrukken van communistische
Noordvietnamese troepen in Laos. De
laatste paar dagen zouden iedere dag
vrachtwagens vol Vietminh-soldaten de
grens zijn gepasseerd. Door het verlies
van Banban zijn de neutralisten de laat
ste post aan de weg van Xieng Khoeang
naar de Noordvietnamese grens kwijt
geraakt.
Het Britse ministerie van buitenland
se zaken heeft de Chinese beschuldiging
verworpen, dat Amerika zich met de za
ken van Laos zou bemoeien. Volgens En
geland heeft de beschuldiging ten doel
de aandacht af te leiden van de inmen
ging van Noord-Vietnam in het Laoti-
sche conflict.
Het ministerie verklaart dat er al
maanden lang pogingen in het werk
worden gesteld om de internationale con
trolecommissie een onderzoek ter plaat
se te laten instellen. „Het is niet de
schuld van ons en onze vrienden dat de
ze pogingen steeds zijn verijdeld."
Voor de leek zijn de lichtbronnen
aan de hemel zeer eenvoudig inge
deeld, want hij onderscheidt slechts
zon, maan en sterren. Daarmee is
de hele zaak geïnventariseerd. De
ontwikkelde leek weet echter ook nog
van het bestaan van planeten, me
teoren, kometen en sterrennevels en
denkt zich de stoffering van het heel
al dus aanzienlijk ingewikkelder in.
Maar de astrono
men maken nog
veel fijnzinniger
verdelingen en
rangschikken de
sterren naar aller
lei typen die bij
zondere eigenschap
pen vertonen. Daar
is alle aanleiding
toe, want er zijn
sterren (zoals Slrlns B) die evenveel
materie bevatten als onze zon, maar
toch slechts een omvang hebben die
driemaal zo groot is ais die van de
aarde. Deze zgn. witte dwergen moe
ten een dichtheid hebben 500.000
maal zo groot als die van water, om
dat in een kleine ruimte een gewel
dige hoeveelheid materie is samenge
perst. Aan de andere kant bestaan
er ook sterren waarvan de massa
ongeveer gelijk is aan die van nor
male sterren (zoals de zon), maar
die desondanks vele miljoenen ma
len groter zijn. Deze reuzen hebben
een geringe dichtheid en bezitten la
ge oppervlakte-temperaturen, in te
genstelling met de zojuist genoemde
witte dwergen, wier oppervlak „wit
gloeiend" is.
Behalve deze typen, die zich door
grootte en dichtheid, temperatuur en
üchtkracht onderschelden, bestaan
er ook polserende sterren, die kun
nen opvlammen tot het honderddui-
zendvoudlgc van hun oorspronkelijke
lichtsterkte. Waarnemingen met de
spectroscoop hebben aangetoond dat
dit opvlammen gepaard gaat met
snelle zwelling van het sterrenli
chaam, zodat de buitenste lagen uit
dijen met een snelheid van 1500 a 2000
km per seconde. De sterke ver
meerdering van de lichtsterkte van
deze novae schijnt chronisch te zijn,
dit in tegenstelling tot de uitbars
tingen die zich bij de veel zeldza
mere super-novae kunnen voltrekken.
In ons melkwegstelsel verschijnen
naar schatting ge
middeld 40 novae
per jaar. maar
slechts één super
nova in verscheide
ne eeuwen. Dan
vlammen zü op tot
een lichtsterkte die
duizenden malen zo
groot is als die van
een gewone nova en
kan evenveel straling uitzenden als
alle sterren van het melkwegstelsel
by elkaar. Afgezien van dit enorme
verschil in lichtsterkte, is er tussen
het verschijnsel van de nova en de
supernova weinig verschil. Alles vol
trekt zich bij de supernova echter op
veel grotere schaal. De uitdijende
schil van een nova wordt betrekke
lijk snel ijl en vervluchtigt, terwijl
zij bij de supernova als een lichtge
vende nevel schijnt te blijven be
staan. Op dc plaats, waar Chinese
en Japanse astrologen in de jaren
1054 en 1055 een supernova opmerk
ten, vertoont zich thans de Krabnc-
vel, een ijle lichtgevende wolk, die
nog steeds met een snelheid van
1100 km per seconde uitdijt en in
de 900 jaar die sedert haar ontstaan
zijn verlopen een middellijn heeft
verkregen van 45 tot 64 lichtjaren!
Over uitdijen gesproken, weet u
dat de grote afstanden in bet heelal
ongeveer tweemaal zo groot zijn ge
worden?
(Nadruk verboden).
