UIT HET
VUISTJE
DE DOKTER aan 'f woord
VOORTREKKERS
Wordt zending in Israël
onmogelijk gemaakt?
Geref. Gemeenten beginnen
zending in Nigeria
Een woord voor vandaag
Aantal waarnemers voor
artsen gaat sterk terug
Moeilijkheden
m zomer:
Studenten-uitwisseling
kan heilzaam werken
blijfjong...&fö blijf f,it.fiets!
Chefarine 4
Is
typhus nog
gevaarlijk?
2
DINSDAG 9 APRIL 1963
ANDERZIJDS
EENHEID
Hoe moeten we aan de eenheid
van de kerk, die een in en met
Christus gegeven werkelijkheid
is, gestalte geven? Met deze
vraag houdt prof. D. Nauta, hoog
leraar aan de V.U. zich bezig in
een artikel in het Centraal Week
blad. Hij zegt hierover:
Pwil gaarne erkennen, niet an
ders dan zoekende en tastende
hier de weg te benaderen, die wij
moeten gaan. Door allerlei omstan
digheden word ik daartoe ge
bracht. Daarvan noem ik thans al
leen de omstandigheid, dat de hui
dige situatie van verdeeldheid het
resultaat is van een ontwikkeling,
welke reeds eeuwen gaande is, en
dat het al om die reden niet een
eenvoudige zaak geacht kan wor
den daaraan een eind te maken en
een grondige verbetering tot stand
te brengen. Wat als gevolg van een
grondige verbetering van een zo
langdurig proces bedorven werd.
brengt men niet zo maar met een
paar uitspraken of met enkele
krachtige handgrepen weer in het
Het is daarom nodig hier voorop
te stellen, dat wij in het bedoelde
opzicht niets bereiken met te wil
len drijven en bepaalde oplossingen
op korte termijn te willen doorzet
ten. Ook al worden er misschien ge
zonde gedachten te berde gebracht
en alleszins aanvaardbare middelen
aan de hand gedaan, dan zal men
nog ernstig hebben te overwegen,
of het in het stadium waarin wij
ons bevinden, wel verantwoord is
daaraan onmiddellijk of zo snel mo
gelijk, uitvoering te geven.
Prof. Nauta is van menina dat
sommigen onder ons in dat op
zicht een tempo willen volgen dat
van groot ongeduld getuigt. Zij
zijn dan spoedig gereed met het
aanprijzen van middelen welke
als ineens een redelijke oplossing
zouden waarborgen. Prof. Nauta
merkt op:
Ik zal daarover geen ach en wee
roepen. Want achter dat alles be
speur ik een drang, die wordt inge
geven door het intense begeren
naar de eenheid der kerk, waarvan
niemand kwaad mag denken noch
spreken. Het is een alleszins begrij
pelijk ongeduld. Ik heb ook geen
moeite om er een ongeduld des ge-
loofs in te onderkennen.
Prof. Nauta komt nu tot het
positieve deel van zijn betoog.
Welke middelen staan ons ten
dienste voor het beoogde doel.
Twee belangrijke factoren zullen
we, volgens prof. Nauta. bij on
ze overwegingen in het vizier
moeten houden:
In de eerste plaats is voor de
eenheid der kerk de macht van de
dwaling een geweldige aantasting
en bedreiging geweest. In de zes
tiende eeuw is zulks aan de dag ge
treden, toen het conflict met de
roomse kerk het aanzijn heeft ge
geven aan de kerk van de Refor
matie. Maar ook in de daarna vol
gende eeuwen heeft die macht der
dwaling, zij het weer op andere wij
ze, zich doen gelden. Juist voor het
protestantisme is dat verschijnsel
van verderfelijke invloed geweest.
Het rationalisme en andere derge
lijke geestesstromingen hebben de
kerk der Reformatie aangetast,
meermalen tot in haar hartader toe.
De wegen waarnaar wij op zoek
zijn, zullen er dus toe moeten lei
den, dat aan die macht der dwa
ling paal en perk kan worden ge
steld. Vooral ook zullen wij er op
hebben te letten dat wij er, door
het inslaan van nieuwe wegen,
niet schuldig aan worden, dat de kerk
aan hetzelfde gevaar opnieuw komt
bloot te staan. Tegen die macht
der dwaling moet met kracht en
zonder enige reserve positie worden
gekozen. In geen enkel opzicht mag
aan de waarheid Gods. waarvan
de eenheid der kerk deel uitmaakt
en in samenhang waarmede deze
eenheid dus ook alleen veilig is, te
kort worden gedaan.
De tweede factor waarmede wij
rekening hebben te houden bij ons
zoeken naar goede wegen, is van
andere aard. Wij moeten denken
aan het verschijnsel, dat men in de
kerk der Reformatie te weinig be
langstelling en hart heeft getoond
voor de eenheid der kerk en zich
al te gemakkelijk heeft neergelegd
bij scheidingen en splitsingen. Ook
in dit opzicht behoef ik nu geen op
zettelijke beschrijving te leveren
van die ontwikkeling in de achter
liggende eeuwen. Ik constateer al
leen de aanwezigheid van een aan
tal denominaties naast elkaar, ge
lijk zij plegen genoemd te worden,
en van een soort van concurrentie
ten aanzien van de vraag, welke als
de zuiverste kerk zou moeten wor
den aangemerkt.
Het is dus nodig, ook uit die
merkwaardige, zo weinig in het kli
maat van het Nieuwe Testament
passende situatie naar een oplos
sing te zoeken. Het is, dunkt mij,
duidelijk dat wij met een dergelij
ke gesteldheid geen vrede mogen
hebben. Voorts zullen wij er met
alle macht voor hebben te waken,
dat onze middelen er niet toe gaan
bijdragen die gesteldheid juist nog
te verergeren. Wij zullen alles op
alles moeten zetten om daarboven
uit te geraken. Saambinding en ge
meenschap moeten worden bevor
derd.
Wij komen dan niet klaar met
algemene leuzen en het voeren
van een incidentele actie. Wij
zullen dieper moeten graven.
Prof. Nauta zegt hier nog over:
Het kan dan nodig blijken dat wij
met geliefde particuliere ideetjes
moeten breken. Wij zullen er ook
niet tegen mogen opzien een of an
der offer te moeten brengen ter wil
le van de ernstige zaak, die hier
in het geding is.
Herdenking wet op
middelb. onderwijs
De raad van leraren bij het V.H.M.O.
zal donderdag 2 mei in Zwolle de tot
standkoming in 1863 van de wet var
Thorbecke op het middelbaar onder
wijs herdenken in een bijeenkomst ii
de stadsschouwburg Odeon.
De minister van O., K. en W., mr,
J. M. L. Cals zal spreken over ,,Na de
wet een toekomstblik".
Voorts zullen inleidingen worden ge
houden door prof. dr. Ph. J. Idenburg
(„De wet in haar tijd") en dr. J. Ker-
semeijer (,,De wet in de praktijk").
De herdenking wordt in Zwolle ge
houden, omdat deze stad de geboorte
plaats is van Thorbecke.
Europa's lichte
geuriger
pijptabak j)
NIEMEYER GARANDEERT DE KWALITEIT
Kent u Leidse, Friese, Hervese.
Kanter kaas? Wees niet een
kennig: houd van méér kazen!
Telkens opnieuw worden van Christendom overgaan, strafbaar zullen
orthodox-joodse zijde in Israël u,r,rHo"
aanvallen op de zending gedaan.
Zendelingen worden vaak zon
der enige grond en zonder dat zij
zioh kunnen verdedigen in de
pers beschuldigd van het om
kopen van bekeerlingen. Nu heeft
de Joodse Orthodoxe Partij een
nieuwe poging ondernomen om
de zending onmogelijk te maken.
Bij het parlement is een wet voor
gesteld die de christelijke zending
in Israël nieuwe beperkende be
palingen oplegt.
Als dit voorstel tot wet verheven
worden, zou iedere christen, die betrok
ken is bij de bekering van een joods
burger onder de leeftijd van 18 jaar,
of ieder die een jongere toelaat tot een
catechisatieklas die niet tot zijn eigen
gemeenschap behoort, strafbaar zijn. De
straf kan tot twee jaar gevangenis
straf oplopen of een boete zijn tot twee
duizend Israëlische ponden.
Tevens wordt in deze ontwerpwet
voorgesteld dat mensen die joden ma
teriële steun aanbieden mits zij tot het
Openb. vergadering
C.S.F.R.
Ook kard. Tien voor
secretariaat niet-
chr. godsdiensten
Twee dagen na de Nederlandse mis
siebisschop van Laranloeka Indonesië,
mgr. A. Thijsen heeft ook kardinaal Tien
zich uitgesproken voor de oprichting
van een secretariaat voor niet-christe-
lijke godsdiensten.
De 72-jarige aartsbisschop van Peking
en apostolisch administrator van Taipeh
(Formosa) wil een dergelijk secretari
aat reeds bij de tweede zittingsperiode
van het concilie in september opgericht
zien. „Daardoor zouden wij reeds in sep
tember vertegenwoordigers van de
Grootste godsdiensten hier in Rome
hebben", zo zei de kardinaal.
Deze vertegenwoordigers zouden dan
de mogelijkheid moeten hebben aan de
algemene vergaderingen deel te nemen.
Deelname aan alle vergaderingen zou
voor hen niet nuttig zijn. zo meende
de kardinaal. Het zou beter zijn indien
deskundigen de "s morgens in de ver
gaderingen behandelde vragen en pro
blemen voor hen daarna uiteenzetten.
Voor Russ. Joden met
Pasen geen matzes
Op het vliegveld Idlewild in New York
aat sinds gisteren een chartervliegtuig
gereed met ongeveer 15.000 kilo matzes.
Amerikaanse Joodse leiders wachten
nog op een beslissing van de Russische
autoriteiten of het vliegtuig toestem
ming zal krijgen deze lading naar de
Russische Joden te transporteren. Het
Joodse paasfeest begon gisteren bij
zonsondergang.
Een woordvoerder van 12 Amerikaan
se Joodse organisaties heeft zondag op
een persconferentie verklaard dat de
groep dinsdag j.l. aan de Russische pre
mier Nikita Chroesjtsjcf een telegram
had gezonden met het aanbod de mat
zes per vliegtuig naar Moskou te
porter en,
worden gesteld.
Waarnemers ln Israël gelov
gens niet dat een dergelijk voorstel
kans maakt om aangenomen te wor
den. Volgens het dagblad Yedi-oth Aha-
ronoth zou de minister van buitenland
se zaken Golda Meir zich tegen dit
voorstel verzet hebben, omdat Israël
door een dergelijke wet ongetwijfeld
zijn prestige in het buitenland zou
De aanvallen op het christelijk
dingswerk komen hoofdzakelijk vai
kant van de orthodoxe joden, die
steeds machtiger positie in Israël schij
nen te gaan innemen. De liberale joden
verzetten zich echter tegen dergelijke
maatregelen. Zo schreef Schalom Ben-
Chorim, een joodse lekentheoloog in
het maandblad „Liberal Review" dat
de christelijke zending in Israël een
proef op de som voor de tolerantie in
zijn land is.
Terwijl de christelijke zending inder
daad voor de meeste joden een strui
kelblok is, schrijft hij is het tevens
waar dat de joodse pers zich heeft
overgegeven aan een ongedisciplineerd
te keer gaan tegen haar. Tevens sprak
hij als zijn mening uit dat in het parle
ment en in openbare vergaderingen de
christelijke zending wilde aanvallen te
verduren heeft gekregen.
Maar ook hij komt met de beschul
diging dat de christelijke zending so
ciale bijstand blijft geven in de hoop
zielen te winnen, en dat zij blijft po
gen kinderen te beïnvloeden en dat zij
systematisch probeert de levens
hen die aan de grond zijn gelopen
controleren.
Volgens de liberale jood zou het
verlichting van de situatie betekenen
als de zending haar „zending ln
stijl", waar het gaat om het w
van mensen, opgeeft en in plaats
daarvan probeert een dialoog tussen
joden en christenen te stimuleren. Hij
achtte bet echter de schuld van de jo
den, dat een dergelijk gesprek nog
steeds niet heeft plaats gevonden. Vol
gens de schrijver moest dit gesprek
juist van hen uitgaan.
Het werk op
Nieuiv-Guinea
gaat door
(Van onze kerkredactie)
De Gereformeerde Gemeenten,
die een zendingsdroom van jaren
nog maar pas in vervulling
hebben zien gaan, denken nu
reeds over uitbreiding in een
ander werelddeel. Deze gemeen
ten hebben verantwoordelijkheid
medisah werk dat door een jonge
(zelfstandige) kerk in Nigeria is
begonnen aanvaard en zullen er
binnenkort de heer D. ten Voorde
en zuster D. Sonne veld heen
zenden.
In het jongstë nummer van de „Saam
binder" wordt uitvoerig aandacht be
steed aan de nieuwe mogelijkheden. Tot
nu toe werkten de Gereformeerde Ge
meenten alleen op Nieuw-Guinea, waar
zij de zendingspredikant G. Kuyt heen
zonden, terwijl de heer D. ten Voorde
en zuster D, Sonneveld ingeschakeld
werden bij het door het gouvernement
gesubsidieerde onderwijswerk en het
medische werk.
Terwijl het werk van de zendeling
Kuyt door kan gaan, moesten na de
machtsovername deze beide zendingsar
beiders hun werk overdragen. Onmid
dellijk zijn stappen ondernomen om hen
elders in te schakelen.
Op verzoek van de zendingsdeputaten
in de Gereformeerde Gemeenten heeft
de secretaris van de Nederlandse Zen
dingsraad. ds. P. J. Mackaay toen hij
een reis door Afrika maakte, contact
opgenomen met een jonge kerk in Ni
geria, die ontstaan is uit zending vanuit
Zuid-Afrika. Deze kleine kerk had drin
gend behoefte aan hulp.
Besloten is in onderling overleg tus-
•n de zendingsdeputaten en het mode-
ramen van de synode van deze kerk,
dat zuster D. Sonneveld en de heer D.
ten Voorde een eigen werk kunnen be
ginnen. De verpleegster krijgt een post
in het binnenland, terwijl de heer Ten
Voorde de leiding krijgt van het zen-
dingsonderwijs. Zuster Sonneveld hoopt
reeds binnenkort te vertrekken. De heer
Ten Voorde en zijn echtgenote zullen
eerst nog enkele maanden naar Enge
land vertrekken.
Gemeenteraad A'foort
stelt vragen over
„De Lichtenberg"
De c.h.-gemeenteraadsfractie heeft B.
en W. van Amersfoort vragen gesteld
over „De Lichtenberg". Dit protestants-
christelijke ziekenhuis heeft, zoals ge
meld, een tekort van omstreeks
100.000. De directrice, zuster Chr. Bok,
werd met verlof gezonden in afwach
ting van het haar per 1 september aan
gezegde ontslag.
De wethouder voor volksgezondheid,
de heer L. M. van Voorene, heeft tegen
morgenavond de raadscommissie voor
de gezondheidszorg in spoedvergade
ring bijeengeroepen. Ook de commissie
van financiën zal op zeer korte termijn
bijeenkomen. Wethouder K. de Wilde
heeft de voorzitter van het college van
B. en W. toestemming gevraagd de raad
opening van zaken te geven
ontslag van de directrice.
Intussen is vanmorgen als directrice
geïnstalleerd zuster F. van Schalen, die
eind vorig jaar als hoofdverpleegster
werd gepensioneerd. De adjunct-direc
trice. zuster Jetty, is door het dagelijks
bestuur verzocht voorlopig met vakantie
te gaan, omdat zuster Van Schalen geen
adjunct-directrice wenst (zuster Van
Schalen heeft vroeger onder zuster Jet
ty gewerkt). Dc internist, dr. J. P.
Sperna Weiland, heeft als gevolg v
een conflict met het dagelijks bestuur
de geneesheer-directeur, dr. A. Brester. I
ontslag genomen. Bij dit ontslag zouden
niet alleen medische, maar ook politieke
problemen een rol hebben gespeeld. 1
Op tweede paasdag hoop
Kuyt, de echtgenote van dc zendeling
die pionierswerk in Nieuw-Gulnea is
begonnen van Schiphol te vertrekken,
it haar man te gaan helpen.
Beroe pi ngswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Haarlem (vac. R. Bijl): E.
Sneller, te Eindhoven.
Beroepbaar: ds J. Botma, em. pred. te
Eist, Dorpsstraat 14; ds. E. Gijsbers, voorh.
pred. Ev. Chr. Kerk N.-Guinea, te Emmen,
Dennenlaan 57.
Bedankt voor Leeuwarden (vac. Ph.
Loggers)J. Tammelimg, te Koudumvoor
Wassenaar (Ned. Prot. Bond): M. Wabeke,
te Enschede.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Doezum en Hardenberg
(vac. D. Pasman): G. de Jong, te Neede;
te Vrouwenpolder J. Bosman, kand. te
Amsterdam; te Uithuizermeeden: C. A.
Verhoog, te Winsum (Fr.).
Aangenomen naar Ens (N.O.P.): W. F.
Koelé, te 2e Exloërmond; naar Nijkerk
(vac. W. Griffioen): J. Nierop, te Hau-
lerwijk.
GEREF. KERKEN (Vrijgemaakt)
Bedankt voor Kantens: W. Wierenga,
te N oordbergu m
CHRIST. GEREF. KERKEN
Tweetal te Oud-Beijerland: M. W. Nieu-
wenhuijze, te Amsterdam en J. J. Rebel,
te Haarlem; te Hilversum-O.: J. J. Rebel,
te Haarlem-N. en K. J. Velema, te Hooge-
te Maarssen (a.s. vac. P. H. Segge-
link): H. P. Brandsma, te Rozenburg en
J. de Jong te Gouda; te Rotterdam-Kra
lingen: C. v. d. Weele, te Ermelo en P.
an Zonneveld, te Bennekom.
Aangenomen naar Deventer: A. J. Ot
ter, te St.-Jansklooster.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Zaandam: H. Ligtenberg,
te Oudemirdum.
UNIE VAN BAPTISTEN GEMEENTEN
Bedankt voor Zwolle: S. J. Zijlstra, te
Eindhoven.
EVANG. LUTH. KERK
Beroepen te Zeist: A. Duyvendak, prop.
te Alphen a. d. Rijn.
De woede van het volk is nu tot het kookpunt gestegen. Zelfs
stadhouder Pilatus schrikt ervan. Hij posteert zich in zijn
rechterstoel,}op de plaats Gabbatha in Jeruzalem, en nog
eenmaal wil hij de Joden trachten tot rede te brengen. Wil
hij hun medelijden opwekken? Of is het sarcasme, is het zijn
bedoeling het volk nog meer op te hitsen? Pilatus zegt, wij
zend op Jezus: „Zie, uw koning!" Als de Joden hem toe
schreeuwen, dat Hij gekruisigd moet worden, vraagt Pilatus:
„Moet ik uw koning kruisigen?" En als in spreekkoor volgt
het antwoord: „Wij hebben geen koning, alleen de keizer!"
Het zal, in Rome, de keizer later wel zijn verteld, die hele
geschiedenis met Jezus in Jeruzalem. Een godsdienstige
kwestie, niet waard om zich er druk over te maken. Pilatus
weet nu genoeg: hij geeft Jezus over voor de dood aan het
kruis. Voor de stadhouder is hiermee de zaak afgehandeld.
De Joden erkennen deze man immers volstrekt niet als hun
leider, hun koning. Het is nu niet meer een zaak van de
Romeinen, het i-s een interne Joodse aangelegenheid. Geen
koning, zeggen de Joden. Niet omdat zij zo verguld zijn met
de keizer, wiens bezettende macht zij voortdurend rond zich
heen zien. Maar dat is hun dan nog liever dan deze Jezus,
Die niet de opstand tegen de keizer heeft gepredikt, maar Die
hen heeft opgeroepen tot een radicale levensvernieuwing, tot
een totale bekéring van al hun boosheid. En dat wensen zij
niet te accepteren. „Wij hebben alleen de keizer." Zo gaat
Jezus nu, zelf Zijn kruis dragende, de weg naar Golgotha.
Het hoofdbestuur van de Ko
ninklijke Nederlandsche maat
schappij tot bevordering der ge
neeskunst richt zioh in het jong
ste nummer van „Medisch Con
tact", tot „alle artsen van Ne
derland". Vergeleken met een
jaar geleden, zo zegt het hoofd
bestuur, is het aantal der bij het
President NSSF in Djakarta
De president van de N.S.S.F.,
de Nederlandse Staatkundige Stu
denten Federatie, mr. J. N. Schol
ten, die momenteel in Djakarta
vertoeft om de studentenuitwisse
ling tussen Nederland en Indonesië
te bespreken, heeft verklaard, dat
hem gebleken is dat president
Soekarno en de Indonesische stu
denten zeer veel belangstelling
tonen voor het beginnen van een
uitwisselingsprogramma op uni
versitair niveau.
In Djakarta verwacht men, dat de mis
sie van mr. Scholten, mogelijk van groot
belang zal blijken te zijn om de betrek
kingen te normaliseren
De heer Scholten, die reeds enige tijd
in Djakarta vertoeft, heeft de Indone
siërs de volgende voorstellen gedaan:
IDe mogelijkheid van een uitwisseling
van Nederlandse en Indonesische
studenten in de komende zomer. Men
zou wederzijdse bezoeken kunnen bren
gen „om op de hoogte geraken".
Indonesië komen
om daar enige tijd te werken .Met nam«
zouden technici en medici een belangrij
ke taak vinden. De heer Scholten legde
er in een interview met A.P. de nadruk
op dat er nog geen enkele beslissing
genomen. De Indonesische studenten zijn
in ieder geval sterk geïnteresseerd
zyn politiek zeer actief en verst
Harde woorden jegens ons land w
er niet meer gehoord, zo zei hij.
bureau ingeschreven waarnemers
met meer dan 50 procent ge
daald, terwijl de voorziening met
waarnemers reeds in het afgelo
pen jaar, met uitzondering van
enige weken in het najaar, moei
lijkheden heeft opgeleverd.
Het bureau doet niet anders en
kan niet anders doen dan bemid
delen, dan het in contact brengen
van hen die een waarneming wen
sen met hen die om een waarne
mer verzoeken. Aan waarnemin
gen voor zieke collegae wordt
voorrang verleend. Het hoofdbe
stuur vreest dat het in de toekomst
en vooral in de aanstaande zomer
niet mogelijk zal zijn aan elk ver
zoek om een waarnemer te vol
doen.
De waarnemers die thans als zoda
nig werkzaam zijn gaan dikwijls zon
der verdere inschakeling van het bu
reau van de ene waarneming naar de
andere. De waarnemers die zich mel
den wensen in het algemeen een waar
neming voor direct en wensen zich niet
te binden aan een waarneming in de
toekomst. Het gevolg is dat aan hen
die reeds geruime tijd van te voren
een waarnemer vragen geen enkele ga
rantie kan worden gegeven dat zij op
het juiste moment ook een waarnemer
zullen kunnen krijgen.
Het hoofdbestuur doet, zo schrijft
het, wat het kan en het wekt alle col
lega's die in staat en bereid zijn als
waarnemer te fungeren op zich te mel
den. zodat in de eerste plaats de zie
ke collegae kunnen worden geholpen.
Verder heeft het hoofdbestuur contact
opgenomen met de hoofdinspecteur
voor de volksgezondheid en met andere
instanties die in dit opzicht behulpzaam
kunnen zijn. Toch zal dit alles naar
de mening van het hoofdbestuur niet
voldoende zijn. Daarom adviseert het
de collegae die met vakantie willen
gaan met collega's uit de omgeving
een afspraak te maken onderling voor
elkander waar te nemen.
(Advertentie)
Een goede fiets koopt u alleen bij de vakman! Dat spreekt vanzelf!
Van 30 maart tot en met 1 juni: Elke dag een fiets voor niets! Hoe? Vraag het uw fietsenhandelaar
4 middelen versterken
eikaars werking
Chefarine "4" bevat vier beroem
de geneesmiddelen die eikaars
werking versterken. Hierdoor is
het mogelijk met een kleinere
dosis te volstaan. Bovendien zorgt
één der bestanddelen dat een ge
voelige maag niet van streek
raakt. Chefarine "4" is dus een
bijzonder veilig middel voor de
bestrijding van pijn en griep.
„Vragen op medheh gebied zenden aan de redactie van one
blad met linbaboven op de envelop: ..Medische rubriek".
Antwoord op vragen van algemeen belang wordt wekelijks
In deze rnbrlek gegeven, vragen die hiervoor minder geschikt
zijn worden per brief beantwoord."
n zorgt bij pijn, griop ol et
Men behoeft slechts het aantal aangegeven ge
vallen van typhus in de wereld te bekijken, om
de indruk te krijgen, dat typhus nog lang niet
tot de vergetenziekten kan worden gerekend,
al bemerken we er in ons gezonde vaderland
maar weinig van. Waarom wel in Afrika, Azië,
en Zuid Amerika nog zoveel gevallen van typhus,
en niet in Europa? De oorzaak hiervan is vrij
eenvoudig: Typhus houdt nauw verband met de
hygiëne, zoals straks zal blijken, en die is in Eu
ropa over het algemeen goed ontwikkeld, in te
genstelling met voornamelijk de zogenaamde
..achtergebleven gebieden". U zult tegenwerpen:
..Waarom dan tóch in Zermatt, gelegen in een
wel zeer hygiënisch land?" Het antwoord kan
kort zijnfiguurlijk een „lek" in de hygiëne van
de waterleiding, en waarschijnlijk ook letterlijk.
Dit kan dus overal gebeuren. Controle en een
goed onderhoud van het waterleidingsysteem
blijft overal geboden! En wijzelf zullen ook
steeds hygiënisch te werk moeten gaan, vooral
nu de zomer nadert: Gebruik nooit „open" wa
ter, noch om te drinken, noch om eetwaren in te
wassen!"
het gevaar van typhus
dat in zijn omgeving verschillende personen worden
besmet, wanneer de persoonlijke hygiëne niet opti-
De typhusbacteriën dringen het lichaam dus via de
spijsverteringsorganen binnen en nestelen zich in
verschillende organen. Vooral de darmen, waar lang
werpige zweren ontstaan, en de galblaas zijn gelief
de plekken.
De eerste symptomen zijn die van een gewoon
buikgriepje: rillerig, toenemende koorts, geen eet
lust, diarrhee, doch opvallend is de steeds in hevig
heid toenemende hoofdpijn, die resulteert in een be-
neveldheid, waarin de patiënt stil op de rug ligt, on-
ZO
Alvorens we echter ovei
spreken, moeten we eerst
lijk over hebben.
De typhus wordt veroorzaakt door een bacterie,
die genoemd is naar hem, die het eerst deze baete-
jslssss «S&Sr wT vcr;
zelf alle verdere distribu- noemd mevrouw dr. A. E. A. Went-v
40 tabletten (in strips) f 1.50, 100 tabletten 13.50.
Tijdens de openbare vergadering van
de Civitas Studiosorum in Fundamento
Reforraato zal dr. F. de Graaft her
vormd predikant te Rotterdam, refere
ren over bet onderwerp ,,De gemeente
in de wereld".
De C.S.F.R.-vergadering zal op don- nuttigen van matzes 'ter herinnering te Wassenaar tot predikant-secretaris
derdag 11 april aanstaande te Utrecht aan het ongezuurde brood dat de Israë- oenoemd. Met het in dienst treden
in hotel „Smits". Vredcnburg. gehou- lieten tijdens hun uittocht uit Egypte rnev—4 -
den worden. Aanvang 2 uur 's mid- jaten. vormt een der belangriikste punter zyn
dags. 'in de viering
tie kosten in de Sowjet-Unie te dragi
Er is echter hierop van Chroesitsjef
noch enige andere Russische functiona
ris antwoord ontvangen. In de Sowjet-
Unie is het de staatsbakkeriien voor het
tweede achtereenvolgende jaar verbo
den matzes te bakken. Er wonen 2.5 mil
joen Joden in de Sowjet-Unie.
d. Vring, thans leidster van het vluch
telingenwerk in Istanboel, in opdracht
van de Wereldraad van Kerken.
Per 1 juni zal mevrouw Went haar
nieuwe taak beginnen. Het algemeen
secretariaat wordt dan verplaatst naar
Utrecht. Nieuwe Gracht 27.
Per 1 maart is reeds ds. J. Zuurdeeg
Went zal volledig
Ie vacature, ontstaar door het
i het Joodse paasfeest, aftreden van ds. mr. G. D. Boerlage.
terwijl er te-
i met bloed van
om de diagnose
bloed onderzoeken op de** bacter
genwoordig ook nog andere proeve
de patiënt gedaan kunnen worden,
te bevestigen.
Wanneer de patiënt besmet Is, hetgeen dus kan ge
schieden door besmette voeding of vloeistoffen te heb
ben gebruikt, verlopen er meestal één of twee weken
alvorens de eerste symptomen zich openbaren. De
besmette persoon heeft in deze periode, waarin hij
geen of weinig klachten heeft, ruimschoots de gele
genheid met behulp van de moderne snelle vervoers
mogelijkheden de ziekte over de gehele wereld te
verspreiden. Wanneer de ziekte zich na het manifest
worden niet duidelijk openbaart, is de kans groot
toegankelijk en onverschillig wordt. Ten slotte raakt
hij buiten bewustzijn. Inmiddels hebben zich op de
buik reeds kleine vlekjes vertoond, en verliest de pa
tiënt veel dunne, bloederige ontlasting. De toestand
gaat achteruit, en wanneer de ziekte niet tijdig is
herkend, zal de patiënt weldra aan de ziekte ten on
der gaan. Patiënten, die dank zij medicijnen en goe
de verpleging de acute fase overleven, hebben kans
hun haar na afloop te verliezen. Een gevaarlijke
complicatie is de darmperforatie, die op de bodem
van een zweer nogal eens kan ontstaan. Het is de
vraag of de patiënt de dan noodzakelijk geworden
operatie nog kan doorstaan.
Dat er uiteraard meer symptomen zijn, die de
arts aan de diagnose moeten kunnen doen denken,
doch die in het kader van deze rubriek niet worden
genoemd, zal duidelijk zijn.
Wanneer de arts aan typhus denkt bij één van zijn
patiënten, moet hij de vermoedelijke diagnose door
geven aan hogere instanties, die op hun beurt zullen
trachten de diagnose te bevestigen, en al die maat
regelen nemen, die verdere uitbreiding voorkomen.
Duidelijk is dat de belangrijkste factor is het opspo
ren van de bron. Alvorens deze gevonden is, zijn in
de meeste gevallen reeds kostbare dagen verlopen,
waardoor nieuwe slachtoffers dreigen. Dat er in het
Zwitserse dorpje Zermatt in deze gang van zaken
een veronachtzaming heeft plaats gevonden, moet
als zeer waarschijnlijk worden beschouwd.
Gelukkig kan men door middel van vaccinatie de
bedreigde mensen beschermen voor zover zij niet
reeds besmet zijn en dc ziekte onder de leden heb
ben. Een grote moeilijkheid in de bestrijding van de
typhus zijn de zogenaamde „bacillendragers". Deze
mensen hebben soms ongemerkt, als lichte vorm
typhus en herbergen nog steeds typhusbacillen,
meestal in de galblaas en scheiden deze met tus
senpozen in de ontlasting uit. Zij blijven dus steeds
een gevaar voor hun omgeving. Zo werd enige jaren
geleden in Californië een bacillendrager ontdekt, die
enige Amerikanen typhus had bezorgd. Uit het type
bacterie kon worden afgeleid, dat deze drager 50
jaar daarvoor in Duitsland was besmet door een
Nederlander, waarmee hij samenwoonde, en die ty
phus had gehad! In enkele gevallen kan de bacil
lendrager zijn bacillen kwijtgeraken nadat de gal
blaas is verwijderd. Het is begrijpelijk dat bacillen
dragers niet werkzaam mogen zijn in bedrijven, die
besmetting kunnen doen ontstaan. Zij staan bo-
vendien aan periodieke onderzoeken bloot. Ook
van vliegen is bekend dat zij typhus kunnen over
brengen.
In Nederland zijn enkele „explosieve" epidemie-
en bekend. Enige van de oorzaken waren: Het was
sen van melkbussen met besmet slootwater; Een di
ner waar 35 van de 200 gasten typhus kregen na
het gebruik van vruchtensalade, gewassen door een
vrouw die bacillendraagster was; Een ander diner
waarbij de paling was gewassen in besmet water.
Ook oesters hebben nogal eens kleine epidemietjes
veroorzaakt.
Uit dit alles moge blijken, dat in ons „hygiëni
sche" land de typhus nog geen „vergeten" ziekte
is. Het gevaar berust hierin. 1at men de ziekte niet
zo gauw meer verwacht, terwijl de ziekte in zijn
eerste stadium vaak niet gemakkelijk is te herken
nen en moeilijk te onderscheiden van de vele ande
re darmaandoeningen, die zo veelvuldig voorkomen.
De overheid en wij zullen steeds met de mogelijk
heid van typhus rekening moeten blijven houden. De
beste bescherming onzerzijds :s een zo groot moge
lijke hygiënel
